Tabiatni muhofaza qilish - Ekologiya - Slaydlar

Tabiatni muhofaza qilish

Yuklangan vaqt:

09.03.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

4741.5595703125 KB

Ko'chirib olish

O ʻ tilgan mavzuni mustahkamlash 1. Insonlarning tabiatga ijobiy ta’sirini aytib bering. 2. Odam tabiatga qanday salbiy ta’sir ko'rsatadi? 3. Ozon tuynugining tirik organizmga qanday zarari bor? 4. Qanday ekologik muammolarni bilasiz? 5. Ekologik muammolarning oldini olish uchun nimalarga e'tibor qaratish lozim?01 02 03 11 16 1B 10 20 0C 21 23 08

Rebusni ishlab ko`ring. Rasmda ko ʻ rsatilgan predmetlarning bosh harfini bir biriga qo`shib o`qisangiz yashirilgan so ʻ z kelib chiqadi. 261A 01 0203 02 0904 11 02 16 18

Mavzu rejasi  Muhofaza qilinadigan hududlar  qoriqxonalar  buyurtmaxonalar  milliy bog`lar  tabiat yodgorliklari  Qizil kitobga kiritilgan o ʻ simlik va hayvonlar  Mustahkamlash 01

Tabiatni muhofaza qilish Muhofaza qilinadigan hududlar. Mamlakatimizda tabiatni muhofaza qilish, uning boyliklaridan oqilona foydalanish O'zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi va “Tabiatni muhofaza qilish to‘g‘risida”gi qonunga asosan amalga oshiriladi. Muhofaza qilinadigan hududlarga qo'riqxona, buyurtmaxona, milliy bog ʻ va tabiat yodgorliklari kiradi.28

Muhofaza qilinadigan maydonlar 1. Qo'riqxona odamning xo'jalik faoliyati cheklangan hudud. Bu yerdagi tabiiy muhit qanday bo'lsa, shundayligicha saqlanadi. Bu hududda mol boqish, mevalarni terish, hayvonlarni ovlash qat’iyan taqiqlangan. O'zbekistonda qo'riqxonalar juda ko‘p. Ulardan eng asosiylari quyida berilgan.  1. Chotqol davlat biosfera qo'riqxonasi.  2. Nurota tog‘-yong‘oq davlat qo'riqxonasi.  3. Zomin davlat qo'riqxonasi.  4. Zarafshon davlat qo'riqxonasi.  5. Surxon davlat qo'riqxonasi.  6. Hisor davlat qo'riqxonasi.  7. Kitob davlat geologiya qo'riqxonasi.  8. Qizilqum davlat qo'riqxonasi.2A

Qo ʻ riqxonalar Hisor davlat qo ʻ riqxonasi Zomin davlar qo ʻ riqxonasi Surxon davlat qo ʻr iqxonasiZarafshon davlat qo ʻ riqxonasi Chotqol biosfera qo ʻ riqxonasi Qizilqum davlat qo ʻ riqxonasi22 02 15041D2B

Muhofaza qilinadigan maydonlar  2. Buyurtmaxona qo ʻ riqxonadan farq qilib, ma’lum davrlarda hayvonlarni ovlashga ruxsat beriladi; o ʻ simliklar buyurtma asosida ko'paytirilib, obodonlashtirish uchun tarqatiladi (masalan, archa, qarag ʻ ayning ko ʻ chatlarini yetishtirish, mo ʻ ynasi uchun ondatrani ko ʻ paytirish).  3. Milliy bog ʻ lar odamlarning madaniy hordiq chiqarishi, estetik zavq olishi uchun ajratilgan hudud. Bunday joylarda o ʻ simliklarga chiroyli shakl berish, manzarali gullarni ekish, parvarishlash mumkin. Lekin gullarni payhon qilish, uzib olish, atrofni ifloslantirish mumkin emas.2A0D

Muhofaza qilinadigan maydonlar  4. Tabiat yodgorliklari jonli va jonsiz tabiat yaratgan noyob, diqqatga sazovor joylar: g ʻ orlar, sharsharalar, g ʻ aroyib shaklli qoyatoshlar, daralar, buloqlar, yer yuzasining ochilib qolgan joylari va katta yoshli ulkan daraxtlar, toshga aylangan o'simlik, hayvonlar kiradi. Mamlakatimizda 400 dan ortiq tabiat yodgorliklari ro ʻ yxatga olingan. Ularning ayrimlaridan turli davrlarga mansub osori atiqalar, toshga o ʻ yib chizilgan rasmlar, tosh haykallar va qadimgi odamlarning qoldiqlari topilgan Teshiktosh g ʻ ori, ibtidoiy odamlar yashagan Obirahmat g ʻ ori, Xo ʻ jakentdagi qoyatoshlarga chizilgan rasmlar shular jumlasidandir.2A0D0F14

“ Qizil kitob”ga kiritilgan o‘simlik va hayvonlar “ Qizil kitob”ga kiritilgan o‘simlik va hayvonlar. O'zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”i 1979-yilda ta’sis etilgan. Dastlabki O'zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”i 1983-yilda nashrdan chiqdi. Kitobning 1-jildi “Umurtqali hayvonlar” haqida bo'lib, unga 63 turdagi umurtqali hayvonlar kiritilgan. 1984-yilda “Qizil kitob”ning “O'simliklar”ga bag'ishlangan 2-jildi chop etilgan. Unga 163 tur o'simlik kiritilgan. “Qizil kitob” odamlarni o'simlik va hayvonot dunyosining ayrim turlari yo‘qolib ketayotganligi, ularni saqlash va ko‘paytirish kerakligi haqida ogohlantiradi. “Qizil kitob”da o‘simlik va hayvonlarning tuzilishi, tarqalgan hududi, yashash tarzi, qirilib ketish sabablari kabi ma’lumotlar beriladi.2C 22 0F0718

“ Qizil kitob”ga kiritilgan ayrim o ʻ simlik va hayvon turlari bilan tanishamiz Oila: Uzumdoshlar Tur: Yovvoyi tok. Uzunligi 30 metrgacha yetadi. Dala, toshloq yerlarga o‘ralib o‘sadi. Bargi oddiy, panjasimon. To‘pguli ro‘vak. Mevasi turli rang va shaklda. May-iyun oyida gullab, iyul-oktabr oylarida mevasi pishadi. Chorva mollari boqilishi va o‘tin sifatida ishlatilishi natijasida kamayib ketgan. Madaniy navlar yaratishda qo‘llaniladi. Urug‘i yordamida hamda vegetativ yo‘l bilan ko‘paytiriladi. Yovvoyi tokning gullagan vaqtdagi to`pgul-ro`vagi.2C 22 02 0E 03

“ Qizil kitob”ga kiritilgan ayrim o ʻ simlik va hayvon turlari bilan tanishamiz Oila: Loladoshlar Tur: Xolmon isirg‘aguli. Bo‘yi 150 sm ga yetadigan piyozli, ko‘p yillik o‘t. Barglari cho‘ziq, poyada halqa hosil qilib joylashgan. Gullari qo‘ng‘iroqsimon, soyabon to‘pgulda joylashgan. Aprelda gullab, may oyida urug‘ hosil qiladi. Gullari qizil, chiroyli bo‘lgani uchun terib olingan, piyozi iste’mol qilinganligi sababli soni kamayib ketgan. Urug‘idan va vegetativ yo‘l bilan ko‘paytiriladi. Xolmon isirg`aguli 2C 22040C 02 0E 0F07

“ Qizil kitob”ga kiritilgan ayrim o`simlik va hayvon turlari bilan tanishamiz Oila: Xurmodoshlar oilasi Tur: Safsan xurmosi. Bo‘yi 15-20 metrli daraxt. Bargi cho‘ziq qalin, uzunligi 15 sm gacha boradi. Gullari sarg‘ish, mevasi etli, qo‘ng‘ir-qizil rangda. Tog‘ yonbag‘- irlarida, buloq bo‘ylarida o‘sadi. Xo‘jalik maqsadida yerlarning o‘zlashtirilishi, qurilish va o‘tin uchun ishlatilishi sababli kamayib ketgan. Safsan xurmosi 2C 22040C 0F07

“ Qizil kitob”ga kiritilgan ayrim o ʻ simlik va hayvon turlari bilan tanishamiz Turkum: Juft tuyoqlilar Oila: Bug‘ular Tur: Xongul To‘qayzor va qumli cho‘llarda 3-20 tagacha to‘da bo‘ lib yashaydi. May-iyun oyida bolalaydi. Bolalari 1 yilcha onasidan ajramaydi. 2-3 yoshida voyaga yetadi. Daraxt, buta va o‘tsimon o‘simliklar bilan oziqlanadi. Bug‘u urg‘ochisining shoxi bo‘lmaydi. Erkak bug‘ ularning shoxi o‘ rtacha 110 sm, og‘irligi 200 kg keladi. To‘qaylarning qisqarishi va brakonyerlik tufayli kamayib ketgan. Xongul – Buxoro bug`usi2C 22040C 02 0E 0F07

“ Qizil kitob”ga kiritilgan ayrim o ʻ simlik va hayvon turlari bilan tanishamiz Turkum: Turnasimonlar Oila: Tuvaloqlar Tur: Yo‘rg‘a tuvaloq Cho‘l sharoitida yashashga moslashgan. Suvsizlikka chiday oladi. Yaxshi uchadi. Tog‘ etaklaridagi maysazorlarda, yarimcho‘llarda yashaydi. Aprel- may oylarida 2-3 ta tuxum qo‘yadi. Polaponlari iyun-iyul oylarida ucha boshlaydi. Ovlash taqiqlangan. Yo`rg`a tuvaloq 2C 22040C 02 0E 0F07

“ Qizil kitob” “ Qizil kitob”ga hayvonot va o‘simlik olami turlarini (kenja turlarini) kiritish (undan chiqarish) bo‘yicha takliflar va tavsiyalarni O‘zbekiston Fanlar akademiyasining Zoologiya hamda Botanika institutlari ishlab chiqadi. O`zbekiston Respublikasining “Qizil kitob”i2C 2204

Mustahkamlash  1. Muhofaza qilinadigan qanday hududlarni bilasiz?  2. O ʻ zbekistondagi asosiy qo ʻ riqxonalarni aytib bering.  3. O ʻ zbekistonda qanday tabiat yodgorliklari mavjud?  4. “Qizil kitob” nima maqsadda joriy etilgan?  5. O‘zbekiston Respublikasi “Qizil kitob”iga kiritilgan qanday o‘simlik va hayvonlarni bilasiz?2A0D0E

Vazifa  Darslikning 86 – 90 betlarini o ʻ qib, quyidagi tayanch so`zlarning izohini daftarga yozib, o`rganib kelish.  qo‘riqxona;  buyurtmaxona;  milliy bog‘;  tabiat yodgorliklari;  “ Qizil kitob”  Sizningcha yana qanday o ʻ simlik va hayvon turlarini “Qizil kitob”ga kiritish mumkinligini yozib kelish.30 06

O'xshashlar

Tabiatni muhofaza qilish ta’lim tarbiyasi

Tabiatni muhofaza qilish va undan foydalanishning ekologik, ijtimoiy iqtisodiy va siyosiy jihatlari

O’simliklar dunyosini muhofaza qilish

Suv resurslarini muhofaza qilish

Tuproq resurslarini muhofaza qilish