Ikki yoki bir necha sonni ularning yig’indisi (yoki ayirmasi) va karrali nisbatidan topishga doir masalalar - Algebra - Slaydlar

Ikki yoki bir necha sonni ularning yig’indisi (yoki ayirmasi) va karrali nisbatidan topishga doir masalalar

Yuklangan vaqt:

02.12.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

236.2490234375 KB

Ko'chirib olish

IKKI YOKI BIR NECHA SONNI ULARNING YIG’INDISI (YOKI AYIRMASI) VA KARRALI NISBATIDAN TOPISHGA DOIR MASALALAR. IKKI MIQDORNING AYIRMASIDAN NOMA’LUMNI TOPISHGA DOIR MASALALAR Reja: 1. Ikki yoki bir necha sonni ularni yig’indisi (yoki ayirmasi) va karrali nisbatidan topishga doir masalalar. 2. Ikki miqdorning ayirmasidan noma’lumni topishga doir masalalar yechish.

Boshlang’ich sinf matematika kursida juda ko’p yechiladigan masala ko’rinishlaridan biri ikki son yig’indisiga ko’ra shu sonlarni topishga doir, hamda ikki son ayirmasiga ko’ra shu sonlarni topishga doir masalalardir. Ko’pchilik metodik manbalarda ikki son ayirmasiga ko’ra shu sonlarni topishga doir masalalarni tipik masalalar sifatida qaralgan, ammo ikki son yig’indisiga ko’ra shu sonlarni topishga doir masalalar alohida tip sifatida qaralmagan.

Ikki sonning yig‘indisi (yoki ayirmasi) va karrali nisbatiga ko‘ra shu sonlarni topishga doir masalalarning xususiyatlari va yechish yo‘llari tahlili: -masalada ikki son yoki miqdorning yig‘indisi (yoki ayirmasi) hamda ularning karrali nisbati beriladi, shu son yoki miqdorning o‘zini topish talab qilinadi; -masala matnini oydinlashtirish va yechimni topish maqsadida grafik shart (masala modeli) tuziladi. Grafik shartni tuzishda eng kichik son yoki miqdor bir qism (hissa) sifatida tanlanib, shartli ravishda ma’lum uzunlikdagi kesma orqali belgilandi. Masala matnidan ikkinchi son yoki miqdor karrali nisbatga ko‘ra, necha marta kattaligi inobatga olinib, ikkinchi kesma uzunligi belgilanadi; -masalada ikki va undan ortiq noma’lum son yoki miqdor ishtirok etadi; -masala yechimi teng qismlar sonini hisoblashdan boshlanadi. Agar masala matnida ikki son yoki miqdorning yig‘indisi va karrali nisbati berilgan bo‘lsa, qismlar soni qo‘shiladi. Agar masala matnida ikki son yoki miqdorning ayirmasi va karrali nisbati berilgan bo‘lsa, qismlar soni ayriladi. -masala doimo yagona yechim usuliga ega bo‘ladi; -masala tarkibida boshqa tip masalalari uchrashi mumkin.

Nodir-8 ta, Tolib-16 ta Nodir-16 ta, Tolib-8 taNodir-6 ta, Tolib-18 ta Nodir-10 ta, Tolib-14 taMasala: Nodir va Tolib 24 ta qo’ziqorin terishdi. Nodir tergan qo’ziqorinlar soni Tolib tergan qo’ziqorinlar sonidan 2 marta ko’p. Nodir nechta qo’ziqorin terdi? Tolib nechta qo’ziqorin tergan?

Masala: Nodir va Tolib 24 ta qo’ziqorin terishdi. Nodir tergan qo’ziqorinlar soni Tolib tergan qo’ziqorinlar sonidan 2 marta ko’p. Nodir nechta qo’ziqorin terdi? Tolib nechta qo’ziqorin tergan? Nodir tergan qo’ziqorinlar soni Tolibga qaraganda 2 marta ko’p bo’lgani uchun, Tolib tergan qo’ziqorinlar sonini biror “a” kesma bilan ifodalaymiz. Nodir tergan qo’ziqorinlar soni undan 2 marta uzunroq bo’lgani uchun “a” dan 2 marta uzunroq kesmani “b” bilan ifodalaymiz. Ular ikkalasi 24 ta qo’ziqorin terganini ifodalovchi sonni belgilaymiz. Grafik modeldan Tolib tergan qo’ziqorinlar sonini 1qism (hissa) deb olsak, Nodir tergan qo’ziqorinlar soni Tolib tergan qo’ziqorinlar sonidan 2 hissa ko’p bo’lgani sababli 2hissa(qism) bo’ladi.”deb aytadi. Shunda o’quvchilar 24ta terilgan qo’ziqorin necha hissa (qism) ekanligini bilib olishadi. 1+2=3 (qism) 24:3=8 (ta) 8*2=16 (ta) a b 24

G’oz-12 ta, O’rdak-28 ta G’oz-6 ta, O’rdak-20 ta G’oz-22 ta, O’rdak-8 taG’oz-7 ta, O’rdak-21 taMasala: O’tloqdagi g’ozlar o’rdaklardan 3 marta kam. O’rdaklar g’ozlardan 14 ta ko’p bo’lsa, o’tloqda nechta g’oz va nechta o’rdak bor?

Masala: O’tloqdagi g’ozlar o’rdaklardan 3 marta kam. O’rdaklar g’ozlardan 14 ta ko’p bo’lsa, o’tloqda nechta g’oz va nechta o’rdak bor? Ushbu masala ikki noma`lumli chiziqli tenglamalar sistemasi 3y=x x-y=14 ni ifodalaydi (Bunda x-o’tloqdagi o’rdaklar sonini, y esa g’ozlar sonini bildiradi) Ushbu masalani boshlang’ich sinf o’quvchilari bilan quyidagicha muhokama yuritib yechish mumkin: - O’quvchilar masalada nima haqida gap borayapti? - O’tloqdagi g’oz va o’rdaklar haqida. - O’tloqdagi g’ozlar o’rdaklardan necha marta kamligi masalada ma`lummi? - Ha, 3 marta - Yana masalada nima berilgan? - O’tloqdagi o’rdaklar g’ozlardan 14 ta ko’pligi ma`lum. - Masala bizdan nimani topishni talab qilayapti? - O’tloqda nechta g’oz va nechta o’rdak borligini. a b 14 Yechish: 1) 3-1=2 (qism) 2) 14:2=7 (ta) 3) 7*3=21 (ta) Javob: 7 ta g’oz, 21 ta o’rdak.

275/305/332 280/310/337Masala: Shaharni ko'kalamzorlashtirish ishiga maktabning ikkinchi, uchinchi va to'rtinchi sinf o'quvchilari ishtirok etib, jami 912 tup ko'chat o'tqazishdi. 3-sinf o'quvchilari 2-sinf oquvchilaridan 30 tup ortiq, 4-sinf o'quvchilari 3-sinf oquvchilaridan 27 tup ortiq ko’chat o tqazdilar. Shaharni ko- kalamzorlashtirish uchun har bir sinf necha tupdan ko'chat o'tqazishgan? :

Masala: Ikki o’rtoq birgalikda 32 ta yong’oq terishdi. Birinchisi ikkinchiga qaraganda 3 marta ko’p yong’oq tergan bo’lsa, har bir bola nechtadan yong’oq tergan? Yechish: 1) 912-27-30-30=825 2) 825:3=275 3) 275+30=305 4) 280+30+27=332 91230 272-sinf 3-sinf 4-sinf

Zoir-8ta, Zarif -32 ta Zoir-10ta, Zarif -30 ta Zoir-6 ta, Zarif -34 taZoir-24 ta, Zarif -8 taMasala: Zoir yechgan masalalar soni Zarif yechgan masalalar sonidan 4 marta ko’p. Zarif va Zoir birgalikda 40 ta masala yechgan bo’lsa. Zoir nechta masala yechgan?

Masala: Zoir yechgan masalalar soni Zarif yechgan masalalar sonidan 4 marta ko’p. Zarif va Zoir birgalikda 40 ta masala yechgan bo’lsa. Zoir nechta masala yechgan? Yechish: 1) 1+4=5 2) 40:5=8 3) 8*4=32 40 ZoirZarif

1-masala . Ikki qutida 24ta qalam bor. Birinchi qutidagi qalamlar ikkinchi qutidagidan 5 marta kam. Birinchi qutida nechta qalam bor? 2-masala . Archa bayramiga atab 3-A sinf o’quvchilari 3-B sinf o’quvchilariga qaraganda 2 marta ko’p o’yinchoqlar yasashdi. Agar 3-B sinf o’quvchilari yasagan o’yinchoqlar soni 3-A sinf o’quvchilari yasagan o’yinchoqlardan 9ta kam bo’lsa, 3-A sinf o’quvchilari nechta o’yinchoq yasagan? 3-masala . Ikki sonning yig’indisi 28ga teng. Birinchi son ikkinchisidan 3marta katta bo’lsa, har bir sonni toping. 4-masala. Ikki sonning ayirmasi 15ga teng. Ikkinchi son birinchisidan 2marta katta.Shu sonlarni toping. 5-masala . Onasi va qizining birgalikdagi yoshi 28 yosh, ona qizidan 22 yoshga katta, onaning va qizining yoshini aniqlang. 6-masala . 3 ta taqsimchada 62 ta olma bor. 2-taqsimchadagi olmalar 1- taqsimchadagi olmalardan 8 ta ko'p 3-taqsimchadagidan 10 ta kam. Har bir taqsimchada nechta olma bor?

O'xshashlar

Boshlang’ich sinf matematika kursida uchraydigan tipik masalalarning tasnifi. O’rta arifmetik sonni topishga doir masalalar

Bir sonni ikki songa bo’lishda katta sonni kichik songa bo’lish

Harakatga doir masalalar dars ishlanma

Kreativ fikrlashga doir mantiqiy masalalar

Ulush. Butunning ulushini topish. Ulushga ko’ra butunni topish