Organik kislotalar, alkoloidlar, glikozidlar - Biologiya - Slaydlar

Organik kislotalar, alkoloidlar, glikozidlar

Yuklangan vaqt:

10.05.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

5913 KB

Ko'chirib olish

Reja: 1.Organik kislotalarning ahamiyati 2 . Alkoloidlarning klassifikatsiyasi va funksiyalari 3 . Haqiqiy alkoloidlar, ularning vakillari va o‘simliklarda tarqalishi 4.Glikozidlar tuzilishi, tarkibi, vazifalari va xossalari

* Sut kislotasi tabiatda uch xil shaklda uchraydi. L (+) sut kislotasi birinchi marta go`sht selidan ajratib olingan. (+, -) Sut kislotasi qatiqda, tuzlangan bodringda bo`lib, uglevodlarning sut achituvchi bakteriyalar ta'sirida achishidan hosil bo`ladi. * Sut kislotasi tabiatda uch xil shaklda uchraydi. L (+) sut kislotasi birinchi marta go`sht selidan ajratib olingan. (+, -) Sut kislotasi qatiqda, tuzlangan bodringda bo`lib, uglevodlarning sut achituvchi bakteriyalar ta'sirida achishidan hosil bo`ladi. * Sut kislotasi oziq-ovqat sanoatida, terilarni oshlashda va matolarni bo`yashda ishlatiladi. Olma kislotasi НООС-СНОН-СН2-СООН, vino kislotasi НООС-СНОН-СНОН-СООН lar ham muhim gidroksikislotalardir. Olma kislotasi ham olmada, ryabinada, maxorkada bo`ladi. Vino kislotasi vinolarning achishi natijasida hosil bo`ladi. Uning kaliyli-natriyli tuzi NaKC4H4O6 4H2O segnet tuzi nomi bilan kimyoviy analizda va radiotexnikada ishlatiladi.

* Limonda, maxorkada bo`ladi, glyukozaning maxsus bakteriyalar ta'sirida achishidan hosil bo`ladi. Oziq-ovqat sanoatida keng ishlatiladi. * Oksokislotalar-tarkibida ham karbonil, ham karboksil guruh tutgan birikmalardir. Agar karbonil guruh al'degid guruhi bo`lsa al'degidokislotalar, karbonil guruh keton guruhi bo`lsa ketokislotalar bo`ladi. * Bu moddalar ham karbonil birikmalar, ham karbon kislotalar kabi reaksiyaga kirishadi.

* Oksikislotalardan sut kislotasi, olma kislotasi, vino kislotasi juda qadimdan ma'lum. Bu moddalar ham spirtlar, ham kislotalar kabi reaksiyaga kirishishlari bilan bir qatorda ularga fazoviy izomeriyaning bir turi-optik izomeriya xosdir. Vant-Goff va Le-Bellarning (1871) fikricha molekula tarkibida 4 xil guruh bilan birikkan uglerod (asimmetrik) atomi mavjud bo`lsa, u 2 xil optik izomerlar hosil qiladi. M- n, sut kislotasi shunday izomerlar hosil qiladi: * Oksikislotalardan sut kislotasi, olma kislotasi, vino kislotasi juda qadimdan ma'lum. Bu moddalar ham spirtlar, ham kislotalar kabi reaksiyaga kirishishlari bilan bir qatorda ularga fazoviy izomeriyaning bir turi-optik izomeriya xosdir. Vant-Goff va Le-Bellarning (1871) fikricha molekula tarkibida 4 xil guruh bilan birikkan uglerod (asimmetrik) atomi mavjud bo`lsa, u 2 xil optik izomerlar hosil qiladi.

* Alkaloidlar – o‘simliklarda, kamdan-kam hollarda hayvonot organizmida uchraydigan va asos xossasiga ega bo‘lgan azotli organik birikmalar. Shular jumlasidan morfinni birinchi marta (1806) nemis aptekari Sertyurner Fridrix ko‘knori shirasi (afyun)dan ajratib o l di.

* Alkaloidlar – bu azotsaqlovchi, asosan geteroxalqali, asos xususiyatli, biologik faol, ko‘p miqdorda – za h arli, kam miqdorda – dorivor moddalar. * H ozirgi kunda 5000 dan ortiq alkaloid ma’lum. * Oddiy а lkaloidlar tarkibida 10 ga yaqin, murakkab - larida 50 dan ziyod uglerod atomlari buladi. * Alkaloidlar turlanishining bir necha turi mavjud: 1. Kislorodli va kislorodsiz turlarga bo‘linadi – tiramin va efed rin kislorodsiz bo‘lsa, tropin va xinin – kislorodlidir. 2. Karboxalqali va geteroxalqali – tiramin karboxalqali bo‘lsa, n ikotin – geteroxalqali .

3. Geteroxalqaning tabiati bo‘yicha - * Piridin, piperidin va pirrolidin h osilalari, tropan h osilalari, purin saqlovchi, indol va imidazol, h amda izoxinolin saqlovchi alkaloidlar . Alkaloidlar odatda achchi q ta’mli, suvda erimaydigan, ammo oraganik erituvchilarda eridyigan rangsiz kristall moddalardir. O‘ simliklarda organik kislotalarning limon, olma, oksalat, q a h rabo va bosh q a tuzlari sifatida b o‘ ladilar. Ularning asosida odatda q andaydir getero h al q alar yotadi.

* Alkaloidlar erta bahorda o‘simlikning yer usti qismlariga, kuz faslida bir yillik o‘simliklarning urug‘iga, ko‘p yillik o‘simliklarning esa piyozi, ildizi va urug‘iga miqdor jihatidan eng ko‘p yig‘iladi. * O 'simliklarda alkaloidlar odatda quyidagi qismlarida ko'p bo'ladi:

* barglari : choy ( Camellia sinensis ) va tamaki ( Nikotiana tabakumi ) bu alkaloidlar tananing qolgan qismiga qaraganda barglarda ko'proq;

* * urug'lar : bu holda, ba'zi o'simliklar urug'larida alkaloidlar bo'lgan kofein ( Coffea arabica ) va Vomnut nut strichnine, 1500-yillarda Evropada ma'lum bo'lgan va zahar sifatida ishlatila boshlangan katta daraxt;

* ildizlar : akonitda ( Aconitum napellus ), odatda belladonnada paydo bo'ladigan atropinda ( Atropa Belladonna ) va karmin o'tida uchraydigan pitolatsinada ( Amerikalik Fitolakka ) ildizlarda alkaloid bo'lgan o'simliklarning uchta holatini ko'rishimiz mumkin;

* * mevalar : nihoyat, yuqorida aytib o'tilgan belladonna mevalari, rezavorlar va ( Conium maculatum ) alkaloidlarning yaxshi konsentratsiyasiga ega.

* O 'simliklar alkaloidlarni qo'llashi vazifalari ga ko‘ra uch guruhga bo'lishimiz mumkin: * mudofaa (ular ushbu birikmalarni hayvonlar hujumlaridan himoya qilish uchun ishlatadilar); * gormonal (masalan, adrenalin bilan hayvonlarda sodir bo'ladigan hodisa ga o'xshash); * allelopatik (zarur bo'lganda, boshqa o'simliklarga ijobiy yoki salbiy ta'sir ko'rsatish).

* Yaqingacha alkaloidlarning o‘simliklar hayotidagi roli aniq emas va ular “o‘simlik chirindilari” deb hisoblanar edi. Lekin keyingi yillarda o‘tkazilgan tajribalar natijasida alkaloidlar o‘simliklar hayotida muhim ahamiyatga ega bo‘lgan birikmalar ekanligi aniqlandi. * Ular o‘simliklarning o‘sish va rivojlanishi protsesseida turli funksiyalarni bajaradi. Ular, ayniqsa, o‘simliklarning aktiv metabollik protsesslar borayotgan qismlarida, poya va barglarida ko‘p bo‘ladi.

O'xshashlar

Organik olam

Vakuolaning tuzilishi

Biologik aktiv moddalar olish texnologiyasi

Tirik organizmlarning kimyoviy asoslari

Hayotning paydo bo'lishida hozirgi zamon qarashlari