Tonnellarni ta’mirlash va rekonstruksiya qilish - Transport - Referatlar

Tonnellarni ta’mirlash va rekonstruksiya qilish

Yuklangan vaqt:

25.01.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

145.240234375 KB

Ko'chirib olish

Tonnellarni ta’mirlash va rekonstruksiya qilish Reja: 1. Tonnellarni ta’mirlash 2. Tonnellarni quritish 3. Tonnellarni rekonstruksiya qilish

1. Tonnellarni ta’mirlash Tonnellarni avariyasiz ekspluatatsiya qilishni ta’minlash uchun bajariladigan ishlarning maqsadi obdelkani soz holatda asrashga qaratilgandir. Bu ishlar joriy va kapital ta’mirlar, hamda suv ko’p tushadigan tonnellarni quritish ishlaridan iborat bo’ladi. Joriy ta’mirda obdelka choklarini suvab berkitish, darzlarni, o’yiq va singan joylarni yamash ishlari bajariladi. Choklarni suvab berkitish ishlari toshlardan qurilgan tonnel obdelkalarida ko’proq zarur bo’ladi. Bunday konstruksiyaning asosiy nuqsoni obdelkaning kattagina deformatsiyalariga sabab bo’luvchi chok materialining buzilishidir. Obdelka konstruksiyasidan bir nechta toshlar tushib ketganda xosil bo’lgan bo’shliqni tozalash, yuvish va u yerga kerakli o’lchamdagi toshni qorishma yordamida o’rnatish kerak bo’ladi. Gumbaz qismi ta’mirlanganda, yangi toshni taxtalardan qilingan va obdelkaning qo’shni uchastkalariga metall ankerlar bilan mahkamlangan tiragichlar ushlab turadi. Yuzasi 5m 3 gacha bo’lgan kavaklar va orqasigacha o’tmagan ko’chib tushgan joylar tonnel obdelkasiga po’lat ankerlar bilan mahkamlangan armatura setkalari qo’yilgandan so’ng beton bilan to’ldiriladi. Taxtalardan yasalgan opalubkalarni krujalalar ushlab turadi. Krujalalar esa obdelkaga mahkamlangan skobalarga tiranib turadi. Yangi beton qo’yilganda paydo bo’ladigan bo’shliqlarni yo’qotish uchun, u yerga betonlashga qadar metall trubkalar o’rnatiladi va beton qotgandan so’ng bu trubkalar orqali sement qorishmasi purkaladi. Ko’chib tushgan joylar obdelkaning orqasigacha o’tgan bo’lsa, obdelkani darhol ta’mirlash kerak. Bu holda ko’chib tushgan zonada (1rasm) obdelka ( 1 ) ning bo’ylama yuzalariga radial yo’nalish beriladi. Ungurning yuzasi orqasiga tosh ( 10 ) to’ldirilgan taxtalar bilan qoplanadi. Obdelka uchlari orqasiga dvutavr yoki rels qirqimlari ( 8 ) o’tkaziladi va ularga buramalar ( 6 ) orqali yog’och bruschalar ( 5 ) osib qo’yiladi. Bu bruschalarga lekala ( 4 ) tayanadi va uning ustiga obdelkaga ponalar ( 2 ) bilan siqilgan opalubkaning

taxtalari ( 3 ) o’rnatiladi. Po’lat truba (II) ning uzunligi zatyajkaning orqasiga sement qorishmasini purkash uchun yetarli bo’lishi lozim. Rasm 1. Orqasigacha o’tgan ko’chib tushishda obdelkani qayta tiklash: 1 - obdelka; 2 - ponalar; 3 - opalubka taxtalari; 4 - lekala; 5 - bruschalar; 6 - skrutka; 7 - obdelka yuzasi; 8 - rels; 9 - taxtalar; 10 - tosh to’ldirish; 11 - po’lat truba Temir yo’l tonnelining kapital ta’miri maxsus tekshirishdan so’ng temir yo’l boshqarmasining xulosasi asosida o’tkaziladi. Kapital ta’mir konstiruksiyaning kuchsizlangan elementlarini kuchaytirish, obdelkaning ba’zi kolsolarini yoki uning ayri elementlarini qaytadan qurish, yangi kameralar va tokchalar qurish kabi ishlarni o’z ichiga oladi. Bu ta’mirda tonnelning konstruksiyasini ham, gabaritini ham o’zgartirmaydilar. Ishlar joriy ta’mirdagi kabi poyezdlar harakatini to’xtatmasdan olib boriladi. Obdelkaning ko’tarish va suv o’tkazmaslik qobiliyatini oshirish uchun tonnel obdelkasi qalinligi 15...20sm bo’lgan ko’tarib turuvchi temirbeton konstruksiya- “ko’ylak” (2, a -rasm) bilan kuchaytiriladi. Rasm 2. Ko’tarib turuvchi temirbeton konstruksiyani qurish: a - egiluvchan armatura bilan; b - bikir armatura bilan; 1 - po’lat setka; 2 - sachratilgan beton; 3 - anker; 4 -

ikkitavr; 5 - yangi beton Agar “ko’ylak” ning qurilishi tonnel gabaritini ta’minlanmasligiga olib keladigan bo’lsa, u holda obdelka qurilayotgan temirbeton konstruksiya qalinligiga teng chuqurlikda kesiladi. Armatura sifatida ankerlar yordamida obdelkaga mahkamlanadigan po’lat setka ishlatiladi. Setka yuzasiga kerakli qalinlikka yetganga qadar bir necha qatlamdan iborat beton sachratiladi. Tonnel obdelkasini kuchaytirishning boshqa bir usuli - bikir armaturali temirbeton konstruksiyani (2, b -rasm) ikkitavr bilan kuchaytirishdir. Bunda yangi beton ikkitavr ustiga qoplanadi. Ishlar maxsus jihozlangan, shpurlarni burg’ilash uchun podmostlari bo’lgan, armaturani joylashtirishga va betonlashga imkon beradigan platformalar ustidan olib boriladi. Tonnel buzilishini davom etishidan himoyalash va suv o’tkazmaslik qobiliyatini oshirish uchun beton obdelkaning buzilgan ichki yuzasini torkretlash qo’llaniladi. Obdelka materiali anchagina buzilgan bo’lsa, beton metall setka ustiga torkretlanadi. Kapital ta’mir paytida obdelkani kuchaytirishning eng samarali usuli-armatura setkalari, torkretlash yoki beton sachratish bilan birgalikda qo’llangan ankerlardir. Beton obdelkaning ko’tarish qobiliyatini, suv o’tkazmaslik ko’rsatkichlarini oshirish va obdelkani o’rab turgan grunt massivini mahkamlash uchun sementlash qo’llaniladi. Bunda qorishma obdelkani to’la qalinligi bo’yicha burg’ilangan va qadami 1,5...2,5 metr, shaxmat tartibida joylashgan skvajinalar orqali birlamchi va nazorat purkashni qo’llagan holda purkaladi. Purkashdan oldin obdelkaning purkash zonasidagi barcha darzlar va ochiq qolgan choklar sement qorishmasi bilan yaxshilab yopib chiqiladi. 2. Tonnellarni quritish Tonnel konstruksiyasi elementlariga suvning ta’siri oqibatida tonnel obdelkasining ishlash sharoiti anchagina pasayadi. Yer usti va yer osti suvlarining tonnelga ta’sirini yo’qotish uchun, yer usti suvlarini tonnel joylashgan zonadan boshqa tarafga burib yuborish, tonnel joylashgan zonadagi massivni quritish, tonnel obdelkasining suv o’tkazmasligini ta’minlash, tonnelga kiradigan suvni

boshqargan holda uni drenaj lotoklari orqali chiqarib yuborish kabi tadbirlar majmuasi o’tkaziladi. Agar tonnelda suvning ko’payishiga yer usti suvlarining sizib o’tishi sabab bo’lsa, unda tonnelning tepasidagi yer yuzasida tekislash ishlarini olib borish, tabiiy suv oqimlarining va boshqariladigan oqimlarning tag qismini suv o’tkazmasligini ta’minlash kerak bo’ladi. Tekislash ishlarida chuqurlar, cho’kkan joylar grunt bilan to’ldiriladi va yaxshilab shibbalanadi. Qumli va qum loyli gruntlarda yer usti suvlarini sizib o’tishini oldini olish yoki kamaytirish uchun qalinligi 15 sm bo’lgan, yaxshilab shibbalangan loy, shag’al va qum qorishmasi, va 20...25 sm chuqurlikkacha bitum shimdirilgan zichlangan grunt qatlamidan iborat bo’lgan suv o’tkazmas qoplamalar quriladi. Yer usti suvlari boshqa tomonga yo’naltirilganda, suv to’plovchi va suvni chiqarib tashlovchi ariqchalarning qurilish sifati yuqori bo’lishi kerak (3rasm). Ariqchalar tubiga qalinligi 20...25sm bo’lgan loy qatlami va uning ustiga himoyalovchi toshdan ishlangan qatlam yotqiziladi. Ariqcha tubini balchiq bosib qolishining oldini olish uchun ariqchaga 20 00 dan kam bo’lmagan bo’ylama qiyalik beriladi. Ko’ndalang kesim o’lchamlari esa jala va qor erishidan xosil bo’lgan suvlarning maksimal hajmini o’tkazish shartlari bo’yicha hisoblab topiladi. Rasm 3. Suv chiqaruvchi ariqchalar tubini va yonlarini mustahkamlash: 1 - loy qatlami; 2 - toshdan ishlangan qatlam; 3 - chim Kapital ta’mir va qayta qurish ishlari olib borilayotgan paytda tonnelni quritish uchun ninafiltrli va yerliftli qurilmalar yordamida suv sathini pasaytirish, hamda suv yutuvchi skvajinalar qo’llaniladi. Tonnellarni quritishda, shuningdek, tonnel atrofidagi tog’ massivini sementlash, loylashtirish va bitumlash ham qo’llaniladi. Suv ko’p tushadigan tonnellarni quritish uchun drenaj shtolnyalari ham qo’llanilishi mumkin. Quritishning bu usuli narxining yuqoriligi bilan ajralib

turadi. Shu tufayli drenaj shtolnyalarni qo’llash masalasi tonnelni o’rab turgan tog’ massivini puxtalik bilan o’tkazilgan gidrologik tekshirishlariga har tomonlama asoslanishi kerak. 3. Tonnellarni rekonstruksiya qilish Tonnellar rekonstruksiyasi eskisi o’rniga yangi ko’taruvchi konstruksiya qurish ishlari majmuasidan iboratdir. Rekonstruksiya qilishning asosiy sabablariga obdelkaning buzilib ketganligi, ruxsat etilmagan katta deformatsiyalarning yuzaga kelishi, qurilmaning me’yoriy gabaritini orttirish yoki temir yo’l liniyasini ikki izli yo’lga o’tkazish kirishi mumkin. Bir izli tonnelni rekonstruksiya qilishda tonnel gumbazi, teskari gumbazi yoki obdelkasi butunlash qayta quriladi. Gumbazni qayta qurish tog’ usulida yoki yarimqalqon usulida bajariladi. Odatda, tonnellarni rekonstruksiya qilish ishlarining barchasi poyezdlar harakatini to’xtatmasdan jadvalda rejalashtirilgan “darcha” paytida amalga oshiriladi. Ishlar tog’ usulida olib borilganda (4, a -rasm) ungur gumbazi uzunligi 3...5m bo’lgan chambaraklar ko’rinishida rekonstruksiya qilinadi. Birinchi navbatda ikkitavrlardan iborat bo’lgan krujalalar o’rnatiladi. Ularning orqasiga taxtali bog’lama ( 2 ) o’tkaziladi. Agar tonnelning profili krujalalar o’rnatilgan so’ng belgilangan gabaritga to’g’ri kelmasa, unda krujalalar eski obdelkada hozirlangan shtrabalarga joylashtiriladi. Krujalalar o’rnatib bo’lingandan so’ng shtolnya ( 5 ) ga o’tiladi va kalotta ( 4 ) kavlanadi. Shtolnya va kalottaning o’lchamlari yangi obdelkaning profili bo’yicha belgilanadi. So’ngra ichki krujalalar o’rnatiladi va ularning orqasiga opalubka ( 3 ) o’tkaziladi. Gumbaz tovondan boshlab qulfga qarab betonlanadi. Yon bosimlari bo’lmagan turg’un gruntlarda gumbazni qurish uchun yarimqalqondan (10.4, b - rasm) foydalaniladi. Bunda yarimqalqon eski obdelka devorlariga tayanadi. Yarimqalqon yangi yig’ma obdelka ( 7 ) ni montaj qilish uchun kerakli jihoz va uskunalarga ega bo’ladi.

Rasm 4. Gumbazni rekonstruksiya qilish: a - tog’ usulida; b - qalqon usulida; 1 - krujalalar; 2 - taxtali bog’lama; 3 - opalubka; 4 - kalotta; 5 - shtolnya; 6 - yarimqalqon; 7 - yig’ma obdelka Teskari gumbazni qaytadan qurish lotok tarafdan grunt bosimi oshib ketganida amalga oshiriladi. Ishlar uzunligi 3...4m bo’lgan qisqa uchastkalarda olib boriladi: temir izlar qisman razborka qilinadi, ballast va shpalalar olinadi. Rels ostiga dvutavrlardan tayyorlangan va uchlari eski lotokning beton zaminiga tayanib turadigan paketlar kirgiziladi. Teskari gumbazni betonlash uning o’qidan devorlarga qarab olib boriladi. Devorlar va gumbazning birlashgan yerlarida ularga radial yo’nalish beriladi.

Nazorat savollari Tonnellarni avariyasiz ekspluatatsiya qilishni ta’minlash uchun bajariladigan ishlarning maqsadi nimadan iborat?  Tonnellarni avariyasiz ekspluatatsiya qilishni ta’minlash ishlarining tarkibi nimalardan iborat bo’ladi?  Joriy ta’mirda qanday ishlar bajariladi?  Obdelkani qayta tiklash ishlari tarkibi nimalardan iborat bo’ladi?  Tonnel obdelkasini kuchaytirishning qanday usullari bor?  Tonnellarni quritish ishlari nima maqsadda olib boriladi?  Tonnellarni quritishning qanday usullari bor?  Tonnellar rekonstruksiyasi qaysi paytda amalga oshiriladi?  Tonnel gumbazini rekonstruksiya qilish ishlarining tarkibi nimalardan iborat bo’ladi?

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Fundamentals. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. ISBN-13: 978-1-4398-5234-7. - 574 pp. 2. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Superstructure Design. Edited by Wai-Fah Chen and Lian Duan. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. International Standard Book Number-13: 978-1-43985229-3 (eBook - PDF). – 734 pp. 3. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Construction and Maintenance. Edited by Wai-Fah Chen and Lian Duan. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. International Standard Book Number-13: 978-1-4398-5233-0 (eBook - PDF). – 646 pp. 4. Bridge Engineering Handbook, Second Edition: Seismic Design. Edited by Wai-Fah Chen and Lian Duan. © 2014 by Taylor & Francis Group, LLC CRC Press is an imprint of Taylor & Francis Group, an Informa business. International Standard Book Number-13: 978-1-4398-5232-3 (eBook - PDF). Visit the Taylor & Francis 722 pp. 5. Salixanov S.S., Raupov Ch.S. Transport inshootlarini loyihalash va qurish. 3-qism. Temir yollardagi metall ko’priklar. O’quv qo’llanma. – Toshkent, TashIIT, 2016. – 168 b. 6. Salixanov S.S., Raupov Ch.S. Transport inshootlarini loyihalash va qurish. 1-qism. Temir yollardagi tonnellar va quvurlar. O’quv qo’llanma. – Toshkent, TashIIT, 2014. – 137 b. 7. Salixanov S.S., Raupov Ch.S. Transport inshootlarini loyihalash va qurish. 2-qism. Temir yollardagi temirbeton ko’priklar. O’quv qo’llanma. – Toshkent, ToshTYMI, 2015. – 160 b.

O'xshashlar

Tonnellarni asrash

Namunaviy detallarni ta’mirlash

Tonnellarni tog’ usulida insho etish

Tonnellarni qurishda muhandis-geologik qidiruvlar

Tonnellarni qalqon usulida barpo etish