logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Adabiyot
  4. Mixail Lomonosov

Mixail Lomonosov

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1342.1572265625 KB
Ko'chirib olish
Mixail Lomonosov • Lomonosov Arxangelsk gubernasining Denisovka qishlog’ida pomor-dehqon oilasida tug’ildi. Ma’lumot olish maqsadida yosh Lomonosov 1730 yilning oxirida piyoda Moskvaga qarab yo’l oldi. Bu yerda u o’zini dvoryanni o’g’li deb tanitib, 1731 yilning yanvarida Moskva Slavyan-grek-lotin akademiyasiga o’qishga kirdi. • Lomonosovning ilmiy faoliyati o’sha davrdagi tabiiy va gumanitar fanlarning barcha problemalarini qamrab olgan edi. A.S.Pushkinning obrazli ta’biricha, M.V.Lomonosov “bizning birinchi universitetimiz” edi. 1746 yilda u birinchi bo’lib rus tilida fizikadan ommaviy leksiyalar o’qiy boshladi, o’sha vaqtdayoq X.Volfning “Eksperimental fizika” asarining qisqartirilgan bayoni tarjimasini nashr qildi. 1748 yilda uning tashabbusi bilan Rossiyada birinchi ximiya ilmiy tadqiqot laboratoriyasi ochildi, unda Lomonosov o’zining fizika va ximiyaga oid tadqiqotlarini olib bordi. Rossiyada ma’rifat tarqatish to’g’risida g’amxo’rlik qilib, Lomonosov aholining barcha tabaqalari uchun ochiq bo’lgan universitet yaratishni talab qildi. Lomonosovning ko’p urinishlaridan so’ng 1755 yilda uning loyihasi bo’yicha hozir M.V.Lomonosov nomi bilan Moskva universitet tashkil topdi. Eyler Leonard (1707-1783). Matematik,mexanik,fizik va astronom.Lomonosov energiyaning saqlanish qonuni asoschilaridandir:” Tabiatdagi barcha o’zgarishlar nimaningdir biror xislati qancha ortishi,boshqasining shu xislati shuncha kamayashi tufayli sodir bo’ladi.” Lomonosovning Eylerga yuborgan maktubidan (1748y) • Lomonosov qat’iy ishonch bilan a t o m i s t i k a ni alohida-alohida favqulodda kichik zarralardan tashkil topgan materiyaning uzlukli (donador) tuzilishi haqidagi ta’limotni himoya qildi. U materiyaning zarralari ikki shaklda: atom («element») va atomlarning qandaydir (yopiq sistemasi bo’lgan molekula (korpuskula) ko’rinishida bo’lishi to’g’risidagi tasavvurni rivojlantirdi. • Lomonosov molekulyar-kinetik nazariya asosiga materiya va harakatning saqlanish haqidagi ta’rifini asos qilib oldi: “...Tabiatda bo’ladigan barcha o’zgarishlar, mohiyati jihatidan shunday bo’ladi-ki, bir jismdan qancha nima olinsa, shuncha boshqa jismga qo’shiladi... Bu eng umumiy tabiiy qonun harakat qoidalariga ham taalluqli: chunki o’z kuchi bilan boshqa jismni harakatlantirayotgan jism o’zidan harakatlanayoggan jismga qancha kuch berayotgan bo’lsa. o’zidan shuncha kuch yo’qotadi”. Lomonosovning “Issiqlik va sovuqlikning sabablari haqida mulohazalar” (1744) asarida bayon qilingan issiqlikning molekulyar harakat ekanligi haqidagi ta’limoti o’sha davr fanidan yuz yil ilgari o’tgan ulkan yutuq edi. Lomonosov birinchi bo’lib absolyut nol temperatura mavjudligini aytgan,Boyl Mariot qonunini kinetik energiya nuqtai nazardan isbotlagan. Kimyoga masa tushunchasini kiritib,”shisha idishlarga mahkamlangan metllarni qizdirish orqali ularning massasini oshirish to’g’risidagi fikrni xato ekanligini isbotladi. Sistemaning boshlang’ich ko’rinishi. Sistemaning oxirgi ko’rinishi. • M.V.Lomonosov atmosferadagi elektrni o’rganishga katta e’tibor berdi, bu tadqiqotlarni u G.V.Rixman bilan birgalikda olib bordi. • U birinchi bo’lib,elektr va yorug’likning bog’liqligi fikrini bildiradi,qutb yog’dusining fizik tabiatini atmosfera elektr manbaining vertikal oqimi sifatida tushuntiradi. M.V.Lomonosov optik tadqiqotlar ham olib bordi. U “«tunda ko’radigan truba”ni kashf qildi, bu asbob predmetlarni oqshomda aniq ajratishga imkon berar edi. Olim qaytaruvchi (ko’zgu) teleskopni kashf qildi va uni yasadi. Uni astronomiya va geofizika ham qiziqtirar edi. • 1761 yilda u Venerada atmosfera mavjudligini kashf qildi. O’zi yasagan mayatnik yordamida Lomonosov yer tortishishini o’rgandi. • Yorug’likning to’lqin nazariyasini himoya qilgan holatda yorug’likni yo’naltiruvchi qurilmalar yasaydi Lomonosov kuzatishlarini doimo qayd qilib borgan.tajribalaridan birida u elektrlangan ma’lum miqdordagi obyekt po’lat plitaga yaqinlashganini sezadi va bundan shunday xulosaga keladi:”-elektrni miqdor jihatdan o’lchash mumkin ekan.” Bu hodisani Tomson o’zining absolyut elktrometri orqali isbotlaydi.Elektrometr Elektr hodisalari bilan shug’ullangan davrida u oldiga shunday maqsad qo’yadi “Yorug’likning elektrlangan shi shadan va suvdan o’tayotganda sinishini tavsiflash” Shunga o’xshagan tajribani 1875 yilda Kyerro o’tkazadi va yorug’lik nurining elektr maydonga kirganda ikki marotaba sinishini kuzatib tushuntirib beradi. Optik pintset “ Tabiat o’z qonunlariga qat’iy amal qiladi va undagi jarayonlar barcha joylarda bir xilda kechadi.Lomonosov o’z izlanish va kuzatishlarida harakatning va materiyaning saqlanish qonuniyatidan foydalanadi va har doim shu asosdan isbot keltirib chiqaradi. Uning fikricha tabiat harakat va harakatga qarshilikdan iboratdir.” Торсионные поля

O'xshashlar

Zahiriddin Muhammad Bobur buklet
Zahiriddin Muhammad Bobur 5
Anton Pavlovich Chexov 3
Anton Pavlovich Chexov 3
Adabiyotshunos allomalar