Cho’lpon hayoti va ijodi 2 - Adabiyot - Slaydlar

Cho’lpon hayoti va ijodi 2

Yuklangan vaqt:

07.06.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

111.2734375 KB

Ko'chirib olish

CHO`LPON HAYOTI VA IJODI REJA: 1. Shoirning tarjimai holi. 2. 20-yillar Cho‘lpon she‘riyatida an‘ana va o‘ziga xoslik. 3. 30-yillar o‘zbek she‘riyati: zamon, murosasozlik hamda ijtimoiy mohiyat. 4. Cho‘lpon nasrida badiiy mahorat namoyishi. 5. Cho‘lpon lirik novellarida ruhiyat tasviri. 6. "Kecha va kunduz" romanida davr ruhiyati tahlili.

 Oʻzbek adabiyotining yorqin namoyandalaridan biri Abdulhamid Sulaymon oʻgʻli Choʻlpon 1898 yilda Andijonning Qatorterak mahallasida savdogar oilasida dunyoga kelgan.  Taniqli jurnalist va yozuvchi Moʻminjon Muhammadjonov “Turmush urinishlari” kitobida qayd etishicha, Choʻlponning otasi Sulaymonqul Mulla Muhammad Yunus oʻgʻli (1874–1929) oʻz davrining yetuk ziyolisi, maʼrifatparvar kishisi boʻlgan. U “Rasvo” taxallusi bilan sheʼrlar ham yozgan, devon yaratgan.  Choʻlpon avval eski maktabda, soʻngra madrasalar va rus-tuzem maktabida tahsil olib, arab, fors va rus tillarini mukammal oʻzlashtiradi. Mutolaa yoʻli bilan turk, nemis va ingliz tillarini oʻrganadi. Sharq va Gʻarb ijtimoiy-siyosiy qarashlaridan oziqlanadi. Firdavsiy, Saʼdiy, Hofiz, Umar Xayyom, Alisher Navoiy kabi buyuk soʻz sanʼatkorlari ijodini mehr bilan oʻrganadi. Choʻlpon dunyoqarashi va ijodining shakllanishiga XX asr boshlaridagi jadidchilik harakati katta taʼsir koʻrsatgan.

Cho`lpon ijodining boshlanish davri (1913-1914) Qalandar Mirzaqalanda rAndijonlikCho`lpon

 Shoirga “Choʻlpon” taxallusini buyuk maʼrifatparvar istiqlolchi Munavvar qori Abdurashidxonov bergan.  Choʻlpon ham shoir, ham nosir, ham dramaturg sifatida oʻz xalqi adabiyoti ravnaqiga salmoqli hissa qoʻshdi. Uning dastlabki asarlari “Sadoi Turkiston”, “Sadoi Fargʻona” kabi mahalliy gazetalarda, shuningdek, Orenburgda chiqadigan “Shoʻro” jurnalida nashr etiladi. Choʻlponning “Ishtirokiyun”, “Turkiston”, “Buxoro axbori” kabi gazetalardagi faoliyati ham uning ijodiy shakllanishida mahorat maktabi boʻlib xizmat qiladi.  Choʻlpon ocherknavis va publitsist sifatida ham barakali ijod qildi. Bu borada uning, ayniqsa, “Adabiyot nadir?”, “Muhtaram yozuvchilarimizgʻa” kabi maqolalari adabiyotning maqsad va vazifalarini anglashda muhim rol oʻynadi.

Cho`lpon ijodiy faoliyati Shoir Yozuvchi DramaturgTarjimon

CHO`LPON SHE’RIY TO`PLAMLARI O`zbek yosh shoirlari (1923) Buloqlar (1923) Adabiyot parchalari (1926) Uyg`onish (1922) Go`zal yozg`ichlar (1925) Tong sirlari (1926)

 U 1914–1917 yillarda yaratgan “Qurboni jaholat”, “Doʻxtir Mahammadiyor” singari hikoyalari, “Vatanimiz Turkistonda temir yoʻllar” singari maqolalarida madaniyat va maʼrifat targʻibotchisi sifatida maydonga chiqdi.  U oktyabr toʻntarishidan keyingi yillarda hayotda sodir boʻlayotgan xush va noxush oʻzgarishlarni qalamga oldi. “Yoʻlda bir kecha”, “Sharq poyezdi keldi”, “Sharq uygʻongan”, “  Quturgan mustamlakachilar”, “Yoʻl esdaligi” singari oʻnlab ocherk va publitsistik maqolalarida chor mustamlakachilari va mahalliy hokim sinf vakillari yetkazgan jabru jafolarni, fuqarolar urushi davrida roʻy bergan fojialarni tasvirladi.

CHO`LPON DRAMALARI “ Yorqinoy” (1920) “ Uzunquloq bobo” “ Qoravul uyqusi” (1922) “ O`rtoq Qarshiboyev” (1928) “ Hujum” (1928) “ Yana uylanaman ” (1926) “ Mushtumzo` r” (1929)

CHO`LPON NASRIY ASARLARI “ Kecha va kunduz” romani “ Qor qo`ynida lola” “ Do`xtur Muhamadiyor” “ Novvoy qiz hikoyalari”“ Qurboni jaholat” “ Vayronalar orasidan” “ Oydin kechalarda”

CHO`LPON TARJIMALARI Shekspir “Hamlet” Pushkin “Boris Gadunov” “Dubrovskiy” Gogol “Tergovchi”Andreyev “Osilgan yetti kishining hikoyasi”Gorkiy “Yegor Bulichev va boshqalar” “Ona”

XULOSA  Choʻlpon 1925 yilga kelib, “Muhit kuchli ekan, egdim boʻynimni” deya ijtimoiy qarashlarini oʻzgartirishga majbur boʻlganligini eʼtirof etadi. Ammo shunga qaramay, shoir yaratgan ikki yuzdan ortiq sheʼriy, nasriy va dramatik asarlar el-yurt baxti, kelajagi, mustaqilligi, ozodligi uchun kurashning yorqin solnomasi desa boʻladi.  Cho`lpon ijodida garchi vaqti-vaqti bilan uning tuygʻu va tafakkurida tebranishlar kechgan boʻlsa-da, aslida, milliy istiqlol uchun kurashdan zarracha qaytmaydi.  Choʻlpon ham Fitrat va Abdulla Qodiriy kabi qatagʻon davrining qurboni boʻlgan. U 1937 yilning 14 iyulida qamoqqa olinib, 1938 yilning 4 oktyabrida otib tashlangan.

SAVOLLAR BO`LSA MARHAMAT!

O'xshashlar

Cho’lpon hayoti va ijodi

Nodira hayoti va ijodi 2

Abdulhamid Cho`lpon hayoti va ijodi 2

Uvaysiy hayoti va ijodi

Nishotiy hayoti va ijodi