Nemis falsafasi - Falsafa - Slaydlar

Nemis falsafasi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4065 KB

Ko'chirib olish

Nemis falsafasi www.arxiv.uz

Georg Vilgelm Fridrix Gegel (1770-2831) Nemis falsafasi oz rivojining choqqisiga Gegel ijodida erishdi. Gegel dialektikaning qonunlari va kategoriyalari haqidagi ta’limotni rivojlantirdi.www.arxiv.uz

 U birinchi marta dialektik mantiqning asosiy qoidalarini ishlab chiqdi va o’sha davrdagi ta’limotda hukm surgan mexanik ong usulini tanqid ostiga oldi.Gegelning qayd etishicha ,”dunyo aqli,yoki “mutlaq goya” “dunyo rihi” yotgan kategoriyalar voqelikning ob’yektiv shakllaridir.  taraqqiyot goyasi butun Gegel falsafasiga singdirilgan.Taraqqiyot oldinma-ketin ,quyidan yuqoriga qarab boradi,bu jarayonlarda miqdor ozgarishlardan sifat ozgarishlarga otish yuz beradi,taraqqiyotning manbai esa har qanday oz-ozidan bo’ladigan harakat prinsipidan iborat bo’lgan qarama-qarshiliklardir. www.arxiv.uz

 Tabiat falsafasi – tabiatning o’zi rivojlanmaydi,balki tushunchalargina rivolanadi.  Ruh falsafas i-goyaning inson ongi va bashariyat tarixida rivojlanadi .  Gegel nuqtai nazaricha,tarix mohiyatini quyidagi so’zlar bilan ifodalash mumkin;”aql tarixdadir’’.Aql,Gegel fikricha,umumjahon tarixiy ibtidosi bo’lib,tarixda mutlaq g’oyaning rivojlanishi sifatida namoyon bo’ladi.U yoki bu davrda dunyoviy ruhning sohibi sifatida qandaydir bir xalqning ruhi oldinga chiqadi. www.arxiv.uz

• Ayni vaqtda boshqa xalqlar ozlarining gullab yashnagan davrlarini orqada qoldirib ,oz imkoniyatlarini tugatganliklari sababli inqirozga yuz tutadilar,boshqa bir xalqlar esa endigina taraqqiyot sari yol boshlagan bo’ladilar.Gegel nazaricha aql tarix jarayonida shunday amalga oshadiki,unda har bir xalq ruhning oz-ozini bilishga o’z hissasini qo’shishga haqlidir. • Gegel mohiyati ozodlikni anglashga erishish bo’lgan Umumjahon tarixini davrlashtirish mezonini belgilab berdi. www.arxiv.uz

• Bunday kotarilishga 4 bosqich muvofiq keladi. Sharq dunyos i Yunon dunyos i Rim dunyos i German dunyosi www.arxiv.uz

• Sharq xalqlarida ozodlik bolmagan ,ozod odam sifatida faqat bir kishi –zolim hukmdor tan olingan.Yunon-Rim dunyosiga ozodlikning mavjudligi xosdir, ammo u chegaralangan hududlarda ba’zilar uchungina idrok etilgan.Shuning uchun Yunon-Rim dunyosining davlat tuzumi qullikni inkor etmaydi.tola ozodlik oz ifodasini faqat German xalqlarida topdiki,ular oz tarixiy taraqqiyotlari davomida Refomatsiya(diniy islohot) va 1789-yildagi Fransuz inqilobini mahsulini meros qilib olib,umumiy fuqarolik va siyosiy ozodlika erishdilar. www.arxiv.uz

Gegel falsafasi ichki ziddiyatlarga ega.Bilish tizimi bir qancha turdagi anglash bosqichlaridan otib,oxirgi bosqich bolgan oz-ozini anglashda tugallanadiki ,uni amalga oshiruvchi narsa Gegel falsafasining ozi bolib chiqadi.Gegel usuli va tizimi ortasida qarama-qarshilik kelib chiqadi.www.arxiv.uz

Feyerbax moddiyunchilik nuqtai nazaridan Gegel falsafasini jiddiy va har tomonlama tanqid ostiga olgan birinchi faylasufdir. www.arxiv.uz

• Falsafa mavzusini ifodalab ,Feyerbax shunday qarorga keladiki,uning diqqat markazida inson turmogi lozim.”yangi falsafa -deb yozadi nemis mutaffakkiri ,-tabiatni ham inson poydevori sifatida qoshgan holda insonni falsafaning yagona ,umumiy va oliy mavzusiga aylantiradi. Shundan korinadiki Feyerbax moddiyunchiligi antropologik hususiyat kasp etadi.Insonni vujudga keltiradigan yagona sabab yoki asos tabiatdir.Feyerbax yozadiki,uning ta’limotini ikki ogiz soz bilan ifodalash mumkin tabiat va inson. www.arxiv.uz

• Tabiat abadiy bolib ,hech kim tomonidan yaratilgan emas.U oz-ozining sababi bolib “fikrda yoki niyatda va iroda hukmlarida emas,balki astronomik yoki samoviy,mexanik,kimyoviy,fizik,fiziologik, yoki organik kuch yoki sabablarda ozining asosiga ega.Biror vaqtda tabiat ya’ni olam bolmagan edi degan tasavvurni faylasuf “be’mani va asossiz uydirma deb ataydi”. Tabiat doimiy ravishda rivojlanish jarayonidadir.Hozirgi yer kurrasi avvalgidan farq qiladi.Hayot murakkab ozaro ta’sirlar natijasida vujudga kelgan.Ilgari mavjud bolgan hayvonlar va osimliklar hozirgi vaqtda qirilib ketgan. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

 Feyerbax nuqtai nazaricha idealizm va din umumiy ildizlarga ega.”Agar siz idealizmni inkor etsangiz, u vaqtda xudoni ham inkor etasiz”- deb yozadi u.Faqt xudogina idealizmning asoschisidir. Feyerbax yoshlik yillaridayoq oz ismini yashirgan holda “O’lim va abadiy yashash haqida fikrlar haqidaasrlar nashr qildirdi. www.arxiv.uz

Unda jonning olmasligi haqidagi e’tiqodni tanqid ostiga olgan edi.Buning kim tomonidan yozilgani aniqlangandan keyin kitob musodara qilinib,uning muallifi esa dars berish huquqidan mahrum qilinib,universitetdan boshatildi. Feyerbax tugma diniy his tuygular haqidagi nazariyag qarshi chiqib dinni tarixiy taraqqiyot mahsuli sifatida qarab chiqdi.Xudo Feyerbax qarashicha insonlarning ozlari tomonidan oz mohiyatlarini ifodalash sifatida vujudga keltirilgan obyektga aylantirilgan abstrakt tushunchadir. www.arxiv.uz

 “ Xudo,- deb yozadi faylasuf,-shunday zotki, inson o’zining mavjudligi ushun unga extiyoj sezadi.”  “ ayrim olingan baxt-saodat goyasini” u umumiy baxt-saodat goyasi bilan almashtiradi. Bu baxt saodatga erishish imkoniyati faqat kishilarning bir-birlariga muhabbati asosidagina amalga oshishi mumkin.  Feyerbax fikricha, aynan muhabbat ahloqigina jamiyatni uygunlikka olib keladi va ijtimoiy adolatsizlikka barham beradi. www.arxiv.uz

Gegel va feyerbax uchrashuvi www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

Artur Shopengauer www.arxiv.uz

Nemis faylasufi Artur Shopengauer (1788-1860) falsafasi volgungarizm(o’zboshimcha irodaga ishonish),irratsionalizm,umidsi zlik falsafasi sifatida maydonga chiqdi.Shopengauer ozining goyalarini asosiy asari bolgan “olam iroda va tasavvur sifatida”(1819)nomli ishida bayon etgan. www.arxiv.uz

Garchi Shopengauer oz falsafiy sistemasini 19-asrning 20- yillaridayoq vujudga krltirgan bolsa ham uning asarlari butun dunyoga ma’lum bolmasdan qolaveradi.faqat umrining oxirida,50- yillarga u tan olinadi. www.arxiv.uz

Germaniyadagi yandi iqtisodiy ijtimoiy mafkuraviy vaziyat umidsizlik kayfiyatlari,afsus nadomat Shopengauer falsafasi goyalarini qabul qilish uchun qulay fursat yaratdi. www.arxiv.uz

Shopengauer fikricha,olam faqat tasavvur sifatidagina emas,balki iroda sifatida ham mavjud.Iroda,bu “butun borliqning voqeyligi “yagona haqiqiy voqeilik “ “butun tabiat o’zagi”,”olam qalbi”,”yagona birlamchi asos va metafizik ibtidodir. www.arxiv.uz

Iroda –bu yashash uchun bolgan iroda bolib xoxish –istaklarni qondirishga qaratilgan intilishdir.Ana shu yerdan inson xatti- harakatining bosh xislati bolgan xudbinlik(egaizm) kelib chiqadi. www.arxiv.uz

Xoxish istaklarni qondirishga bolgan intilish qoniqmaslikdan kelib chiqadi,demakki jafo va uqubatdan.Xohish istaklarni qoniqtirish yangi istaklarni va yangi uqubatlarni keltirib chiqaradi.Hayot “kotarib bolmaydigan ogir yuk”ka aylanib qoladi. www.arxiv.uz

Shuning uchun ehtimol,kopincha afsus nadomat bilan aytiladigan hayotning qisqaligi aynan undagi eng yaxshi narsadir’’- deb xulosalaydi SHopengauer. Shopengauer falsafasi xix-asr oxiri xx- asrdagacha oz ta’sirini otkazdi. www.arxiv.uz

www.arxiv.uz

• E’tiboringiz uchun raxmat! www.arxiv.uz

O'xshashlar

Zardushtiylik falsafasi

Borliq falsafasi

Ingliz falsafasi

Global muammolar falsafasi

Tabiat falsafasi 2