Biotexnologik usulda olingan yangi materiallar (biopolimerlar va boshqalar). Biomassa va energiya - Biotexnologiya - Slaydlar

Biotexnologik usulda olingan yangi materiallar (biopolimerlar va boshqalar). Biomassa va energiya

Yuklangan vaqt:

27.08.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

822.9619140625 KB

Ko'chirib olish

BIOTEXNOLOGIK USULDA OLINGAN YANGI MATERIALLAR (BIOPOLIMERLAR VA BOSHQALAR). BIOMASSA VA ENERGIYA. BIOMASSADAN ENERGIYA ISHLAB CHIQARISH

Biopolimerlar (bio... va polimerlar) — barcha tirik organizmlarning hayot faoliyatida muhim rol oʻynaydigan yuqori molekulali tabiiy birikmalar. Nuklein kislotalar, oqsillar va polisaharidlarpk oʻz ichiga oladi. Bulardan tashqari, aralash Biopolimerlar ham boʻlib, ularga nukleoproteid, glikoproteid, lipoproteid, glikolipid, liposaharid va biopolimerlar kiradi. Asosiy B.dan nuklein kislotalar hujayralarda genetik funksiyani bajaradi. Oqsillar hujayralarning eng zarur tarkibiy qismi boʻlib, bir qator muhim funksiyalarni oʻtaydi. Oqsilfermentlar hujayralarda roʻy berayotgan moddalar almashinuvida kimyoviy reaksiyalarni tartib bilan va zarur tezlikda olib boradi.

Biomassa (bio... va massa)—bir turga mansub individlar, turlar guruxlari yoki jamoasining uzi yashab turgan muhit yuzasi (1 m2, 1 sm2 va h. k.) yoki hajmi birligi (1 m3, 1 sm3 va h. k.)ga toʻgʻri keladigan umumiy massasi. B. koʻpincha hoʻl yoki quruq modda massasi g/M2, kg/ga, g/m3 va boshqalarda ifodalanadi. Oʻsimliklar B.si fitomassa, hayvonlar B.si zoomassa deyiladi. Turli hisobkitoblarga koʻra biosferadagi tirik organizmlarning umumiy B.si quruq modda hisobida 1,81012 t dan 2,410’2 t ga boradi.

Energiya ( yun . — harakat, faoliyat) — har qanday koʻrinishdagi materiya, xususan, jism yoki jismlar tizimini tashkil etuvchi zarralar harakatining hamda bu zarralarning oʻzaro va boshqalar zarralar bilan taʼsirlarining miqdoriy oʻlchovi. Xalqaro birliklar tizimi da energiya xuddi ish kabi joul da; atom fizikasi, yadro fizikasi va elementar zarralar fizikasida esa elektronvolt on oʻlchanadi. Energiya yoʻqdan bor boʻlmaydi va mavjud energiya yoʻqolmaydi, faqat u bir turdan ikkinchi turga oʻtadi

BIOMASSADAN ENERGIYA ISHLAB CHIQARISH YOHUD KELAJAK ENERGIYASI.  Keyingi yillarda dunyo miqyosida vujudga kelgan ekologik muammolarni ijo biy hal etishda muqobil energiya manbalaridan sama rali foy dalanishga alohida e'tibor qaratilmoqda. Biogaz ana shunday energiya manbalardan biri. Uni olishning qulayligi ko'pchilikka ma'qul bo'lmoqda. Arzon va qulay texnologiyaning afzalliklarini anglab etgan kombinat mutaxassislari 2013 yilda «Do'stlik» agrofirmasi parrandachilik fermasida sutkasiga 200 kub metr, 2014 yilda esa chorvachilik fermasida sutkasiga 400 kub metr biogaz ishlab chiqarish quvvatiga ega bo'lgan qurilmalarni ishga tushirishdi.

 Biologik gaz asosan, daraxt, o'simliklar, barglar, shox-shabba chirindilari, ishlab chiqarish sexlari (sut zavodi, meva sabzavotlarni qayta ishlash sexi, kushxona)ning chiqindilaridan olinadi. Organik va boshqa chiqindilar, sut zardobi, kushxonadagi qoldiqlar ham maydalangan va suyultirilgan holda, 85-92 foiz namlikda nasos qurilmalari orqali bioreaktorlarga yukla nadi va gaz hosil qilinadi Parrandachilik fermasi tuxum beradigan 30 ming bosh tovuq va 36 ming bosh jo'jani parvarishlashga mo'ljallangan. Bu erda kuniga o'rtacha chiqadigan 3-4 tonna go'ngning namlik darajasi aniqlanib, kerakli miqdorda maxsus bunkerga, massa belgilangan namlik darajasiga etkazilgach, bioreaktorlarga yuklanadi. Oradan 10-15 kun vaqt o'tishi bilan metan gazi ajralish jarayoni boshlanib, qish vaqtlarida 100-200, yozda esa 52-105 kub metrgacha gaz ajralib chiqadi. Olingan biogaz parrandachilik fermasi ehtiyojlari uchun ishlatiladi.

 Qoramolchilik fermasida ming boshga yaqin qoramollar parvarish qilinmoqda. Bu erda ham yuqorida ta'kidlangan jarayon amalga oshiriladi. Bioreaktorlardan ajralib chiqqan gaz kompressorlar orqali tozalash qurilmasida tozalanib, gazgolderlarda yig'iladi. Undan chorvachilik majmuasini isitish va issiq suv ta'minotida foydalanilmoqda. YAna bir muhim jihat shundaki, bioreaktorlarda qayta ishlangan biomassa to'kish hovuzida tindirilib, qishloq xo'jaligi uchun biosharbat sifatida foydalanilsa, biogumus tayyorlash uchastkasida Kaliforniya chuvalchanglari yordamida unumdor o'g'it hosil qilishda ishlatilmoqda. Mutaxassisning ta'kidlashicha, har bosh qoramol chiqindisidan bir kecha-kunduzda 1,5 kub metrgacha biogaz olish mumkin. Boshqacha aytganda, 1 kub metr biogazning yonish issiqligi qariyb 0,6 litr benzin, 0,85 litr spirt, 1.75 kilogramm o'tin yonishi yoki 2 kilovat elektr energiyasi sarfi tufayli hosil bo'ladigan issiqlik miqdoriga tengdir. Go'ngning bu yo'l bilan chiritilishi atmosfera zararlanishining oldini olishga yordam beradi. 1 tonna go'ngning chirish jarayonida atmosfera havosiga 300-400 kub metr metan gazi, ammiak, serovodorod kabi zaharli gazlar ajralib chiqadi.

Jahonda biogaz olish texnologiyasining 60 turi mavjud bo'lib, eng keng tarqalgani bioreaktorlarda anaerob bijg'itish usulidir. Bunda harorat bir me'yorda bo'lishi zarur. Agrofirma sharoitida mezofil isitish jarayoni yo'lga qo'yilgan. YA'ni, bijg'itish jarayonida harorat biogaz hisobidan doimiy ravishda 30-40°S da ushlab turiladi. Biogaz yonganida atmosfera havosining ifloslanish darajasi ancha kamayadi. Inson salomatligiga salbiy ta'siri ham yo'q. Xulosa qilib aytganda, «Do'stlik» agrofirmasida kelajak energiyasidan foydalanish yuzasidan dastlabki qadamlar qo'yildi. Kelgusida bu yo'nalishdagi ishlarni yanada takomillashtirish mo'ljallanmoqda.

O'xshashlar

Biotexnologik usulda olingan mahsulotlarning genetik xavfsizligi

Biotexnologik usulda olingan oziq-ovqat mahsulotlarini genetik xavfsizligi

Yangi biotexnologik mahsulotlar va preparatlar bozori

Biotexnologik jihozlar

Biotexnologiya sanoatida qo’llaniladigan jarayonlari va qurilmalar