Hujayralarning hayotiy faoliyati - Biologiya - Slaydlar

Hujayralarning hayotiy faoliyati

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

685 KB

Ko'chirib olish

MAVZU: MAVZU: HUJAYRALARNING HUJAYRALARNING HAYOTIY FAOLIYATI HAYOTIY FAOLIYATI

REJAREJA  1. 1. Elodeya o’simligi hujayrasida Elodeya o’simligi hujayrasida sitoplazmaning harakati. sitoplazmaning harakati.  2. 2. Hujayralarning o’sishi va bo’linishi Hujayralarning o’sishi va bo’linishi  Hujayraning bo’linishiHujayraning bo’linishi

 Tirik hujayralar ichidagi harakatni kuzatish Tirik hujayralar ichidagi harakatni kuzatish hammani qiziqtiradi. Bu harakatni akvariumda hammani qiziqtiradi. Bu harakatni akvariumda o’stirilgan elodeya suvo’tidan tayyorlangan o’stirilgan elodeya suvo’tidan tayyorlangan preparatda ko’rish mumkin. Elodeyaning barglari preparatda ko’rish mumkin. Elodeyaning barglari bir qavat hujayralardan tuzilgan bo’ladi, uni bir qavat hujayralardan tuzilgan bo’ladi, uni mikroskopda butunligicha ko’rish mumkin mikroskopda butunligicha ko’rish mumkin Elodeya o’simligi hujayrasida sitoplazmanin g harakati

 Elodeya suvda o’sganligi uchun mikroskopdagi suv tom chisidatabiiy sharoitda o’sgandek tirik Elodeya suvda o’sganligi uchun mikroskopdagi suv tom chisidatabiiy sharoitda o’sgandek tirik bo’ladi. Shuning uchun uning hujayralaridagi sitoplazmaning uzluksiz harakati aniq ko’rinadi. bo’ladi. Shuning uchun uning hujayralaridagi sitoplazmaning uzluksiz harakati aniq ko’rinadi. Sitoplazma bir yo’nalishda harakatlanadi, ya’ni hujayraning turli qismidagi oziq moddalar va Sitoplazma bir yo’nalishda harakatlanadi, ya’ni hujayraning turli qismidagi oziq moddalar va kislorodning harakat yo’nalishi tomon siljiydi. Hujayralar qobig’ida teshikchalar bo’lib, kislorodning harakat yo’nalishi tomon siljiydi. Hujayralar qobig’ida teshikchalar bo’lib, sitoplazmaning harakati davomida bir hujayradagi oziq moddalar va kislorod ikkinchi hujayraga sitoplazmaning harakati davomida bir hujayradagi oziq moddalar va kislorod ikkinchi hujayraga shu teshikchalar orqali o’tadi. Bu jarayonni kuzatish uchun hujayra qobig’i vazifasini o’taydigan shu teshikchalar orqali o’tadi. Bu jarayonni kuzatish uchun hujayra qobig’i vazifasini o’taydigan mayda (ko’zga ko’rinmaydigan) teshikchali kichkina sellofan xaltachaga bug’doy unidan mayda (ko’zga ko’rinmaydigan) teshikchali kichkina sellofan xaltachaga bug’doy unidan tayyorlangan ozgina xamirsolib, og’zi bog’lab qo’yitedi va stakandagi yodli suvga tushiriladi.:Vaqt tayyorlangan ozgina xamirsolib, og’zi bog’lab qo’yitedi va stakandagi yodli suvga tushiriladi.:Vaqt o’tishi bilan xamir ko’kish rangga kiradi. Bundan ko’rinib turibdiki, hujayralar qobig’i orqali ular o’tishi bilan xamir ko’kish rangga kiradi. Bundan ko’rinib turibdiki, hujayralar qobig’i orqali ular ichiga moddalar o’tgan. ichiga moddalar o’tgan.

 O’simliklarning har bir tirik hujayrasi yashash O’simliklarning har bir tirik hujayrasi yashash uchun nafasoladi va oziqlanadi. Bu jarayon uchun nafasoladi va oziqlanadi. Bu jarayon hujayralarda quyosh nuri ta’sirida, suv va unda hujayralarda quyosh nuri ta’sirida, suv va unda erigan turli moddalar hamda kislorod bo’lgan erigan turli moddalar hamda kislorod bo’lgan holdagina amalga oshadi.holdagina amalga oshadi.  Tabiiyki, tashqi muhitdan hujayralar ichiga zarur Tabiiyki, tashqi muhitdan hujayralar ichiga zarur moddalarqanday qilib kirishi mumkin, degan savol moddalarqanday qilib kirishi mumkin, degan savol tug’iladi. Hujayralar qobig’i vasitoplazma o’zi tug’iladi. Hujayralar qobig’i vasitoplazma o’zi orqali hamma moddalarni ham o’tkazavermaydi. orqali hamma moddalarni ham o’tkazavermaydi. Masalan, tuproqdanhujayralar ichiga suv va unda Masalan, tuproqdanhujayralar ichiga suv va unda erigan moddalar kiradi.erigan moddalar kiradi.  O’simliklar hujayrasi ichiga tashqaridan kirgan O’simliklar hujayrasi ichiga tashqaridan kirgan turli eritmalar qayta ishlanib, hayotiy zarur turli eritmalar qayta ishlanib, hayotiy zarur moddalarga aylanadi.moddalarga aylanadi.  Shunday qilib, hujayralar ichiga tashqaridan turli Shunday qilib, hujayralar ichiga tashqaridan turli moddalar kiradi. Bu hujayralarning hayotiy moddalar kiradi. Bu hujayralarning hayotiy xususiyatlaridan biridir.xususiyatlaridan biridir.

 Hujayralarga xos muhim biologik xususiyatlardan biri Hujayralarga xos muhim biologik xususiyatlardan biri ularning o’sishi va bo’linishidir. Hujayralarning o’sishini ularning o’sishi va bo’linishidir. Hujayralarning o’sishini mikroskopda kuzatish ancha murakkab bo’lsada, lekin mikroskopda kuzatish ancha murakkab bo’lsada, lekin kuzatish mumkin.kuzatish mumkin.  Tabiiyki, yosh hujayralar ancha mayda bo’lib, o’sgan sari Tabiiyki, yosh hujayralar ancha mayda bo’lib, o’sgan sari yiriklasha boradi (rasm). Shuni aytish kerakki, har bir yiriklasha boradi (rasm). Shuni aytish kerakki, har bir hujayra ma’lum o’lchamgacha o’sadi. o’sish jarayonida hujayra ma’lum o’lchamgacha o’sadi. o’sish jarayonida o’simliklarning ayrim hujayralari shaklini o’simliklarning ayrim hujayralari shaklini o’zgartirmagani holda, ko’pchilik hujayralar haklini o’zgartirmagani holda, ko’pchilik hujayralar haklini ma’lum darajada o’zgartiradi.ma’lum darajada o’zgartiradi. Hujayralarning o’sishi va bo’linishi

 Hujayralarning qobig’i yoshiga qarab qalinlashadi. Qari Hujayralarning qobig’i yoshiga qarab qalinlashadi. Qari hujayralarda vakuol sitoplazmaga qaraganda ko’proq joy hujayralarda vakuol sitoplazmaga qaraganda ko’proq joy egallaydi.egallaydi.  Bu belgi yosh va qari hujayralarni ajratish imkonini beradi. Bu belgi yosh va qari hujayralarni ajratish imkonini beradi. Vaqt o’tishi bilan qari hujayralarda sitoplazma va mag’iz Vaqt o’tishi bilan qari hujayralarda sitoplazma va mag’iz butunlay yo’qolib, ularning o’rnini suv yoki havo egallaydi, butunlay yo’qolib, ularning o’rnini suv yoki havo egallaydi, natijada ular nobud bo’ladi.natijada ular nobud bo’ladi.

HujayraninHujayranin g bo’linishi g bo’linishi  1 - ona hujayra bo’linguncha; 2 - bo’linish oldidan hujayra 1 - ona hujayra bo’linguncha; 2 - bo’linish oldidan hujayra mag’izi yiriklashadi; 3 - mag’izi ikkiga ajralgan hujayra; 4 - yosh mag’izi yiriklashadi; 3 - mag’izi ikkiga ajralgan hujayra; 4 - yosh hujayralar. Ular sitoplazmadagi to’siq orqali ajralib turadi. hujayralar. Ular sitoplazmadagi to’siq orqali ajralib turadi.

 Siz endigina urug’dan unib chiqqan niholning vaqt o’tishi bilan o’sib Siz endigina urug’dan unib chiqqan niholning vaqt o’tishi bilan o’sib kattalashib, turli o’lcham va shakldagi barg, poya, kurtak, gul, meva kattalashib, turli o’lcham va shakldagi barg, poya, kurtak, gul, meva hosil qilishini yaxshi bilasiz. Salobatli yong’oq, chinor, terak va hosil qilishini yaxshi bilasiz. Salobatli yong’oq, chinor, terak va boshqa daraxtlarning barcha organlari hujayralarning bo’linib boshqa daraxtlarning barcha organlari hujayralarning bo’linib ko’payishi hisobiga vujudga kelgan.ko’payishi hisobiga vujudga kelgan.  1 - ovalsimem; 2 - yumaloq; 3 - ko’p burchakli; 1 - ovalsimem; 2 - yumaloq; 3 - ko’p burchakli;  4 - naysimon; 5 - to’g’ri to’rt burchakli; 6 - tuksimon.4 - naysimon; 5 - to’g’ri to’rt burchakli; 6 - tuksimon. Hujayra shakllari:

 Hujayralar bo’linish yo’li bilan ko’payadi. Hujayralar bo’linish yo’li bilan ko’payadi. Shuni ham aytish kerakki, hamma Shuni ham aytish kerakki, hamma hujayralar ham bo’linavermaydi. Faqat hujayralar ham bo’linavermaydi. Faqat o’sish nuqtasidagi hujayralargina o’sish nuqtasidagi hujayralargina bo’linadi. Hujayralarning bo’linishida bo’linadi. Hujayralarning bo’linishida mag’iz katta rol o’ynaydi.mag’iz katta rol o’ynaydi.

E`TIBORINGIZ UCHUN E`TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!RAHMAT!

O'xshashlar

Hujayralarning umumiy morfologiyasini o'rganish

Hujayra va organoidlarning morfologik jihatdan tuzilish asoslari

Hujayraning mitotik va hayot sikli

Biologiya fani o’qituvchisining innovatsion faoliyati. Innovatsion texnologiyalar haqida tushuncha

Hujayra nazariyasi va uning ahamiyati