logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Botanika
  4. Plauntoifa — Lycopodiophyta o’simliklar bo’limi

Plauntoifa — Lycopodiophyta o’simliklar bo’limi

Yuklangan vaqt:

11.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2440.296875 KB
Ko'chirib olish
Plauntoifa — Lycopodiophyta o’simliklar bo’limi Reja 1. Plauntoifa bo’limining umumiy tavsifi 2. Plaunsimonlarning kelib chiqishi va rivojlanish davri. Hayotiy jarayoni 3. Teng sporali va har xil sporali plaunlar 4. Bo’limning sinflari ( ajdodlari) 5. Polushniksimonlarning umumiy tavsifi tarqalishi va ekologiyasi. Plauntoifa — Lycopodiophyta bo’limi Plauntoifa- Lycopodiophyta P aleozoy erasining oxirlarida toshko’mir davrida yaxshi taraqqiy etgan. Qazilma turlari orasida yirik daraxtlar ham bo’lgan. Ular o’rmonlar hosil qilgan. Mezozoy erasiga kelib, daraxtsimon plaunlar yo’qolib ketgan faqat o’t shakllari saqlanib qolgan. Plaunlar barglarning mayda-mayda bo’lishi ya’ni mikrofiliya bilan ta'riflanadi. Poyasi yaxshi rivojlangan bo’lib, zich joylashgan barglar bilan qoplangan. Plauntoifa - Lycopodiophyta o’ simliklar   Plauntoifa — Lycopodiophyta o’ simliklar. Bu bo’limga kiruvchi o’simliklarning 1000 dan ortiq turi ma'lum. Ularning barglari poyada mayda, ya'ni mikrofiliya bo’lib joylashganligi bilan xarakterlanadi. Plaunsimonlarning hayotiy rivojlanish davri yo’sinsimonlardan farq qilib, nasllar gallanishida jinssiz nasl (sporofit)jinsiy nasl (gametofit)ga nisbatan ustunlik qiladi. Tanasi poya, barg va ildizga ajralgan. Ularga xos xususiyatlardan yana biri poyasi dixatomik ravishda shoxlangan. Sporangiyalari poya uchida hosil bo’lgan barglaming barg qo’ltiqlarida (yoki bargning pastki yuza tomonida) hosil bo’lib, ular spora hosil qiluvchi barglar yoki sporofillar deb ataladi. Plauntoifa — Lycopodiophyta Plaunsimonlar - Lycopodiopsida Polushniksimonlar - Isoltopsida Plaunnamolar - Lycopodiales Selaginellanamolar - Selaginellales Polushniknamolar- Isoltales Lepidodendronnamolar - Lepidodendrales Plaunnamolar- Lycopodiales qabilasiga Plaunnamolar- Lycopodiales qabilasiga kiruvchi o’simliklar ko’p yillik o’t o’simliklardir, barglari mayda kipriksimon, sporangiylari sporafillarining asosida joylashgan. Qabilaning bizgacha faqat bitta plaundoshlar ( Lycopodiaceae ) oilasining vakillari etib kelgan. Plaundoshlar oilasiga 4 ta turkum kiradi. Plaun Lycopodium turkumiga 200 dan ortiq tur kiradi. Ular tropik zonadan to tundragacha tarqalgan. O’rta Osiyoda esa tog’li hududlarda uchraydi. Poyasi tikka, ayrimlari yotib o’sadi yoki epifit holda uchraydi. To’nog’ichsimon plaun- Lycopodium clavatum Cho’qmoqli plaun (to’nag’ichsimon plaun) - Lycopodium clavatam Cho’qmoqli plaun (to’nag’ichsimon plaun) (Lycopodium clavatam). K o’p yillik o’t o’simlik. Poyasi yotib o’sadi, doim yashil. Ko’proq o’rmonlarda o’sadi. Poyasi dixatomik tarzda shoxlar hosil qiladi. Poyasining uzunligi 1,5 dan 3 m gachayetib boradi. Plaun sporangiylarda yetilgan sporalar yordamida ko’payadi. Sporalar yozgi dixatomik shoxlangan poyaning yuqori qismida spora hosil qiluvchi boshoqchalarda yetiladi. Spora hosil qiluvchi boshoqcha ikki qisim-dan: o ; q va unda joylashgan spora bargchalaridan (sporafillardan) tashkil topgan. Spora bargchaning kengaygan qismining ustki tomonida buyraksimon sporogoniy va qisqa band bor. Sporalar sporogoniyda yetigandan so’ng, sporogoniyning ko’ndalang choki bo’ylab yorilishi natijasida tashqariga. tarqaladi. Ular shaklan bir xil yoki teng boiadi. Tashqi tomondan to’rsimon qalin parda bilan o"ralgan, Sporalar qulay sharoitga tushishi bilan, sekin-asta gametofitga aylanadi. Plaunning gametofiti rangsiz, bir uyli bolib, tuproqning ostki qismida hayot kechiradi Gametofitning to’la rivojlanib, undan embrionning hosil boiishi uchun 12 — 15 yil vaqt sarflanadi. Plauntoifa — Lycopodiophyta o’simliklar bo’limi BO’LIM- Plauntoifa - Lycopodiophyta SINF (аjdod)- Plaunsimonlar -Lycopodiopsida QABILA-Plaunnamolar - Lycopodiales ОILA-Plaundoshlar-Lycopodiaceae ТURKUM-Plaun-Lycopodium ТUR--To’nog’ichsimon plaun- Lycopodium clavatum Polushniksimonlar- Isotopsida sinfi (ajdodi) Bu sinf toshko’ mir davrida tabiatda keng tarqalgan bo’lib, qalin toshko’mir qatlamlarini tashkil etgan. Selaginellanamolar- Selaginellales qabilasi. Bu qabila bitta Selaginelladoshlar- Selaginellaceae va bitta selaginella- Selaginella turkumiga mansub 700 ga yaqin turni o’ z ichiga oladi. Turkum turlari, asosan. tropik va subtropik zonalarda tarqalgan. Qabilaga kiruvchi o’simliklar oldingi qabila vakillaridan sporangiylarda yetilgan sporalarining mayda (mikrospora) va yirikligi (makrospora) bilan farqlanadi. Selagasimon selaginella - Selaginella selaginoides Selagasimon selaginella- Selaginella selaginoides nam o’tloqlarda va torfli botqoqliklarda uchraydi. Poyasi ko’pincha dixotomik ravishda shoxlar hosil qiladi. Poya va shoxlarini mayda barglar qoplab turadi. Selaginellalar ham sporangiylarda hosil bo’lgan sporalar yordamida ko’payadi. Sporagoniylar shoxlarning yuqori tomonida to’p-to’p bo’lib joylashib, spora hosil qiluvchi boshoqchalarga aylanadi. Mikrosporangiylarda bir nechta mikrosporalar, makrosporangiylarda esa tikansimon parda bilan o’ralgan to’rtta yirik makrospora vujudga keladi. Sporalar sporangiylar devorining yorilishi natijasida tarqaladi. Selaginella - Selaginella Qulay sharoitga tushgan mayda sporalardan otalik gametofit yuzaga keladi. U reduksiyalangan bo’lib, bitta anteridiydan ikki xivchinli spermatozoidlar hosil bo’ladi. Yirik sporalarda esa onalik gametofitlari vujudga keladi. Gametofit spora pardasining ichida rivojlanib, sekin-asta uchburchak shaklda tashqariga yorib chiqadi, lekin undan ajralib ketmaydi. Hosil bo’lgan gametofitda arxegoniylar yuzaga keladi, ulardagi tuxum hujayra bilan spermatozoidlar qo’shilishi natijasida otalanish sodir bo’ladi. Otalangan tuxum hujayradan embrion hosil bo’lib, u asta-sekin voyaga yetgan selaginella o’simligiga aylanadi. Selagasimon selaginella - Selaginella selaginoides 1 - rizoforali va ildizchali shoxcha; 2 - "qorin" va "orqa" bargli novda; 3 - boshoqchali shox; 4 - poyaning ko’ndalang kesimi (tr - trabekulyar iplar; p - perisikl); 5 - xloroplastli hujayra; 6 - bargning ko’ndalang kesimi; 7 – tilcha Selaginellaning rivojlanish jarayoni Selaginellaning rivojlanish jarayoni Selagasimon selaginella - Selaginella selaginoides. Bu o’simlik nam o’tloqlarda va torfli botqoqliklarda uchraydi. Poyasi ko’pincha dixotomik ravishda shoxlar hosil qiladi. Poya va shoxlarni mayda barglar qoplab turadi. Selaginellalar ham sporangiylarda hosil bo’lgan sporalar yordamida ko’payadi. Sporogoniviar shoxlarning yuqori tomonida to’p-to’p bo’lib joylashib, spora hosil qiluvchi boshoqchaiarga aylanadi. Mikrosporangiyiarda bir nechta mikrosporalar, makrosporangiylarda esa tikansimon parda bilan o’ralgan to’rtta yirik makrospora vujudga keladi. Sporalar sporangiylar devorining yorilishi natijasida tarqaladi. Qulay sharoitga tushgan mayda sporalardan otalik gametofit yuzaga keladi. U reduksiyalangan bo’lib, bitta anteridiydan ikki xivchinli spermatozoidlar hosil bo’ladi. Yirik sporalarda esa onalik gametofitlari vujudga keladi. Gametofit spora pardasining ichida rivojlanib, sekin-asta uchburchak shakilda tashqariga yorib chiqadi, lekin undan ajralib ketmaydi. Hosil bo’lgan gametofitda arxegoniyiar yuzaga keladi, ulardagi tuxum hujayra bilan spermatozoidlar qo’shilishi natijasida otalanish sodir bo’ladi. Otalangan tuxum hujayradan embrion hosil bo’lib, u asta- sekin voyaga yetgan selaginella o’simligiga aylanadi. Plauntoifa — Lycopodiophyta o’simliklar bo’limi BO’LIM- Plauntoifa - Lycopodiophyta SINF (аjdod)- Plaunsimonlar -Lycopodiopsida QABILA-Selaginellanamolar – Selaginellales ОILA-Selaginelladoshlar - Selaginellaceae ТURKUM-Selaginella-Selaginella ТUR--Selagasimon selaginella - Selaginella selaginoides Полушник озерный Isoetes lacustris Selaginella Полушниксимонлар синфи Isoetopsida • Бу ўсимликларнинг кўпчилиги ўт, лекин айрим бутасимон турлари ҳам бор. Барглари майда, пояда зич бўлиб жойлашган. Айрим турларининг барги икки хил: поянинг учки қисмида жойлашгани анча майда, пастки қисмида жойлашганлари катта. Барг тубида майда парда бўлиб бу орган барг тили деб юритилади. Илдиз селагинелланинг ризофора деб аталувчи махсус органларида ҳосил бўлиб, ўсимлик танасидан шаклланади. Ўсимликнинг поя ва илдизлари дихотомик шохланган Қабила Полушникнамолар Isoetales

O'xshashlar

Ochiq urug’li o’simliklar (qarag’aytoifa) bo’limi
Plauntoifalar bo`limi - lycopodiophyta
Qirqquloqlar bo’limi
Yashil suvo’ttoifa bo’limi
Qizil so’v o’tlar bo’limi