Ayiwtabanlilar tuqimlasi (dárilik tùrleri, biologiyasi, ekologiyasi, areali hám xaliq xojaliǵindaǵi áhmiyeti) - Biologiya - Slaydlar

Ayiwtabanlilar tuqimlasi (dárilik tùrleri, biologiyasi, ekologiyasi, areali hám xaliq xojaliǵindaǵi áhmiyeti)

Yuklangan vaqt:

19.06.2025

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

9835.5595703125 KB

Ko'chirib olish

Ayiwtabanlilar tuqimlasi (dárilik tùrleri, biologiyasi, ekologiyasi, areali hám xaliq xojaliǵindaǵi áhmiyeti) 1 2 3 4 Ayiwtabanlilar (Ranunculaceae) tuqimlasi Ayiwtabanlilar tuqimlasi wákilleriniń tùrleri Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı Ayiwtabanlilar tuqimlasi turleriniñ xalq xojaliģindaģi áhmiyeti. Joba:

Ayiwtabanlilar (Ranunculaceae) tuqimlasi Ayiwtabanlilardiń tuqimlasina 45 gruppaǵa tiyisli 2 mıńnan artıq tur kiredi. Olardıń kópshilik bólegi kóp jıllıq, bir jıllıq ot hám puta, terek formasındaǵı ósimlikler bolıp tabıladı. Tuqimlas quramındaǵı gruppalar gúl dúzilisi tárepinen bir-birinen anıq parq etedi. Atap aytqanda, ayırım túrleriniń guli ápiwayı dúzılıslı : gulqo'rg'oni ápiwayı gúl bólimlerden nektariniñ joq ekenligi hám taģi basqalarınıń gulide málim dárejedegi quramalı hám de ápiwayı shańlantiriwshi bolǵan menen gúzetiledi.Mısalı : gulinde pixtin’ (Aguilegia) bar ekenligi, zigomorf gulqo'rg'on (Aconitum) hám aqır-aqıbetde, samal járdeminde shańlaniwģa sáykeslesler (Thalictrum) gúzetiledi. Ayiwtabanlilar tuqimlasina tiyisli ósimliklerdiń mıywesi kóbinese, apokarp dúzılıslı yamasa ápiwayı, lekin ayırım túrlerde guli zigomorf (Negella), sinkarp dúzılısli. Ayiwtabanlilardiń tuqimlasına tiyisli ósimliklerdi sedana (Negella), isfarak (Delphinium), akonit (Aconitum), Ayiwtaban (Ranunculus) hám sug'ur ot (Adonis) gruppalarına tiyisli túrlerdi kórsetiw múmkin. Biz tómende Ayiwtabanlilar (Ranunculus) gruppasina tiyisli o'rmelewshi Ayiwtaban (Ranunculus repens) haqqında maǵlıwmatlar keltiremiz: Bul ósimlik bálentligi 30 -100 sm bolǵan kóp jıllıq .

Tamirpaqali qısqa, qalıñlasqan, túbiri shashaq. Paqali tik õsiwshi, shaqalanģan, tegis. Japıraqları ápiwayı, gezeklesip jaylasqan, paqaliniñ tómengi bóleginen jay alǵan japıraqları pánjetarizli qırqılǵan. Paqaliniñ joqarı bólegindegi japıraqlar qısqa baldaqli yamasa baldaqsiz. Gūli uzın , gúl baldağinda jalǵız yamasa simpodial gúl jıynaqlarında jaylasqan, aktinomorf, gemitsiklik dúzılıslı. Qos gulqo'rg'onli, gúli kishkene kesesi 5 ,bólek jaylasqan, jasıl yamasa sarģish jasıl reńli, tajjapiraqlarinda jantasıp turǵan japiraqshalardan ibarat, tajjapiraqlari 5, teris máyektarizli sarı reńli.Androtsey belgisiz sheksiz sanlı, óz-ara tutaspaǵan, spiral halda jaylasqan shańshilardan ibarat. Ginetseyi da gúl ornında spiral túrde jaylasqan miywe japıraqlardan qáliplesken. Túynegi ústki, bir xanalı, bir tuqimbūrtikli. Gúl formulası Ca5 Co3 A∞C∞, mıywesi mójene (ǵoza ).

Ayiwtabanlilar — Ranunculaceae tuqimlasi wákilleriniń tūrleri Ozbekistan Respublikasinda Ayiwtabanlilar tuqimlasina tiyisli ósimliklerdiń 42 túri bar ekenligi anıqlanǵan. Biz tómende olardıń ulıwma dizimin hámde Adonis, Anemone, Clem atis, Delphinium, Ranunculus hám Thalictrum gruppaları dárilik wákilleriniń dúzilisi, tarqalıwı, hám áhmiyeti haqqınd.aǵı maǵlıwmatlardı keltiremiz. • Adonis parviflora — Mayda gulli suvuro`t • Adonis turkestanicus Adolf. — Gulizardak (turkistan suwuroti turkistan adonisi, sari gùl). • Anemone protacta — So`ziq pufanak • Aconitum talassicum - Tallas parpisi- • Aconitum seravschanicum Steinb - Zarafshan pãrpisi • Aquilegia vicaria Nevski — Suw jiynar (akvilеgiya) • Callianthemum alatavicum Freyn.—Altay ayiwtaban • Ceratocephalus falcatus (L.) — Oraqtãrizli ushpa òsimlik • Ceratocephalus testiculatus (Crantr) Bess (ushpaot) • Delphinium oreophilum Huthin Bot - Isfarak • Delphinium longipedunculatum Rgl. Et Schmalh — Uzin gulbaldaqli isfarak • Eranthis longistipitata Rgl. — Uzinayaq ayiwtaban

21. Nigella integrifolia Rgl. — Pūtin japiraqli sеdana 22. Paraquilegia caespitosa -suwjiynar — Ljеvodosbor 23. Ranunculus baldshuanicus Rgl. — Baldjuan ayiwtabani 24. Ranunculus Olgae L- Olga ayiwtabani 25. Ranunculus oxyspermus MB. — Õtkir miyweli ayiwtaban 26. Ranunculus repens L- õrmelewshi ayiwtaban 27. Ranunculus paucidentatus Schrenk . — Mayda tishsheli ayiwtaban 28. Ranunculus pinnatisectus — Pãttãrizli ayiwtaban 29. Ranunculuspulchellus - Lyutik izyashiy 30. Ranunculus rufosephalus Franch . — Sari kesesheli ayiwtaban 31. Ranunculusarvensis L- dala ayiwtabani 32. Ranunculus sceleratus L. — Zãhãrli ayiwtaban 33. Ranunculussongoricus Schrenk- junğor ayiwtabani 34. Ranunculus Severtzovii Rgl. — Sеvеrtsov ayiwtabani (jiñishke tumsiqshali ayiwtaban) 35. Ranunculuslaetus Wall.Cat – jarqin reñli ayiwtaban 36. Ranunculus tenuilobus Rgl. ex Kom . —Jiñishke bõlmeli ayiwtaban 37. Ranunculus turkestanikus Franch . —Tūrkistan ayiwtabani 38. Ranunculusnatans C.A.Mey- suw ayiwtabani 39. Thalictrum alpinum L. —Alp sanchiqõti 40. Thalictrum isopyroides CAM. —Tеñ miyweli sanshiqot 41. Thalictrum minus L. — Kishi sanshiqot 42. Thalictrum sultanabadense Stap f. —Sultanabad sanshiqoti

Mayda gulli suwurot— Goritsvеt mеlkotsvеtkoviy — Adonis parviflora Bir jıllıq ósimlik. Paqali 50-60 sm, ápiwayı yamasa shaqalanģan jińishke tūksheli, joqarı bólegi tūksiz. Japıraqları tūksiz, baldaqsiz, 2-3 ret pãttãrizli qırqılǵan, bólekleri sızıqlı -lansettãrizli, ótkir ushlı.Gúldiń tajına jabılǵan kishkene kesesi aq yamasa biynápshe gúli reńde. Kishkene kesejapiraqlari máyektãrizli-lansettãrizli yaki sopaq máyektãrizli topır yamasa ótkir ushlı, tajjapiraqlardan azmaz keltelew.Tiykarında qaralaw daģ'i bolıp, qurıtılǵanda ayırım waqitları joǵalıp ketedi. Mıywesi 9 -20 mm uzınlıqtaǵı hám 6 -9 mm. enliliktegi shashaqqa jıynalǵan.Aprel - may aylarında gúlleydi, may - iyun aylarında mıywesi jetiladi.Tashkent, Namangan, Andijan, Ferǵana, Samarqand, Namangan, Buxara, Surxondaryo, Qashqadárya wálayatları hám de Qaraqalpaqstan Respublikasında ushraydı.Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı

Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı Gūlizardak (turkistan suwuroti, turkistan adonisi, sarıgul) — Goritsvet turkestanskiy — Adonis turkestanicus Adolf Kóp jıllıq kõppaqalli òsimlik. Paqaliniñ bálentligi 30 -80 sm.ge shekem, kem shaqalanģan, buyra túkli.Túbir aldı japıraqları hám paqaliniñ tómengi bólegindegi japıraqları gúńgirt qawızqa (qabırshaqǵa ) qısqarģan, paqal japıraqları iri, baldaqsiz, eki ret pãttãrizli qırqılǵan, bólekleri lansettãrizli, ushi ótkir, qırları tegis yamasa bir-eki bõlmeli, astqi tárepi siyrek buyra túkler menen oralǵan. Kishkene kesejapiraqlari tajjapiraqlaridan 1, 5 ret kelte buyra túkleri mol, teris máyektãrizli azmaz ótkirlesken, ushi tishsheli. Tajjapiraqlari 20 -25 mm. uzınlıqta hám 6 -10 mm. enlilikte, uzınshaq, sarı reńli, qurǵaqlay, geyde kógildirlew. Mıywesi 8 -10 mm. enliliktegi shartãrizli shashaqta jaylasqan, uzınshaq, tiykarında tegislesken, tortãrizli sızıqshalı, túkli, egilgan qısqa tumsıqshali. Iyun - iyul aylarında gúlleydi, iyul - avgust aylarda mıywesi jetiledi otlaqlar, arshazarlarda mezofil sharayatlarda, teńiz júzesinen 2000-3500 m biyiklikte ósedi. Tashkent, Namangan, Samarqand, Qashqadárya hám Surxandarya wálayatlarında ushraydı. Ulıwma tarqalıwı: Orta Aziya (Pomir - Oloy).

Uzın gúlbaldaği isfarak — Jivokost dlinnotsvetkonojkovaya — Delphinium longipedunculatum Rgl. Kóp jıllıq kriptofit ósimlik. Paqali 30 -70 sm, shaqalanģan, tómengi bóleginde gewek kalta túkli, tóbe bólegi tuksiz. Japıraq baldaģi uzın, gewek túkli, keńeygen. Tómengi japıraqları domalaq búyrektarizli besew máyektarizli 2-3 bo'lmeli segmentke qırqılǵan, joqarıǵı japıraqlardıń plastinkası talay jińishke segmentlerge tereńrek qırqılǵan.May - iyun aylarında gúlleydi, iyun - iyul aylarında mıywesi jetiledi. Qurǵaqlay lyoss, maydalanǵan taslı hám taslaq janbawırlarda taw aldından orta taw regionlarına shekem ósedi. Tashkent, Ferǵana, Namangan, Surxondaryo hám Qashqadárya wálayatlarında ushraydı. Ulıwma tarqalıwı : Orta Aziya. Endem.Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı

Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı Sarıgulli isfarak — Jivokost poluborodataya — Delphinium semibarbatum Bienert. ex Boiss. Kóp jıllıq kriptofit ósimlik.Túbiri shala shól hám ádirlerde o'suvchi barlıq delfiniumlar sıyaqlı túyneksimon. Poyasi ósiw sharayatına kóre 30 sm den 150 sm ge shekem, ápiwayı yamasa shoxlangan, tuksiz yamasa tómengi bólegi júdá kalta tukchalar menen oralǵan.Segmentleri da óz gezeginde uzın, jińishke, tuksiz yamasa siyrek túkli, 1-2 mm li ush bólekke bóleklengen. Gúl aldı bar glari lantsetsimon, tuksiz, gúlbántdan keltelew.May - iyun aylarında gúlleydi, iyun ayında mıywesi yetiladi. Taw aldı zonalardan tawlardıń orta less penen qatlamlarına shekem, teńiz júzesinen 1200 m ge shekem ósimlikler oramınıń tipik wákili bolıp tabıladı. Qurǵaqlay taw janbawırları hám dárya ózenlerinde, tegislik hám tóbeliklerde, tómen tegisliklerde, ayırım jaǵdaylarda toǵay hám arsha aǵashızorlarda, partawlar, baǵlarda ósedi.Tashkent,Namangan,Andijan,Ferǵana, Samarqand, Namangan,Qashqadárya,Buxara hám Surxondaryo wálayatlarında ushraydı. Ulıwma tarqalıwı: Orta Aziya (Pomir-Oloy, Tyan-Shan, Kopetdog'), Iran, Afganistan

Ótkir mevali ayiqtovon — Lyutik ostroplodno'y — Ranunculus penenoxyspermus . Kóp jıllıq kriptofit ósimlik. Poyasi kóp gulli, 20 -35 sm, tepasida shoxlangan, gewek aq túkleri tómenge egilgan. Túbir aldı japıraqları bandli, plastinkası máyeksimon, hasası ponasimon yamasa domalaq, ortasıǵa shekem yamasa odan tereńrek ush keń rombsimon yamasa uzınchoq rombsimon bólekke bólingen. Bólekleri páriksimon qırqılǵan yamasa domalaq tishchali.Aprel - may aylarında gullep, mıywesi yetiladi. Teńiz júzesinen 400- 500 m ge shekem biyiklikke kóteriledi. Tashkent, Samarqand, Namangan, Qashqadárya hám Surxondaryo wálayatlarında ushraydı. Ulıwma tarqalıwı : Orta Aziya, Rossiya, Ukraina, Moldova, Kavkaz, Oraylıq Evropa, Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı

Uwlı zatlı ayiwtaban (tuymebosh, qoyano't) — Lyutik yadovito'y — Ranunculus penensceleratus penenL. Bir jıllıq terofit ósimlik. Poyasi 20 -45 sm, tuksiz, kem jaǵdaylarda yotiq túkli, tegis, sızıqlı, shoxlangan, kóp gulli. Tómengi japıraqları qalıń etli, plastinkası búyreksimon domalaq, úsh bólekke bóleklengen yamasa qırqılǵan, bólekleri enli, uzınchoq yamasa rombsimon, topır, iri tishchali. Poyadagi japıraqları da úsh bólekke bóleklengen yamasa qırqılǵan, bólekleri qálemsimon yamasa nishtersimon, uzınchoq párik formasında. Aprel - iyun aylarında gullep, mıywesi yetiladi. Salma hám dárya boyidagi ızǵar qumlaqlarda, batpaq hám suwǵarılatuǵın jerlerde, tegislik hám tawlarda ósedi, teńiz júzesinen 1800 m ge shekem biyiklikke kóteriledi. Namangan, Tashkent, Ferǵana, Samarqand, Buxara hám Surxondaryo wálayatlarında ushraydı. Ulıwma tarqalıwı : Orta Aziya, Rossiya, Kavkaz, Batıs Evropa, Iran, Arqa Indiya, Mo'g'o'liston, Yaponiya, Arqa Afrika, Arqa Amerika. Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı

Ayiwtabanlilar tuqimlasi wakilleriniñ dùzilisi hám tarqalıwı Kishi sanchiqo't — vasilistnik maloy — Thalictrum. Kóp jıllıq kriptofit ósimlik. Paqali 30 -100 sm, tūksiz, tik yamasa buwınlı qayırılǵan, bir tegis . Japıraqları baldaqli, tek eń joqarıdaģilari baldaqsiz, báldaqlari kem jaǵdaylarda qaptal japiraqli.Japıraq platinkasi keń pãttãrizli qırqılǵan. Japiraqlari topır ushlı yamasa ótkir tishsheli. Guli sopaq, yamasa piramida kórinisindegi sipse topgulge jıynalǵan, qızg'ish, kóp sanlı, salıstırǵanda uzın (1-2 sm, miywelerinde 3 sm ge shekem ) gúlbaldaği ádetde tómenge iyilgen, kem jaǵdaylarda tuwrı.Iyun - iyul aylarında gúlleydi, iyul - avgust aylarında mıywesi yetiladi. Dárya ózenleri, siyrek ormanlarda, otlaqlarda, putalıqlar jalǵızyakka hám topar -topar bolıp ósedi. Qashqadárya, Surxondaryo, Tashkent, Ferǵana hám Samarqand wálayatlarında ushraydı. Ulıwma tarqalıwı: Orta Aziya, Rossiya, Kavkaz, Batıs Evropa, Kishi Aziya, Siriya, Iran, Mo'g'o'liston, Yaponiya, Tibet, Kitay hám Arqa Amerika.

Ayiwtabanlilar tuqimlasi turleriniñ xalq xojaliģindaģi áhmiyeti. 1. Gūlizardak (turkistan suwuroti, turkistan adonisi, sarıgul) — Goritsvet turkestanskiy — Adonis turkestanicus Adolf Ósimlik quramında medicinada júrek iskerligin basqariwshi retinde qollanılatuǵın adonin glikozid. Jerūstki shólkemleri joqarı kardiotonik aktivlikti kóteredi hám de medicinada qóllawǵa ruxsat etilgen. Orta Aziyada demlemesi ısıtpa, hawa jetispewshiligi, gipertoniya hám ayaq isingende qollanıladı. Ózbekstanda bul ósimliktiń úlken rezervi bar. Túrli assotsiatsiyalarda jasıl massasınıń zúráátliligi gektarına 13, 6 -24, 3 Sentnerga jetiwi múmkin. Bir maydanda 2 jılda 1 ret egiw usınıs etiledi. 2. Jilanpeshek (shıǵıs klematisi, jilanot) — Lomonosvostochno'y — Clematis orientalis Túbiri Orta Aziyada untaqı suyek sınǵanında qollanıladı. Bakteriotsid aktivlikti kórinetuǵın etedi. Jer ústki shólkemleri jańa terip alınǵanda teri keselliklerin emlewge isletiledi, jilan shaqqanda. Paqali murınniń isiwinde qollaniladi. Japiraqtiñ ekstrakti repelent hám akaritsid ayrıqshalıqlarǵa iye, shirasi fungastatik tásir kórsetedi. Guli, mıywesi osteomielitlarda. Bakteritsid aktivlikti kórinetuǵın etedi.

3. Uzın gúlbaldaği isfarak — Jivokost dlinnotsvetkonojkovaya —Delphinium longipedunculatum Rgl. Guli jotelge qarsı, tamaq isiwinde awrıw qaldıratuǵın, tıs awirıwında qollanıladı. Jún, jipek hám paxtanı kúlreńjasil, kúlreń-hawarang, kók hám biynápshe gúli reńlerge boyawda isletiledi. Urıwı tımawǵa qarsı qural (malham) retinde qollanıladı. 4. Domalaq bargli isfarak (ovcho'p) — Jivokost kruglolistaya —Delphinium rotundifolium Afan Jer ústki shólkemleri nerv keselliklerinde tınıshlantıratuǵın retinde qollanılatuǵın elatin alkaloidini alıw ushın isletiledi. As qazan keselliklerinde, antigelmint retinde, talma, sifilis, suw sheshek keseli, sarg'ayma hám onkologik keselliklerdi emlewde paydalanıladı. Ekstrakt hám demlemesi baǵ, tóbeorqa zarakunandalari hám úy shıbın-shirkeylerine qarsı insektitsid bolıp tabıladı. Xalıq veterinariyasida qurt túsiriwshi retinde qollanıladı. 5. Burıwǵan isfarak — Jivokost morhinistaya — Delphinium rugulosum Boiss. Demlemesi júrek keselliklerin emlewde qollanıladı.

Ayiwtabanlilar tuqimlasi turleriniñ xalq xojaliģindaģi áhmiyeti 6. Sarıgulli isfarak — Jivokost poluborodataya — Delphinium semibarbatum Bienert. ex Boiss. Ósimliktiń gulida qımbat bahalı sarı boyaw element bar. Ol bekkem o'rnashadi, paxta, jún hám jipek shúbereklerdi hám de svetofiltrlarni sarı hám qońır kóriniske boyawda isletiledi. Sarıgulli isparakning Maqpal hám Zomin rayonlarındaǵı keń otlaqları olardan sanaatda paydalanıwǵa múmkinshilik jaratadı. Delsemin alkaloidi kurarega uqsas tásir etedi, delsin bolsa gipotenziv ózgeshelikke iye. Jer ústki shólkemleri teriniń irińli jaralarında isletiledi. Gulining demlemesi ısıtpada qollanıladı. 7. Baldjuan ayiqtovoni — Lyutik baldjuanskiy — Ranunculus penenbaldshuanicus penenRgl. ex Kom. yerustki shólkemlerinen tayarlanǵan demleme bas penenhám qarın awrıwın emlewde isletiledi. 8. Ótkir mevali ayiqtovon — Lyutik ostroplodno'y — Ranunculus penenoxyspermus penenMB. Pal hárreleri ushın azıqa bóliwshi shań — perga payda etedi.

9. Patsimon ayiqtovon — Lyutik peristorazdelno'y — Ranunculus penenpinnatisectus penenM.Pop Túbiriniń untaqı suw menen tımawda, jer ústki shólkemleri demlemesi bas penen hám qarın awrıwların emlewde qollanıladı. 10. Uwlı zatlı ayiwtaban (tuymebosh, qoyano't) — Lyutik yadovito'y — Ranunculus penensceleratus penenL. Tuberkulyoz, bas penen awrıwı, hawa jetiwmasligi, júrek tınıshsızlıǵı, astsit, ish qatıwı, teri keselliklerinde, saratonda isletiledi.Veterinariyada atlardıń irińli hám nekrotik jaralarında qollanıladı. Antifungal hám antibikteriostatik ózgeshelikke iye. Jer ústki shólkemleri gomeopatiyada-teri keselliklerinde, revmatizmda, grippda, tibet shıpakerlik kásibiinde-isiklerde astsitda, gastroenteritlar, bas penen awrıwı, ginekologik keselliklerdi emlewde, hind shıpakerlik kásibiinde-laktogen hám menstruatsiyani mekeme qılıw yamasa toqtatıw ushın, jurtımızda -bas penen awrıwı, churra, as qazan keselliklerin emlewde isletiledi. Antibakterial ózgeshelikke iye. Japiragi hind shıpakerlik kásibiinde-teri irińli keselliklerin, tibet shıpakerlik kásibiinde-jaralardı emlewde, jurtımızda-teri isiwi, revmatizm hám bas penen awrıwın emlew ushın qollanıladı.Antibakterial ózgeshelikke iye. Guli tibet shıpakerlik kásibiinde-jaralardı emlewde isletiledi.Bul ósimlik eń uwlı zatlı ayiqtovonlardan biri esaplanadı. Onıń jańa úzip alınǵan bólimleri terini kuydirib, ol jaǵdayda kóbikler ónim etedi.

Juwmaq 1. Ozbekistan Respublikasinda Ayiwtabanlilardiń tuqimlasina tiyisli dárilik ósimliklerge bay úlkelerden esaplanıp, bul aymaqta olardıń 13 gruppaǵa tiyisli 42 túri tarqalǵan. 2. Qaraqalpaqstan Respublikasinda Ayiwtabanlilardiń tuqimlasina tiyisli dárilik ósimlikleri derlik úyrenilmegen. 3. Ayiwtabanlilardiń tuqimlasina tiyisli dárilik ósimliklerdiń geografiyalıq, ekologiyalıq hám fitotsenotik tárepten bir qıylı emesligi anıqlandi. Olardıń shól zonasında 10 túri, bálent jerler zonasında 23 túri, taw zonasında 31 túri hám jaylaw zonasında 11 túri tarqalǵanlıǵı anıqlandi. 4. Ekologiyalıq tárepten Ayiwtabanlilardiń tuqimlasina tiyisli dárilik ósimliklerdiń kópshilik bólegi (31 túri) taw zonasınıń jumsaq topıraqlı, maydalanǵan taslı, taslaq hám erneklerinde ushraydı. Sol tárepten dárilik ósimliklerge shól (10 túri) hám jaylaw zonaları (11 túri) jarlı ekenligi anıqlandi. 5. Biz ilimiy izertlew jumısı alıp barǵan túrler arasında alkaloidli túrlerden Adonis penen parviflora Adonis turkestanicus Adolf, Ceratocephalus Moench. falcatus,Ceratocephalus ortoceras, Clematis asplenifolia Schrenk, Clematis orientalis,Delphinium biternatum h.t.b keń tarqalǵanlıǵı hám olardıń ayırımlarınan farmacevtika sanaatında qollaw múmkin degen juwmaqqa keldik. 6. Qaraqalpaqstan Respublikasi ulıwma dárilik ósimliklerge bay úlkelerden esaplanadı hám olardı biologiyalıq, ekologiyalıq, ximiyalıq tárepten úyreniw xalq xojalıǵı ushın zárúrli áhmiyetke iye esaplanadi.

Paydalanılǵan ádebiyatlar 1.Жизнь растений.М. «Просвещение» Т.5,4.1-2,-1976-1978. 2. Тахтаджян А.Л.Систематика магнолиофитов -Л. 1978. 439 стр 3. Гранитов И.И Полезные растения Узбекистана Т. 1980 г. 4.Жизнь растений 5 том II часть 5. НабиевМ.М- Ботаника атлас лугат Т.1969 г. 6. Павлов Н.В Полезные растения средней Азии 1979 г. 7. Попов А.А Влияние условий выращивания способ переработки и хранения на качество различных сортов растений. 8.Пратов У, Жумаев К. Юксак усимликлар систематикаси.-Т 2003 й. 144б

O'xshashlar

Atirgúller tuqımlasına tiyisli dárilik ósimlikler biologiyası hám ekologiyası

Polisaxaridler, vitaminler, terpenoid, lipidler saqlawshı ósimlikler hám olardıń ónimlerin analizlew

Vegetativ nerv sisteması. Seziw aǵzalar

Xemosintez procesi

Hawa ızǵarlıǵınıń jipak qurtın rawajlanıwına tásiri