logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Biologiya
  4. Xlamidiyalar

Xlamidiyalar

Yuklangan vaqt:

10.02.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1576.548828125 KB
Ko'chirib olish
Mavzu: Xlamidiyalar * Chlamydia - Chlamydiacheae oilasiga tegishli bo'lgan, Chlamydiales tartibiga tegishli kichik gramm-manfiy koloid parazit bakteriyalar hisoblanadi. Chlamydia trachomatis va Chlamydia pneumoniae odamlar uchun shartsiz patogen mikroorganizmlarga tegishli bo'lib, antropogen xlamidiyaning qo'zg'atuvchisi hisoblanadi. * Patogen organizimga kirish (nafas olish yo'llari, genitouriya tizimi) turiga qarab, nafas olish va urogenital xlamidiya ajratiladi. Xlamidiyalar eukariotik hujayralarning majburiy parazitlari bo'lib, odamlarda, hayvonlarda va qushlarda turli kasalliklarni keltirib chiqaradi. * Morfologik jihatdan ular kapsula va spora hosil qilmaydigan kichik harakatsiz grammanfiy bakteriyalar bilan ifodalanadi. Xlamidiyalar majburiy hujayra ichidagi parazitlar bo'lganligi sababli ular sun'iy oziqovqat muhitida o'smaydi. Xlamidiyaning hujayra devori tashqi va ichki membranadan iborat, boshqa bakteriyalarda ham peptidoglikan mavjud. * Hujayra devorining qayishqoqlik funksiyasini tashqi membrana oqsillari bajaradi.Xlamidiya uch turdagi antigenlarga ega: o'ziga xos antigen (barcha turdagi xlamidiyalarda keng tarqalgan) - LPS; ma'lumotga xos antigen (xlamidiyaning barcha turlarida farqlanadi) - tashqi Talqin va tadqiqotlar respublika ilmiy-uslubiy jurnali №11 154 membranada joylashgan oqsilli tabiat; turiga xos (Chlamydia trachomatis serovarlarida farqlanadi) - LPS, mikroorganizmning hujayra devorida ishlab chiqariladi; oqsil tabiatining variantga xos antigeni * A, B va C serovarlari traxoma, D, E, K, O, H, I, J, K (genial) serovarlari urogenital xlamidiya va uning asoratlari qo'zg'atuvchisi bo'lganligi uchun ko'z, serovar L - venerik limfogranulomatozning qo'zg'atuvchisi. Nafas olish xlamidiyasining qo'zg'atuvchisi Chlamydia pneumoniae 4 ta serovarga ega: TWAR, AR, RF, CWL. Chlamydia psittaci 13 ta serovarga ega. * Yuqumli jarayonning birinchi bosqichida elektrostatik kuchlar ishtirokida sezgir hujayra plazmolemmasida elementar xlamidiya tanachalarining adsorbsiyasi sodir bo'ladi. Xlamidiyaning hujayra ichiga kiritilishi endositoz orqali sodir bo'ladi. * Plazmolemmaning ET bilan adsorbsiyalangan uchastkalari fagotsitar vakuolalar hosil bo'lishi bilan sitoplazmaga kirib boradi. Ushbu bosqich 7-10 soat davom etadi. Keyinchalik 6-8 soat ichida yuqumli elementar tanalar metabolik faol yuqumli bo'lmagan, vegetativ, hujayra ichidagi shakllarga - RTga qayta tashkil etiladi, ular qayta- qayta bo'linadi. * Mikrokoloniyalar bo'lgan bu hujayra ichidagi shakllar xlamidiya qo'shimchalari deb ataladi. Rivojlanishdan 18-24 soat ichida ular mezbon hujayra membranasidan hosil bo'lgan sitoplazmatik pufakchada joylashadi. Koloniya 100 dan 500 gacha retikulyar xlamidiya tanalarini o'z ichiga olishi mumkin. Keyingi bosqichda 36-42 soat ichida kamolot (oraliq jismlarning shakllanishi) va elementar jismlarga bo'linish orqali retikulyar jismlarning o'zgarishi sodir bo'ladi. * Infektsiyalangan hujayrani yo'q qilish. Undan elementar jismlar paydo bo'ladi. Hujayradan tashqari elementar jismlar 40-72 soatdan keyin yangi hujayralariga kirib boradi va xlamidiya rivojlanishining yangi sikli boshlanadi. * Xlamidiyaning yopishqoq xususiyatlari hujayralar tashqi membranasining oqsillari tufayli yuzaga keladi, Ular ham antifagotsitik xususiyatlarga ega. Bundan tashqari, mikrob hujayralarida endotoksinlar mavjud va ekzotoksinlar ishlab chiqariladi. Endotoksinlar ko'p jihatdan LPS gramm-manfiy bakteriyalarga o'xshash LPS bilan ifodalanadi. * Termolabil moddalar ekzotoksinlar bo'lib, ular hammasida mavjud bo’lib, tomir ichiga yuborilgandan keyin sichqonlarning o'limiga olib keladi. Xlamidiyada III turdagi sekretsiya tizimining mavjudligi, bu orqali xlamidiya oqsillarini mezbon hujayraning sitoplazmasiga yuborish yuqumli jarayonning tarkibiy qismi sifatida sodir bo'ladi. * Homilador ayolda genitoürinar tizimning gramm-manfiy Chlamydia trachomatis bakteriyalari bilan shikastlanishi natijasida paydo bo'lgan keng tarqalgan yuqumli kasallikning mavjudligi homiladorlik davrida xlamidiya deb tashxis qilinadi. Chlamydia kontakt orqali uzatiladi va ICD 10 da kodga ega - A55-A56.8, A70- A74.9 (pastki genitouriya yo'llarining xlamidiyasi - A 56.0-A56.2). Xlamidiya deyarli 70% hollarda yashirin xarakterga ega. Homilador ayollarda Chlamydia trachomatis faollashuvining birinchi belgilari tashqi jinsiy a'zolarning qichishi va siyish jarayonida achish bilan namoyon bo'ladi. Shuningdek, homiladorlik davrida xlamidiya belgilari, vaginadan shilliq yiringli patologik oqindi sifatida qayd etilgan. Ko'pgina hollarda u uretraning devorlarining yallig'lanishi shaklida xlamidiya (xlamidiya uretriti). Xlamidiya qinning shilliq qavati epiteliyasi hujayralariga ta'sir qilganda, u ham yallig'lanadi, keyin xlamidiya vaginit yoki kolpit tashxisi qo'yiladi. Chlamydial servitsit bilan yallig'lanish jarayoni servikal kanalda lokalize qilinadi va uning birinchi belgilari o'xshashdir. Qisqa vaqt o'tgach, bachadon bo'yni shilliq qavatida nekroz yoki granulomatoz bilan eroziyalangan yoki gipertrofiyalangan zonalar paydo bo'lishi mumkin. Infiktsion yanada yuqori - bachadon bo'shlig'iga ko'tarilganda, shilliq qavatning shilliq qavati - endometriumning yallig'lanishi rivojlanishi mumkin. Chlamydial endometrit, bachadon bo'yni kanalidan ajralib chiqishga qo'shimcha ravishda, tana haroratining ko'tarilishi, umumiy zaiflik, qorinning pastki qismida va pastki orqa qismida og'riqlar bilan namoyon bo'ladi. Xuddi shu alomatlar xlamidiya bilan qo'zg'atilgan fallop naychalarining yallig'lanishi (salpingit) bilan ham kuzatiladi. Erkaklarda infektsiya ko'pincha uretrit sifatida namoyon bo'ladi, ayollarda esa ko'pincha endoservitsitni keltirib chiqaradi.

O'xshashlar

Bakteriyalar fiziologiyasi. Oziqlanish tipi va mexanizmi bo‘yicha tasnifi. Oziq muhitlar tasnifi
Qarshi vohasiga introduksiya qilingan murakkabguldoshlar oilasi vakillarining bioekologik xususiyatlari
Mikroorganizmlarning biosferadagi o`rni
Tur evolutsiyasining asosiy bosqichlari
To`qimalarda gazlar diffuziyasi