Литосфера 2 - Biologiya - Slaydlar

Литосфера 2

Yuklangan vaqt:

30.03.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

2730.8134765625 KB

Ko'chirib olish

ЛИТОСФЕРА  Ер шарининг ташқи қаттиқ қобиғи булиб «литос» грекча тош деган маънони беради .

 Литосферанинг энг юқори чегараси Химолой тизма тоғининг Жамалунгма, Эверест чўққисидир. Унинг баландлиги 8848 м ни ташкил этади

Литосфера, гидросфера ва атмосфера экологияси  Литосфера Ер қитъалари. Литосферани мухофаза қилиш.  Гидросфера, океанлар. Сувни мухофаза қилиш.  Атмосфера ва уни мухофаза қилиш .

Литосфера қатламлари

Литосферада вулқонларнинг хосил бўлиши

 Африка қитъаси. Майдон жихатидан Евросиёдан кейин туради, ороллари билан 30 млн 249 минг км 2 .ташкил қилади. Ёки литосферанинг 22,2%ини ташкил қилади, 2013 йилги маълумотга кўра 1 млярд 33 млн. 86 га яқин тил ва миллатлар мавжуд. Энг узун дарёси Нил. Материкнинг ўртасидан экватор чизиғи ўтган. Африкани Шимолдан ўрта ер денгизи, ғарбдан атлантика океани, шарқдан Хинд океани ўраб туради. АФРИКА

ЕВРОСИЁ  Евросиё энг катта материк бўлиб 53,893 млн.км 2 . Бутун литосферанинг 36 % ини эгаллайди. 4 та океан қуршовида бўлиб, Шимолдан Шимолий муз океани, Ғарбдан Атлантика, Жанубдан Хинд, Шарқдан Тинч океаларини ўраган

ШИМОЛИЙ АМЕРИКА  Шимолий Америка майдон жихатидан 3 ўринда туради. 24.70 млн км 2 . Шимолий муз, Атлантика ва Тинч океани қуршовида.

ЖАНУБИЙ АМЕРИКА  Жанубий америка икки океан қуршовида Тинч ва Атлантика океани. Планетада майдонининг катталиги бўйича 4 ўринда туради. 17.84 млн км 2 ни эгаллайди

АВСТРАЛИЯ  Австралия энг катта орол материк деб хам аталади. Хинд ва Тинч океанларини ажратиб туради. Литосферанинг ер қатламлари бўйича 5 ўринда туради 9,9 млн км 2

 Литосферанинг энг иссиқ худудларидан бири бўлиб чўлларда 70 0 С гача температура кўтарилади

ЧЎЛДАГИ ҲАЁТ  Чўл-бу қўмликдан иборат бўлган, тинимсиз шамол ва қўёшнинг жазирама иссиқлиги хукумрон сурадиган катта майдон жойдир. Уни кўрган инсон гуёки бу жойда ҳаёт йўқ деб уйлайди.. Чўлларда ҳар куни бўладиган изғирин шамолллар гўёки чўл мусиқасини таратиб у ерларда ҳам тирик организмларни харакатга кеотиради. Ушбу худудга мослашган ўсимлик хайвонларнинг тарқалиши ўзгачадир.

Марказий Осиё чўли  Бу чул- ер юзидаги чўлларнинг катталиги бўйича 15 ўрнида туриб майдони 270 минг кв км.ни ташкил қилади тахминан 1000 км узинасига ва 400 км энига. Айнан шу чулдан Буюк ипак йўли ўтган. Ёзи қуриқ иссиқ булиб 2008 йил инсон ҳаётида биринчи марта Такламакан чўлининг устига қор ёғди. 11 кун турган қор чўлнинг янгича хусни кўрсатди.

 Бундай табиатни ер юзининг хеч қаерида учратиб бўлмайди. Ундаги қумлик ичида йиғилган сувларнинг куллар булиб кўриниши ўзгача жило беради. Бу чўлнинг майдони 155,000 гектар.  Энг қизиқарлиси бу чўлда тез тез ёмғир ёғиб туради. Ва хайвон усимликларни айрим турлари ўз мухитларига чидамли ва яхши хаёт кечиради.  Олимларимиз ушбу чўлдаги кўлларда балиқларнинг мухитга қандай мослашиши халигача уйлантириб келмоқда.Ленгоис Маранхенс чўли (Бразилия)

 ( Салар де Уюни ) — Бу чўлнинг бошқаларидан фарқи тузли чўлдир. Кристалли қатлам билан ўралган майдон худди ойнадек ялтираб туради. Айни жилони кўриш учун бу жойларда туризм хам ташкил қилинган.Салар де Юни чўли (Salar de Uyuni, Боливия)

Farafra чўли (Фарафра, Египет): оқ чўл Чўлнинг барча қисми шўрланган Жанубдан шимолга қараб 45 кмга чўзилиб кетган

Атаками (Чили): ранг -баранг гулли чўлАтаками (Чили): ранг -баранг гулли чўл Атакама чўли Чили давлатининг катта қисмини эгаллайди, чўлда иссиқ бўлишига қарамай бошқа чўллардан фарқи у ерда ўзига хос иқлим ва тирик организмлари мавжуд.

Simpson чўли : қизил қум чўли Қуёшнинг чиқиш вақти бу чўл қизил тусга киргани учун австралия туб ахолиси қизил чўл деб аташган. Австралия 4 та чўлнинг она диёри ҳисобланади. Викторя чўлидан сўнг катталиги жихатидан иккинчи ўринда туради.

Мисрдаги бу чўлнинг Қора чўл деб аталишининг сабаби вўлқонлардан отилган қора тошларнинг бутун чўл бўйлаб ерда ётиганлиги учун айтилган. Қора чўл (Миср)

Чўлларнинг кейинги вақтда кенгайиб бориши ахоли яшайдиган пунктларга, яйлов ва полиз экинларга таъсирини кўрсатиб келмоқда.

 Тупрок - тарихий таркиб топган мураккаб, мустакил табиий жисм булиб, у табиий ландшафтларнинг асоси хисобланади. Инсоннинг тупрокга ижобий ва салбий таъсири ажратилади. Табиатда шамол ва сув таъсирида тупрокларнинг емирилиши - эрозияси кузатилади  Тупрок - тарихий таркиб топган мураккаб, мустакил табиий жисм булиб, у табиий ландшафтларнинг асоси хисобланади. Инсоннинг тупрокга ижобий ва салбий таъсири ажратилади. Табиатда шамол ва сув таъсирида тупрокларнинг емирилиши - эрозияси кузатилади

Ерларнинг яроқсиз холига келиб қолиши  БМТ нинг маълумотига кўра, ҳар йили дунёда эрозия ва дефелация натижасида 7 млн. гектар ҳайдаладиган ер қишлоқ хўжалиги оборотидан чиқиб қолади. Айниқса бундай холат Ҳиндистон, Покистон, Мексика ва бошқа мамлакатларда кўплаб содир бўлмоқда. Кейинги йилларда мўтадил иқлимли шароитларга эга бўлган зоналардаги ерларнинг қайта шўрланиши кучайиб бормоқда

 Сугориладиган дехкончилик районларида тупрокларнинг шурланиши асосий экологик муаммолардан хисобланади.  Тупрокларнинг шурланиши сугоришни нотугри олиб борганда ер ости сувлари сатхининг кутарилиши натижасида руй беради.  Шурланиш Осиё, Америка ва Африканинг купчилик мамлакатларида кузатилади.  Шурланишнинг олдини олиш учун зовурлар утказилади, ерларнинг шури ювилади.01 1A 03 15 0A 11 01 3E 04 1912 01 34 1912 01 34 12

Назорат саволлари  Биосфера ва унинг чегаралари.  Тирик организмлар қаерларда тарқалган?  Биосферада моддалар қандай айланма ҳаракатда бўлади?  Биоген, оралиқ ва ўлик модда нима?  Биота деганда нима тушунилади ?  Биосфера барқарор мувозанатини асраш учун қандай чоралар кўриш керак?  Ноосфера таълимоти ва унинг асосчилари  қандай глобал, регионал ва маҳаллий экологик муаммолар мавжуд?  Экологик муаммоларнинг келиб чиқиш сабаблари нимада?  Ўзбекистондаги усутувор экологик муаммоларни таърифланг  Экологик қонун ва принципларни тушунтириб беринг.

O'xshashlar

Oqsillar 2

Липидлар 2

Fermentlar 2

Xromosomalar 2

Oqsillar 2