Davlat tilida ish yuritish 2 - Davlat tilida ish yuritish - Slaydlar

Davlat tilida ish yuritish 2

Yuklangan vaqt:

14.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

479.1513671875 KB

Ko'chirib olish

Davlat tilida ish yuritish

Maqsad: • Davlat tilida ish yuritish fanning vazifalari haqida ma’lumot olish va tahlil qilish. • Mavzuga kreativ yondashishni tashkil qilish. • Mushohada qilish. • Mustaqil ishlashga yo‘naltirish.

Og‘zaki nutq 2 3 Yozma nutq Yozma nutqning adabiy, punktuatsion, imloviy, uslubiy me’yorlarga amal qilishi, bo‘ysunishi1. 2. 3. Og‘zaki va yozma nutq Reja:

1. Og‘zaki nutq  Til – aloqa quroli, u vosita. Nutq esa ana shu aloqa jarayonini amalga oshirish uchun xizmat qiladi. Nutq bo‘lmas ekan, tilning cheksiz imkoniyatlari yuzaga chiqmay qolaveradi. Tilni a’lo darajada sharaflangan Alisher Navoiy “Mahbub ul-qulub” asarida til va nutq munosabatlarini shunday izohlaydi: “Til o‘zining shuncha sharafi bilan nutqning qurolidir. Agar nutq noma’qul bo‘lib chiqsa, tilning ofatidir. Tilning kuch-qudrati nutq jarayonida namoyon bo‘lar ekan.  Til va nutq bir-biridan farqlanadigan ijtimoiy hodisalardir. Tilni xalq yaratadi, nutq esa shaxsiy boylik sanaladi. Har kim o‘z qobiliyati, so‘z boyligi, shaxsiy fikrlashiga qarab gap tuzadi va so‘zlaydi. Og‘zaki nutq Yozma nutq

Og‘zaki nutq  Og‘zaki nutq umumiy me’yorlarini belgilovchi qoidalar to‘plami to‘g‘ri talaffuz (orfoepiya) deyiladi.  Milliy talaffuz adabiy tilda to‘g‘ri so‘zlash mezonlarini belgilaydi, so‘z va uning turli shakllarini belgilangan qoidaga muvofiq ravishda talaffuz qilishni talab qiladi.  Og‘zaki nutqni yozuv orqali to‘g‘ri ifodalash uchun har bir tilning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan xolda yozuv qoidalarining umumiyligini ta’minlash orfografiyasining vazifasidir.

Rasmiy og‘zaki nutq xususiyatlari  Rasmiy o‘zaki nutq kommunikativ jarayon bilan bevosita bog‘liq. Tezkorlik bilan amalga oshadi.  Og‘zaki nutqda gap qurilishini aql nazorat qilib boradi. Bunda xotiraning roli katta.  Rasmiy og‘zaki nutqni tahrir qilish imkoniyati bo‘lmaydi.  Rasmiy og‘zaki nutqda takrorlar, qaytariqlar ko‘p uchraydi. Rasmiy og‘zaki nutqning lug‘oviy tarkibi yozma nutqqa nisbatan kam bo‘ladi. To‘liqsiz gaplar ko‘p qo‘llaniladi.

Og‘zaki nutqda so‘zlovchining faol nutqiy harakati pauza to‘xtam), oxang, urg‘u, turli xil jest (imo-ishora)lar, mimika (qiyofaning o‘zgarishi)lar fikrning tinglovchiga yetib borishida muhim ahamiyat kasb etadi. O‘gzaki nutqda talaffuzning ahamiyatu katta. Masalan: No‘noq talaffuz tergov jarayonid, sud jarayonida, ayniqsa sud hukmi o‘qilishida noxush vaziyatni keltirib chiqarishi mumkin.

 Og‘zaki nutqni shakllantirish va takomillashtirishda ko‘proq yozma nutqning ahamiyati katta.  Yozma nutq yuqori darajada bo‘lmas ekan, og‘zaki nutq ko‘ngildagidek bo‘lmaydi.

2. Yozma nutq Til vositalarini tanlash va qo‘llashga to‘liq imkoniyat bo‘ladi. • Yozma nutqni hohlagancha tahrir qilish mumkin. Yozma nutqda og‘zaki nutqdagi kabi hayajon bo‘lmaydi, notiq shoshilmasdan, o‘ylab nutq tuzadi.

 Har bir so‘z yoxud termin yuridik mazmunni to‘liq ifodalashga va muallif maqsadini ochishga xizmat etishi shart.  Yozma rasmiy nutq imkon qadar soda va aniq, izchil va mantiqli ifodalanishi lozim.  Yozma nutqda o‘z ifodasini topayotgan fikr – dalillangan, isbotlangan, qonun doirasida o‘z yechimini topgan bo‘lishi zarur. Yozma nutqga qo‘yiladigan talablar.

Topshiriq  1. Til va nutqning o‘zaro bog‘liqligi va farqini ayting.  2. Matnda keltirilgan Alisher Navoiyning til va nutq haqidagi fikrini izohlab bering.

Topshiriq - 2 Matnni o‘qing, qanday yozuvlar haqida fikr borayotganligini tushuntiring. Matndagi harflar va ishoralar miqdorini aniqlang: Yunon tarixchisi Gerodotning hikoyasiga ko‘ra, bir vaqtlar eroniylar skiflarga qarshi hujum qilganlarida ular eroniylarga ramziy narsalar yuborganlar. Skiflar ularga qush, sichqon, qurbaqa va beshta oq-yoy yuborganlar va bu narsalar quyidagi ma’noni anglatgan: “Agar siz eroniylar, qush singari osmonga uchmasangiz, sichqon singari kovakka bekinmasangiz yoki qurbaqa singari qo‘lga sakrab tushmasangiz, elingizga qayta olmaysiz va bizning o‘q-yoylarimiz ostida qirilasiz”.

Mavzuni mustahkamlash uchun savollar:  1. Og‘zaki nutqni qanday xususiyatlari bor?  2. Yozma nutq xususiyatlari haqida gapiring.  3. Og‘zaki va yozma nutq farqlarini tushuntiring.

ADABIYOTLAR Asosiy adabiyotlar:  1. Mahmudov N., va b. Davlat tilida ish yuritish (9-nashri). – Toshkent, 2020.  2. Mahmudov N., Rafiyev A. Yo‘ldoshev I. Davlat tilida ish yuritish. Toshkent. 2010. Qo‘shimcha adabiyotlar:  1. Suyarova A. O‘zbek tilida ish yuritish. (uslubiy qo‘llanma). Namangan. 2018.  2. Keldiyorova G.S., Ablayeva N.A. O‘zbek tilida ish yuritish. Toshkent. 2009.

O'xshashlar

Davlat tilida ish yuritish

Davlat tilida ish yuritish. Hujjatlar

“Davlat tilida ish yuritish” fanining maqsad va vazifalari. Imlo va savodxonlik masalalari. Og‘zaki va yozma nutq, uning xususiyatlari

Ish qog’ozlari ustida ishlash

Ish qog’ozlari ustida ishlash