«Kitob» davlat geologik qo‘riqxonasi ekosayyohlik resurslari - Ekologiya - Slaydlar

«Kitob» davlat geologik qo‘riqxonasi ekosayyohlik resurslari

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

3517 KB

Ko'chirib olish

«Kitob» davlat geologik «Kitob» davlat geologik qo‘riqxonasi qo‘riqxonasi ekosayyohlik ekosayyohlik resurslariresurslari

• O‘lkamizda tabiatni muhofaza qilish, O‘lkamizda tabiatni muhofaza qilish, jonivorlarni asrash maqsadida deyarli har jonivorlarni asrash maqsadida deyarli har bir viloyatda qo‘riqxonalar tashkil etilgan. bir viloyatda qo‘riqxonalar tashkil etilgan. Ularni tashkil etishdan asosiy maqsad Ularni tashkil etishdan asosiy maqsad tabiatni muhofaza qilish hamda o‘simlik va tabiatni muhofaza qilish hamda o‘simlik va hayvonot olamini ko‘paytirishdir. hayvonot olamini ko‘paytirishdir.

• Qashqadaryo viloyatida Qashqadaryo viloyatida «Hisor» tog‘-archazor «Hisor» tog‘-archazor qo‘riqxonasidan tashqari qo‘riqxonasidan tashqari O‘zbekistondagi yagona O‘zbekistondagi yagona "Kitob” davlat qo‘riqxonasi "Kitob” davlat qo‘riqxonasi Zarafshon tizma Zarafshon tizma tog‘larining g‘arbiy qismida tog‘larining g‘arbiy qismida 1979-yilda tashkil etilgan. 1979-yilda tashkil etilgan. Bu yerda yurtimizdagi Bu yerda yurtimizdagi noyob o‘simlik va noyob o‘simlik va hayvonlar muhofaza hayvonlar muhofaza qilinadi. qilinadi.

• Qo‘riqxonada nafaqat hududdagi ekotizimni saqlab qolish, Qo‘riqxonada nafaqat hududdagi ekotizimni saqlab qolish, Xalqaro va O‘zbekiston Respublikasi «Qizil kitobi» ga Xalqaro va O‘zbekiston Respublikasi «Qizil kitobi» ga kiritilgan o‘simlik, hayvonot olamini ham muhofaza etishga kiritilgan o‘simlik, hayvonot olamini ham muhofaza etishga xizmat qiladi. Uning umumiy maydoni 4 ming gektarni xizmat qiladi. Uning umumiy maydoni 4 ming gektarni tashkil etadi. Yer sharining geologik tarixi bo‘yicha tabiiy tashkil etadi. Yer sharining geologik tarixi bo‘yicha tabiiy ilmiy yodgorlik hisoblanadi. Ushbu geologic qo‘riqxona o‘z ilmiy yodgorlik hisoblanadi. Ushbu geologic qo‘riqxona o‘z ahamiyati jihatidan jahon geologik merosining eng ajoyib ahamiyati jihatidan jahon geologik merosining eng ajoyib ko‘rinishi sifatida xalqaro maqomga egadir. ko‘rinishi sifatida xalqaro maqomga egadir.

• KK o‘pgina jonivor va o‘pgina jonivor va o‘simlik qoldiqlaridan o‘simlik qoldiqlaridan iborat bo‘lgan tog‘ jinslari iborat bo‘lgan tog‘ jinslari bugungi kunda yerning bugungi kunda yerning geologik holatini o‘rganish geologik holatini o‘rganish uchun dunyo olimlari uchun dunyo olimlari e'tiborini tortib e'tiborini tortib kelayotganini ham aytib kelayotganini ham aytib o‘tish joiz. Ilmiy o‘tish joiz. Ilmiy manbalarda keltirilishicha, manbalarda keltirilishicha, geolog olimlarning geolog olimlarning izlanishlari natijasida izlanishlari natijasida qo‘riqxona hududidagi qo‘riqxona hududidagi tog‘ qatlamlarining tog‘ qatlamlarining uzilishsiz yer yuziga uzilishsiz yer yuziga chiqib yotishi va o‘rganish chiqib yotishi va o‘rganish uchun qulayligi isbot uchun qulayligi isbot etilgan. etilgan.

• Geologik kesmalarda qadimgi hayvon qoldiqlarining Geologik kesmalarda qadimgi hayvon qoldiqlarining ko‘pligi va xilma-xilligi yotqiziqlarning yoshini, tog‘ ko‘pligi va xilma-xilligi yotqiziqlarning yoshini, tog‘ jinslarining hosil bo‘lish holatini aniqlash, ularni jinslarining hosil bo‘lish holatini aniqlash, ularni taqqoslash, hududning geologik tuzilishini va o‘sha taqqoslash, hududning geologik tuzilishini va o‘sha vaqtda qanday qazilma boyliklar hosil bo‘lishini asoslab vaqtda qanday qazilma boyliklar hosil bo‘lishini asoslab berishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu kesmalar berishda muhim ahamiyat kasb etadi. Bu kesmalar qo‘riqxonaning diqqatga sazovor joylari, ya'ni uning qo‘riqxonaning diqqatga sazovor joylari, ya'ni uning geologik ob'yektlari - tog‘ qatlamlarining ketma-ket geologik ob'yektlari - tog‘ qatlamlarining ketma-ket joylashuvi, ulardagi qadimgi hayvonlarning tosh qotgan joylashuvi, ulardagi qadimgi hayvonlarning tosh qotgan qoldiqlarini o‘rganish mumkin bo‘lgan asosiy manba qoldiqlarini o‘rganish mumkin bo‘lgan asosiy manba hisoblanadi. hisoblanadi.

• "Kitob” davlat geologik qo‘riqxonasi"Kitob” davlat geologik qo‘riqxonasi • nafaqat bir necha yuz million yillar avval nafaqat bir necha yuz million yillar avval yashagan, davrlar o‘tib iqlim o‘zgarishlari yashagan, davrlar o‘tib iqlim o‘zgarishlari natijasida qadimgi dengiz jonzotlari tosh bo‘lib natijasida qadimgi dengiz jonzotlari tosh bo‘lib qotgan kesmalari, balki bugungi kun hayvonot qotgan kesmalari, balki bugungi kun hayvonot va nabotot olami bilan ham mashhurdir. va nabotot olami bilan ham mashhurdir. Qo‘riqxona hududida 300 xil manzarali Qo‘riqxona hududida 300 xil manzarali o‘simliklar o‘sadi. Shundan 280 turi xalq o‘simliklar o‘sadi. Shundan 280 turi xalq tabobatida ishlatiladi. 22 turi esa O‘zbekiston tabobatida ishlatiladi. 22 turi esa O‘zbekiston Respublikasining "Qizil kitobi”ga kiritilgan. Respublikasining "Qizil kitobi”ga kiritilgan. Shuningdek, sut emizuvchilarning 21 turi, Shuningdek, sut emizuvchilarning 21 turi, sudralib yuruvchilarning 14 turi, suvda va sudralib yuruvchilarning 14 turi, suvda va quruqlikda yashovchilarning 2 turi, baliqlarning quruqlikda yashovchilarning 2 turi, baliqlarning esa 3 turi mavjud. Qo‘riqxona hududida esa 3 turi mavjud. Qo‘riqxona hududida tarvaqaylab o‘sgan yong‘oqlar, hosili mo‘l qizil tarvaqaylab o‘sgan yong‘oqlar, hosili mo‘l qizil olmalar, baland bo‘yli, yovvoyi qizil do‘lanalar olmalar, baland bo‘yli, yovvoyi qizil do‘lanalar va boshqa daraxt turlarini uchratish mumkin. va boshqa daraxt turlarini uchratish mumkin. Ammo ularning shoxlarida sayrayotgan Ammo ularning shoxlarida sayrayotgan qushlar soni uncha ko‘p emas. 128 turi qushlar soni uncha ko‘p emas. 128 turi muhofaza qilinsa ham, aksariyati juda kam muhofaza qilinsa ham, aksariyati juda kam uchraydi. Shuningdek, Zinzilboy soyi bo‘ylab uchraydi. Shuningdek, Zinzilboy soyi bo‘ylab yurganda daraxt turlari, archalar, jilg‘alarni yurganda daraxt turlari, archalar, jilg‘alarni ham ko‘rish mumkin.ham ko‘rish mumkin.

• Hozirgi kunda qo‘riqxonada 2 ta loyiha asosida ilmiy tadqiqot ishlari olib borilmoqda. Hududdagi paleozoy yotqiziqlarini stratigrafik o‘rganishda xalqaro hamkorlik ishlari ham yil sayin kengayib borayapti. Ayni paytda ham qo‘riqxona hayvonot (fauna) va o‘simlik (flora) dunyosi boy va xilma- xilligi bilan tabiatning betakror go‘shalaridan biridir. Ularni saqlash, o‘rganish uchun u yerda nabotot va hayvonot olamining har bir turi muhofazaga olingan.

• Bu yerda o‘simliklar, Bu yerda o‘simliklar, hayvonlar, qushlarning hayvonlar, qushlarning nihoyatda noyob turlarini nihoyatda noyob turlarini uchratsa bo‘ladi. Ana uchratsa bo‘ladi. Ana shulardan biri hududimizda shulardan biri hududimizda kam uchraydigan, o‘ziga kam uchraydigan, o‘ziga xosligi bilan ajralib turuvchi xosligi bilan ajralib turuvchi ko‘k qushdir. Tabiatda ko‘k ko‘k qushdir. Tabiatda ko‘k va moviy tusli qushlar ko‘p, va moviy tusli qushlar ko‘p, ammo ko‘k qush ularning ammo ko‘k qush ularning hech biri emas. Uning ilmiy hech biri emas. Uning ilmiy unvoni Myophonus unvoni Myophonus caeruleus Scop deb caeruleus Scop deb nomlangan. nomlangan.

• Ko‘k qush qo‘riqxona soylarining maftunkor qushidir. U Ko‘k qush qo‘riqxona soylarining maftunkor qushidir. U toshqin suvlarda qad ko‘tarib turuvchi toshlarda uchraydi, toshqin suvlarda qad ko‘tarib turuvchi toshlarda uchraydi, to‘q ko‘k rangda tovlanib, ovozi nafis va jarangdor to‘q ko‘k rangda tovlanib, ovozi nafis va jarangdor yangraydi. "Uni ko‘rgan inson baxtli bo‘larmish”, - deb yangraydi. "Uni ko‘rgan inson baxtli bo‘larmish”, - deb rivoyatlarda ham aytib o‘tiladi.rivoyatlarda ham aytib o‘tiladi. • Soylar, daralar bo‘ylab yurganda daraxtlarning ancha Soylar, daralar bo‘ylab yurganda daraxtlarning ancha siyrak, shuningdek, soyli joylarda nisbatan qalinroq siyrak, shuningdek, soyli joylarda nisbatan qalinroq o‘sganini ko‘rish mumkin. Qo‘riqxonada Zarafshon o‘sganini ko‘rish mumkin. Qo‘riqxonada Zarafshon archasi ham muhofaza qilinadi. Archa uncha baland archasi ham muhofaza qilinadi. Archa uncha baland o‘smagan, sarg‘ayib qolgan o‘t-o‘lanlar bilan qoplagan, o‘smagan, sarg‘ayib qolgan o‘t-o‘lanlar bilan qoplagan, tog‘ yonbag‘riga yashilligi bilan chiroy baxsh etib turadi. tog‘ yonbag‘riga yashilligi bilan chiroy baxsh etib turadi. O‘zidan xushbo‘y hid taratadi. Bu betakror hudud xalqaro O‘zidan xushbo‘y hid taratadi. Bu betakror hudud xalqaro tadqiqotlar tadqiqotlar va turistlar va turistlar markaziga aylangan.markaziga aylangan.

• Kitob davlat geologik qo‘riqxonasi haqida gap ketganda Kitob davlat geologik qo‘riqxonasi haqida gap ketganda yerning tosh qotgan kitobi, deya ta'rif beriladi. So‘zni yerning tosh qotgan kitobi, deya ta'rif beriladi. So‘zni tarixdan boshlaydigan bo‘lsak, bu yerlarda qachonlardir tarixdan boshlaydigan bo‘lsak, bu yerlarda qachonlardir ulkan dengiz mavjlanib turgan. Bu dengizning shakllanishi ulkan dengiz mavjlanib turgan. Bu dengizning shakllanishi 500 million yil avval boshlangan bo‘lsa, 180-200 million yil 500 million yil avval boshlangan bo‘lsa, 180-200 million yil davomida mazkur hudud suv ostida qolgan. Dengiz esa davomida mazkur hudud suv ostida qolgan. Dengiz esa yuzlab million yil suv hayvonlari va o‘simliklariga yuzlab million yil suv hayvonlari va o‘simliklariga "boshpana" bo‘lib kelgan. Ignatanlilar, trilobitlar, marjonlar, "boshpana" bo‘lib kelgan. Ignatanlilar, trilobitlar, marjonlar, braxiopada kabi hayvon turlari dengiz tubida turg‘un braxiopada kabi hayvon turlari dengiz tubida turg‘un yashaganlar. Bu davrda quruqlik kam bo‘lganligi uchun yashaganlar. Bu davrda quruqlik kam bo‘lganligi uchun ham ular suv ostida rivojlangan. ham ular suv ostida rivojlangan.

• Yana million yillar davomida yerdagi tektonik o‘zgarish va harakatlar, geologik hodisalar sabab dengiz o‘rnida ulkan tog‘ yuzaga kelgan. Endilikda esa bu ulkan tog‘ o‘z bag‘riga paleozoy erasining o‘rta ordovikdan karbon davrigacha bo‘lgan dengiz cho‘kindi yotqiziqlaridan iborat noyob qadimgi dengiz hayvon qoldiqlarini o‘z bag‘riga olgan tosh kitobdir. Paleontologik qoldiqlar bu davrda paydo bo‘lgan karbonatli cho‘kindi tog‘ jinslarida to‘liq saqlanib qolgan. Bu esa ularning yoshini, turini, paydo bo‘lgan vaqtini va o‘sha davrdagi sharoitni ilmiy o‘rganish imkonini beradi. Million-million yillar avval yashagan tirik organizmlarning tosh qotgan qoldiqlari - tog‘ qatlamlari sirini o‘rganish esa albatta katta bilim va malaka talab etadi.

Asosiy maqsad va vazifalar : • geologik va tabiiy-ilmiy qidiruv ishlarini olib borish; • qo’riqlanayotgan barcha tabiat majmualarini tabiiy holda saqlash; • qo’riqxona hududida joylashgan fan va amaliyot uchun muhim bo’lgan geologiya, stratigrafiya, litologiya, paleontologiya, paleografiya va ekologiya obyektlarini ro’yxatga olish;

E kotizim tahliliga asosan qo’riqxona va unga tegishli hududlarda joylashgan qazib olinadigan faunalar va stratigrafiyani yalpi o’rganish, sendametatsion jarayonlar rivojining qonuniyligini aniqlash, O’zbekiston g’arbiy tumanlarida istiqbolli uglevodorod ombori bo’lgan rifli majmua hududlarida keng rivojlanganligi munosabati bilan devon paleobasseynining stratigrafiya yirik modelini qayta ishlash;

Ish hududi:Ish hududi: Kitob Davlat geologiya qo’riqxonasi Kitob Davlat geologiya qo’riqxonasi (Qashqadaryo viloyati, Kitob tumani) Zarafshon tizmasining (Qashqadaryo viloyati, Kitob tumani) Zarafshon tizmasining janubi-sharqiy tarmog’ida, Jindaryo daryosining chap janubi-sharqiy tarmog’ida, Jindaryo daryosining chap qirg’og’ida joylashgan. Madoni – 3938 ga. qirg’og’ida joylashgan. Madoni – 3938 ga.

• Qashqadaryoning asosiy turistik "ohanrabo"lari - Qashqadaryoning asosiy turistik "ohanrabo"lari - tog´li Shahrisabz, Kitob, Yakkabog´ tumanlari tog´li Shahrisabz, Kitob, Yakkabog´ tumanlari hududlarida ekologik, faol, rekreasion va qishloq hududlarida ekologik, faol, rekreasion va qishloq turizmini, shuningdek, sohada to´liq turizmini, shuningdek, sohada to´liq foydalanilmagan imkoniyatlarga ega bo´lgan foydalanilmagan imkoniyatlarga ega bo´lgan Qarshi shahri va Qarshi tumanida madaniy-maQarshi shahri va Qarshi tumanida madaniy-ma ´rifiy turizmni rivojlantirish chora-tadbirlari ´rifiy turizmni rivojlantirish chora-tadbirlari belgilangan. Hududiy turistik mahsulotlarni xorij belgilangan. Hududiy turistik mahsulotlarni xorij bozoriga chiqarish, tabiiy va tarixiy-madaniy bozoriga chiqarish, tabiiy va tarixiy-madaniy diqqatga sazovor manzillar bo´yicha yangi diqqatga sazovor manzillar bo´yicha yangi sayyohlik yo´nalishlarini ishlab chiqish, turistik sayyohlik yo´nalishlarini ishlab chiqish, turistik xizmatlar sifatini oshirish ko´zda tutilmoqda. xizmatlar sifatini oshirish ko´zda tutilmoqda.

• Bir qator marketing tadbirlari Bir qator marketing tadbirlari qatorida yaratiladigan qatorida yaratiladigan "VisitKashkadarya.uz" portali "VisitKashkadarya.uz" portali imkoniyatlaridan foydalangan imkoniyatlaridan foydalangan holda Qashqadaryoning turistik holda Qashqadaryoning turistik brendi ishlab chiqiladi. brendi ishlab chiqiladi. Ekoturizm imkoniyatlarini Ekoturizm imkoniyatlarini kengaytirish maqsadida Mirishkor kengaytirish maqsadida Mirishkor tumanidagi Achinko´l suv havzasi tumanidagi Achinko´l suv havzasi qirg´og´i hududida o´ziga xos obqirg´og´i hududida o´ziga xos ob ´ekt - "Biologik buyurtmaxona" ´ekt - "Biologik buyurtmaxona" tashkil etiladi. tashkil etiladi. Yakkabog´ tumanining Xo´jailg´or Yakkabog´ tumanining Xo´jailg´or qishlog´ida Sohibqiron Amir qishlog´ida Sohibqiron Amir Temurning oilasi va bolalik yillarini Temurning oilasi va bolalik yillarini aks ettiruvchi o´ziga xos muzey aks ettiruvchi o´ziga xos muzey tashkil etish, Samarqand-tashkil etish, Samarqand- Shahrisabz avtomagistrali bo´ylab Shahrisabz avtomagistrali bo´ylab zamonaviy turistik kempinglar zamonaviy turistik kempinglar barpo qilish mo´ljallanayapti.barpo qilish mo´ljallanayapti.

• Kitob tumanidagi Kenglik stansiyasi va Kitob tumanidagi Kenglik stansiyasi va rasadxonaga, shuningdek, Hisor qorasadxonaga, shuningdek, Hisor qo ´riqxonasi va Kitob davlat geologik qo´riqxonasi va Kitob davlat geologik qo ´riqxonasiga tashriflar bo´yicha turistik ´riqxonasiga tashriflar bo´yicha turistik dasturlar, Mingchinor qishlog´i hududida togdasturlar, Mingchinor qishlog´i hududida tog ´-chang´i bazasi va osma yo´l bunyod etish ´-chang´i bazasi va osma yo´l bunyod etish rejalashtirilmoqda. Tez orada Shahrisabzga rejalashtirilmoqda. Tez orada Shahrisabzga tashrif buyuradigan sayyohlar tashrif buyuradigan sayyohlar elektromobilda sayr etish imkoniga ham ega elektromobilda sayr etish imkoniga ham ega bo´ladilar. bo´ladilar.

• "O´zbekturizm" Milliy kompaniyasi "O´zbekturizm" Milliy kompaniyasi prognozlariga ko´ra, mazkur dasturni prognozlariga ko´ra, mazkur dasturni amalga oshirish natijasida 2016 yilga amalga oshirish natijasida 2016 yilga borib vohamizga tashrif buyuradigan borib vohamizga tashrif buyuradigan xorijiy sayyohlar soni 2012 yilga xorijiy sayyohlar soni 2012 yilga qaraganda 1,4 baravar oshib, 33,2 ming qaraganda 1,4 baravar oshib, 33,2 ming kishini tashkil etadi, ularga jami 4,5 kishini tashkil etadi, ularga jami 4,5 milliard so´mlik xizmatlar ko´rsatiladi. milliard so´mlik xizmatlar ko´rsatiladi.

O'xshashlar

«Sarmishsoy tabiiy-arxeologik majmua muzey qo‘riqxonasi»

Qizil kitob 3

O’zbekistondagi alohida muhofaza qilinadigan hududlar bilan tanishish. Landshaftlar bilan tanishish va ularni farqini belgilash

Qizil kitob va uning ahamiyati

“Qizil kitob” xavf-xatar belgisi