logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Biologiya
  4. Xromosomalar 2

Xromosomalar 2

Yuklangan vaqt:

21.07.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1076.7021484375 KB
Ko'chirib olish
Xromosomalar XROMOSOMA (yunoncha chroma — rang, boʻyoq + soma — tana) — oqsillar bilan bogʻlangan DNK molekulasi. Xromosomalarning 2 turi mavjud: somatik (autosomalar) va jinsiy (X va Y ) xromosomalar. Xromatin DNK, RNK, oqsillar va noorganik ionlardan iborat. Hujayra bo'linganda DNK spirallanadi va xromatin xromosomalarga aylanadi .CHROMATIN - bu asosiy narsa interfaza yadrosining moddasi. XROMOSOMA TUZILISHI Xromosoma ikkita xromatiddan iborat . Xromosoma birlamchi konstriksiyaga ega - sentromera . Tsentromera xromosomani qisqa va uzun qo'llarga ajratadi . Xromosomaning oxiri telomer deb ataladi . 1-xromatid; 2 — sentromera ; 3 - kalta yelka; 4 - uzun yelka (2-variant: xromatidlar orasidagi chegara ko'rinmaydi) gen A hujayra bo'linishidan oldin takrorlangan (bixromatid) xromosomalar juft xromosoma hujayra bo'linishidan oldin (variant 1 - ikkita xromatid aniq ko'rinadi)(variant 1: ikkita xromatid aniq ko'rinadi) ikki barobar emas (bitta xromatidli) xromosoma hujayra bo'linishidan keyin CENTROMERA (markazdan + yunoncha meros - qism) — xromatidlarni bog'laydigan mintaqadagi DNK bo'limi. XROMATIDA (yunoncha chroma — rang, boʻyoq + eidos — koʻrinish) — xromosomaning oqsillar bilan bogʻlangan DNK molekulasidan tashkil topgan qismi. Xromosomalarning tasnifi  Metasentrik xromosomalar (M)  Submetasentrik ( Sm )  Subakrosentrik ( S a)  Akrosentrik (A)  Telotsentrik (T)  (M) tipidagi xromosomalar teng qurolli deyiladi .  Sm, S a) turdagi xromosomalar teng bo'lmagan qurolli deb ataladi .  tayoqchali deyiladi . • Xromosomalar barcha hujayralarning yadrolarida mavjud. • Har bir xromosomada irsiy ko'rsatmalar - genlar mavjud. XROMOSOMALARNING FUNKSIYALARI • Xromosomalar genetik ma'lumotlarning saqlovchisi hisoblanadi. • Ular oqsil, mRNK va rRNKning birlamchi tuzilishini sintez qilish orqali hujayradagi jarayonlarni tartibga soladi. XROMOSOMALARNING DIPLOID TOPLAMI Ikki jinsli hayvonlar va o'simliklarning tana hujayralarida har bir xromosoma ikkita gomologik xromosoma bilan ifodalanadi, ulardan biri onadan, ikkinchisi esa ota organizmidan. Ushbu xromosomalar to'plami diploid ( er-xotin ) deb ataladi. XROMOSOMALARNING DIPLOID TOPLAMI KOMAR – 6 PERCH - 28 BEE - 32 Cho'chqa - 38 RHESUS MAKAKUS - 42 QUYON - 44 QUYON - 44 ODAM - 46 SHIMPANZE - 48 RAM - 54 Eshak - 62 Ot - 64 TOVUQ - 78 XROMOSOMALARNING GAPLOID TOPLAMI Meyoz natijasida hosil bo'lgan jinsiy hujayralar ikkita gomologik xromosomadan faqat bittasini o'z ichiga oladi. Ushbu xromosomalar to'plami haploid ( yagona) deb ataladi. KARIOTYP - xromosomalar soni, hajmi va morfologiyasining yig'indisi . • O'simliklar va hayvonlarning har bir turi o'ziga xos karyotipga ega. • Xromosomalarni o'rganish uchun karyotiplash usuli qo'llaniladi. • (a) rasmda inson xromosomalarining metafaza plitasi ko'rsatilgan. • Shakl ( b ) inson xromosomalarining joylashishini ko'rsatadi (xromosomalarning kattaligi va sentromeraning joylashishini hisobga olgan holda). HAMMA INSON XROMOSOMALARI XROMOSOMA TUZILISINING BUZISHLARI • Xromosomalar tuzilishining buzilishi o'z-o'zidan yoki qo'zg'atilgan o'zgarishlar natijasida yuzaga keladi: • Gen mutatsiyalari (molekulyar darajadagi o'zgarishlar) • Xromosoma mutatsiyalari (yorug'lik mikroskopi yordamida ko'rinadigan mikroskopik o'zgarishlar): – o'chirishlar – dublikatsiyalar – translokatsiyalar – inversiyalar Xromosoma mutatsiyasi: DELECTION - latdan . deletio - halokat - xromosoma aberatsiyasi (qayta tartibga solish), bunda xromosomaning bir qismi yo'qoladi. Xromosoma mutatsiyasi: DUPLIKATION Latdan. duplicatio - ikki baravar - xromosomaning bir qismini ikki baravar ko'paytirishdan iborat bo'lgan strukturaviy xromosoma mutatsiyasi . Xromosoma mutatsiyasi: TRANSLOKATION • Translokatsiya paytida gomologik bo'lmagan xromosomalarning bo'limlari almashinadi, ammo genlarning umumiy soni o'zgarmaydi. Xromosoma mutatsiyasi: INVERSION • Bu xromosomaning ichki bo'limlaridan birining 180° ga aylanishi natijasida yuzaga keladigan strukturaning o'zgarishi. NAZORAT SAVOLLARI 1. Xromosoma nima ? Xromosomalar qayerda joylashgan? Kimyoviy ma'noda xromosomalar nimadan iborat? Xromosomalar qanday vazifani bajaradi ? Xromosoma tuzilishini tavsiflab bering Sentromeraning joylashishiga qarab xromosomalarning turlarini ayting. NAZORAT SAVOLLARI 1. Karyotip nima ? Odamda nechta xromosoma bor? Qaysi hujayralar xromosomalarning diploid to'plamiga va qaysi hujayralar xromosomalarning haploid to'plamiga ega? Mutatsiya nima ?

O'xshashlar

Oqsillar 2
Липидлар 2
Fermentlar 2
Oqsillar 2
Литосфера 2