Ferma ichki transporti - Transport - Referatlar

Ferma ichki transporti

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

199.521484375 KB

Ko'chirib olish

Ferma ichki transporti Reja: 1. Oziqa tarqatishni mexanizatsiyalash 2. Go‘ng yig‘ishtirish va unga qayta ishlov berishni mexanizatsiyalash

1. OZIQA TARQATISHNI MEXANIZATSIYALASH Tashiladigan yuklar qattiq va suyuq (suv, sut, suyuq oziqa, go‘ng, yonilg‘i) yuklarga bo‘linadi. Qattiq yuklar sochiluvchi, donali va hajmdor yuklarga bo‘linadi. Sochiluvchan yuklarga don, donador ozuqa, ildizmevalar, bo‘r, tuz va boshqalar; donali yuklarga turli xil konteynerlar (oziq-ovqat chiqindilari va boshqalar), bidonlar, siqilgan gaz ballonlari, idishlar (qoplar, qutilar va boshqalar); hajmli yuklarga ko‘k massa, somon, poxol, senaj (hajmiy og‘irligi 0,3—0,4 kg/m 3 dan oshmagan) yuklar kiradi. Yuklash-tushirish mashinalari va transport vositalarini ish unumdorligi va o‘lchamlarini hisoblash uchun yuklarning fizikmexanik xossalarini bilish zarur. Asosiy fizik-mexanik xossalarga granulometrik tarkib (bo‘laklik), namlik, hajmiy og‘irlik, tabiiy qiyalik burchagi va yuklarning boshqa sirtlarga ishqalanish koeffitsiyenti kiradi. Transport vositalari relssiz (tortib yuriladigan oziqa tarqatgichlar, pritseplar, aravalar, elektrokaralar, o‘ziyurar shassilar, yuk avtomobillari, panshaxali va greyferli yuklagichlar va boshqalar), yer yuzida va osma holda o‘rnatilgan relsli mashina va mexanizmlar (elektrlashgan o‘ziyurar ozuqa tarqatgichlar, vagonlar, chorpoyali kranlar, kran-balka va boshqalar) va qo‘zg‘almas va to‘xtovsiz ishlaydigan transport vositalariga (lentali, zanjirli, inersion, qirg‘ichli, skrepersimon, vintli va rolikli transportyorlar; cho‘michli elevatorlar, qiya tushirgichlar va pnevmatik transport qurilmalari) bo‘linadi. Fermalarda tortib yuriladigan KTÓ-10A, ÐMM-5,0, ÐÑÏ10, KÓT-3, ÐMK-1,7 osib yuriladigan KÓT-3B, AÐÑ-10, KÑA5 oziqa tarqatgichlari, aralash oziqa yuklagichlar ÇÑK-10 va AÏÑ25, traktor aravalari va aravachalar ishlatiladi. KTÓ-10A oziqa tarqatgichi maydalangan dag‘al ozuqalarni tashish va tarqatish uchun mo‘ljallangan. Bu oziqa tarqatgichdan ko‘k massani olib kelishda ham foydalanish mumkin. Oziqa tarqatgich kuzov, yuritma, yurish qismi va elektr jihozlaridan iborat.

Kuzov metall taglikka va yon devorlarga ega. Taglikdan ikkita plastina zanjirli transportyor o‘tadi. Kuzovning oldida vertikal biter va ko‘ndalang transportyor o‘rnatilgan. Ko‘ndalang transportyorlar ozuqalarni oxurlarga tushirish uchun xizmat qiladi. Donali va sochiluvchan yuklarni tashish uchun qiya tekisliklardan foydalanish mumkin. Qiya tekislik sifatida tushirish novlari, vintli tushirgichlar, rolikli transportyorlar va quvurlardan foydalaniladi. ÐMM-5 va ÐKA-8 markali oziqa tarqatkichlar, asosan, KTÓ-10 markali oziqa tarqatkichga o‘xshash ish organlariga ega, biroq undan gabarit o‘lchamlari, kuzovining hajmi va yurish qismlarning tuzilishi bilan farq qiladi. Bundan tashqari, ÐKA-8 markali oziqa tarqatkich ÃÀÇ-53A markali avtomobil shassisiga o‘rnatilgan bo‘lib, uning ish organlarini alohida-alohida ishga solish mumkin. ÐMM-5 markali oziqa tarqatkich esa g‘ildiraklar oralig‘ini o‘zgartirish mexanizmiga ega. Qoramol fermalarida karbamid va qorapatkalarni tashish hamda tarqatish uchun ÐMK-1,7 markali tarqatkich ishlatiladi. U oziqa aralashmalarni bir yoki ikki tomonga berish mumkin. Tarqatkich sisterna, nasosli transmissiya, yurish qismi va elektr jihozlaridan iborat. U MTÇ traktori bilan agregatlanadi va traktor kabinasidan boshqariladi. Tarqatkichning ish organlari traktorning quvvat olish validan harakat oladi. Ish boshlashdan oldin mashinaning tarqatuvchi qurilmasi zootexnikaviy normalarga muvofiq oxurning 1 m qismiga belgili miqdorda (kilogramm hisobida) oziqa beradigan qilib rostlanadi. Buning uchun tarqatuvchi qurilma ish vaziyatiga o‘rnatiladi, sachratkich ostiga idish qo‘yiladi, traktorning quvvat olish vali ulanadi va aralashmaning qancha vaqtda oqib chiqishi aniqlanadi. Sachratkichning tiqinini burab, belgilangan normada oziqa berilishiga erishiladi. Tiqinning shu vaziyati sachratkich quvurdagi kertiklardan foydalanib fiksatsiyalanadi. Cho‘chqachilik fermalarida oziqalarni tashish, aralashtirish va tarqatish uchun KÓT-3,0A va KÓT-3,0BM markali tarqatkichlar ishlatiladi.

KÓT-3,0A markali oziqa tarqatkich yurish qismiga ega bo‘lgan ramaga o‘rnatilgan bunkerdan, zanjirli-plankali transportyordan, yo‘naltiruvchi novli shnek va yuritmadan iborat. Asosiy va qo‘yma bortlari bo‘lgan platforma uning asosi hamda asosiy bortlardan (oldingi, ikkita yon va ketingi bortlardan) iborat. Platformaning asosi bukma profillardan payvandlab yasalgan, uning ustki po‘lat listlar bilan qoplangan Platforma asosining o‘rta qismiga, karkasning ko‘ndalang balkalari orasiga gidravlik ko‘targichning yuqori tayanchi payvandlangan. Asosning pastki qismida to‘rtta tirak kronshteyn bor. Bu kronshteynlar yordamida platforma pritsep ramasining tayanch barmoqlariga sharnirli ravishda o‘rnatiladi. Platformani orqaga ag‘darishda ikkita oldingi tayanch zulfinlarining barmoqlari chiqarib olinadi, yon tomonga ag‘darishda esa qarama-qarshi tomondagi ikkita yon tayanch barmoqlarini chiqarib olish kerak. Platformaning oldingi asosiy borti qo‘zg‘almas, asosiy yon va ketingi bortlar esa, ochiladigan bo‘ladi, ular berk vaqtda maxsus zulfinlar bilan mahkamlab qo‘yiladi. Yuklarni arqon bilan bog‘lash uchun platforma bortlarida arqon ilinadigan ilgaklar bor. Uzluksiz transport vositalari. Materiallarni tashish va tarqatish uchun chorvachilikda uzluksiz transport vositalari keng qo‘llaniladi. Ular ishchi organlarining tuzilishiga qarab lentali, plankazanjirli, cho‘michli, qirg‘ichli, shaybali vintli va vibratsion bo‘lishi mumkin. Lentali transportyorlar turli xil yuklarni gorizontal va qiya yo‘nalishlarda siljitishda ishlatiladi va ular qo‘zg‘almas va ko‘chma bo‘lishi mumkin. Ular qabul qilish va to‘kish xampalariga ega. Yuk ko‘taruvchi va tortuvchi ishchi organ sifatida kengligi 300— 800 mm rezinalangan ið-gazlamali lenta (tasma) dan foydalaniladi. Texnika xavfsizligi. Relsli transport ishlayotgan vaqtda harakatdagi vagonetka oldida turish, kuzovini ag‘darayotganda esa uning yonida turish man etiladi. Osma yo‘lning osmalari, mahkamlash joylari va ko‘targichlarning, shuningdek, aravachalar kuzovlarining qulflash qurilmalarining sozligini tizimli tekshirib borish kerak. Vagonetkani ortiqcha yuklanishiga yo‘l qo‘ymaslik lozim. Yuk

tashiladigan yo‘lning barcha statsionar metall qurilmalari mustaqil ravishda yerga ulangan yoki umumiy yerga ulanish konturiga tutashtirilgan bo‘lish kerak. Uzluksiz transport vositalari ishlayotgan vaqtida to‘la o‘rnatilmagan ish kameralarini ochish, transportyorlarga va ta’minlash qurilmalariga qo‘l tekkizish, harakatlantirish tasmalari va zanjirlarini olish yoki kiygizish, taranglash qurilmalarini rostlash, ishchi organlari va ta’minlash qurilmalarini tozalash, tashilayotgan mahsulotlarni qabul qilish kamerasiga va bo‘g‘iziga qo‘l yoki biror predmet bilan itarib kirgizish, aylanuvchi massalar tekisligida tashilayotgan mahsulot yo‘lida turish man etiladi. Yuk ortish-tushirish mashinalari va mexanizmlarida ishlayotganda quyidagilar man etiladi: a) begona shaxslarga mexanizmni boshqarishni topshirish; b) motorni o‘chirmay va elektr zanjiridan uzmay mexanizmni tashlab ketish; d) mashinani mast holda yoki qattiq charchaganida boshqarish; e) tunda yoritish jihozlarisiz ishlash; f) mashina va mexanizm ustiga artish materiallari va boshqa begona predmetlar qo‘yish; g) mashina ishlayotgan vaqtda uning mexanizmlarini tozalash va moylash. Barcha yuk ko‘taruvchi mashina va mexanizmlar yukni ko‘tarilgan holda tutib turuvchi va uning o‘z-o‘zidan tushib ketishiga yo‘l qo‘ymaydigan ishonchli tormoz va stopor qurilmalariga ega bo‘lishi lozim. Mexanizmda u ko‘tara oladigan eng katta og‘irligi va uning signallangan vaqti ko‘rsatilgan yozuv bo‘lishi lozim. Mashinaning kabinasida xavfsizlik texnikasiga oid instruksiya va shu ko‘tarilishi mumkin bo‘lgan yuk og‘irligi jadvali osilgan bo‘lishi kerak. Yuk ortish va tushirish vaqtida quyidagi ehtiyot choralariga rioya qilinishi kerak; a) yukni tik holda asta-sekin ko‘tarilishi; b) yo‘l qo‘yilishi mumkin bo‘lgan eng og‘ir yuklarni ko‘tarishda ko‘tarish mexanizmini ulab, yuk yerdan 10—15 sm ko‘tarilgandan keyin, tormozni ulab, uning tuzukligiga ishonch hosil qilish lozim; d) kran strelasi turish yoki uning harakat zonasida ishlash man etiladi; e) ko‘tarilayotgan yukni faqat changak yoki arqon bilan to‘g‘rilash mumkin; f) arqonlarni faqat, yetarlicha bo‘shagandan keyin yechish lozim.

Yuqori bosimli kompressori bo‘lgan qurilmalarda kompressorlar avtomatik bosim regulatorlari bilan jihozlangan bo‘lishi lozim. Davlat texnika nazorati tomonidan tasdiqlangan qoidalarga muvofiq quyidagi hollarda qozonlar darhol ishdan to‘xtatiladi; a) agar idishdagi bosim ruxsat etilgandan oshib ketsa; b) saqlagich klapani buzuq bo‘lsa; d) idish devorlarida darzlar, do‘ppaygan joylari bo‘lsa, choklardan suv oqsa yoki sizib o‘tsa; e) parchin mixli va boltli birikmalarda suv oqsa; f) manometr buzuq bo‘lsa va uni almashtirish imkoni bo‘lmasa; g) qopqoq va luklarning mahkamlash detallari yetishmasa; h) bevosita qozon yaqinida yong‘in bo‘lsa. Qozonlar har uch yilda ichki qarovdan, har olti yilda gidravlik sinovdan o‘tkaziladi. Yoshi 18 ga yetgan va belgilangan hajmda ma’lumot olgan shaxslargina pudash qozoni oldida xizmat qilishi mumkin. 2. GO‘NG YIG‘ISHTIRISH VA UNGA QAYTA ISHLOV BERISHNI MEXANIZATSIYALASH Hozirgi vaqtda fermalarda go‘ngdan tozalash uchun ikki xil: transportyorli va gidravlik qurilmalar qo‘llaniladi. Transportyorli qurilmalarga TÍÑ-0,2 va TÍÑ- 3,0Á markali aylanma harakatlanadigan kurakchali transportyorlar; TØ-30A tiðdagi ilgarilanma-qaytma harakatli transportyor; TÑ-1, ÓÑ-10 va ÓÑ-15 markali skreperli qurilmalar kiradi. Gidravlik qurilmalar to‘rt turga: tindirgichli-novli, yuboradigan nasadkali, yuvib yuboradigan bakli va o‘z oqimli turlarga bo‘linadi. Go‘ng yig‘ishtirish vositalari. Gorizontal transportyor odatda, go‘ng chiqariladigan yo‘l bo‘ylab joylashgan ochiq kanallarga o‘rnatiladi. Yuk tushiradigan kurakchali transportyorlar ortig‘i bilan 30° qiyalik burchak ostida o‘rnatiladi. TÍÑ-2,0 markali kurakchali transportyor (62 -rasm), asosan, qoramol bog‘lab boqiladigan fermalarni go‘ngdan tozalash uchun belgilangan. U kurakchali zanjirlar, harakatlantirish stansiyasi, qiya nov va kuraklarni go‘ngdan tozalaydigan qurilmadan iborat. Transportyor zanjiri maxsus quyma zvenolardan tuzilgan.

Po‘lat kurakchalar zanjirga qadami 460 mm qilib mahkamlangan. Kurakchali zanjirni yo‘naltirish uchun burilishlarda silindrik roliklar va burilish sektorlari o‘rnatilgan, transportyorning gorizontal qismi qiya holatga o‘tadigan joyiga cho‘yan boshmoq qo‘yilgan. Harakatlantirish stansiyasida ikki pog‘onali reduktor bor, u ponasimon uzatma yordamida elektr dvigatel bilan bog‘langan. Transportyor kurakchalarning harakat tezligi 0,19 m/sek. Transportyorning qiya qismini burchaklik po‘latdan yasalgan ustun tutib turadi. Qiya novning yuqorigi qismiga harakatlantirish stansiyasi montaj qilinadigan to‘sin va yo‘naltirgich mahkamlangan. Zanjir harakatlantirish stansiyasini so‘rish yo‘li bilan taranglanadi. 62-rasm. TÍC-2,0 go‘ng yig‘ish transportyor: 1,2 —gorizontal va qiya transportyorlar; 3 —boshqarish qutisi; 4 —harakatga keltirish stansiyasi; 5 —taranglash moslamasi; 6 —zanjir surgichlari; 7 — burish yulduzchasi. Ishlayotgan transportyorni to‘xtatishdan oldin, uning qiya qismini go‘ngdan tozalash uchun 3—5 min ishlatish kerak. Transportyordan foydalanish davomida haftada kamida ikki marta reduktorda moy borligi tekshiriladi, podshiðniklar, yulduzchalar va taranglash qurilmasi moylanadi. TÍC-3,0Á markali transportyorning TÍÑ-2,0 markali transportyordan farqi shundaki, uning mustaqil yuritmali ikkita transportyori: gorizontal va qiya transportyorlari bor. Transportyor zanjiri po‘lat polosadan yasalgan va bir-biriga barmoqlar bilan biriktirilgan tashqi va ichki plankalardan tuzilgan. Kurakcha skobaga bolt va gaykalar bilan mahkamlanadi. U gorizontal vaziyatdan pastga

tomon 40° burchakka bemalol burila oladi, bu esa uning go‘ng qoldiqlaridan yaxshi tozalanishiga imkon beradi. TÍÑ-2,0Á markali takomillashtirilgan qilingan transportyor ham ikkita alohida transportyordan: qiya va gorizontal transportyorlardan iborat. ÍÏÊ-30 markali kovshli go‘ng yuklagich go‘ng yig‘gichdan to‘plangan go‘ngni transport vositalariga yuklash uchun belgilangan. U rama, yetaklovchi va taranglash vallari, kovshli zanjir, elektr dvigatel, privod va osmadan iborat. Rama bir-biriga boltlar bilan biriktirilgan uch qismdan yasalgan. Ramaning asosiy elementlari ko‘ndalang burchaklilar bilan bog‘langan bo‘ylama shvellerlardir. Kovshlar shvellerlarga payvandlangan burchaklik po‘latdan qilingan maxsus yo‘naltirgichlar bo‘ylab harakatlanadi. Kovshlarning go‘ng massasiga yaxshi botishi uchun ularning go‘ngga botiriladigan qirrasi taroqsimon qilib ishlangan. Ramaning old qismidagi kronshteynlarga yetaklovchi valning podshiðniklari, taranglash yulduzchasi va reduktorli elektr dvigatel mahkamlanadi. Ramaning orqa qismida taranglash valini o‘rnatish uchun tirak va ariqchalari bor. Go‘ng yuklagich zanjirining tarangligi, taranglash valini surish yo‘li bilan rostlanadi. Taranglash validagi roliklar erkin aylanadigan qilib o‘rnatilgan. Go‘ng yuklagichning yetaklovchi vali elastik mufta va reduktor orqali elektr dvigateldan harakat oladi. Go‘ng yuklagich maxsus osmalar yordamida ko‘tariladi va tushiriladi. Transportyor zanjirlarining tarangligi maksimal solqalanishiga qarab tekshiriladi, u 300—400 mm dan oshmasligi kerak. Transportyorning ikkala tortish zanjiri bir xilda taranglanadigan bo‘lishi kerak. Transportyor har 100—150 soat ishlangandan keyin yetaklanuvchi va yetaklovchi vallarning podshiðniklarini solidol bilan moylash lozim. Reduktor karteridagi moy 300—400 soat ishlaganda bir marta yangilanadi. Uzoq vaqt ishlamay turgan transportyorning go‘ngga botirilgan qismi chig‘ir yordamida go‘ng yig‘gichdan ko‘tariladi va tozalanadi, zanjirlar esa avtotraktor moyi bilan moylanadi. Osma jihozlar. Ferma hududini va mollar yaydov boqiladigan maydonchalarni go‘ngdan tozalash uchun ÁÍ-1 markali qirg‘ichbuldozer xizmat qiladi. Undan

almashinuvchi ish jihozlarini o‘rnatib yengil-yelpi tekislash ishlarini bajarish: chuqurlarni va transheyalarni ko‘mish, ferma va qishloq territoriyasidagi maydon va yo‘llarni qordan tozalash kabi ishlarda foydalanish ham mumkin. Bu mashina MTÇ traktori bilan agregatlanadi. ÁÍ-1 markali buldozer ag‘dargich va ramadan iborat. Ag‘dargich korobka shakldagi metall konstruksiyadan iborat. Ag‘dargichning old devori egri chiziqli shaklga ega. Bu esa tuproq, go‘ng va boshqa shu kabi materiallarning yaxshi surilishini ta’minlaydi. Rama kashaklar bilan bog‘langan ikkita parallel shvellerdan iborat. Shvellerlarning bir tomonidagi uchlari ag‘dargichga payvandlangan, ikkinchi tomondagi uchlari esa barmoq yordamida chaspak ramaga biriktirilgan. Shuningdek, skiðli go‘ng yuklagichlar keng tarqalmoqda. Ular go‘ng tozalovchi transportyordan go‘ngni qabul qilib olib, uni transport vositalariga yuklash uchun belgilangan. Skiðli go‘ng yuklagich odatda, bino oldiga o‘rnatiladi. U estakadadan, kovshdan va harakatlantirish stansiyasidan iborat. Estakada betondan ishlangan ikkita tumbaga tayanadi va kovsh g‘ildiraklarining yo‘naltirgichlari bo‘lib xizmat qiladi. Estakadaning qiyalik burchagi 45° dan oshmasligi kerak. Sig‘imi 3 m 3 bo‘lgan po‘lat kovsh rebordali to‘rtta katokda yo‘naltirgichlar bo‘ylab yuqoriga ko‘tariladi. Eng yuqori vaziyatda u sharnirlarda ag‘darilib, go‘ngdan bo‘shaydi. Kovshga go‘ng to‘ldirilayotgan vaqtda u molxonadagi chuqurning ichida turadi. Kovsh tortuvchi tros va elektr dvigatel yordamida ko‘tariladi, skiðli ko‘targich go‘ngni binodan sutkaning istalgan vaqtida chiqarib tashlashga imkon beradi. Go‘ng transport vositalariga juda tez yuklanadi, natijada go‘ng sovib muzlashga va kovsh devorlariga yopishib qolishga ulgurmaydi. Go‘ng yig‘ishtirish gidravlik tarmog‘i. Chorvachilik fermalarida go‘ngdan gidravlik usulda tozalash keng tarqalmoqda. Gidravlik tizimi go‘ng qabul qiluvchi va magistral kanallardan, go‘ng yig‘gich va uning nasos stansiyasidan, tashqi kanalizatsiya tarmog‘i va go‘ngxonadan iborat. Go‘ng qabul qiluvchi kanal og‘illar, stanoklar va yo‘lkalardan go‘ng

massasini qabul qilish uchun xizmat qiladi. U mollar eng ko‘p yoziladigan zonaga joylashtiriladi va tirqishli pol bilan yopiladi. Kanalning shakli va parametrlari turli tizimlar uchun turlichadir. Yuvib yuboriladigan tizimlar uchun trapetsiya shaklidagi tubi oval kanallar maqsadga juda muvofiqdir. Kanallar go‘ng massasi to‘planadigan (yig‘gich yoki magistral kanal) tomonga kamida 0,01 qiyalikda quriladi. So‘ng massasining siljishidagi gidravlik qarshilikni kamaytirish uchun kanal devorlari tekis va silliq qilinadi. Magistral kanal go‘ng qabul qiluvchi kanallardan yig‘gichga go‘ngni o‘zi oqib o‘tishi uchun belgilangan. Ular devorlari tik, tubi oval zovurdan iborat. Kanalning gidravlik qiyaligi kanalizatsiya tizimlarga qo‘yiladigan talablarga muvofiq tanlanadi. Magistral kanal go‘ng qabul qilgichdan kamida 300 mm chuqur joylashtiriladi. Kanallarning kesishgan joylariga kuzatish quduqlari quriladi. Go‘ng saqlagichda saqlanayotgan go‘ng qatlamlarga ajraladi: og‘ir fraksiyalar tubiga cho‘kadi, yengillari yuzaga suzib chiqadi, tiniqqan suyuq faza esa o‘rta qatlamni hosil qiladi. O‘rta qatlam vaqt-vaqti bilan shandor tiðdagi maxsus zulfin orqali chiqarib turiladi. Go‘ng yig‘gich unda o‘tirgan qatlam qalinligi 1,5 m ga yetmaguncha to‘ldiriladi, shundan keyin go‘ng boshqa yig‘gichga uzatiladi. O‘tirgan qatlamning o‘rtacha namligi 92% ni tashkil etadi. Sirtdan bug‘lanish va namning drenaj tizimi orqali qochishi natijasida o‘tirgan cho‘kindi suvsizlanadi. Drenaj zovuri yig‘ma temir-beton novlardan ishlangan; ularning tubiga 150— 200 mm diametrli teshik-teshik asbest-sement quvur yotqiziladi. Quvur avval yirik, so‘ngra mayda chaqiq tosh bilan ko‘miladi. O‘tirgan go‘ng ÏÁ-35 markali buldozer-yuklagich yoki greyferli yuklagich yordamida chiqarib olinadi. Namligi 70—75% bo‘lgan qattiq fraksiya g‘aramlarda saqlanadi. Biotermik jarayonlar natijasida g‘aramdagi go‘ng qizib uning temperaturasi 55—85° ga yetadi. Bunda gelmintlarning tuxumi quriydi, begona o‘tlarning urug‘i esa unib chiqa olmaydi. Biologik ishlov berilgan va xlorlab zararsizlantirilgan suyuq fraksiyadan ozuqa ekinlarini sug‘orishda foydalanish mumkin.

Cho‘chqaxonalarni go‘ngdan tozalash uchun turli gidravlik tizimlardan: yuvib yuboradigan nasadkali, yuvib yuboradigan bakli, tindirgich-novli va o‘z oqimli tizimlardan foydalaniladi. Yuvib yuboradigan nasadkali tizimda panjarasimon pol ostidagi kanalga nasadkalari bo‘lgan bosimli truboprovod montaj qilinadi. Nasadkalar kanalning gorizontal o‘qiga nisbatan 60—70° burchak ostida qo‘yilgan 20—25 mm diametrli patruboklardan iborat. Qabul qiluvchi kanalda to‘plangan go‘ng massasi sutkasiga 1—2 marta nasadkalardan suv urib, ko‘ndalang kanalga yo‘naltiriladi. Qabul qiluvchi kanalning uzunligi 60—70 m dan oshmasligi kerak. Go‘ng kanallarni yuvish uchun sarf bo‘ladigan suv miqdorini kamaytirish uchun yuvish baklari ishlatiladi. Kanallarni yuvib yuborish uchun suv kanal boshidan poldan 2 m balandlikda o‘rnatilgan maxsus bakdan yuboriladi. Bak qabul qiluvchi kanalda go‘ngni to‘planayotgan vaqtda umumiy suv o‘tkazgich tarmog‘idan suv bilan to‘ldiriladi. Bakdan kanalga keladigan suv oqimi kanaldagi go‘ngni ko‘ndalang kanal yoki yig‘gich tomon oqizib yuvib ketadi. To‘kish quvurning diametri kamida 150 mm, go‘ng qabul qiluvchi kanalining boshlanish joyidagi chuqurligi 600 mm, uzunligi ortig‘i bilan 40 m. Yuvish baklarining qo‘llanilishi suv sarfini bir sutkadan har bir mol boshiga 5 l gacha kamaytirishga imkon beradi. Shuni esda tutish kerakki, kanallar har sutkada, taxminan bir vaqtda muntazam ravishda 1—2 marta yuvib turilishi lozim. Agar bu tartib buzilsa, suv sarfi ko‘payib ketadi. Tindirgichli-novli tizimining boshqa tizimlardan farq qiluvchi xususiyati shundaki, bu tizimning go‘ng qabul qiluvchi kanalida bir yoki bir necha shiberi bo‘ladi. Bu shiberlar go‘ng massasining to‘planishiga va uning vaqt-vaqti bilan chorvachilik binolaridan tashqariga chiqarib turilishiga imkon beradi. Bunday tizim mollar gruppalab boqiladigan to‘shamasiz polli chorvachilik binolarini go‘ngdan tozalash uchun belgilangan. Har bir go‘ng qabul qiluvchi kanalning oxirida, uning ko‘ndalang kanalga tutashgan joyida shiberli surilma yoki qaytarma zulfin o‘rnatiladi. Tizimni ishga tushirishdan oldin shiberli zulfin berilib, go‘ng qabul qiluvchi kanalga 5—10 sm

qalinlikda suv quyiladi. Kanalning o‘lchamlari 6—7 kun davomida go‘ng to‘planishi uchun yetarli bo‘lishi kerak. Kanal go‘ng massasiga to‘plangandan keyin shiberli zulfinni ochib, go‘ng massasi ko‘ndalang kanalga chiqariladi. Shundan keyin shiber yana berkitiladi, suv qatlami quyiladi va go‘ng to‘planish jarayoni takrorlanadi. Shiber bilan berkitilgan go‘ng qabul qiluvchi kanalning uzungligi ortig‘i bilan 30—40 m, chuqurligi kamida 800 mm. Kanallarni qurishda gidroizolatsiyaga alohida e’tibor berish lozim. O‘zi oqib ketadigan tizimda qabul qiluvchi kanalga kelayotgan go‘ng uzluksiz chiqarib turiladi. Bunday tizim mollarni to‘shamasiz polli binoda gruppalab boqishda, mollar oziq-ovqat chiqindilari va konsentratsiyalangan ozuqalar bilan (silos va ko‘k massa bermaganda) boqilgan hollarda ishonchli ishlaydi. Kanallar shiberi bo‘lgan tindirgichli-novli tizimda qanday bo‘lsa, xuddi shunday quriladi. Lekin bu tizimda kanal oxiriga balandligi 120—150 mm bo‘lgan qo‘shimcha ostona o‘rnatiladi. Bu esa kanal tubida doimiy ravishda suyuqlik qatlami bo‘lishini ta’minlaydi. Ostona kanal devorlariga va tubiga zich yopishib turishi kerak. Tizimni ishga tushirishdan oldin go‘ng qabul qiluvchi kanallarga ostona baravar suv quyiladi shiber bilan berkitiladi. 13 — M.Melibayev Mollarning axlati panjara teshiklaridan oqib tushib, kanalda to‘planadi. Kanal to‘lgandan so‘ng (kamida 14 kunda bir marta) shiber ochiladi va to‘plangan go‘ng chiqarib yuboriladi. Qolgan qatlami qiya sirt hosil qiladi. Bu sirtning qiyaligi massasining harakat tomoniga qarab kanalning har 1 m uzunligiga 1—2 sm ni tashkil etadi. Kanalning chuqurligini shu hisobdan tanlash kerak. Masalan, kanal uzunligi 30, 40 yoki 50 m bo‘lsa, uning chuqurligi 0,8, 1,0 yoki 1,2 m ni tashkil etadi. Kanalga axlat kelgan sari, axlat massasi ostonadan oshib oqib tushaveradi. Tizim mol yetishtirish yoki boqish davrining boshidan oxirigacha uzluksiz ishlaydi. Kanallar davriy ravishda, odatda, mollar almashtirilganda suv bilan yuvib turiladi va eritma bilan dezinfeksiyalanadi.

ADABIYOT 1. Iofinov S. A., Babenko E.P., Zuyev Y.A. Mashina-traktor parkidan foydalanishga oid spravochnik. T., „Mehnat“, 1988. 2. Shoumarova M., Abdullayev T. Qishloq xo‘jaligi mashinalari T., „O‘qituvchi“, 2002. 3. B.M.Tojiboyev. Chorvachilikni mexanizatsiyalashtirish va avtomatlashtirish. T., „Mehnat“, 2002. 4. B.M. Tojiboyev, A.S.Sirojiddinov. Chorvachilik va chorvachilikni mexanizatsiyalashga oid ruscha-o‘zbekcha lug‘at. T., Uzgiðrozem, 1994. 5. Matchonov R.D., Usmonov A.S. Agrosanoat mashinalari. Ma’lumotnoma. T., „Yangi asr avlodi“, — 2002.

O'xshashlar

Ferma va komplekslar haqida umumiy ma’lumotlar

Avtomobil sanoati va transporti

Ichki yonuv dvigatellarining ish jarayoni va asosiy

To’sinli fermalardan tashkil topgan oraliq qurilmalarning konstruksiyasi

Po’lat ko’priklarni hisoblash