logo
  1. Bosh sahifa
  2. Slaydlar
  3. Adabiyot
  4. Burhoniddin Margʻinoniy

Burhoniddin Margʻinoniy

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

568.7705078125 KB
Ko'chirib olish
Burhoniddin Margʻinoniy • BURHONIDDIN MARGʻINONIY (toʻliq ismi Abulhasan Ali ibn Abubakr ibn Abduljalil al-Fargʻoniy al-Rishtoniy al- Margʻinoniy) (1123.23.9, Rishton tumani, Dahbet qishlogʻi — 1197.29.10, Samarqand)— buyuk faqih, imoMargʻinoniyDastavval otasi Abubakr ibn Abduljalil, soʻng Simom Bahouddin Ali ibn Muhammad Asbijobiy qoʻlida tahsil koʻrdi. Rishton, Margʻilon, Buxoro, Samarqand va Movarounnaxrning boshqa shaharlarida islomiy taʼlim olib, hanafiya mazhabining buyuk faqihi sifatida nom qozondi. Shayxulislom boʻlib yetishdi. 1149 y. haj safariga bordi. BurhoniddinMargʻinoniySamarqand sh.dagi Chokardiza kabristonga dafn etilgan. www.arxiv.uz • Burhoniddin Margʻinoniy fiqh boʻyicha asosiy asari "Bidoyat ul- mubtadiʼ" ("Boshlovchilar uchun qoʻllanma")ni hanafiya nazariyotchisi, shariat asoschilaridan Abul Hasan al-Quduriy (1029 y. v.e.) va Muhammad ash-Shayboniy (884 y. v.e.) asarlariga tayanib yozgan. BurhoniddinM.ning ushbu kitobi nazariy asar edi, undan amaliy jihatdan foydalanish qiyin boʻlgan. Shu sababli BurhoniddinM.ning oʻzi 8 jildli sharh — "Kifoyat ul-Muntahiy" ("Yakunlovchilar uchun tugal taʼlimot")ni yozishga karor qilgan. www.arxiv.uz • Keyinchalik bu kitobi asosida "Kitob al-Hidoya" (qisqacha nomi "Hidoya" — "Toʻgʻri yoʻl")ni yaratadi (1178). BurhoniddinMargʻinoniybu kitobda oʻsha zamonlarda moʻminmusulmonlar duch keladigan dolzarb hayotiy masalalar, jumladan oilaviy va ijtimoiy munosabatlar, mulkchilik, savdo-sotiq, jinoyat va jazo, insonning burch va masʼuliyatlariga taalluqli juda koʻp murakkab muammolarni islomiy huquq nuqtai nazaridan hal etib berdi. Mazkur kitob nafaqat Movarounnahrda, balki butun islom sharqida bir necha tillarga tarjima etilib maʼlum va mashhur boʻlib ketdi. Bu kitob fiqh ilmi boʻyicha eng aniq, izchil, mukammal asar boʻlgan. Undan asrlar davomida islom huquqshunosligi boʻyicha nufuzli huquqiy manba — asosiy qoʻllanma sifatida foydalanilgan (q. Hidoya). Shu sababli alloma nafaqat ulamolar, balki oddiy xalq orasida ham "hidoyat yoʻlining sarboni" deya katta hurmat- eʼtibor topdi. Burhoniddin valmilla (islom dinining dalili, isboti) degan sharafli nomga sazovor boʻldi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz • Burhoniddin Margʻinoniyyana bir qancha asarlar yozgan: "Nashr al-mazhab" ("Mazhabning tarqalishi"), "Kitob at- tajnis val-maziyd" ("Fuqarolik huquqini taqdim etish"), "Kitob ul-faroiz" ("Majburiyatlar haqida kitob"), "Maziyd fi furu ulhanafiy ("Hanafiya mazhabiga qoʻshimchalar") va BurhoniddinU oʻz asarlarida ijtimoiy-iqtisodiy munosabatlar, mulkchilikning turli shakllari (davlat va xususiy mulkchilik), moliyaviy faoliyat, jinoyat va jazoning huquqiy asoslarini, fuqarolik huquqi nazariyasi va amaliyoti, qozilik muassasalari tarkibi, tartibi va jinoiy ishni koʻrish masalalarini batafsil yoritib berdi. www.arxiv.uz • Bu asarlarda adolat tuygusi, oʻz davrining huquqiy mszonlari asosida yashash, oʻzganing mol-mulkiga koʻz olaytirmaslik, haromdan hazar qilish, insof va diyonat, mehroqibat kabi ezgu tushunchalarning mohiyati ochib berilgan. • BurhoniddinM.ning oʻzi hayoti davomida ana shunday insoniy fazilatlarga amal qilib yashadi. Ilmu urfon yoʻlidagi fidoyiligi, kamtarligi oʻz asarlarida bir"on marta ham "men" degan soʻzni ishlatmay, "bu zaif banda aytadi", deya hokisorlik bilan izoh berishida ham koʻrinib turadi www.arxiv.uz • Burhoniddinning ilmiy merosi oʻz ahamiyatinn yoʻqotmagan. Jahondagi koʻp oliy oʻquv yurtlarida musulmon huquqshunosligi fanlari Burhoniddin Marg’noniyning fiqh taʼlimoti asosida oʻrganiladi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishgandan soʻng uning ilmiy merosini har tomonlama chuqur oʻrganish, asarlarini chop etish ishlariga katta eʼtibor berila boshlandi. www.arxiv.uz • Oʻzbekiston Respublikasi Prezidenti I.A. Karimov tashabbusi bilan Burhoniddin Margʻinoniy vafotining 800 yilligi (1997), tavalludining 910 yilligi (hijriy sana boʻyicha) (2000) keng nishonlandi. Shu munosabat bilan Margʻilon sh. markazida BurhoniddinMargʻinoniyyodgorlik majmui bunyod etilib, shu yerda uning ramziy maqbarasi oʻrnatildi. www.arxiv.uz www.arxiv.uz Manbalar • Xidaya. Kommentariy musulmanskogo prava (per. s angl. pod. red. N.I. Grodekova), t. ], T., 1994; Hidoya |1 j.], T., 2000. • Ad. Saidov A. X., Burhoniddin Margʻinoniy — buyuk huquqshunos, T., 1997; Hasaniy Mahmud, Al-Margʻinoniyning "Hidoya" asari va unga yozilgan sharhlar, T., 2000; Qoriyev O., Al- Margʻinoniy— mashhur fiqhshunos, T., 2000. • Abdulhakim Sharʼiy Juzjoniy. www.arxiv.uz

O'xshashlar

Nosiriddin Burhoniddin o’g’li Rabg’uziy
M. Shayxzoda. Mirzo Ulug`bek
Nosiriddin Rabg’uziy
Nosiruddin Rabg‘uziy
Badiiy asarda g’oya