Tabiat falsafasi 2 - Falsafa - Slaydlar

Tabiat falsafasi 2

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

582.6201171875 KB

Ko'chirib olish

Tabiat falsafasi Reja: 1.Tabiat tushinchasi uning falsafiy mazmuni jonli va jonsiz tabiatning uzviy aloqadorligi. 2.Tabiat va jamiyat. Tabiiy va sun'iy muhit ularning o'zaro aloqasi. Jamiyat va tabiatning o'zaro ta'siri. 3.Ekologik muammolarning vujudga kelish sabablari va ularni hal etish yo'llari.

Falsafiy jihatdan tabiat tushinchasi ikki guruhga bo’linadi. Bular quydagilar Jonli va jonsiz tabiatdan iborat lekin ular bir- birini to’ldirib keladi " Tabiat" tushunchasini an'anaviy ravishda keng va tor ma'noda talqin etish mumkin. Birinchi holda bu tushuncha bizni o'rab turgan jamiki borliqni, butun dunyoni un ing barcha voqea va hodisaiari bilan: "cheksiz o'zgarmas materik bo'laklardan torlib, kosmik tizim va hayvonot olami hamda ijtimoiy hayotni" o'ziga qamrab oladi. Albatta, bunday tushunishda jamiyat va tabiatni bir-biriga qarama-qarshi qo'yish mantiqan noto'g'ri. Agar tabial barcha borliqni, voqe-likni o'ziga qamrab olsa, unda inson ham, jamiyat ham tabiatning bir bo'iagi hisoblanadi.

Tabiyat 2 guruhga bo’linadi. Birlamchi va ikkilamchi tabiyat. • Ulardan biri ("Birinchi tabiat") - o'rab turgan tabiiy borliq. U o'ziga bios-fera (o'simlik va hayvonlar), gidrosfera, atmosferaning pastki qatlami, litos-feraning yuqori qatlami, ya'ni "geografik muhif'ga nisbatan tabiatning kat-taroq qismini o'z ichiga oladi. • "ikkinchi tabiat” yaratuvchi -inson o'z qo'Ii bilan yaratgan sun'iy muhit tashkil qiladi. "Ikkinchi tabiat" inson yaratgan barclia narsani o'z ichiga oladi: mehnat qurollari, maishiy buyumlar, qurilishlar, sa'nat asarlari

Tabiiy va suniiy tabiyat

Tabiatning umumbashariy taraqqiyot doirasida yerdagi hayot va biosotsial evolyutsiyaning o'ziga hosligi.  Inson rivojlangan sari uning madaniyati ham murakkablashib, ishlab chiqarishi tezlashib, yashash faoliyati jarayoni "sun'iylashib" bordi. U tabiatdan, tabiiy muhildan borgan sari uzoqlashib bordi. Lekin bu bugungi taraqqiyot davrida tabiat va jamiyatning o'zaro aloqasi va ta'siri o'z dolzarbligi va aliamiyatini yo'qoldi degani emas. Bugungi kunda bu aloqalar faqat boshqacha tus olgan: inson tabiiy faktorlarga butunlay bog'liq emas, aksincha, cheklangan, himoyalanmagan tabiat aql va ongga nisbatan kuch va qudrati ancha takomillashgan insonga ko'pjihatdanqaramdir.

• Ilmiy texnika inqilobi asrida sotsioantropogen faktorlarining, yadro energi-yasi, kosmosva kompyuterlashtirishning tabiiy muhitga ta'siri o'z mashtabiga ko'ra tabiatning o'zining tabiiy faktorlarining ta'siri bilan solishtirish mum-kin: jamiyat yaratgan "texnomassa" hajmini tabiat yaratadigan biomassa hajmi bilan qiyoslash mumkin. Buiardan tashqari-, sun'iy radiaLsiya, "ozon teshik-lari", ko'pgina tabiiy elementlar sonining butunlay o'zgarishi, tabiatda ma'lum bo'lmagan yangi narsalarni sintez qilish va boshqalarni ko'zda tutish kerak. Shunday qilib, tabiiy tarix (tabiat tarixi) borgan sari jamiyat va inson taraqqi yoti tarixi bilan chambarchas bog'liq bo'lib ketmoqda. • Boshqa so'z bilan aytganda, insoniyat evolyutsiyasi ma'lum bir vaqtgacha biosfera doirasida amalga oshadi. Lerua biosfera va noosferalarni Xitoy devori bilan bir-biridan ajratmaydi: "Ko'pchilik hollarda ular bir-birga aralashib ketadi, ikkinchisi birinchisining qayta yaralganidir". Lekin sekin-asta shunday holat vujudga kcladiki, insonning to'xtovsiz o'zgaruvchi rivojlanuvehi ongi chegarali va cheklangan biosferaga sig'may qoladi. U "insoniy, tafakkur qiluvchi, o'z mohiy-atiga ko'ra fikr''ning yangi bir holatini - noosferani vujudga keltiradi

Ekologik muammolarning vujudga kelish sabablari va ularni hal etish yo'llari . • Noosfera konscpsiyasi taraqqiyotining muhim ilmiy-falsafiy natijasi sifali-databiat vajamiyatning koevolyuisiya (hamkorlikda, paralel, o'zaro bog'liqlikda rivojlanish) nazariyasining shakllanganini eslab o'tish mumkin. Bu ikki yirik tizimning bir-biriga qarshi turishi va kurashi emas, balki ularntng nzviy birligi insoniyatning keyingi taraqqiyotini ta'minlashi mumkin.

Tabiiy Sharoit komponentlari Iqlim Joyning tuzilishi O’simliklar va hayvonlar Yerning Hosildorlik darajasi Foydali qazilmalar va boshqa hom-ashyo mablag’larining mavjudligi Suv resurslari va boshqalar

" Ekosofiya”ning falsafaning muayyan, juda o'ziga xos qismi sifatida shakllanishi bir qator bosqichlarni bosib o'tdi:  asrning 50-yillari: ekologiyada ahvol yaxshi emasligini qayd etish; 60-yiilar: nazariy idrok etish uchun dastlabki urinishlar; 70-yillar: ijtimoiy harakatlarning amaliy faoliyatining boshlanishi ("yashillar" va boshqalarning); 80-yillar: aniq-ravshan bayon qilingan tamoyillar asosida harakatlar amaliyotini ishlab chiqish; XX

• 90-yillar: global ekologik tafakkurning shakllanishi. "Ekosofiya"ning rivojlanishiga A,Pechchei, G.Kommoner, A.King,L.Braun, D.Medouz, G.Kan, J.Forrester, EPestelwa boshqalar salmoqli hissa qo'shdilar. Hozirgi zamon globalistikasi ishlab chiqish bilan shug'ullanayotgan xalqaro nohukumat tashkiloti Rim klubining paydo bo'lishi va dastlabki 15-yillik faoliyati italyan faylasufi va jamoat arbobi A.Pechchei nomi bilan bog'langan.

Hikmatli so’zlar  Er yuzidagi ulamolar bamisoli osmondagi yulduzlar kabidr. Erda ham, suvda ham ularga qarab yo’l topishadi. Yulduzlar botsa yo’lchi adashadi.  Ekmoq niyatida qo’lingda ko’chat turgan paytda bexosdan qiyomat qoyin bo’lib qolishi aniq bo’lganda ham ulgursang uni ekib qo’yaver.

Tabiat go’zalliklari

Organik tabiat ham ikkiga bo`linadi Biri daryo,dengiz va yana boshqalari. Yana inson qo’li bilan yaratilgan tabiy sharoit. Ikkinchisi esa o’simliklar,hayvonat olamlari.

Olam uch falsafiy tushinchadan iborat. Mikro olam. Makro olam. Mega olam. Materiyaning mavjudlik shakillari. Bu fazodir,fazo esa aslida uch o’lchamli. - Bo’yiga -Eniga -Balandligiga

Tabiyat ofati. Tabiat har doim bir hilda bo’lmaydi.

Kelajak bugundan boshlanadi. Insonlar borki ertangi kunini o’ylab yashashi kerak. Bugun bor narsa ertaga bo’masligi mumkin. Zamon sanga boqmasa,san zamonga boq. Tabiyat insonga berilgan nematdir.

Tushinib bo’lmas hodisalar Tabiyat hodisotlari

O’zbekistondagi glabal muommo. Hozirgi kunda orol dengizi muommosi eng glabal muommolar- dan biridir. Tub aholi orol dengizini qurishi natijasida har-hil muommolaga duch kelmoqdalar. Bu glabal muommolarni hal qilishda pirizdentimiz tashabbus ko’rsatmoqdalar.

Ekalo’gim muommolarni hal etish yo’llari. Eng muhim ishlanmalar qatorida quyidagilarni ajratib ko'rsatish mumkin: global miqyosdagi ijtimoiy-iqtisodiy va ilmiy-texnik rivojlanish jarayonlarini muvofiqlashtirish uchun maxsus transmilliy tuzilmalar yaratish haqidagi taklif (E.Pestel, M.Mesarovich); Ekologik muvozanatlashtirilgan global iqtisodiy tizimlar nazariyasini ishlab chiqish (L.Braun); global ekologik va insonparvarlik etikasini shakllantirish (R.Atfild) va boshqalar.

Test savollari. 1 Tabiatning eng glabal muommolaridan biri? A) Atmasferani yemirilishi. B) Afrikadagi muommolar. S) Yapo’niyadagi suv toshqini. 2 O’zbekistondagi glabal muommolardan biri? A) Orol dengizi muommosi. B) Iqtisodiy muommolar. S) Gigiena muommolari. 3 Tabiiy sharoitning asosiy kampanentlari nechta? A) 5-ta B) 7-ta S) 4-ta 4) XX asrning qaysi yillarida Ekalo’giyani ahvoli yahshi emasligi qayd etildi? A) 70-yillarda B) 30-yillarda S) 50-yillarda 5 Malekulalardan kichik bo’lgan zarrachalar qaysi olamga kiradi? A) makro’ olam B) mikro’ olam S) mega olam

Materiyaning asosiy shakllari. Bo’yiga Eniga Balanligiga

Organik tabiat Daryo,dengiz va inson qo’li bilan yaratilgan tabiy sharoit. O’simliklar va hayvonat olami.

O'xshashlar

Tabiat va jamiyat falsafasi

Zardushtiylik falsafasi

Borliq falsafasi

Ingliz falsafasi

Global muammolar falsafasi