Go’zaning zararkunandalari va ularga qarshi kurash - Botanika - Slaydlar

Go’zaning zararkunandalari va ularga qarshi kurash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2999.5 KB

Ko'chirib olish

FokinaLida.75@mail.ru Go’zaning zararkunandalari va ularga qarshi kurash • REJA: • Kirish • I. Adabiyotlar sharxi • Biologik usul • II. Asosiy qism • II.1 G’oza zararkunandalarining turkumlari • II.2 G’oza zararkunandalarining individual rivojlanishi • II.3 O’rgimchakkananing tuzilishi va o’simlikka ko’rsatadigan zarari • II.4 O’simlik bitlari tuzilishi va o’simlikka ko’rsatadigan zarari • II.5 Qandalalarning tuzilishi va o’simlikka ko’rsatadigan zarari • II. 6 O’simlikning yer osti qismini kemiruvchi zararkunandalar • Xulosa • Foydalanilgan adabiyotlar www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Paxta hosilini oshirish, uning sifatini yaxshilashda Go’za zararkunandalariga qarshi kurashni to’g’riuyushtirishning ahamiyati katta. Chunki ular hosilga katta putur yetkazadi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Go’za zararkunandalari og’iz apparatining tuzilishi va zarar keltirish xarakteriga qarab 2 xil bo’ladi: so’ruvchi va kemiruvchi zararkunandalar. So’ruvchi zararkunandalarga o’rgimchakkana, o’simlik bitlari, akatsiya biti, katta Go’za biti, qandalalar, beda qandalasi, dala qandalasi, sikodalar va boshqalar kiradi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • O’rgimchakkana paxta yetishtiriladigan barcha rayonlarda keng tarqalgan. o’rgimchakkanalar o’simlik qoldiqlarida, kesaklar tagida, begona o’tlarda, dala chekkalarida qishlaydi va bahorda Go’za nixollariga o’tadi. U 200 ga yaqin tur o’simlik bilan oziqlanadi. Go’za, tut, qovun, torvuz, loviya, soya, nuxat, beda, olma va boshqalarni zararlaydi, hatto parnik, teplitsalardagi bodringni ham zararlaydi. Uning Go’zaga zarari, tushish muddatiga va o’simlikda qancha turishiga bog’liq. U qancha erta tushsa shuncha ko’p zararlaydi. o’rgimchakkananing tanasi mayda, bo’yi 0,3 – 0,6 mm bo’ladi, Urg’ochisi o’zining rivojlanishida tuxum, lichinka, pronimfa, deytonimfa va imoga davrlarini kechiradi. Lichinkada 3 juft, nimfa va imogasida 4 juftdan oyoq bo’ladi. o’rgimchakkana yozda 8 – 12 kunda, bahorda 25 – 30 kunda rivojlanib avlod beradi. Yil davomida ob – havoning kelishiga qarab 12 – 20 gacha avlod beradi. Urg’ochi o’rgimchakkana 100 – 160 gacha tuxum qo’yadi, 30 – 40 kun hayot kechiradi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • O’rgimchakkana odatda shamol, o’rgimchak iplari orqali tarqaladi. U ingichka tolali Go’zalarga suts, o’rta tolali Go’zalarga kuchli zarar keltiradi. o’rgimchakkanalar Go’za otski qismiga g’uj – g’uj bo’lib, o’rnashib Go’zaning butun o’suv davri davomida uning shirasini so’rib oziqlanadi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru Zararlangan G ’ o ’ za barglari yoki xosil organlari to ’ kiladi . • Kurash choralari . Dastavval eng chidamli navlarni ekish , almashlab ekishnijoriy etish , G ’ o ’ zapoyalarni kuzda tozalab olish , dalani kuzda yaxshilab shudgor qilish , tevarak atrofdagi begona o ’ tlarni yo ’ qotish ishlariga alohida e ` tibor berish zarur . www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • G ’ o ’ zani yagana qilishda zararlangan G ’ o ’ za nixollarini yo ’ qotish kerak . Ariq , yo ’ l yoqalaridagi begona o ’ tlarni yo ’ qotish maqsadida korbalenium , nitrofen eritmasi sepiladi . o ’ rgimchakkanaga qarshi G ’ o ’ za maydonlariga sepishda , etanol , antio , fosfomid ( B – 58), zolon , korbofos , tedion , trixlormetafos , etafos kabi ximiyaviy preparatlardan foydalaniladi . Albatta bu kimyoviy dorilarning biri sepiladi . Ularning sepish me ` yorlari turlicha . www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • O ’ rgimchakkanaga qarshi biologik yo ’ l bilan ham kurashish mumkin . Buning uchun uning ayrim kushandalaridan jumladan , setorus qo ’ ng ’ izidan , kanaxo ’ r tripsidon , yirtkich qandala va oltinko ’ zlardan foydalanish mumkin . • O ’ simlik bitlari . G ’ o ’ zaga asosan , beda akatsiya biti , poliz va katta G ’ o ’ za biti katta zarar keltiradi . Akatsiya biti G ’ o ’ zadan boshqa beda , yeryong ’ oq , akatsiya , no ’ xat hamda poliz ekinlarini zararlaydi . G ’ o ’ zaga may , iyun oylarida katta zarar keltiradi . U G ’ o ’ zaning o ’ sishi va rivojlanishini susaytiradi . Tirik tug ’ uvchi urg ’ ochisining tanasi yaltiroq , qora bo ’ lib , bo ’ yi 1,3 – 2,1 mm bo ’ ladi . Akatsiya biti bedada, u dag’allashguncha rivojlanadi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • U G’o’zada 30 kunga yaqin yashab, so’ngra, qanot xosil qilgandan so’ng bedapoyalarga o’tib u yerda kech kuzgacha o’simliklarning ildiz bo’g’zida yashaydi va keyin tuxum qo’yadigan Urg’ochilari paydo bo’ladi. • Poliz biti G’o’za, poliz ekinlari, yeryong’oq va boshqalarga katta zarar keltiradi. • U begona o’tlarda lichinka va yetuk bit xolida qishlaydi va may oyining boshlarida G’o’za va poliz ekinlariga o’tadi va sentyabr oyigacha o’rchib ko’payadi. • Katta G’o’za biti G’o’za, mosh, loviyaga ko’plab tushadi. Tanasining uzunligi 3,5 – 4 mm ga boradi. Tanasi ko’kish, sarg’ish ko’zlari qizil, oyoqlari qo’ng’ir tusli bo’ladi. U G’o’zapoyada, yantoqda tuxum fazasida qishlaydi. Bahorda mayning ikkinchi yarmida G’o’zada paydo bo’ladi. Yozda partenogenez yo ’ l bilan , kuzda jinsiy yo ’ l bilan ko ’ payadi . www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Kurashish choralari . G ’ o ’ zapoyalardagi uning tuxumlarini yo ’ qotish uchun o ’ rgimchakkanaga qarshi qo ’ llaniladigan kimyoviy dorilardan foydalaniladi . Bundan tashqari biologik kurash yo ’ li bilan bit qo ’ ng ’ izi , vizillovchi chivinlar , xon qizi , oltinko ’ z va gallitsa pashshalaridan foydalaniladi . masalan oltinko ’ z 1 kunda lichinkasi 300 gacha , xon qizi 50 – 200 dan 300 – 600 gacha o ’ simlik bitlarini yo ’ qotadi . • Beda qandalasi asosan og ’ iz apparati bilan G ’ o ’ zaning shona , gul , ko ’ saklariga sanchib – so ’ rib zararlaydi . Qattiq zararlangan gul qurib qoladi . Beda handalasi cho ’ zinchoq 6,5 – 9,5 mm kattalikda bo ’ ladi . Qandala o ’ simlik poyalari , beda va begona o ’ tlar ichida tuxum xolida qishlaydi . U bir mavsumda 3 – 4 avlod beradi . U beda o ’ rib olinishi bilan yoppasiga boshqa ekinlarga uchib o ’ tadi . www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Dala qandalasi beda qandalasiga o ’ xshash lekin birmuncha kichik , bo ’ yi 3,5 – 4,0 mm rangi yashil , begona o ’ tlar qoldig ’ ida qishlab chiqadi , u barg bandlari orasiga tuxum qo ’ yadi , G ’ o ’ zani butun o ’ suv davrida shikastlaydi , 1 mavsumda 3 – 4 avlod beradi . • Kurash choralari . o ’ rgimchakkanalarga va bitlarga qarshi qo ’ llaniladigan dorilardan foydalaniladi . • Tamaki tripsi mayda xashorat , bo ’ yi 0,8 – 0,9 mm keladi . Og’iz apparatini sanchib so’rishga moslashgan. U yer betiga to’kilgan barg va o’simlik qoldiqlarida qishlaydi. May oyida begona o’tlarda rivojlanadi. Keyin G’o’zaga o’tadi. Urg’ochisi 1 oyga yaqin yashaydi va shu davrda 100 ga yaqin tuxum qo’yadi. Rivojlanish davomida 3 stadiyani kechiradi. 1 mavsumda 7 – 8 avlod beradi. G’o’zaning yosh barglari va o’suv nuqtalarini zararlaydi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru Kurash choralari. o’rgamchikkana va bitlarga qarshi kurash choralariga o’xshash. • Sikodalar sanchish yo’li bilan G’o’za va boshqa o’simliklar barglari, barg bandi, poyalarini shikastlaydi. Bular ichida eng zararlisi sariq sikodadir, iyul oyida tuxum qo’yadi, tuxumlardan chiqqan lichinkalar tuproq ichiga kirib harxil o’simliklar ildizi bilan oziqlanadi. Nimfa xoliga yetguncha 3 yil o’tadi, so’ngra yetuk xashoratga aylanib may oyida uchib chiqadi, ya `ni avlod berish davri 4 yilga cho’ziladi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Kurash choralari agrotexnika ishlarini o’z vaqtida amalga oshirib turish, atrofdagi bo’sh yerlarni o’zlashtirish dala chetidagi qizilmiya va yantoqlarni yo’qotish asosiy choralar hisoblanadi. • Kemiruvchi zararkunandalarga kuzgi tuplam, ko’sak qurti, karadrinalar kiradi. Ular G’o’zaning o’suv nuqtasini, bargi, xosil organlarini kemirib zarar keltiradi. • Kuzgi tuplam sug’oriladigan yerlarda tarqalgan. G’o’za, beda, poliz, makkajuxori ekinlariga katta zarar yetkazadi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Kuzgi tuplam o’zining rivojlanishida 4 stadiyani boshdan kechiradi; urug’i, lichinka, voyaga yetgan qurti va kapalagi. Kemiruvchi zararkunandalar ichida eng yirigidir. Uning kapalak qurtlari tuproqning 5 – 10 sm chuqurlikdagi qatlamida qishlaydi. Martda u qurt shaklidan G’umbak shakliga o’tadi, aprelda kapalaklar uchaboshlaydi va tuxum qo’yadi. Kuzgi tunlam G’o’za maysalari o’nib chiqayotgan vaqtidan kemirib zararlaydi. Hasharotning birinchi avlodi asosan G’o’zaga zarar yetkazadi. Qurtlar yoppasiga ko’paygan yillari G’o’za nixollari o’ta siyraklashib, hatto qayta ekish xollari uchraydi. Uning yetuk qurti 5 – 6 sm ga yetadi. Kapalaklar 20 – 40 kun yashab, tuxum qo’yadi. Harbir kapalak ko’pi bilan 2000 gacha, odatda 500 – 600 tuxum qo’yadi. U tuxumlarini ildizga yaqin qismlariga, tuproq betiga qo’yadi, 3 – 7 kundan so’ng tuxumlaridan mayda to’q kulrang qurtlar chiqadi. Ular barglarga o’tib uni iste `mol qiladi va yiriklashib tuproqqa tushadi. Ular 30 – 40 kun yashaydi. Oltinchi yoshdagi qurt oziqlanib bo’lgan tuproqdagi inchasida g’umbakka aylanadi. Bir mavsumda 3 – 4 avlod beradi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru Kurash choralari. • 1. Kuzda yerni shudgorlash, yaxob suvi berish. • 2. Begona o’tlarni yo’qotish, qator oralariga ishlov berish. • 3. G’o’za nixollari o’sib chiqqandan so’ng xlorofos purkash. • 4. Hashoratlarning katta yoshdagi qurtlariga qarshi gektariga 20 – 50 kg xlorofos bilan dorilangan aldamchi yem ishlatiladi. • 5. Kapalaklari tuxum qo’yish davrida uning kushandasi xisoblangan trixogramma quyidagi 3 davrda chiqariladi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Birinchi marta tuxum qo’yaboshlaganda, gektariga 60 mingta. • Ikkinchi marta 5 – 6 kundan so’ng gektariga 80 mingta. • Uchinchisi yana 5 – 6 kundan so’ng gektariga 60 mingta qo’yiladi. • Ko’sak qurti barcha paxta ekiladigan respublikalarda uchraydi. U G’o’za, makkajuxori, pomidor, dukkaklilar, oshqovoq, yeryong’oq va boshqalarni zararlaydi. • Ko’sak qurtining G’o’zaga zarar keltirish davri yoppasiga gullash vaqtiga to’g’rikeladi. • Tunlam G’o’zaning gullari, tugunchalari va ko’saklarini shikastlaydi. Kichik yoshdagi qurtlar G’o’zaning yuqori qismidagi barglarini yeydi va shonalar bilan oziqlanadi. Zararlangan shona va gullar to’kilib ketadi. • Aprel, may oylarida tuproq xarorati 160 S dan oshganda qapalaklar uchib chiqadi, uchishi 30 kun davom etadi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Tunlari urug’larini ko’pincha begona o’tlarga qo’yadi, tuxumlari 4 – 6 kundan so’ng ochib chiqadi. Oziqlanib bo’lgach oxirgi yoshdagi qurtlar tuproqqa tushib 5 – 12 sm chuqurlikda in xosil qilib G’umbakka aylanadi. Oradan 8 – 12 kun o’tgach G’umbakdan kapalak uchib chiqib yana tuxum qo’yishga kirishadi va o’z faoliyati davomida 400 dan 1000 gacha tuxum qo’yadi. Shu yo’sinda hayotini davom ettirib, 1 mavsumda 3 – 4 avlod beradi. G’o’za to’plami o’zining to’la rivojlanish davrini ya `ni tuxumdan kapalakkacha 30 – 40 kun mobaynida o’tkazadi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Kurash choralari kuzgi to’plamga qarshi kurash choralariga o’xshashdir. • Bundan tashqari ko’sak qurtiga qarshi kurashda biologik usul keng qo’llanilmoqda. Bunda trixofammalardan keng foydalaniladi. • Karadrina (barg qurti) G’o’zaning xavfli zararkunandasi bo’lib, paxta ekiladigan maydonlarda keng tarqalgan. U G’o’za, makkajuxori, beda, lavlagi, kartoshka, sabzavot ekinlarini zararlaydi. • Kichik yoshdagi qurtlari barg yetini, qirtishlab yeydi, katta yoshdagilari barglarni teshib kemiradi, gulenbarg va gullarini yeb bitiradi. Shuning uchun ham uni barg qurti deb aytiladi. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru • Karadrina kapalaklari erta ko’klamdan kech kuzgacha uchib, bitta o’rg’ochi kapalagi 2000 gacha tuxum qo’yadi, 6 – chi yoshni boshdan kechirib, yerga tushib gumbakka aylanadi. o’umbaklik davri 8 – 10 kun davom etadi. Karadrina respublikamiz sharoitida 5 – 6 marta avlod beradi, har qaysi avlodning rivojlanishi uchun 30 kun kerak. • Kurash choralari. Barcha kemiruvchi zararkunandalar – kuzgi tuplam (ko’k qurt), ko’sak qurtiga qarshi kurash choralariga o’xshashdir. www.arxiv.uz

FokinaLida.75@mail.ru Foydalanilgan adabiyotlar 1. l.I.A.Karimov «0,zbekiston buyuk kelajak sari», «O’zbekist0n» 1998y. 2. 2 S.Alimuxammedov. SH Xo’jaev G’o’za zararkunandalari va ularga qarshi kurash, T “Mehnat” 1991 3. Seleksiya va urug’chilik ensiklopediya “O’zbekiston milliy ensiklopediyasi “Toshkent 2010y. 4. Lobashev M.E izdatelbstvo Leningradskogo unversiteta 1967 5. 5 “O’zbekiston Respublikasi hududida ekish uchun tavsiya ctilgan Qishloq xo’jalik ekinlari”, Davlat reestri. T 1998 6. Abdulaev A.A Evolyusiya i sitematika poliploidnqx vidov xlopchatnika”, T. “Fan”,1974 7. Musaev D.A. Geneticheskaya koleksiya xlopchatnika i problembi nasledovaniya priznika T. Fan. 1979, 8. N. Xonxodjaevaa va boshqalar. Agroekologiya T. “Iqtisod moliya”2011y 9. www.seleksiva.uz 10. www.ziyonet.uz 11. www..edu.uz 12. www.milliy.uz www.arxiv.uz

O'xshashlar

Zararkunandalarga qarshi kurash

Ildiz va barg zararkunandalari

Kartoshka zararkunandalari

O‘zbekiston sharoitida introduksiya qilingan dorivor xushbo‘y XUSHBO‘Y RUTA (RUTA GRAVEOLENS L.) o‘simligining kasalliklari

Zaharli begona o’tlar