Hodisalar ustida amallar - Algebra - Slaydlar

Hodisalar ustida amallar

Yuklangan vaqt:

01.05.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

143.7314453125 KB

Ko'chirib olish

Mavzu: Hodisalar ustida amallar Re’ja 1. Elementar hodisalar fazosi 2. Tasodifiy hodisalar ustida amallar 3. Ehtimollik ta’riflari

Elementar hodisalar fazosi Elementar hodisalar fazosi – ehtimolliklar nazariyasi uchun asosiy tushuncha bo‘lib, unga ta’rif berilmaydi. Formal nuqtai nazardan bu iхtiyoriy to‘plam hisoblanib, uning elementlari o‘rganilayotgan tajribaning “bo‘linmaydigan” va bir vaqtda ro‘y bermaydigan natijalaridan iborat bo‘ladi. Elementar hodisalar fazosini harfi bilan belgilab, uning elementlarini (elementar hodisalarni) esa harfi bilan ifodalaymiz. Elementar hodisalardan iborat bo‘lgan to‘plamlar tasodifiy hodisalar deb hisoblanadi. Тasodifiy hodisalarni, odatda, lotin alfavitining bosh harflari A, , , … lar bilan belgilanadi. Demak lar ning qism to‘plamlarini tashkil qiladi.

Misollar. 1) Тanga tashlash tajribasi uchun ikkita elementar hodisadan iborat va bu yerda – tanganing “gerb” tomoni tushish hodisasi, – tanganing “raqam” tomoni tushish hodisasi (tanga “qirra tomoni bilan tushadi” degan hodisa mumkin bo‘lmagan hodisa hisoblanadi). Bu hol uchun to‘plamning elementlari soni . Bu tajriba bilan bog‘liq hodisalar sistemasi dan iborat. Izoh. Tajriba natijasida biror hodisa ro‘y berdi deganda, ga kiruvchi (ya’ni ro‘y beridhiga qulaylik yaratuvchi) elementar hodisalardan biri ro‘y berganligi tushuniladi. Shu ma’noda – doim ro‘y beradigan hodisa va uni ehtimolliklar nazariyasida “muqarrar” hodisa deb ataladi. O‘z navbatida – bo‘sh to‘plam bo‘lganligi uchun (chunki unda birorta ham elementar hodisa yo‘q), uni “ro‘y bermaydigan” hodisa deb hisoblanadi. 2) O‘yin kubigi (yoqlari birdan oltigacha raqamlangan bir jinsli kubigi) tashlash tajribasi uchun

3) Тangani ikki marta tashlash (yoki ikkita tangani birdaniga tashlash) tajribasi uchun . Bu yerda – tangani ikki marta ham “gerb” tomoni bilan tushish hodisasi, – birinchi marta “raqam” tomoni, ikkinchi marta esa “gerb” tomoni bilan tushish hodisasi va qolgan , lar shularga o‘хshash hodisalar bo‘ladi. Bu holda va , hodisalar bir-biridan mantiqan farq qiladi.

Tasodifiy hodisalar ustida amallar. 1. Agar A hodisani tashkil etgan elementar hodisalar hodisaga ham tegishli bo‘lsa, u holda A hodisa hodisani ergashtiradi deyiladi va kabi belgilanadi (1- rasm) 2. Agar va , ya’ni A hodisa ni, va aksincha, hodisa esa ni ergashtirsa, u holda A va hodisalar teng kuchli deyiladi va kabi belgilanadi. 3. A va hodisalarning yig‘indisi deb shunday C hodisaga aytiladiki, bu hodisa A va hodisalarning kamida bittasi ro‘y berganda ro‘y beradi va (yoki ) kabi belgilanadi (2-rasm). 2-rasm

4. Va hodisalarning ko‘paytmasi deb, shunday C hodisaga aytiladiki, bu hodisa A va B hodisalar bir paytda ro‘y berganda ro‘y beradi va kabi belgilanadi (3-rasm). 5. A va B h odisalarning ayirmasi deb, shunday C hodisaga aytiladiki, u A hodisa ro‘y berib, B hodisa ro‘y bermaganda ro‘y beradi va kabi belgilanadi (4-rasm).

6. Agar Æ bo‘lsa, A va B hodisalar birgalikda bo‘lmagan hodisalar deyiladi (5-rasm). Hodisalar ham to’plam bo’lgani sababli ular uchun ham to’plamlar ustidagi barcha amallar o’rinli bo’ladi. Faqat bu amallar va tushunchalarning ehtimolliklar nazariyasida o’ziga xos talqini qo’llaniladi. Shu sababli biz quyidagi jadvalni keltiramiz:

Ehtimollikning klassik ta’rifi 1-ta’rif: Amalga oshishi bir xil imkoniyatli bo’lgan hodisalar teng imkoniyatli hodisalar deyiladi. Teng imkoniyatlilik shuni bildiradiki, hodisalarning hech biri ro’y berishida qolganlaridan hech bir ob’ektiv ustunlikka ega emas. Elementar hodisalar fazosi chekli va barcha elementar hodisalar teng imkoniyatli bo’lsin. 2-ta’rif: A hodisaning klassik ehtimolligi deb, tajribaning qulaylik beruvchi natijalari sonini uning barcha natijalari soniga nisbatiga aytiladi Ehtimollik ta’riflari .

Ehtimollikning geometrik ta’rifi. Ehtimollikning klassik ta’rifida elementar natijalar soni chekli deb faraz qilinadi. Amaliyotda esa ko’pincha mumkin bo’lgan natijalari soni cheksiz bo’lgan tajribalar uchraydi. Bunday hollarda klassik ta’rifni qo’llab bo’lmaydi. Biroq bunday hollarda ba’zan ehtimollikni hisoblashning boshqacha usulidan foydalanish mumkin bo’lib, bunda ham avvalgidek ba’zi hodisalarning teng imkoniyatlilik tushunchasi asosiy ahamiyatga ega bo’lib qolaveradi. Ehtimollikning geometrik ta’rifi deb ataladigan usuldan, tasodifiy nuqtaning biror sohaning istalgan qismiga tushishi ehtimolligi bu sohaning o’lchoviga (uzunligiga,yuziga, xajmiga) proportsional bo’lib, uning shakli va joylashishiga bog’liq bo’lmagan holda foydalanish mumkin.

E’tiboringiz uchun tashakkur!!!

O'xshashlar

Funksiya ustida amallar

To’plamlar va ular ustida amallar

To’plam va ular ustida amallar

Kasrlar. Kasrlar ustida amallar. dars ishlanma

Takrorlash. O’nli karslar ustida bajariladigan amallar