Yuqori tartibli determinantlarni hisoblash - Algebra - Slaydlar

Yuqori tartibli determinantlarni hisoblash

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

172.5 KB

Ko'chirib olish

Yuqori tartibli Yuqori tartibli determinantlarnideterminantlarni hisoblashhisoblash

Determinantlar va ularning xossalari • Haqiqiy a, b, c va d haqiqiy sonlar berilgan bo`lsin. Ular ikkinchi – tartibli determinant yoki aniqlovchi deb ataluvchi ad – bc sonni aniqlaydi va ko`rinishda yoziladi. • Ta`rifga asosan, . • a, b, c va d sonlarga determinant elementlari deyiladi. d c b a bc ad d c b a  

• Ikkinchi tartibli determinantda a, b- birinchi, c, d- ikkinchi satr, a, c- birinchi, b , d – ikkinchi ustun, a, d- bosh yoki birlamchi, b, c- ikkilamchi diagonallar bir-biridan farqlaniladi. • ikkinchi-tartibli determinant misolida determinantlarning quyidagi asosiy xossalarini tekshirib ko`rish qiyin emas.

Determinantning kattaligi: • 1-xossa: satrlari mos ustunlari bilan almashtirilsa - o`zgarmaydi; • 2-xossa: satrlari (ustunlari) o`rinlari almashtirilsa - ishorasi qarama-qarshisiga o`zgaradi; • 3-xossa: biror-bir satr (ustun) har bir elementi k haqiqiy songa ko`-paytirilsa - k marta ortadi; • 4-xossa: biror-bir satr (ustun) har bir elementi nolga teng bo`lsa – nolga teng; • 5-xossa: ikki satr (ustun) mos elementlari o`zaro teng yoki proportsional bo`lsa - nolga teng. • Quyida ta`riflanadigan 3-tartibli, ixtiyoriy n-tartibli determinantlar uchun ham yuqoridagi xossalar o`rinli.

Uchinchi-tartibli determinantlar • Uchinchi tartibli determinant yoki aniqlovchi deb, • Δ = a11a22a33 + a12a23a31 + a13a21a3 2 - a13a22a31-a11a23a32 - a12a21a33 ( 1) yig`indiga teng songa aytiladi va ko`rinishda yoziladi. ik 33 32 31 23 22 21 13 12 11 a a a a a a a a a a   

• Haqiqiy aik (i, k = {1, 2, 3}) sonlarga determinantning elementlari deyiladi. aik element i - satr va k - ustun elementi bo`lib, ularning kesishmasida joylashgan. Uchinchi-tartibli determinantda ham satr va ustunlar, bosh va ikkilamchi diagonallar bir-biridan farqlaniladi. • (1) standart ifoda sodda tuzilishga ega. aik elementlar bo`yicha hisoblanadigan Δ yig`indini Sarryus qoidasi yordamida tuzish mumkin. Determinant ustunlariga o`ngdan birinchi va ikkinchi ustunlarini ko`chirib yozib, kengaytirilgan jadval tuzamiz: - - - + + +32 22 12 31 33 32 31 21 23 22 21 11 13 12 11 a a a a a a a a a a a a a a a

• Bosh diagonal yo`nalishida joylashgan elementlar ko`paytirilib mus-bat ishora bilan, ikkilamchi diagonal yo`nalishidagi elementlar ko`pay-tirilib manfiy ishora bilan olinsa, (1) yig`indi hosil bo`ladi. • Δ yig`indi uchburchaklar usulida ham tuzilishi mumkin: * * * * * * * * * * * * * * * * * *    

• Oldidagi ishorasi bilan birga har bir ko`paytma determinantning hadi deyiladi. Har bir ko`paytma determinantning har bir satri va ustuni element – vakillaridan tarkib topgan. (1) ifodaning standart deyilishiga sabab, uning har bir hadida ko`paytuvchi elementlar birinchi indeks - satr nomerining o`sish tartibida joylashtirilgan. Ikkinchi indeks ustun nomerlari esa quyidagi tartibda joylashgan:      2 1 3 1 3 2 3 2 1      3 1 2 2 3 1 1 2 3 (2) (3)

• (2) va (3) 1, 2 va 3 sonlarining o`rin almashtirishlaridir. (1, 2, 3) tartiblangan o`rin almashtirishga asosiy o`rin almashtirish deyiladi. • ва h ока z о. • Agar o`rin almashtirishda uning ikki aniq elementlari o`rinlari almash-tirilsa, ushbu elementlar transpozitsiyalangan deyiladi. Transpozitsiyalanganda o`rin almashtirish tizimi boshqasi bilan almashinadi. Masalan, 1) 2, , 3 ( 1) 2, , 3 ( 3) 2, , 1 (  

n - tartibli determinantlar • n – tartibli determinant yoki aniqlovchi deb, quyidagi yig`indiga teng Δ songa aytiladi:    j njn 2j 2 1j 1 )j (t ва a ... a a ) 1 ( nn 2 n 1n n 2 22 21 n1 12 11 a ... a a ... ... ... ... a ... a a a ... a a  

O'xshashlar

Matritsalar haqida tushuncha determinantlar nazariyasi elementlari yuqori tartibli determinant

Matritsa vа dеtеrminаntlаr

Ikkinchi va uchinchi tartibli determinant

Teskari matritsa. Teskari matritsaning mavjudligi haqidagi teorema

Aniq integral Aniq integralning xossalari. Aniq integralning hisoblash xossalari va usullari