Ишлаб чиқариш хоналари ва иш ўринларидаги микроиқлим кўрсаткичлари - Xayot faoliyati xavfsizligi - Referatlar

Ишлаб чиқариш хоналари ва иш ўринларидаги микроиқлим кўрсаткичлари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

124.5 KB

Ko'chirib olish

Ишлаб чиқариш хоналари ва иш ўринларидаги микроиқлим кўрсаткичлари Режа: 1. Ишлаб чиқаришдаги метеорологик шароитлар. 2. Ишлаб чиқаришдаги микроиқлим шароитларининг хусусиятлари. 3. Микроиқлим кўрсаткичлари ва уларнинг инсон организмига таъсири билан танишиш. 4. Иш хонасидаги микроиқлим кўрсаткичларининг гигиеник меъёрлари

1. Ишлаб чиқаришдаги метеорологик шароитлар Ташқи муҳитнинг „метеорологик” шароитлари тушунчасига инсон организмида иссиқлик алмашинуви жараёнига таъсир қилувчи физик омиллари киради. Булар қуйидагилардир: атмосфера босими, ҳаво температураси (ҳарорати), ҳавонинг ҳаракат тезлиги, нисбий намлик ва иссиқлик нурланишидир. Агарда юқоридаги омиллар бирор бир чегараланган жойга (шаҳар, район, объект, хона, трактор ёки бошқа машина кабинаси ва ҳ.к.) нисбатан ўрганилса улар „микроиқлим” кўрсаткичлари деб аталади. Микроиқлим кўрсаткичлари таъсири остида юзага келадиган организмнинг жадал исиши ёки совуб кетиши унда ҳар хил касалланишлар келтириб чиқаради, иш сифати ва унумдорлигини пасайтиради, фалокат ва жароҳатланишлар юз беришига ҳамда бошқа кўнгилсиз оқибатлар сабабчиси бўлади. Шунинг учун ишлаб чиқаришда қулай микроиқлим кўрсаткичларини ҳосил қилиш меҳнат муҳофазаси, умуман, фаолият хавфсизлигини таъминлашининг асосий масаласидир. Хона ичидаги микроиқлим шароитлари ташқи атмосфера кўрсаткичларига, ишлаб чиқариш жараёни турига, иссиқлик ҳосил қилиш манбалари мавжудлигига, иссиқлик ютиш тўсиқларининг турига ва конструкциясига, иш ўринларининг иссиқлик манбасига, эшикка ва бошқа ҳаво алмашиш қурилмаларига нисбатан координаталарига, хонада ҳаво алмаштириш хусусиятига ва бошқа омилларга боғлиқ. Баъзибир микроиқлим кўрсаткичлари, айниқса ҳаво ҳарорати ва иссиқлик нурланиши иш сменаси давомида ўзгариб туради, хонанинг горизонтал ва вертикал текисликларида ҳам бир хил даражада бўлмайди. Микроиқлим кўрсаткичларининг инсон организмига таъсирини комплекс ўрганиш, уларни меъёрлаш, ўлчаш ва ҳисоблашдан олдин, кўрсаткичларни алоҳида, физик моҳиятини тушуниб, чуқур ўрганиш катта аҳамиятга эга. Шунинг учун микроиқлим кўрсаткичларини алоҳида

ўрганиб, физик моҳиятини таҳлил қилиб чиқишдан олдин ҳамма микроиқлим кўрсаткичларининг асоси бўлган атмосферанинг физик ва кимёвий катталикларини билиш зарур. Ер шарини ўраб турган атмосфера, ҳаво қатлами мавжудлиги, ҳаёт юзага келишининг ва ривожланишнинг асосий шартларидан биридир. Бунда асосий ролни атмосферанинг тропосфера, яъни ер юзасидан 9 – 11 км баландликкача бўлган қисми ўйнайди. Тропосфера бир қатор газларнинг мураккаб механик аралашмасидан иборатдир. Унинг кимёвий таркиби қуйидагича: Азот (N 2 ) асосий қисмини ташкил қилади (78,03%), Кислород (О 2 ) ҳажм жиҳатдан иккинчи ўринда (20,95%) туради, инерт газлар (аргон, гелий, неон, криптон, ксенон, радон) 0,94% ташкил қилади, СО 2 гази 0,03 %, сув буғи эса 0,05 % ташкил қилади. Бу аралашма таркиби турли шароитларга боғлиқ ҳолда ўзгариб туради. Атмосфера кимёвий таркибининг ўзгариши инсон соғлигига, организмдаги модда алмашинувига, физиологик жараёнларнинг кечишига катта таъсир қилади. Айниқса, атмосфера таркибида О 2 ва СО 2 газининг ўзгариши организмга катта таъсир қилади. Масалан О 2 газининг 20,95 % дан 16 % гача камайиши, ёки СО 2 газининг 0,03 % дан 1 % гача кўтарилиши нафас олишнинг бузилишига олиб келади. Кейинги пайтларда Азот (N 2 ) ва бошқа инерт газларнинг ҳам организмдаги физиологик жараёнларга таъсир қилиш хусусиятлари аниқланди. 2. Ишлаб чиқаришдаги микроиқлим шароитларининг хусусиятлари. 2.1. Атмосфера босимининг тавсифи. Ер шарини ўраб турган атмосфера гравитация майдони таъсири остида ўз оғирлигига ва физик жисм сифатида ўз массасига эгадир.

Атмосфера ер юзасида энг катта зичликка ва босимга эга бўлиб, 0 °С ҳароратда денгиз сатҳида босим 760 мм. сим. уст. ёки 101332 Па ташкил қилади. Баландликка кўтарилиши билан атмосфера зичлиги ва босими камайиб боради: 1 км.да – 734; 3 км.да – 526; 5 км.да – 405; 10 км.да – 196; 15 км.да – 90 мм.сим.уст. ташкил қилади. Инсон организми 550....950 мм.сим.уст.га тенг бўлган босимларда салбий ўзгаришларсиз фаолият кўрсатади. Организмга босимнинг вақт бирлиги ичида кескин тез ўзгариши салбий таъсир қилади. Атмосфера шароитларига боғлиқ ҳолда ер юзасига яқин қатламларда босим ўзгариши 10 м 30 мм.сим.уст. ошмайди. Лекин босимнинг катта миқдорларда ўзгариши организмларда функционал бузилишларни келтириб чиқаради. Баландликка жуда жадал тарзда кўтарилиш натижасида босимнинг камайиши организмда „баландлик касаллиги” юзага келтиради. Бу касаллик босим камайиши натижасида ҳавода кислороднинг парциал босими камайиши туфайли организмнинг кислород билан тўйиниши сусайиши оқибатида ҳосил бўлади. Масалан, денгиз сатҳида кислороднинг парциал босими 159 мм. сим. уст.га тенг бўлса, 3 км.да – 110, 5 км.да – 95, 10 км.да – 42 мм. сим. уст.га тушиб қолади. Инсон ўпкасидаги альвеоляр ҳавода кислород 14,5 % дан ошмаслиги, сув буғларининг мавжудлиги кислороднинг парциал босимининг янада кескин пасайишига ва „кислород очлиги” касаллигининг тез авж олишига олиб келади. Атмосфера босимининг ошиши инсон фаолиятининг бир қатор соҳаларда юзага келиши мумкин, масалан, сув остида ишлаганда, метро ва туннелларда ишлаганда ва кессон ишларида. Кессон ишларида ортиқча босим 0,2 ... 4 ати.гача оширилиши мумкин. Босим ошиши билан, нафас олиш, эшитиш ва пульс сусаяди. Босимнинг янада ошиши наркотик мастлик, ҳаяжонланиш, хотира пасайиши, ҳаракат координацияси бузилиши ва ҳ.к олиб келади. Босим остида қонда азотнинг (N 2 ) эриш

миқдори ошади. Бу ҳолат ортиқча босимдан нормал босимга ўтиш жараёнида муаммога, декомпрессия касаллигига олиб келади. Бу касаллик оғир оқибатлар, ҳатто ҳалок бўлишга сабаб бўлади. 2.2. Ҳаво температурасининг тавсифи. Ҳаво температураси унинг иссиқлик ҳолатини характерловчи катталик бўлиб, газларнинг молекуляр кинетик энергияси билан характерланади. Бу энергияни газларга қуёш нурлари ва ер иссиқлигининг узатилиши беради. Бу катталик инсонга доимий равишда, унинг фаолиятининг барча соҳаларида тўхтовсиз таъсир қиладиган омилдир. Инсон организмида метобализм жараёни туфайли юзага келадиган ортиқча иссиқлик атроф муҳитга берилиши керак. Агарда ишлаб чиқарилаётган отиқча иссиқлик ва узатилаётган иссиқлик ўртасида тенглик ҳолати бўлса комфорт шароит юзага келган деб хулоса қилинади. Агарда бу тенглик у ёки бу тарафга нисбатан бузиладиган бўлса организмнинг исиб ёки совуб кетишига олиб келади. Инсон организми атроф муҳитга иссиқликни қуйидаги услублар билан узатади: конвекция, нурланиш, тернинг буғланиш. Ўтказилган изланишлар натижасида аниқланишича 25 % иссиқлик конвекция, 50 % иссиқлик нурланиш ва 25 % буғланиш билан узатилади. Иссиқлик узатиш жадаллигига ҳаво ҳаракат тезлиги катта таъсир кўрсатади. Агарда ҳаво ҳаракат тезлиги 0,09 дан 2,25 м/с гача ошса конвекция билан иссиқлик узатиш 48 % дан 82 % гача кўтарилади, нурланиш билан иссиқлик узатиш эса 52% дан 18% гача пасаяди, терлаш билан иссиқлик узатиш нолга тенг. Терлаш билан иссиқлик узатишнинг аҳамияти ҳаво температураси кўтарилиши билан ошиб боради. Масалан, ҳаво температураси 10 °С бўлганда буғланиш туфайли иссиқлик узатиши 18% ни ташкил қилса, ҳаво температураси 29 °С бўлганда у 40 % га етади, ҳаво температураси 36 °С

дан ошса деярли ҳамма ортиқча иссиқлик, ҳавонинг нисбий намлигига боғлиқ равишда, фақат буғланиш билан узатилади. Юқоридагилардан ташқари ортиқча иссиқлик нафас олишда, истеъмол қилинган озиқ – овқат маҳсулотларини иситишга ҳам сарф бўлади. Нурланиш иссиқлик узатишнинг физик моҳияти бошқа иссиқлик узатишларидан кескин фарқ қилиб, у электромагнит тўлҳинларидан иборатдир. Организмнинг иссиқлик узатиш жараёнларининг қанақа кечиши ишлаб чиқариш жараёнларининг турлари ва уларнинг хона ҳавоси температурасига кўрсатадиган таъсирига ҳам боғлиқ. 2.3. Ҳаво ҳаракат тезлигининг тавсифи. Ишлаб чиқариш хоналари ичида ҳавонинг ҳаракат тезлиги унинг нотекис қизиши, иситиш манбааларининг турига, ҳаво алмаштириш тузимларининг ишлашига боғлиқ. Ҳавонинг ҳаракат тезлиги 0,1 м/с кичик бўлса, уни инсон худди тинч турган ҳаво шароити деб қабул қилади, 1 м/с ошиқ тезлик эса шамол шаклида қабул қилинади. Ҳавонинг ҳаракат тезлиги организмнинг иссиқлик алмашинув жараёнига катта таъсир кўрсатади. Бу шамол таъсири остида конвектив ва буғланиш билан иссиқлик узатиш жараёнларининг кучайиши сифатида намоён бўлади. Демак, иссиқ шароитда ҳавонинг ҳаракати терморегуляция жараёнини осонлаштиради. Паст температуралар шароитида эса катта тезликдаги ҳаво ҳаракати организмнинг совуб кетишига олиб келади. Бу масала ишнинг иккинчи қисмида кўриб чиқилган. Кучли ҳаво ҳаракати, (20 м/с) нормал нафас олиш жараёнини издан чиқаради, нерв ва психик ҳолатга ўз таъсирини кўрсатади. Ҳавонинг ҳаракати 1...4 м/с бўлса (ёз даврида) мақбул шароит деб ҳисобланади.

2.4.Ҳаво нисбий намлигининг тавсифи. Атмосфера ҳавоси ва шу билан биргаликда ишлаб чиқариш хонаси ҳавоси таркибида маълум бир миқдорда сув буғлари бўлади. Сув буғи миқдори турли шароитларга боғлиқ ҳолда ўзгариб туради. Ишлаб чиқариш хоналари ҳавосининг намлик даражасига шу хонада олиб бориладиган технологик жараёнлар катта таъсир кўрсатади. Баъзибир хоналарда намлик даражаси 80...100 % гача бўлиши мумкин. Намлик манбалари – ювиш ванналари, сув сақланадиган бошқа идишлар, ювиш ускуналари, намлантириш қурилмалари ва ҳ.к. бўлиши мумкин. Организмнинг иссиқлик алмашинув жараёнига ҳаво намлиги жуда катта таъсир қилади. Ҳаво намлиги унинг сув буғлари билан тўйинганлик даражаси билан ҳарактерланади. Маълум бир ҳаво температураси ҳавонинг намлик даражасига боғлиқ ҳолда организм томонидан турлича сезилиш мумкин. Ҳаво намлигини ҳарактерлаш учун бир қатор тушунчалардан фойдаланилади: 1. Ҳавонинг абсолют намлиги, А, г/м 3 ; ҳавонинг абсолют намлиги деб маълум бир берилган температура ва босимда 1м 3 ҳаво таркибидаги сув буғлари массасига айтилади. 2. Ҳавонинг максимал намлиги, R, г/м 3 ; ҳавонинг максимал намлиги деб берилган маълум бир температура ва босимда 1 м 3 ҳаво таркибида бўлиши мумкин бўлган сув буғлари массасининг энг юқори миқдорига айтилади. Максимал намлик ҳаво температурасига тўғри, босимга эса тескари пропорционал. 3. Ҳавонинг нисбий намлиги, W, %; ҳаво абсолют намлигининг максимал намлигига нисбатан ҳавонинг нисбий намлиги деб аталади, ва фоизда аниқланади: A W  100 R K

бу ерда: А – ҳавонинг абсолют намлиги, г/м 3 ; R K – ҳавонинг максимал намлиги, г/м 3 , (психрометрнинг қуруқ термометри кўрсатган температурада); 4. намлик дефицити, D, г/м 3 ; бу катталик 1м 3 ҳавонинг сув буғлари билан тўйиниши учун етишмаётган сув буғлари массасини кўрсатади. У максимал ва абсолют намликлар айирмаси бўйича топилади, г/м 3 : D=R K – A Нисбий намлик инсон организмининг атроф муҳит билан иссиқлик алмашинувига қуйидагича таъсир қилади: 1. ҳавонинг юқори намлиги паст температурада иссиқлик узатишнинг ошишига олиб келади. Бу қуйидаги сабаблар туфайли содир бўлади: а) кийимларнинг иссиқлик ўтказувчанлиги ошади, чунки материал толалари орасидаги ҳаво намлиги ошиб унинг иссиқлик ўтказувчанлиги кўтарилади; б) ҳавонинг иссиқлик ўтказувчанлиги ошади, нам ҳавонинг иссиқлик ўтказувчанлиги қуруқ ҳавога нисбатан каттадир; в) нам ҳавода атрофдаги жисмларнинг (девор, шифт, пол ва бошқа элементларнинг) иссиқлик ютувчанлик хусусияти ошади, бу эса организмнинг иссиқлик нурланиши билан катта миқдорда иссиқлик йўқотишга олиб келади 2. ҳавонинг юқори намлиги юқори температурада иссиқлик узатишни қийинлаштиради. Ҳаво температураси ошиб бориши билан нурланиш ёрдамида иссиқлик узатиш сусайиб боради (30 °С гача), температура 36 °С дан ошса, совуш фақат терлаш ва унинг

буғланиши ҳисобига бўлади. Ҳаво температураси 15 °С бўлса ва гавданинг тинч ҳолатида организм томонидан соатига 36,32 г намлик йўқотилади ва бу боғланиши 30 °С температурада соатига 120 граммни ташкил қилади. Терлаш шу ҳолда совушга хизмат қиладики, қачонки тер гавданинг иссиқлиги таъсири остида буғланса, 1г терни буғлатиш учун организм 2514 Жоуль иссиқлик сарфлайди, ва шу сабабли совуш жараёни юзага келади. Ҳаво намлигининг турли температурада инсон томонидан намлик йўқотишига таъсири қуйидаги жадвалда келтирилган. Атроф–муҳит температураси ҳавосини нг Ўпка ва тери орқали нам йўқотиш, г/соат. Жуда қуруқ ҳаво Жуда нам ҳаво 15 °С 36,0 9,0 20 °С 54,1 15,3 25 °С 75,4 23,9 3. ҳавонинг паст намлиги паст температурада иссиқлик йўқотишнинг сусайишига олиб келади. 4. ҳавонинг паст намлиги юқори температурада организмнинг намни катта миқдорда йўқотишига олиб келади. Қуруқ ҳаво ҳамма шароитда нам ҳавога нисбатан организм учун қулайдир. Ўта қуруқ ҳавогина (20 % паст) организмга салбий таъсир кўрсатади: бурун, оғиз, томоқда ва бошқа органларда катта миқдорда намлик йўқотилиб қуруб қолиш ҳодисасини келтириб чиқаради. Ҳавонинг қуруқлиги катта тезликдаги шамол билан биргаликда таъсир қилса организмда салбий физиологик ҳамда психологик оқибатлар келтириб чиқаради.

2.5. Ҳаво физик омилларининг организмга комплекс таъсири. Атмосфера физик омиллари инсон организмига таъсир кўрсатади. Физик омиллар миқдорларининг турли туман мажмуаси баъзи ҳолатларда ижобий баъзи ҳолатларда эса салбий таъсир қилиши мумкин. Бу ҳолат физик омилларнинг шундай тўпламини ҳосил қилишга ёрдам қиладики, баъзи омилларнинг салбий таъсири бошқа омилларнинг ижобий таъсири билан бартараф қилиниши мумкин. Масалан, бир хил даражадаги комфорт шароитини омилларнинг қуйидаги бир биридан фарқ қилувчи 3 та тўпламида ҳосил қилиши мумкин: 1 – тўплам: температура – 20 °С; ҳаво тезлиги – 0 м/с; нисбий намлик – 85 %; 2 – тўплам: температура – 35 °С; ҳаво тезлиги – 0,5 м/с; нисбий намлик – 33 %; 3 – тўплам: температура – 24,5 °С; ҳаво тезлиги – 1,5 м/с; нисбий намлик – 20 %; Инсон организмининг иссиқлик ҳолати бажарилаётган иш характерига, кийимига, овқатланиш характерига боғлиқ ҳолда кенг миқёсда ўзгаради. Шу сабабли юқорида келтирилган физик омиллар тўпламининг организмга таъсири турлича бўлади. Ишлаб чиқаришда, умуман, фаолиятининг ҳамма соҳаларида, микроиқлим кўрсаткичларининг юқорида келтирилган салбий таъсирини бартараф қилиш ёки олдини олиш мақсадида, уларнинг берилган шароитлар учун

энг мақбул тўпламини аниқлаш комфорт меҳнат шароити яратишнинг асосий шартлардан биридир. Инсон организмига ҳавонинг физик омиллари мажмуасининг комплекс таъсирини таҳлил қилиш учун турли услублардан фойдаланилади. Эффектив ва эквивалент – эффектив температура деб номланувчи услублар ҳам шу мақсадда ишлатилади. Бу услублар ёрдамида олинган катталиклар бўйича инсон организмининг иссиқлик ҳолати тўғрисида, яъни комфорт ёки дискомфорт шароит тўғрисида хулоса чиқариш мумкин. Эффектив (ЭТ) ва Эквивалент – эффектив (ЭЭТ) температура номограммасидан фойдаланиш ишнинг 2 қисмида келтирилган. 3. Микроиқлим кўрсаткичлари ва уларнинг инсон организмига таъсири билан танишиш. Инсон фаолият жараёнининг ҳар қандай турида, шу жумладан ишлаб чиқаришда меҳнат қилаётганда ҳам, ўзини ўраб турган муҳит таъсири остида бўлади. У шу муҳит билан ҳар доим ўзаро энергия, иссиқлик, маълумот ва ҳ.к. алмашинуви воситасида алоқада бўлади. Муҳитнинг кўрсаткичлари, айниқса, метеоролигик кўрсаткичлари мажмуи, инсон организмининг функционал ҳолатига, иш унумдорлигига ва шароитига, ҳамда меҳнат хавфсизлигига катта таъсир кўрсатади. Метеорологик кўрсаткичлар атмосфера босими, ҳаво температураси, ҳавонинг ҳаракат тезлиги, ҳавонинг намлиги ва қиздирилган жисмлардан тарқалаётган иссиқлик нурланиши билан характерланади. Агарда метеорологик кўрсаткичларни бирор-бир чегараланган фазога, жойга ва ҳ.к. нисбатан ўрганилса, улар микроиқлим кўрсаткичлари деб аталади. Ишлаб чиқариш хоналари ва иш ўринларидаги микроиқлим кўрсаткичлари мажмуи турли омилларга (йил фасли, сутканинг вақти, бино тури, ишлаб чиқариш тури, технологик жараён тури ва ҳ.к.) боғлиқ

бўлганлиги сабабли улар доимо ўзгариб туриши мумкин. Бу ҳолат инсоннинг тана температурасини ростлаб туриш (терморегуляция) жараёнида юкланиш ҳосил қилиб, уни издан чиқариши ва охир оқибат организмда салбий ўзаришлар келтириб чиқариши мумкин. Инсон организми температураси ҳар доим 36,6±0,5 о С бўлиши керак. Бу даража инсон организмининг терморегуляция механизми билан бошқарилиб турилади. Терморегуляциянинг икки хил тури мавжуд: а)кимёвий; б) физик. Кимёвий терморегуляция инсон организмида кечаётган биокимёвий жараёнларни жадаллаштириш (бунда иссиқлик ҳосил бўлиши кўпаяди) ёки сусайтириш (бунда иссиқлик ҳосил бўлиши камаяди) ҳисобига бўлади. Физик терморегуляция эса танадан атроф-муҳитга иссиқлик узатилишини бошқариш билан олиб борилади. Атрофга иссиқлик узатишнинг қуйидаги турлари мавжуд: а) иссиқлиқ нурланиши; б) конвекция; в) терлаш; г) кондукция. Қанақа усулда қанча миқдорда иссиқлик узатилиши ҳаво температурасига боғлиқ. Агарда ҳаво температураси 18...20 °С бўлса 44 % иссиқлик нурланиш билан, 33 % иссиқлик конвекция билан, 23 % иссиқлик эса терлаш билан узатилади. Агарда ҳаво температураси 30 °С атрофида бўлса 50 % иссиқлик терлаш билан, колган 50 % нурланиш ва конвекция билан узатилади. Агарда ҳаво температураси 30 °С дан юқори бўлса танадаги ортиқча иссиқликнинг ҳаммаси фақат терлаш билан узатилади. 1 грамм тернинг буғланиши 2,5 киложоул иссиқлик ютилиши билан кечади. Инсон шундай шароитда ўзини комфорт шароитда деб ҳис қиладики, қачонки унинг танасида ҳосил бўлган ортиқча иссиқлик миқдори атрофга узатилаётган иссиқлик миқдорига тенг бўлса Ишлаб чиқариш хоналари ва иш ўринларидаги микроиқлим кўрсаткичлари йилнинг даврига, иш оғирлигига, иш ўрни турига боғлиқ

равишда ГОСТ 12.1.005-88 томонидан энг мақбул ва йўл қўйиладиган микдорлар бўйича меъёрланган ( жадвал). Ишлаб чиқариш хоналаридаги микроиқлим кўрсаткичлари даврий равишда ўлчашлар ўтказиб текшириб турилиши ва зарур ҳолларда кўрсаткичларни талаб даражасига олиб келиш учун чора-тадбирлар ишлаб чиқилиши лозим. Микроиқлим кўрсаткичларини ўлчаш махсус асбоб-ускуналар билан олиб борилади. 5. Иш хонасидаги микроиқлим кўрсаткичларининг гигиеник меъёрлари -жадвал Ишлаб чиқариш хоналари учун микроиқлим кўрсаткичларининг меъёрлари (ГОСТ 12.1.005-88 бўйича) Иш категория лари Мақбул меъёрлар Йўл қўйиладиган меъёрлар Темпера тура, °С Ҳаво нинг ҳаракат тезлиги, м/с, катта эмас. Температура, °С Ҳаво нинг нисбий намлиги , %, катта эмас. Ҳаво нинг ҳаракат тезлиги, м/с. Доимий иш ўринларид а. Доимий бўлмаган иш ўринларид а. Йилнинг совуқ даври учун Iа 22-24 0,1 21-25 18-26 75 0,1 кичик Iб 21-23 0,1 20-24 17-25 75 0,2 кичик IIа 18-20 0,2 17-23 15-24 75 0,3

кичик IIб 17-19 0,2 15-21 13-23 75 0,4 кичик III 16-18 0,3 13-19 12-20 75 0,5 кичик Йилнинг иссиқ даври учун Iа 23-25 0,1 22-28 20-30 55; 28 °Сда 0,1- 0,2 Iб 22-24 0,2 21-28 19-30 60; 27 °Сда 0,1- 0,3 IIа 21-23 0,3 18-27 17-29 65; 26 °Сда 0,2- 0,4 IIб 20-22 0,3 16-27 15-29 70; 25 °Сда 0,2- 0,5 III 18-20 0,4 15-26 13-28 75; 24 °Сда 0,2- 0,6 Изоҳ: 1) Ҳамма иш категориялари учун ҳавонинг энг мақбул нисбий намлиги 40...60%; 2) Суткалик ўртача температура +10 °С ва ундан юқори бўлса йилнинг иссиқ фасли дейилади, аксинча бўлса йилнинг совуқ фасли дейилади; 3) Ишчи смена давомида кўчиб ишлайдиган бўлса қайси иш ўрнида иш вақтининг икки соат ва ундан кўпроқ вақтини ўтказадиган бўлса шу иш ўрни асосий иш ўрни дейилади.

Фойдаланилган адабиётлар 1.Ўзбекистон Республикасининг Конституцияси. Тошкент. “Ўзбекистон”, 1992 й. 2. Баркамол авлод - Ўзбекистон тараққиётининг пойдевори.- Тошкент. “Шарқ”, 1998й. 3. Ўзбекистон Республикасининг мехнат қонунлари кодекси. Тошкент, 1996 й. 4. Ўзбекистон Республикасининг мехнатни мухофаза қилиш тўғрисидаги қонуни. Тошкент, 1993 й. 5. Қудратов О.Қ. ва Ғаниев Т. Фавқулодда вазиятларда фуқаро муҳофазаси. Тошкент, „Янги аср авлоди”, 2005. 6. Охрана природь Справочник. Под ред. К.П.Митрошкина. М.: Агропромиздат, 1987. 7. Гоипов Х.Э. Мехнат мухофазаси. Тошкент, “Мехнат”, 2000. 8. Луковников А.В. Мехнат мухофазаси. Тошкент, “Ўқитувчи”, 1984. 9. Йўлдошев У., Усмонов У., Қудратов О. Мехнатни мухофаза қилиш. Тошкент, “Мехнат”, 2001.

O'xshashlar

Шахсий ҳимоя воситалари ишлаб чиқариш хоналари

Ишлаб-чиқариш хоналарини ва иш ўринларини ёритиш

Ишлаб чиқариш санитарияси ва меҳнат гигиенаси қурилишда ишлаб чиқариш

Ишлаб чиқариш санитария асослари

Ишлаб чиқариш санитарияси асослари