Борлиқ фалсафанинг фундаментал категорияси - Falsafa - Slaydlar

Борлиқ фалсафанинг фундаментал категорияси

Yuklangan vaqt:

31.08.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

751.984375 KB

Ko'chirib olish

Борлиқ фалсафанинг фундаментал категорияси

Режа. 1 . Борлиқ категорияси.Борлиқ турлари. 2. Материя категорияси.Дунёнинг моддий бирлиги. 3.Фалсафий билишда тарихан шаклланган услублари метафизика, софистика, эклектика, синергетика. 4.Диалектик услуб ва тадкикот тамойиллари.

 Фалсафанинг онтология соҳасида тадқиқ этилади. Борлиқ

Борлиқнинг асосий шакллари : 1. Табиат борлиғи. 2. Инсон борлиғи. 3. Маънавий борлиқ . 4. Ижтимоий-социал борлиқ.

Табиат борлиғи:  Бирламчи  Иккиламчи турларга эга.

Маънавий борлиқ  маданият ва санъат асарлари,  тил, илмий кашфиётлар,  ғоялар, ахлоқ-одоб қоидалари,  фалсафий, эстетик, бадиий, сиёсий, тафаккурлаш маданияти,  руҳий кечинмалар,  диний тасаввурлар, тушунчалар ва х.к. мажмуи киради.  Жамият, шахс, миллат тараққиётининг манбаидир.

Ижтимоий борлиқ  ҳодисаларнинг барча турларини ўз ичига қамраб олади.  Иқтисодий, ижтимоий, сиёсий,  ижтимоий этник, оилавий ва х.к. муносабатлардан таркиб топган,  доимо тараққий этиб,  ривожланиб турадиган жонли организмдир.

Материя абстракция, фикрнинг махсулидир.  оламда «умуман материя» учрамайди  материянинг конкрет кўринишлари учрайди.  барча моддий объектларга хос хусусиятларни умумий тарзда ифодалаш учун қўллайдиган тушунча .

М атерия тушунчасининг фалсафий мазмуни: А ) нарсаларнинг бизнинг онгимиз, хохишимизга боғлиқ бўлмаган холда мавжуд эканлиги; б) улар бизнинг сезги ва билимларимиз манбаи эканлигини билдиради.

Материянинг модда кўриниши  Модда кўринишидаги материя тинчлик масса кўринишига эга.  Протон, нейтрон, электрон ва позитронларни, улардан ташкил топган атом ва молекулаларда намоён бўлади.  Суюқ, қаттиқ, газсимон, плазма, эпиплазма, физик вакуум холатида мавжуддир

Материянинг майдон кўриниши  Материянинг майдон кўриниши ҳаракатдаги массага эга.  Ёруғлик тезлигига яқин тезлик билан ҳаракат қилади.  Электромагнит майдон, ядро майдони гравитацион майдон – майдон кўринишларидир .

Материянинг масштаб ўлчов даражасилари:  Микродунё Мегадунё Макродунё

Материянинг яшаш усули  Ҳаракат  Фазо  Вақт ҳаракат фазовақтtматерия

Ҳаракат - ҳар қандай ўзгаришдир  Унинг шакллари: 1) механик ҳаракат (жисмларнинг фазодаги силжиши); 2) физик ҳаракат (иссиқлик, ёруғлик, электр, магнитизм); 3) кимёвий ҳаракат (кимёвий бирикиш ва парчаланиш, агрегат холатларнинг бир- бирига ўтиши) 4) Биологик ҳаракат (органик ҳаёт) 5) ижтимоий ҳаракат .

Фазо ва вақтнинг умумий томонлари -1. объектив, инсон онги, иродаси ва ғояларига боғлик эмасдир. -2. абадий азалийдир. Фазо билан вақтнинг абадийлиги материянинг абадийлигидан келиб чиқади, -3. чексиз чегарасиз бепаёндир.

Фазо ва вақтнинг ўзига хос хусусияти Фазо уч ўлчовга эгадир (бўйига ва баландлигига, олдига ва орқасига) Ҳозирги замон физикасига кўра тўртинчи ўлчов сифатида вақт олинган. Вақтнинг хусусияти бир ўлчовлигидадир, қайтарилмаслигидадир.

Вақт  материянинг мавжудлик шаклидир  моддий жараённинг кенг ёйилиш изчиллигини англатади.  Жараённинг турли босқичлари, бир-биридан ажралганлиги, уларнинг давом этишини, уларнинг ривожланишини билдиради.  Ҳар бир нарса ўз ўтмиши, ҳозири ва келгусига эга.  Булар эса вақт тушунчасини ифодалайди.

Фазо  Ҳаракатдаги материя мавжудлигининг туб объектив шаклидир.  Моддий объектларинг биргаликда мавжудлигини ва бир биридан узоқлигини  уларнинг кўламини, бир-бирига нисбатан жойлашиш тартибини ифодалайди.

O'xshashlar

Борлиқ – фалсафа категорияси

Борлиқ – Табиатшунослик категорияси сифатида

Фалсафанинг методологик ахамияти

Борлиқ ва табиат фалсафаси

Фалсафа категориялари