Chiqindilar muammosi - Ekologiya - Slaydlar

Chiqindilar muammosi

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

6322.5 KB

Ko'chirib olish

chiqindilar muammosi www.arxiv.uz

• Tojikiston alyuminiy zavodining atmosferaga chiqarayotgan zaharli chiqindilari nafaqat ushbu qo`shni mamlakatning korxonaga yaqin joylashgan tumanlari, balki Surxondaryo viloyati aholisi va atrof-muhitga ham salbiy ta`sir ko`rsatmoqda. "Ekosan" ekologiya va salomatlik xalqaro tashkilotida bo`lib o`tgan uchrashuvda ana shu haqda so`z bordi. Unda respublikamiz ekologlari, shifokorlari, huquqni muhofaza qilish organlari mutaxassislari ishtirok etdi. Olimlar tomonidan o`tkazilgan tadqiqotlar shuni ko`rsatdiki, mazkur zavodning havoga chiqarayotgan zaharli chiqindilari Surxondaryo viloyatining Sariosiyo, Uzun va Denov tumanida murakkab ekologik vaziyatni yuzaga keltirmoqda. Uchrashuvda bu aholi salomatligiga o`ta salbiy ta`sir ko`rsatayotgani haqida gapirildi. Zavod chiqindilarining ta`sir hududida joylashgan tumanlarda endokrin va immunitet tizimlari, qon va qon hosil qiluvchi organlar, oshqozon-ichak yo`li, nafas olish organlari, qon aylanish tizimi kasalliklari ro`yxatga olinmoqda. Bundan tashqari, qishloq xo`jaligiga ham sezilarli zarar etkazilmoqda. Buning natijasida chorva mollari soni, anor va uzum etishtiriladigan maydonlar ancha kamayib ketdi. Boshqa qishloq xo`jalik ekinlari ham zararlanmoqda. Sanitariya, gigiena va kasb kasalliklari ilmiy tadqiqot institutining ma`lumotlariga qaraganda, Sariosiyo tumanidan olingan tuproq namunalarida ftorli birikmalar tarkibi ruxsat etiladigan darajadan 27 marta ortiq. Shuningdek, aholi iste`mol qilayotgan qishloq xo`jalik mahsulotlari tarkibida ham ftoritlar ko`rsatkichi ancha yuqori. www.arxiv.uz

• Bugungi kunda O’zbekistonda maishiy chiqindilarni ko`mish uchun 159 ta maydon mavjud. Bu erga maxsus joylar yo`qligi sababli sanoat va boshqa turdagi chiqindilar ham olib kelinmoqda. Chiqindilarni to`plash va olib chiqishning yaxshi yo`lga qo`yilmagan mexanizmi ekologik xavfni oshirib, aholi salomatligiga ta`sir qilishi mumkin. Shu bois uchrashuvda bu boradagi muammoni hal qilishda davlat va jamoat tashkilotlarining e`tiborini ham jalb qilishni talab etishi ta`kidlandi. Mamlakatimizning aholisi eng ko`p hisoblangan Toshkent shahrida har yili 1 million tonnaga yaqin qattiq maishiy chiqindilar to`planadi. 1999 yildan buyon Vazirlar Mahkamasining qaroriga binoan "Toshkent shahrida sanitariya tozalash tizimini takomillashtirish" loyihasi amalga oshirilayotir. Bu ishga xorijiy sarmoyalar ham jalb qilingan. Turarjoy dahalarida 1140 ta chiqindilarni to`plash punktlari tashkil etilib, 13 mingdan ziyod metall konteynerlar o`rnatilgan. 340 ta yangi zamonaviy chiqindi to`plash mashinasi xarid qilindi va ularga texnik xizmat ko`rsatish tashkil etildi. www.arxiv.uz

• Toshkentda "Sanoat va maishiy chiqindilar hamda aholi salomatligi" respublika dasturini ishlab chiqishga bag`ishlangan xalqaro anjuman bo`lib o`tdi. O`zbekiston Respublikasi Tabiatni muhofaza qilish davlat qo`mitasi, Sog`liqni saqlash vazirligi va "zkommunxizmat" agentligi bilan hamkorlikda o`tkazilgan ushbu tadbirda vazirlik va idoralar, yirik sanoat korxonalari vakillari, yurtimizda faoliyat ko`rsatayotgan xorijiy diplomatlar hamda xalqaro tashkilotlar xodimlari ishtirok etdilar. Yangi dasturni ishlab chiqish va amalga oshirish "Sihat- salomatlik yili" davlat dasturi tadbirlarida ko`zda tutilgan. Anjumanda maishiy va sanoat chiqindilari muammosini hal etish inson va u yashaydigan muhit salomatligini muhofaza qilish borasida muhim jihatlardan biri ekani haqida so`z bordi. O`zbekistonda bu yo`nalishda muayyan chora-tadbirlar ko`rilmoqda, "Chiqindilar to`g`risida"gi qonun, 1999-2005 yillarga mo`ljallangan Atrof-muhitni muhofaza qilishga doir harakat dasturi amalga oshirilmoqda. www.arxiv.uz

• Mamlakatimizda bir yil davomida 100 million tonna sanoat chiqindisi to`planadi. Ikkilamchi xomashyo sifatida ularning atigi 0,2 foizidangina foydalaniladi. Qolgani esa 10 ming gektarga yaqin maydonni egallagan to`plash punktlarida yig`iladi. Yoqilg`i-energetika majmui, neftni qayta ishlash, kimyo sanoati, qora va rangli metallurgiya sohasining ishlab chiqarish korxonalari chiqindilarning yirik manbai hisoblanadi. Temir-tersaklar, ishdan chiqqan avtomobil` g`ildiraklari, yog`lar, foydalanilmagan pestitsidlar yig`ilib qolmoqda. Qattiq maishiy chiqindilarning ko`payib borayotgani ham tashvish tug`dirmoqda. Bu chiqindilarning yillik miqdori 13 million kub metrni tashkil etadi. Ularning bor-yo`g`i 26 foizi to`planib, maxsus poligonlarda ko`miladi. Bularning barchasi ekologik va epidemiologik ahvolning yomonlashuviga olib kelmoqda va o`z navbatida aholi salomatligiga salbiy ta`sir ko`rsatmoqda. www.arxiv.uz

• Bundan tashqari tabiatda toshqinlar, o'rmon yoginlari, chang bo'ronlari va boshqa tabiiy jarayonlar yuz beradi. Bularning barchasi tabiatning tabiiy muvozanatiga putur yetkazadi. Dunyo bo'yicha kuzatiladigan tabiiy, antropogen yoki sof antropogen hodisalar umumbashariy muammolar deb qaraladi. Ana shunday ekologik muammolarga ba`zi bir misollarni keltirib o'tamiz: • 1. "Atmosferaning dimiqishi" hodisasi. • 2. "Ozon qatlamining siyraklanishi" hodisasi. • 3. "Chuchuk suv" muammosi . • 4. "Tirik tabiatdagi o'simlik va hayvon turlari sonining qisqarishi" muammosi. • 5. "Pestisetlardan foydalanish" muammosi. Mintaqaviy ekologik muammolar. Yer yuzasining muayan mintaqasi o'ziga xos tabiiy iqlim, ijtimoiy - ekologik, etnogirafik xususiyatlari uni tabiat bilan inson o'rtasidagi o'zaro aloqa munosabatlari harakterini belgilab beradi. www.arxiv.uz

• Bugungi kunda mustaqil o'zbekiston yirik sanoat va agrar mintaqa bo'lib, kelajakda dunyoga yuz tutgan mashina sozlik, energetika, kimyo, oziq - ovqat sanoati, transport majmuini yanada rivojlantirish ko'zda tutulgan. Bunday ishlab chiqaruvchi kuchlarning rivojlanishi Respublikada ijtimoiy - ekotizmlarning holatiga muayan darajada salbiy ta`sir ko'rsatadi. • Respublikada keskin bo'lib turgan ekologik va tabiatni muhofaza qilishga oid muammolar quyidagilar: • 1. Yirik hududiy - sanoat majmualari joylashgan rayonlarda ya`ni Angren -olmaliq Chirchiqlarda, Farg'ona- Marg'ilonda, Navoiy va boshqa rayonlardagi tabiatni muhofaza qilish muammolari. Bu rayonlarda ijtimoiy-ekotizm holati yaxshi emas. Chunki sanoat markazlarida chiqayotgan turli-xil gazlar va chiqindilar atrof-muhitni ekolgik holatini buzulishiga olib kelmoqda. • 2. Agrosanoat majmuidagi ekologik muammolar. • 3. Tabiatdagi suvlarning sanoat chiqindilari pestisetlar va mineral o'g'itlar bilan ifloslanishi ham muammolardan biridir. • 4. O'simlik va hayvonot dunyosini muhofaza qilish va qayta tiklash muammolari, qo`riqxonalar va milliy bog`lar tarmog`ini kengaytirish . www.arxiv.uz

Atmosfera havosini muhofaza qilishning asosiy yo'nalishi shahar va aholi yashaydigan punktlarda atmosfera havosining sifatini yaxshilash, keyinchalik sanitar-gigienik qoidalarga rioya qilish buning uchun Respublikamizning barcha hududlarida chiqindilarni kamaytirish, kam chiqindili texnilogiyalarni yaratish, chang to'plovchi va tozalovchi yangi qurilmalarni yaratish va ularning ishlab chiqarish samaradorligini oshirish eskirgan qurilmalarni yaxshilash bilan almashtirish va boshqalar . Orol dengizinimg qurishi iqlim o'zgarishiga ham sababchi bo'ldi. Qurg'oqchilik tufayli iqlimning keskin kontenentalligi ortib ketdi. Dengiz va quruqlik o'rtasidagi haroratning o'zgarishi, shamol tezligining ortishi, suvning to'lqinlanish hodisasini kuchaytirishiga olib keldi. Sut emizuvchi hayvonlar va qushlar kamayib ketdi . Qurigan maydonlar xavfli kasalliklarni tarqatuvchi kemiruvchi bilan to'lib bormoqda. Orol bo'yining sanitar-epidemiologik ahvoli nihoyatda og'irlashmoqda. Agar zudlik bilan tabiatda vujudga kelayotgan muammolar hal qilinmasa insonoyat va butun mavjudodning hayoti xavf ostida qoladi. Biz tabiatga qarammiz, biz tabiatsiz yashay olmaymiz, shunday ekan biz barchamiz tabiatni asrab avaylashimiz, uning har-bir qarich yerini ko'z qorachig`iday asrashimiz, tabiat boyliklaridan oqilona foydalanishimiz, har-bir tomchi suvni tejab ishlatishimiz, tabiat haqida doimo g'amxo'rlik qilishimiz lozim. www.arxiv.uz

• Ishlab chiqarish va iste’mol qilish chiqindilaridan ifloslanishdan atrof- muhitni asrash muammosi tabiiy resurslardan oqilona va kompleks foydalanish hamda yanada toza texnologiyalar, ishlab chiqarishlarni tatbiq etish muammosi bilan yaqindan boqliqdir. • Energetika, rangli va qora metallurgiya, kimyo sanoati va qurilish industriyasi ob’yektlarida hosil bo`ladigan chiqindilar atrof-muhitni ifloslantiruvchi asosiy manbalari hisoblanadilar. • Ishlab chiqarish va iste’moldan chiqqan chiqindilarni hosil bo`lish yillik hajmi 100 mln. tonnadan ko`proqni tashkil etadi, ulardan 14% dan ko`proqi zaharli hisoblanadi. o`ozirgi kunda chiqindilarning barcha turlari hisobga olib borilmoqda. www.arxiv.uz

• ETIBORINGIZ UCHUN RAXMAT www.arxiv.uz

O'xshashlar

Chiqindilar muammosi

Insoniyatning global muammosi. Oziq-ovqat muammosi

Tuproqlarning zaharli moddalari va texnogen chiqindilar bilan ifloslanishi

Okean va dengizlarning ekologik muammolari

O`zbekiston tabiatini muhofaza qilish