Чангли газларни рекуперация қилиш - Ekologiya - Slaydlar

Чангли газларни рекуперация қилиш

Yuklangan vaqt:

19.01.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

549.4033203125 KB

Ko'chirib olish

Чангли газларни рекуперация қилиш

Чангли газ чиқиндилари ҳозирги кунда кўплаб корхоналарда ҳосил бўлади. Ушбу чангли газ чиқиндилари кўпинча бирор бир маҳсулот олиш жараёнида ажралади. Масалан, қурилиш материаллари ишлаб чиқариш корхоналарида – цемент, гипс, алебастр чанглари каби, минерал ўғитлар ишлаб чиқариш корхоналарида –карбамид, аммиакли селитра чанглари каби, рудаларни бойитиш корхоналарида - руда чанглари каби, ун тортиш комбинатларида – ун чанглари каби, пахта тозалаш заводларида – пахта толалари чанглари ва шу кабилар. Ўзининг физик – кимёвий ҳусусиятлари, келиб чиқиши, миқдори, табиати, концентрацияси, қиймати, токсиклиги ва шу каби бошқа кўрсатгичларга қараб чангларни рекуперациялаш, бартараф этиш ва изоляциялаш усуллари мавжуд. Газ ювгичларда, чанг ушлагичларда ушланган чанг бир тарафдан олганда ўзининг аниқ кимёвий таркибига эга бўлган бирор бир маҳсулот қисмидир.

Шунинг учун уни яна қайта ишлатиш мумкин. Ишлатишни қуйидаги йўллари бор: 1) Тайёр маҳсулот сифатида; 2) Ҳосил бўлган чанг зарраларини қайта ишлаб чиқаришга қайтариш; З) Бошқа ишлаб чиқаришда қайта ишлаб ва керакли маҳсулот олиш; 4) Қурилиш материали сифатида утилизация қилиш; 5) Чанг зарралари таркибидаги керакли компонентни ажратиб олиш мақсадида қайта ишлаш; 6) ўғит сифатида ишлатиш (баъзи ҳолларда); 7) Чанг материалларининг таркибидаги алоҳида компонетларини утилизация қилиш жараёнларида қўллаш.

Ҳўл чанг ютгичларда намловчи суюқлик сифатида асосан сув ишлатилади, тўқнашиш усулига қараб улар бир неча турларга бўлинади Юқорида санаб ўтилган ишлатиш йўлларидан баъзиларини кўриб чиқамиз. Масалан кўпинча тутун газларида, нефт- кимё синтез технологиясида таркибида қурум чанг зарралари бўлган тутун газлари ҳосил бўлади. Маълумки, қурум яхши хом ашё бўлиб, у резина ва шиша саноатида, тайёр ёқилғи ёки хом ашё сифатида ишлатилиши мумкин.

Чангларни рекуперация қилиш қурилмаси Юқорида келтирилган чизмада таркибида қурум моддаси учрайдиган технологик газларни тозалаш схемаси келтирилган. Маълумки, қурум моддаси тайёр хом ашё моддаси сифатида ҳам ишлатилиши мумкин. Қурум моддаси резинотехник саноатида автомобил шиналарини ишлаб чиқаришда, лок-бўёқ саноатида, пластмасса буюмлар ишлаб чиқаришда кенг қўлланилади. Шунинг учун ушбу газлар таркибидаги қурум моддасини ушлаб қолиш мақсадга мувофиқдир. Бунинг учун чиқинди газлар аввал 1- электрофильтрда тозаланади. Кейинги босқичда газлар насос ёрдамида циклонларга юборилади. Бу ерда газ таркибидаги қолдиқ зарралар бартараф этилади. Тозалаш жараёнида ушлаб қолинган қурум моддаси керакли хом ашё сифатида қайта ишлашга юборилади. Бунинг учун системага ҳаво берилиб, ушбу ҳаво оқими ёрдамида қурум моддаси кейинги босқичга узатилади. Қурилмага берилган газлар эса ёнувчан хусусиятга эга бўлгани учун системадан ажратиб олиниб, кейинги босқичда керакли мақсадда ишлатиш учун юборилади. 1-электрофильтр; 2-насос; 3-циклон; 4-хайдагич

Ортофосфат натрийни қуритиш жараёнида ҳосил бўлган газлар таркибидаги чангларни рекуперациялашнинг технологик схемаси Юқоридаги технологик схемада ортофосфат натрий тузини олиш жараёнида ҳосил бўлувчи чанг зарраларини(чиқиндиларини) ушлаб қолиш усули кўрсатилган. Концентрланган тузли эритма аввал 1-чанглатиб қуритиш аппаратига берилади. Бунда тузли эритма форсункалар орқали чанглатилади, унинг йўлига эса иссиқ ҳаво берилади. Шунда эритманинг майда томчилари қуриб, туз гранулаларига айланади. Шундан кейин қуритилган тайёр маҳсулот 7-турбокальцинаторга туширилади. Тузни қуритиш жараёнида кўпинча унинг майда дисперс зарралари ҳам ҳосил бўлади. Шунинг учун қуритиш аппаратидан чиқаётган ҳаво атмосфера ҳавосига ташланишидан олдин албатта зарарсизлантирилиши лозим. Бунинг учун 1-аппаратдан чиқаётган чанг зарралари қуритувчи ҳаво билан бирга 2- циклонлар батареясига берилади. Бу ерда ҳаво таркибидаги майда дисперс зарралар марказдан қочма куч таъсирида ишловчи циклонларда ушлаб қолинади ва бу ерда ушлаб қолинган туз зарралари ҳам тайёр маҳсулот сифатида 7-турбокальцинаторга узатилади. Циклонда тозаланмасдан ўтиб кетган майда зарралар кейинги босқичда ҳўл усулда скрубберларда тозаланади. Бунинг учун скрубберга абсорбент сифатида 6- сиғимдан 5-насос ёрдамида сув берилади. Тозалаш жараёнида ҳосил бўлган эритма эса бир неча циклдан кейин(тўйингандан кейин) тозалаш босқичидан олиниб, 1-қуритиш аппаратига келаётган тузли эритма линиясига қўшилади. 1-чанглатиб қуритиш; 2-циклонлар батарияси; 3-насос; 4-скруббер; 5-насос; 6-сиғим (ювувчи сувлар учун); 7-турбокальцинатор

Демак, турли технологик жараёнларда ҳосил бўлган чангли газлар улар таркибидаги зарраларнинг ҳусусиятига қараб қайта ишланиши ва керакли маҳсулотга айлантирилиши мумкин. Масалан, аммиакли селитра, карбамид каби минерал ўғитларни ишлаб чиқаришда ҳосил бўлган чанглар жараённи ўзида ушлаб қолинади ва қайта циклга қайтарилади. Худди шу усул қурилиш материаллари – гипс, цемент, алебастр каби материалларни ишлаб чиқаришда ҳам қўлланилади. Сульфат кислота ишлаб чиқариш корхонасида колчеданни куйдириш жараёнида ҳосил бўлган чангли газлар батареяли циклонда ва қуруқ электрофильтрларда зарарсизлантирилгандан сўнг, ушлаб қолинган чанг зарралари алоҳида қайта ишланиши ёки чўян ишлаб чиқаришига юборилиши мумкин. Чунки ушбу куйинди чанг зарралари ўз таркибида қуйидаги моддалардан иборат: 40-63% Fe, 0.33-0,47% Cu, 0,42-1,35% Zn, 0,32- 0,58% Pb ва 10-20 г/т нодир металлар. Шунинг учун чанг таркибидаги ушбу моддаларни ажратиб олиш ва қайта керакли мақсадда ишлатиш катта аҳамиятга эгадир.

O'xshashlar

Газларни физик кимёвий тозалаш усуллари. Чиқинди газларни абсорбцион тозалаш усуллари

Газларни фильтрларда тозалаш

Чиқинди газларни зарарсизлантириш ва тозалаш усуллари

Газларни механик қуруқ чанг ушлагичларда тозалаш

Ҳўл чанг ютгичлар