Ишончлилик назарияси асослари

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

98 KB

Ko'chirib olish

Ишончлилик назарияси асослари Режа ; I . Транспортда ишончлилик жиҳатлари 1.1. Ишончлиликнинг фалсафий жиҳати

$Ишончлилик муаммосининг фалсафий жиҳати икки саволга жавоб беришни талаб этади  7  : 1) Вақт ўтиши билан транспорт воситасининг дастлабки характеристикаларини йўқотиши мажбурий жараёнми? 2) Услубият нуқтаи назаридан қараганда ишончлилик муаммосини кандай фалсафий тушунча ва қонуниятлар белгилайди? Транспорт воситаси атроф-муҳит, инсон, объект ва ҳ.к. лар билан ўзаро таъсирда бўлади. Бунда ҳар хил сабаб ва оқибат бо\ланишлари юзага келади. Транспорт воситасига таъсир этувчи омиллар сонин инг кўпайиши унинг сифат кўрсаткичларини тадрижий (эволюцион) ўзгартиради ва диалектика қонунларига асосан бошқа сифат ҳолатига олиб келади. Шунинг учун эксплуатация жараёнида транспорт воситасида кечаётган ўзгаришлар, фалсафа нуқтаи назаридан, ҳамма моддий объектларнинг энг муҳим сифати- ҳаракатнинг қонуний намоён бўлишидир, чунки табиатда ўзгармайдиган ҳеч нарса йўқ. Нохуш ўзгаришларни секинлатиш мумкин, лекин уларни бутунлай йўқ қилиш мумкин эмас. Шунинг учун қуйидагиларни ўрганиш мақсадга мувофиқ: - транспорт воситасига ўтказиладиган зарар таъсирлар манбаи ва сабаблари; - транспорт воситасининг ишлаш қобилиятини пасайтирувчи жараёнлар физик моҳияти; - транспорт воситасининг ҳар хил таъсирларга қарши акс таъсири; - юқорида келтирилган омиллар асосида керакли вақт давомида берилган вазифаларни бажара оладиган тизимларни яратиш. Буюмнинг ишончлилиги унинг асосий сифат кўрсаткичларидан биридир. Фалсафа нуқтаи назаридан олиб қаралганда сифат – бу объектнинг ўзига хослиги ва бошқа объект ва ҳодисалардан фарқини ифодаловчи$ $белгилар мажмуидир. Вақт давомида сифат кўрсаткичлари ўзгаришини ўрганувчи ишончлиликни "сифат динамикаси" дейиш мумкин. 1.2. Ишончлиликнинг иқтисодий жиҳати Ишончлилик муаммосининг фалсафий жиҳати икки саволга жавоб беришни талаб этади  7  : 1) Вақт ўтиши билан транспорт воситасининг дастлабки характеристикаларини йўқотиши мажбурий жараёнми? 2) Услубият нуқтаи назаридан қараганда ишончлилик муаммосини кандай фалсафий тушунча ва қонуниятлар белгилайди? Транспорт воситаси атроф-муҳит, инсон, объект ва ҳ.к. лар билан ўзаро таъсирда бўлади. Бунда ҳар хил сабаб ва оқибат бо\ланишлари юзага келади. Транспорт воситасига таъсир этувчи омиллар сонин инг кўпайиши унинг сифат кўрсаткичларини тадрижий (эволюцион) ўзгартиради ва диалектика қонунларига асосан бошқа сифат ҳолатига олиб келади. Шунинг учун эксплуатация жараёнида транспорт воситасида кечаётган ўзгаришлар, фалсафа нуқтаи назаридан, ҳамма моддий объектларнинг энг муҳим сифати- ҳаракатнинг қонуний намоён бўлишидир, чунки табиатда ўзгармайдиган ҳеч нарса йўқ. Нохуш ўзгаришларни секинлатиш мумкин, лекин уларни бутунлай йўқ қилиш мумкин эмас. Шунинг учун қуйидагиларни ўрганиш мақсадга мувофиқ: - транспорт воситасига ўтказиладиган зарар таъсирлар манбаи ва сабаблари; - транспорт воситасининг ишлаш қобилиятини пасайтирувчи жараёнлар физик моҳияти; - транспорт воситасининг ҳар хил таъсирларга қарши акс таъсири; - юқорида келтирилган омиллар асосида керакли вақт давомида берилган вазифаларни бажара оладиган тизимларни яратиш. Буюмнинг ишончлилиги унинг асосий сифат кўрсаткичларидан биридир. Фалсафа нуқтаи назаридан олиб қаралганда сифат – бу объектнинг ўзига хослиги ва бошқа объект ва ҳодисалардан фарқини ифодаловчи$ $белгилар мажмуидир. Вақт давомида сифат кўрсаткичлари ўзгаришини ўрганувчи ишончлиликни "сифат динамикаси" дейиш мумкин. Ишончлиликнинг эришилган даражасини баҳолаш ва уни ошириш зарурлиги иқтисодиёт нуқтаи-назаридан хал қилиниши керак, чунки иқтисодиёт ишончлилик масалаларини ечишда асосий мезон бўлиб хизмат қилади. Ишончлиликнинг талаб этилган даражасига эришиш учун ҳар хил вариантларни таққослаётганда транспорт воситаларини ишлаб чиқариш ва унинг эксплуатацияси сарф-харажатларини ҳамда улардан фойдаланишда олинадиган самарадорликни ҳисобга олган ҳолда энг кўп мажмуий иқтисодий самара олиш шартининг бажарилишини таъминламоқ керак. Транспорт воситалари эксплуатацияси жараёнида мажмуи иқтисодий самаранинг вақт ўтиши билан ўзгариши қуйидаги омилларга бо\лиқ  7  : 1. Янги транспорт воситасига кетган сарф-харажатлар (лойиҳалаш, ишлаб- чиқариш, синаш, созлаш, ташиш ва ҳ.к.) – Q И ; ва эксплуатация сарф харажатлари (техник хизмат кўрсатиш, жорий таъмирлаш) – Q Э (L). Q И ва Q Э – самарадорлик балансида ҳамма вақт манфий сон. 2. Транспорт воситасидан фойдаланиш иқтисодий самара-фойда беради Q P ( L ). Вақт ўтиши билан Q Э (L) ўса бошлайди, чунки транспорт воситаси эскиради ва у йўқотган иш қобилиятини тиклаш учун сарф-харажатлар кўпаяди (1-расм).$ $L Т.+. – транспорт воситасининг таннархини қоплаш масофаси, минг км; L ох – транспорт воситасининг чегаравий ҳолатигача ишлаш масофаси, минг км; L mах – энг юқори самарадорликка эришиладиган масофа, минг км; Lэ – транспорт воситасидан фойдаланиш иқтисодий мақбул масофаси, минг км. Иккинчи томондан, вақт ўтиши билан Q Р (L)нинг ўсиш суръати пасаяди, чунки транспорт воситасининг техник хизмат кўрсатиш ва жорий таъмирлашларда туриб қолиши унинг унумдорлигини пасайтиради. Шунинг учун ҳам мажмуий самарадорлик эгри чизи\и Q(L)  Q P (L) - (Q И  Q Э (L)), (1) энг юқори нуқтага эга ва икки марта абсцисса ўқини кесиб ўтади. Q(L) нинг ўсиши билан L  L Т+ га тенг бўлган вақтдан бошлаб$

Q И  Q Э (L)  Q P (L), (2) тенгламасига эга бўламиз (L Т+ - сарф-харажатларнинг қопланиш муддати, минг км). яъни транспорт воситасини ишлаб чиқаришга кетган харажатлар қопланган бўлади ва L  L Т+ дан бошлаб транспорт воситаси фойда келтиришни бошлайди. Лекин олинадиган фойданинг ўсиши эксплуатация харажатларининг L  L ОХ гача бўлган вақтида камаяди. (L ОХ -транспорт воситаси ишлашининг чегаравий муддати). Бунда яна Q И  Q Э (L)  Qр(L) ҳолатига эга бўламиз. L > L ОХ бўлса, эксплуатация харажатлари олинадиган иқтисодий самарадан катта. Транспорт воситасининг иқтисодий мақбул эксплуатация муддати L МАХ <L Э <L ОХ чегарада ётади. Демак, транспорт воситаси вариантини ишончлилик нуқтаи назаридан танлаётганда унинг ишлаб-чиқариш ва эксплуатация харажатларини олинадиган иқтисодий самара билан таққослаш керак. Транспорт воситаси ишончлилигини баҳолаётганда иқтисодий кўрсаткич асосий мезон бўлиб хизмат қилади.

O'xshashlar

Ишончлилик хусусиятлари ва уларнинг кўрсаткичлари

Ишончлилик хусусиятлари кўрсаткичларининг эксплуатация жараёнида қўлланиши

«Йул курилиш машиналари ва жихозлари тузилиши ва назарияси»

Эхтиёт қисмлар захирасини аниқлаш

Автотранспорт воситалари сервиси асослари