logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Falsafa
  4. Ongning paydo bo'lishi va ijtimoiy-tarixiy mohiyati

Ongning paydo bo'lishi va ijtimoiy-tarixiy mohiyati

Yuklangan vaqt:

29.11.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1700.4052734375 KB
Ko'chirib olish
Ongning paydo bo‘lishi va ijtimoiy-tarixiy mohiyati Ong nima? Inson azal-azaldan o‘zigagina xos bo‘lgan ongning nima ekanligi to‘g‘risida o‘ylab, bahslashib keladi. Bu bahslarning bir jihati, ong tabiat mahsulimi yoki inson ongi ilohiy yaratilganmi degan masaladan iborat. Ikkinchi jihati esa, inson dunyoni doimo bir xil anglaganmi, ya’ni asrlar davomida inson ongi takomillashib kelganmi yoki hamon o‘sha-o‘shami degan muammo bilan bog‘liq. Ongning mohiyati masalasi eng qadimiy muammolardan biri ekan, uni anglash jarayonida turli xil javoblar bo‘lganligi tabiiy. Bu savolga eng qadimiy javob diniy va mifologik qarashlar doirasida berilgan. Ongni diniy tushunish uni ilohiy hodisa, xudo yaratgan mo‘jiza tarzida talqin qilishga asoslanadi. Ko‘pgina dinlarda inson ongi buyuk ilohiy aqlning mittigina aks etishi, uning namoyon bo‘lish shakli tarzida tavsiflanadi. Inson tanasidagi ruh bizning istak va fikrlarimizning tashuvchisidir. Jon o‘lishi bilan ong ham o‘ladi. Ong moddiylikning miyada aks etishi deb tushunishda, uning mohiyati inson tanasi faoliyati bilan bog‘lab talqin etiladi. Bunday qarashlar ham qadimiy ildizlarga ega. XVIII asrga kelib ongni bevosita inson miyasi faoliyati bilan bog‘lashga harakat qilgan qarashlar ham shakllandi. Ayni paytda materialistik yo‘nalish nomini olgan bunday yondashuvlar doirasida ongning mohiyatini buzib talqin qilish hollari ham paydo bo‘lgan. Falsafa tarixida « Vulgar materializm» deb nom olgan oqim namoyandalarining qarashlari bunga misol bo‘la oladi. Ularning fikricha, xuddi jigar safro ishlab chiqargani kabi, miya ham ongni ishlab chiqaradi. Bunday yondashuv natijasida ong ideal emas, balki moddiy hodisa, degan xulosa chiqadi. Vaholanki, safroni ko‘rish mumkin, ammo ongni ko‘rib ham, ushlab ham, o‘lchab ham bo‘lmaydi. Ong tarixi insonning inson bo‘lib shakllana boshlashi tarixi bilan bog‘liqdir. Uzoq vaqt davomida inson, uning ongi planetar, ya’ni Yer shari doirasidagi hodisa sifatida qarab kelindi. Hozirgi zamon fani masalaga kengroq doirada yondashish zarurligini ko‘rsatmoqda. Chunki fan dalillari inson paydo bo‘lishini faqat Yerda kechgan jarayonlar bilan cheklab qo‘yish to‘g‘ri emasligini, u koinot evolutsiyasining tabiiy hosilasi ekanligini tobora chuqurroq isbotlamoqda Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda ongga quyidagicha ta’rif berish mumkin: Ong – bu yuksak darajada tashkil topgan materiya – inson miyasining xossasi.

O'xshashlar

Fanning paydo bo'lishi va rivojlanish bosqichlari
Ijtimoiy bilishning mohiyati, mazmuni va o’ziga xos xususiyatlari
Falsafa fanining predmeti, mazmuni va jamiyatdagi roli 2
Esxatologiya mohiyati - Qiyomat va Oxirat dunyosi
Falsafaning fan va dunyoqarashga doir mohiyati