Abdulla Qahhor - Adabiyot - Slaydlar

Abdulla Qahhor

Yuklangan vaqt:

23.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

359 KB

Ko'chirib olish

Mavzu : Abdulla Mavzu : Abdulla QahhorQahhor www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

ABDULLA QAHHOR (1907-1968) www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Abdulla Qahhor o’zbek adabiyotining atoqli Abdulla Qahhor o’zbek adabiyotining atoqli adiblaridan biri. U umri davomida ko’plab adiblaridan biri. U umri davomida ko’plab hikoyalar, qissalar, dramalar va romanlar hikoyalar, qissalar, dramalar va romanlar yozdi. Abdulla Qahhor asarlari ko’pgina yozdi. Abdulla Qahhor asarlari ko’pgina chet tillariga tarjima etildi. Adib o’zbek chet tillariga tarjima etildi. Adib o’zbek adabiyotining jahon miqyosidagi nufuzini adabiyotining jahon miqyosidagi nufuzini oshishiga hissa qo’shdi. oshishiga hissa qo’shdi.  www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Abdulla Qahhor 1907 yilning 17 Abdulla Qahhor 1907 yilning 17 sentyabrida hozirgi Xo’jand viloyatining sentyabrida hozirgi Xo’jand viloyatining Asht tumanidagi qishloqlardan birida Asht tumanidagi qishloqlardan birida tavallud topgan.tavallud topgan.  U yoshligidan o’tkir zehnli, sinchkov, U yoshligidan o’tkir zehnli, sinchkov, tevarak-atrofdagi voqea-hodisalarga tevarak-atrofdagi voqea-hodisalarga e’tiborli inson bo’lib shakllandi. e’tiborli inson bo’lib shakllandi. Boshlang’ich ma’lumot olgach, Qo’qondagi Boshlang’ich ma’lumot olgach, Qo’qondagi pedtexnikumda o’qidi. Sharq mumtoz pedtexnikumda o’qidi. Sharq mumtoz adabiyoti, rus va boshqa xalqlar adabiyoti adabiyoti, rus va boshqa xalqlar adabiyoti bilan tanishdi.bilan tanishdi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 1923 yilda Abdulla Qahhorning «Mushtum» jurnalida birinchi fel’etoni bosildi. Shundan keyin, tez-tez matbuotda uning «Yalangoyoq», «Gulyor», «Mavlon kufur», «Nish», «Norin shilpiq» kabi taxalluslar ostida hajviy she’rlari, fel’eton va hikoyalari bosilib chiqa boshladi.  Abdulla Qahhorning birinchi kitobi 1932 yili «Qishloq hukm ostida» qissasidir. Bundan so’ng esa «Olam yasharadi», «Tangrining kulgusi» kabi hikoyalar kitoblari bosilib chiqdi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Adib 1930 yili O’rta Osiyo Davlat Adib 1930 yili O’rta Osiyo Davlat Universitetining pedagogika fakul’tetida Universitetining pedagogika fakul’tetida o’qiydi, keyin Til va adabiyot institutining o’qiydi, keyin Til va adabiyot institutining aspiranturasiga kiradi.aspiranturasiga kiradi.  1934 yili «Sarob» romanini yozib 1934 yili «Sarob» romanini yozib tugatdi. Roman o’zbek adabiyotida katta tugatdi. Roman o’zbek adabiyotida katta shov-shuvga, bahs-munozaralarga sabab shov-shuvga, bahs-munozaralarga sabab bo’ldi. Asar tevaragidagi fikrlar romanning bo’ldi. Asar tevaragidagi fikrlar romanning chop ettirilishini bir necha yillarga chop ettirilishini bir necha yillarga kechiktirdi.kechiktirdi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Biz, Abdulla Qahhorni ko’proq hikoya janri Biz, Abdulla Qahhorni ko’proq hikoya janri ustasi sifatida yaxshi bilamiz. Uning ustasi sifatida yaxshi bilamiz. Uning hikoyalari hayotiy asoslarga egaligi uchun hikoyalari hayotiy asoslarga egaligi uchun ham hozirgi kungacha o’z ahamiyatini ham hozirgi kungacha o’z ahamiyatini yo’qotgani yo’q. Adibning o’tmish yo’qotgani yo’q. Adibning o’tmish mavzusiga bag’ishlangan «Anor», «O’g’ri», mavzusiga bag’ishlangan «Anor», «O’g’ri», «Bemor», «Tomoshabog’», «Millatchilar», «Bemor», «Tomoshabog’», «Millatchilar», «Dahshat» hikoyalari, «O’tmishdan «Dahshat» hikoyalari, «O’tmishdan ertaklar» qissasida oddiy xalqning ertaklar» qissasida oddiy xalqning o’tmishi , turmush tarzi, ichki ruhiy holati o’tmishi , turmush tarzi, ichki ruhiy holati va kechinmalari o’z ifodasini topgan.va kechinmalari o’z ifodasini topgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Shu o’rinda yirik tadqiqotchi, prfessor Shu o’rinda yirik tadqiqotchi, prfessor Umarali Normatovning Abdulla Umarali Normatovning Abdulla Qahhor hikoyalari haqidagi quyidagi Qahhor hikoyalari haqidagi quyidagi fikrlarini kiritib o’tish maqsadga fikrlarini kiritib o’tish maqsadga muvofiq deb o’ylaymiz: muvofiq deb o’ylaymiz:  «Qahhor tabiati, iste’dodi yo’nalishi «Qahhor tabiati, iste’dodi yo’nalishi jihatidan hayotdagi, odamlar jihatidan hayotdagi, odamlar qismatidagi fojeiylikni teran his qismatidagi fojeiylikni teran his etadigan adibdir. Uning eng etuk etadigan adibdir. Uning eng etuk hikoyalari ayni fojeiy holat, qismatlar hikoyalari ayni fojeiy holat, qismatlar ifodalangan asarlardir. ifodalangan asarlardir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 . . Hikoyalaridagi personajlar hayotidan Hikoyalaridagi personajlar hayotidan olingan epizodlar, lavhalar garchi muayyan olingan epizodlar, lavhalar garchi muayyan intiho, badiiy echim bilan yakunlansa-da, intiho, badiiy echim bilan yakunlansa-da, bunday yakun galdagi fojialar, bunday yakun galdagi fojialar, ko’rguliklarning debochasi vazifasini ko’rguliklarning debochasi vazifasini o’taydi. «Bemor» dagi Sotiboldi xotinining o’taydi. «Bemor» dagi Sotiboldi xotinining o’limi uyqu aralash ayasining dardiga davo o’limi uyqu aralash ayasining dardiga davo tilagan qizaloq va xotini dardiga davo tilagan qizaloq va xotini dardiga davo qidirib bor budidan judo bo’lgan erning qidirib bor budidan judo bo’lgan erning yangidan-yangi sarson-sargardonliklari yangidan-yangi sarson-sargardonliklari ibtidosidir. «Anor»dagi Turobjonning ibtidosidir. «Anor»dagi Turobjonning oxirida jinoyatga qo’l urishi bu oila boshiga oxirida jinoyatga qo’l urishi bu oila boshiga tushajak galdagi chigal savdolarning tushajak galdagi chigal savdolarning boshlanishidir. boshlanishidir. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 «O’g’ri»dagi jabrdiyda cholning najot izlab «O’g’ri»dagi jabrdiyda cholning najot izlab mansab-martabaning turli zinapoyalarida mansab-martabaning turli zinapoyalarida turgan yulg’ichlarga duch kelib, shilinib, turgan yulg’ichlarga duch kelib, shilinib, oxirida «najot» topishi-Egamberdi oxirida «najot» topishi-Egamberdi paxtafurushning himmatiga sazovor paxtafurushning himmatiga sazovor bo’lishi, bu himmat esa kelgusida yuz bo’lishi, bu himmat esa kelgusida yuz berajak avvalgilardan-da og’irroq berajak avvalgilardan-da og’irroq talonchilikning o’zginasidir. «Dahshat» talonchilikning o’zginasidir. «Dahshat» hikoyasida Unsinning «tiriklar go’ristoni» hikoyasida Unsinning «tiriklar go’ristoni» bo’lgan Olimbek dodxo xonadonidan bo’lgan Olimbek dodxo xonadonidan qutulish yo’lidagi mislsiz jasorati qutulish yo’lidagi mislsiz jasorati qahramonning halokati bilan tugaydi, biroq qahramonning halokati bilan tugaydi, biroq qahramon o’limi dodxo xonadonini izdan qahramon o’limi dodxo xonadonini izdan chiqaradi, talotumlarga griftor etadi.chiqaradi, talotumlarga griftor etadi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Xullas, odamlar turmushidan olingan Xullas, odamlar turmushidan olingan epizodlarda, lavhalarda ular hayotiga, qismatiga epizodlarda, lavhalarda ular hayotiga, qismatiga daxldor fojeiy mohiyatni ko’rish, teran his etish, daxldor fojeiy mohiyatni ko’rish, teran his etish, personajlar xarakteri va qismatini ularning personajlar xarakteri va qismatini ularning ruhiyati ifodasi orqali yorqin badiiy detallar ruhiyati ifodasi orqali yorqin badiiy detallar vositasida gavdalantirish Qahhor hikoyanavislik vositasida gavdalantirish Qahhor hikoyanavislik san’atining eng muhim jihatlaridir». san’atining eng muhim jihatlaridir».  Abdulla Qahhorning «To’yda aza» nomli Abdulla Qahhorning «To’yda aza» nomli hajviy hikoyasi ham bor.hajviy hikoyasi ham bor.  Urushdan keyingi yillarda «Ko’k konvert», «Qizil Urushdan keyingi yillarda «Ko’k konvert», «Qizil konvert», «Kampirlar sim qoqdi», «Xotinlar», konvert», «Kampirlar sim qoqdi», «Xotinlar», «Asror bobo», «Beshik», «Mahalla». «Nurli «Asror bobo», «Beshik», «Mahalla». «Nurli cho’qqilar» kabi hikoyalari chop etildi.cho’qqilar» kabi hikoyalari chop etildi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Adib «Sinchalak», «O’tmishdan ertaklar», Adib «Sinchalak», «O’tmishdan ertaklar», «Mahalla» singari qissalarida ham xarakter «Mahalla» singari qissalarida ham xarakter yaratishda o’z mahorati qirralarini yana bir karra yaratishda o’z mahorati qirralarini yana bir karra namoyon qildi. Qissalarida realistik uslub namoyon qildi. Qissalarida realistik uslub etakchilik qilgan bo’lib, hayotimizdagi ayrim etakchilik qilgan bo’lib, hayotimizdagi ayrim kamchiliklar ochib beriladi.kamchiliklar ochib beriladi.  Abdulla Qahhor drama janrida ham badiiy Abdulla Qahhor drama janrida ham badiiy yuksak asarlar yaratdi. 1949 yili «Yangi er yoxud yuksak asarlar yaratdi. 1949 yili «Yangi er yoxud Shohi so’zana», 1954 yili «Og’riq tishlar», 1962 Shohi so’zana», 1954 yili «Og’riq tishlar», 1962 yili «Tobutdan tovush», 1967 yili «Ayajonlarim» yili «Tobutdan tovush», 1967 yili «Ayajonlarim» komediyalarini yozib tugallagan. Komediyalar komediyalarini yozib tugallagan. Komediyalar o’sha vaqtning o’zidayoq sahnalashtirilib, o’sha vaqtning o’zidayoq sahnalashtirilib, tomoshabinlarning olqishiga sazovor bo’lgan.tomoshabinlarning olqishiga sazovor bo’lgan. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

 Abdulla Qahhor badiiy tarjimachilik Abdulla Qahhor badiiy tarjimachilik sohasida ham samarali qalam tebratdi. sohasida ham samarali qalam tebratdi. Jumladan, M.Gor’kiyning «Mening Jumladan, M.Gor’kiyning «Mening universitetlarim», F.Gladkovning «Olovli universitetlarim», F.Gladkovning «Olovli ot», A.Serafimovichning «Temir oqim». ot», A.Serafimovichning «Temir oqim». M.Shaginyanning «Gidrotsentral», M.Shaginyanning «Gidrotsentral», I.Lening «Tog’lar orasida» hamda Gogol’ I.Lening «Tog’lar orasida» hamda Gogol’ va Chexovning qator asarlarini o’zbek va Chexovning qator asarlarini o’zbek tiliga tarjima qildi. tiliga tarjima qildi.  Umuman olganda, Abdulla Qahhor Umuman olganda, Abdulla Qahhor shaxsiyati butun, bir so’zli, haqiqiy inson shaxsiyati butun, bir so’zli, haqiqiy inson bo’lgan. Ijodkor sifatida XX asr o’zbek bo’lgan. Ijodkor sifatida XX asr o’zbek adabiyotiga sezilarli ta’sir ko’rsatib, o’zidan adabiyotiga sezilarli ta’sir ko’rsatib, o’zidan ulkan badiiy meros qoldirdi.ulkan badiiy meros qoldirdi. www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

E’tiboringiz uchun E’tiboringiz uchun tashakkur !!!tashakkur !!! www.arxiv.uzwww.arxiv.uz

O'xshashlar

Abdulla Qahhor 2

Abdulla Qahhor hayoti va ijodi

Abdulla Qahhor “O’g’ri’’ hikoyasi dars ishlanma

Abdulla Qahhor “Dahshat” hikoyasining struktural tahlili

Abdulla Avloniy