Immobillangan fermentlarni xossalarini o'zgarishi - Biotexnologiya - Slaydlar

Immobillangan fermentlarni xossalarini o'zgarishi

Yuklangan vaqt:

10.04.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2991.6474609375 KB

Ko'chirib olish

IMMOBILLANGAN FERMENTLARNI XOSSALARINI O’ZGARISHI.

IMMOBILLANGAN AMINOKISLOTAANTIBIOTIK

• REJA : 1. Immobilizatsiya qilish usullari. 2. Immobilizatsiya qilingan fermentlardan foydalanish.

• 1916 yilda D. Nilson va Ye.Grifin invertaza fermentini ko`mir maydasiga adsorbtsiya qilib (immobilizatsiya qilinganda), uni faolligi saqlanib qolganligini kuzatdi. • 1939 yilda D. Pfanmyuller va G.Shleyxlar proteolitik fermentlarni yog`och qipig`iga adsorbtsiya qilish bo`yicha birinchi patentni olishga muvofiq bo`ldilar va olingan fermentni teriga ishlov berishda ishlatish mumkinligini isbotlab berdi. • Fermentlar va sorbentlar orasida mustaxkam bog`lar hosil qilish mumkinligini birinchilardan bo`lib 1953 yilda N. Grubxover va D.Shleyxlar ko`rsatib berdi.

• Immobilizatsiya qilish usullari. • Fizikaviy yo`llar bilan immobilizatsiya qilish; • Kimyoviy yo`llar bilan immobilizatsiya qilish;

• Tabiiyki, bu talablarni barchasiga javob beraoladigan tashuvchilar yo`q. Shu sababli ham immobilizatsiya uchun juda ham ko`p materillardan foydalanishga to`g`ri keladi. • ORGANIK POLIMERLI TASHUVCHILAR . • Bunday polimerlarni ikki sinfga bo`lish mumkin: • tabiiy polimerlar va sun’iy polimerlar. • O`z navbatida tabiiy polimerlarni ham biokimyoviy xossalariga qarab guruhlarga bo`lish mumkin; polisaxaridlar; oqsil, lipid tabiatli tashuvchilar . • Sun’iy, ya’ni sintez yo`li bilan olingan polimerlar ham guruhlarga bo`linadi, masalan, makromolekularni asosiy zanjirni kimyoviy tuzilishiga qarab, polimetilenlik, poliamidlik, poliefirlik tashuvchilar .

• Fizik usullarda immobilizatsiya qilish. • Fizikaviy immobilizatsiya qilish usullarini to`rt guruhga bo`lish mumkin: • 1. Suvda erimaydigan "tashuvchi" larga adsorbsiya qilish; • 2. Gel teshikchalariga kiritish; • 3. Yarim o`tkazgich membranalar yordamida fermentni reaktsion tizimini boshqa qismidan ajratish; • 4. Fermentni ikki fazalik reaksion muhitga kiritish bunday sharoitda ferment suvda eruvchan bo`ladi va ikkinchi fazaga kira olmaydi.

• Adsorbsion immobilizatsiya qilish uchun "tashuvchi" lar. • Adsorbsion immobilizatsiya uchun ishlatiladigan "tashuvchi" larni ikki sinfga - organik va noorganik tashuvchilarga bo`lib o`rganish mumkin. • 1. Noorganik tashuvchilar sifatida kremnezem, alyumin, titan va boshqa elementlar oksidlari, alyumosilikatlar (loylar), shisha, sopol, faollashtirilgan ko`mir va boshqalar keng ishlatiladi. • 2. Organik tashuvchilar orasida keng tarqalganlari har xil polisaxaridlar polimerli ionalmashuv smolalari, kollagen, tovuq suyaklaridan foydlaniladi.

• Adsorbsion immobillizatsiya qilish usullari. • Adsorbsiya qilish eng sodda usullardan bo`lib, ferment eritmasini "tashuvchi" bilan aralashtirish yo`li bilan amalga oshiriladi. Yopishmasdan fermentni yuvib tashlagach, immobilizatsiya qilingan ferment ishlatilishga tayyor bo`ladi. Statistik usul eng oson yo`l bo`lib "tashuvchi" ferment eritmasiga tashlanib (solinib) hosil bo`lgan aralashma, ma’lum vaqtga tashlab qo`yiladi. Immobilizatsiya fermentni o`z o`zidan diffuziyasi tufayli boshlanib, adsorbsiya bilan tugallanadi. Bu usulni kamchiligi, ferment eritmasi bilan "tashuvchi" aralashmasi uzoq vaqt (bir necha kunga) tashlab qo`yilishi lozim.

• Kolonkalardan o`tkazish usuli. • Bu usulni ikki modifikatsiyasi bor. • Birinchisi "tashuvchi" to`ldirilgan kolonkadan tepadan pastga qarab, mikronasoslar yordamida ferment eritmasi haydaladi. • Ikinchisida esa teskarisi, ferment pastdan tepaga qarab yo`naltiradi.

• Fermentlar adsorbsiyasiga ta’sir etuvchi omillar. • Ferment adsorbsiyasiga ta’sir etuvchi omillarga quyidagilar kiradi: • Tashuvchini g`ovakligi va sirtini faolligidir. • Tashuvchini sorbsiya qilish hajmi uning sirtini faolligiga to`g`ri proporsional oqsil yoki fermentga kelganda bu qonuniyat faqatgina tashuvchini g`ovakligi oqsil molekulasidan anchagina katta bo`lgandagina o`z kuchini saqlaydi. Tashuvchini g`ovakligi juda kichik bo`lganda, fermentlar g`ovaklarga sig`masalar, fermentlar uchun tashuvchilar satxining ma’lum bir qismigina foydali bo`ladi.

• Ion kuchi ferment bilan tashuvchi orasidagi bog`lanishni kuchiga ta’sir ko`rsatuvchi omil. • Tuzlarni yuqori miqdorda tashuvchi sirtidan elektrostatik yo`l bilan bog`langan fermentni siqib chiqaradi. Boshqacha qilib aytganda, ion kuchini oshishi bilan fermentni desorbsiyasi oshib boradi. Ba’zi hollarda bunga aksincha ta’sir ham uchrab turadi, buni oqsilni "tuzlanishi" deb ataladi.

• Harorat: Haroratni oshishi adsorbsiya jarayoniga ikki xil ta’sir qiladi. • Birinchidan , haroratni oshishi fermentni inaktivatsiyasiga (denaturatsiya) olib keladi, • Ikkinchi tomondan esa haroratni oshishi fermentni tashuvchi g`ovaklariga diffuziyasini kuchaytirish hisobidan, ferment faolligini oshishiga olib keladi. • adsorbsiya yo`li bilan immobilizatsiya qilishni mo`tadil sharoiti bo`lish kerak.

• Gel ichiga kiritish yo`li bilan immobilizatsiya qilish. • Fermentlarni gelda immobilizatsiya qilishning ikki usuli bor. • Birinchisi , ferment monomer eritmasida eritiladi so`ngra polimerizatsiya qilinadi. • Ikkinchisi , P.Bertfeld va Dj.Uenlar ishlatgan polimerizatsiya qilish asosida olinadigan immobilizatsiyalangan fermentlar. • Gelga kiritish yo`li bilan immobilizatsiya qilish usuli o`zining soddaligi bilan ajralib turadi.

• Yarim o`tkazgich membranalar yordamida immobilizatsiya qilish. • Bu usul kichik molekulali substratni suvdagi eritmasi, katta molekulaga ega bo`lgan ferment eritmasidan yarim o`tkazgich membrana yordamida ajralib turadi. Yarim o`tkazgich membrana substratni oson o`tkazadi, ferment esa membranadan o`ta olmaydi. Bu usulni har xil modifikatsiyasi, yarim o`tkazgich membranalarni olish va ularni tabiati asosida yaratilgandir. Mikrokapsulalash - usuli birinchi bo`lib, 1964 yilda T.Chang tomonidan yaratilgan. Bu usul -fermentni suvdagi eritmasini mikrokapsulalar ichiga joylashtirishdan iborat. Mayda teshikli polimer plyonkalardan tashkil topgan kichik koptokchalar ichidagi fermentlarni tashqariga chiqishi belgilab qo`yilgan.

• Mikrokapsulalar olishning ikki usuli mavjud bo`lib, birinchisida fermentni suvdagi eritmasi (sirt faol moddalar) saqlovchi dietilefiri bilan kuchli aralashtirish natijasida dispers holatga o`tkaziladi. Hosil bo`lgan emulsiyaga, to`xtatmasdan polimerning efirdagi eritmasi qo`shib boriladi. Polimer (nitrat sellyuloza), suvda erimasligi sababli emulsiyaga tekkan joyda yupqa membrana mikrokapsula hosil qiladi. Tayyor bo`lgan mikrokapsula sentrifuga yordamida yoki filtrlash yo`li bilan ajratib olinadi. • Mikrokapsula hosil qilishning ikkinchi yo`li - ikki moddaning fazalararo polikondensatsiya qilishiga asoslangan. Moddalardan biri suvning mayda emulsiyalarida ikkinchisi esa organik fazada erigan bo`ladi.

• Kimyoviy usullarni boshqa usullardan asosiy farqi kimyoviy ta’sir natijasida ferment bilan tashuvchi orasida qo`shimcha kovalent bog`i paydo bo`ladi. Bu usulda immobilizatsiya qilingan fermentlarni kamida ikkita ustunligi bor. Birinchidan , ferment va tashuvchi orasidagi kovalent bog`, hosil bo`lgan kon’yugatni yuqori mustaxkam qiladi. • Ikkinchidan , kimyoviy modifikatsiya fermentni faolligini va mo`tadilligini oshirishiga olib keladi. Faqatgina kimyoviy yo`l bilan, ko`p nuqtalik bog`lanishlar natijasida fermentni mo`tadilligini oshirish mumkin. Bu usulni kamchiligi, ba’zi- bir fermentlar kimyoviy modifikatsiya jarayonida o`z faolligini yo`qotib qo`yadilar.

• Fermentlar xalq xo’jaligini turli tuman sohalarida keng qo’llaniladi. • Non ishlab chiqarishda ferment preparatlari texnologik jarayonlarni tezlashtirish, ularni sifatini yaxshilash, qotib qolish davrini cho’zish, turli-tuman unlardan non tayyorlash ishlarida qo’llaniladi. Hamirni achish faolligini oshiradi. Kraxmal gidrolizini yaxshilaydi. Mahsulotni strukturasi va sifati yaxshilanadi. Preparatlar qo’shilganda non mahsulotlarini mazasi xushbo’yligi g’ovakligi ortadi. Yaltiroq rangga kiradi.

• Ferment preparatlari yordamida go’shtni yumshatish yordamida chegaralangan gidrolizga uchratish ularni texnologik va ozuqabop xususiyatlarini oshiradi. • Namlikni yaxshi saqlaydigan bo’lib qolganligi uchun shiraliligi ortadi. Ekstraktsiyalanadigan aminokislotalar, peptidlar ko’payadi. Oson hazm bo’ladigan mazali va xushbo’y bo’lganligi uchun biologik va iqtisodiy qimmati ortadi. Proteolitik fermentlar go’shtni suyakdan ajralishi, yuqori nav go’sht miqdorini 5-7 %ga oshiradi.

• Sut sanoatida proteolitik ta’siriga ega bo’lgan fermentlar preparatlari sutni ivishida, pishloq olishda qo’llaniladi. • Rennin preparatlari qo’llash orqali olingan pishloq mazasi, sifatining yaxshiligi bilan ajralib turadi. • Spirt ishlab chiqarish sanoatida undirilgan arpa yoki bug’doy uni o’rniga mog’or zamburug’i kulturalari kraxmal gidrolizini intensivlash, qandli shinnini achishini tezlashtirish va spirt chiqishini unumdorligini oshirilishiga olib keladi.

• Pivo ishlab chiqarishda ferment preparatlari texnologik jarayonni hamma bosqichlarida ishlatiladi. Bu sanoatda amilolitik proteolitik sitolitik fermentlar keng qo’laniladi. • Protelitik fermentlar yuvuvchi yuza faol moddalar ishlab chiqarishda oqsil dog’larini ketkazishda teri oshlashda terini yumshatishda, teridagi junni tushirishda qo’llaniladi.

O'xshashlar

Immobillangan fermentlar

Toza fermentlar ajratib olish usullari

Mikroorganizimlardan ferment ajratib olish

Fermentlar haqida umumiy tushunchalar

Fermentlar muhandisligi