Автомобилларга тхк ва т технологик жараёни.

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

133 KB

Ko'chirib olish

Автомобилларга тхк ва т технологик жараёни. Режа : 1. Автомобилларга техник хизмат кўрсатиш (ТХК) технологик жараёни. ТХК ва ЖТ ни ўтказиш сифатини экалогликка таъсири. 2. Техник хизмат кўрсатиш ва жорий таъмирлашни ўтказиш жойлари (ишчи пост, иш ўрни ва ҳ.к.). Қўлланиладиган жиҳозлар ва қурилмалар.

Техник хизм ат кўрсатиш ва таъм ирлашда баж ариладиган ишларнинг тавсиф и. Мамлакатимиз и қ тисодиёт тармо қ ларида ишлаётган замоновий автомобиллар тузилишларининг борган сари такомиллаштирилиши, ТХК ва Т жараёнларидаги бажариладиган ишларнинг мураккаблашишига олиб келмоқда. Уларга техник хизмат кўрсатиш, ҳамда таъмирлаш жараёнида турли хилдаги ва ҳусусиятларга эга бўлган амаллар (тозалаш-ювиш, назорат қилиш, созлаш, қотириш, кўтариш-ташиш, ажратиш-йиғиш, чилангар механик, темирчилик, туникасозлик, пайвандлаш, мисгарлик, мойлаш- тўлдириш, ямоқчилик, аккумулятор, бўёқчилик) бажарилади. Статистик маълумотларга асосон, автомобилларни техник тайёр ҳолда бўлиши учун сарфланадиган ҳаражатларнинг асосий қисми таъмирлаш ишларини бажаришга тўғри келади а) Енгил ва юк автомобиллари учун б) Автобуслар учун 15-20% 10-12% 10-15%55-65% КХ 1-ТХ 2-ТХ ЖРжж25-30% 10-15% 12-18% 40-50% КХ 1-ТХ 2-ТХ ЖР 1-расм. Автомобилларни қайта тиклашгача бўлган давр ичидаги ТХ ва ЖТ учун сарфланадиган меҳнат сарфи тақсимоти Амалиётда автомобилларнинг тузилиши ва пухталигига ҳамда бажариладиган техник хизмат кўрсатиш ишларнинг сифатига кўра, уларнинг жорий таъмирлашда туриб қолишлари турлича бўлиши мумкин. ( 1-жадвал).

1-жадвал. Турли агрегатларнинг бузилиши натижасида автомобилларнинг жорий таъмирлашда туриш вақтларини тақсимоти, % да Автомобилнинг агрегат ва тизимлари номи Катта юк кўтариш қобилиятига эга бўлган юк автомобили Гидромеханик узатмали катта синфдаги автобус Двигател 19,5 5,1 Узатмалар қутиси 15,5 25,7 Илашиш муфтаси 10,1 - Орқа кўприк 9,9 1,5 Кардан узатмаси 3,3 2,6 Осма 8,7 20,5 Тўхтатиш тизими 6,4 10,2 Рул бошқармаси 4,8 10,2 Кабина, кузов, рама 4,5 2,6 Электр жиҳозлари 4,1 10,2 Бошқалар 13,2 11,4 Технологик жараён тўғрисида тушинча Автомобил ёки унинг бирикмаларига техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш маълум технология асосида бажарилади. Автомобилларнинг ишлаш қобилиятини таъминлаш мақсадида, унинг техник холатини ўзгартириш услулларининг мажмуи техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш технологияси деб тушинилади. К е л т и р и б ў т и л г а н в а б о ш қ а о м и л л а р н и ў з а р о б о ғ л и қ л и г и т е х н о л о г и к ж а р а ё н д а м у ж а с с а м л а ш а д и . Техник талаблар ва режага асосан маълум бир кетма-кетликда автомобил(агрегат) устида маълум иш ва амал лар мажмуасини бажаришга технологик жараён дейилади. Автотранспорт корхоналарида технологик жараённинг хар-хил вариантларидан фойдаланилади. Танлаб олинган технологик жараён қуйидагиларни таъминлаши лозим:  камхаражатлилик ва меҳнат ховфсизлиги;  бажарилган ишнинг юқори сифати;

 бажарилаётган ишлар учун шахсий жавобгарлик;  пр о ф и лактик тадбирларнинг солиштирма қисмини кўпайтириш, шу жумладан олдиндан таъмирлаш ишлари;  ТХваТнинг режим ва меёрларини ростлаш(оптимизация). ТХК ва Т ишларини бажариш учун махсус лойихалаш ташкилотлари тамонидан намунавий технологиялар ишлаб чиқилади. Бу технологиялардан ҳар бир аниқ корхона учун, уларнинг ўз эксплуатация тоифалари иқлим шароитлари ва корхонадаги мавжуд техник негизлар ҳисобга олинган ҳолда ўзгартиришлар киритилиб фойдаланилади Технологик жараённинг вариантини танлашда, албатта у ёки бу ишлаб чиқариш жойлари(участкалари), диогностикани мавжудлиги ва уларнинг корхона худудида жойлашиши, жихозланиш даражаси, техник маълумотларни йиғиш ва таҳлил қилиш услублари ҳисобга олиниши зарур. Техник хизмат кўрсатиш корхоналаридаги ТХК ва Тн инг технологик жараёни автоэксплуатацион корхоналариникига қараганда бирмунча фарқлироқ бўлиб, бунда аҳолига ва кичик корхоналарга тегишли бўлган автотранспорт воситаларини қабул қилиб олиш ва қайтариш жараёнлари ҳисобга олинади. ДНП КХ ЖТ2-Д2-ТХ1-Д 1-ТХ Транспорт воситаларини са=лаш

Техник хизмат кўрсатиш корхоналаридаги технологик жараён чизмаси Корхонанинг умумий технологик жараёни ТХ турлари ва таъмирлаш бўйича бажарилаётган ишларнинг технологик жараёнилардан ташкил топади. Булар эса ўз навбатида бажарилаётган операциялардан иборатдир. Операция - автомобил ёки унинг қисмларига бир ишчи постида, бир ёки бир неча бажарувчилар томонидан бажариладиган технологик Навбат кутиш жойи Ювиш Автомобилларни =абул =илиш, ишлаб чи=ариш жойларига йыналтириш ва мижозларга =айтариш 1-Ишлаб чи=ариш жойи 2-Ишлаб чи=ариш жойи 3-Ишлаб чи=ариш жойи 4-Ишлаб чи=ариш жойи Кафиллик ва сотишдан олдинги ТХК жойи ТХК сифати назорати

жараённинг якунланган қисми. Операциянинг ишлатиладиган жиҳоз ёки асбобларни ўзгартирмасдан бажариладиган бир қисмига ўтиш дейилади. Ишларни энг қулай кетма-кетликда бажариш учун техник хужжатлардан, яъни технологик хариталардан, завод кўрсатмаларидан, техник шартлардан фойдаланилади. Ишчи пости - ТХК жиҳозлари, ёрдамчи ускуналар ўрнатилган ва автомобил учун жой ажратилган, бир ёки бир неча иш ўрниларидан иборат бўлган муҳит. Иш ўрни - маълум бир ишни бажариш учун технологик ускуналар, ёрдамчи жиҳоз, мослама, қурилма ва асбоблар билан жиҳозланган бир ишчининг меҳнат қилиш муҳити. ТХК ва ЖТ технологик жараёни, АТК нинг ишлаб чиқариш техника негизида технологик ва операцион хариталар, пост хариталари, харита- схемалар ТХ учун қўлланма, ЖТ учун қўлланма ва бошқа турдаги ҳужжатлар ишлатилиб ташкил қилинади. Технологик жараёнларни тўғри ташкил қилиш, кам маблағ сарфлашни, меҳнат хавфсизлигини, ишчиларни камроқ кўчиб юришини, ишчилар ва ишчи постларига меҳнат ҳажмини бир хил тақсимланишини, ҳамда бириктирилган операцияларни сифатли бажарилишини таъминлайди.

КЎТАРИШ, ТАШИШ ВА ҚАРАШ ИШЛАРИ ТЕХНОЛОГИК ЖАРАЁНИ АТК да ЖТ ишлари технологик жараёнини ташкил қилиш техник, технологик ва ҳисобга олувчи ҳужжатларни тайёрлаш (таъмирлаш технологик хариталари, ажратиш-йиғиш ишлари хариталари) ҳамда, иш жойларини ташкил қилиш ишларини ўз ичига олади. Кўтариш, қараш ва ташиш жиҳозлари ЖТ ва ТХК да ишлатилиб улар автомобилларга ҳар томондан (устидан, тагидан, ёнидан) ХК ва Т га имкон яратади ва иш унумини оширади. Автомобилларга ТХК ишларининг 40-50 % тагидан, 10-20 % ёнидан ва 40-45 % устидан бажарилади. Кўтариш, қараш ва ташиш жиҳозлари иш унумини оширибгина қолмай балки, унинг сифатини оширишга ҳам имкон яратади. Асосий кўтариш, қараш ва ташиш жиҳозларга кўриш ариқчалари, кўтаргичлар ва эстакадалар, ёрдамчиларга эса дамкратлар, ағдаргичлар ва ҳар хил шу каби жиҳозлар киради. ТХК ва ЖТ ишларини бажариш асосан ишчиларни тик турган ҳолда ишлашини талаб этади. Кўриш ариқчалари: улар энг кўп тарқалган универсал кўриш тузилмалари бўлиб, автомобилларга устидан, ёнидан ва тагидан хизмат кўрсатиш учун имкон яратади. Кўриш ариқчалари билан боши берк, боши очиқ ишчи постлари ва оқимли қаторлар жиҳозланади. Улар энсиз ва энли бўлиши мумкин. Энсиз деб, ариқчаларнинг эни автомобил энидан кам бўлса, энли деб автомобил энидан кўп бўлса тушинилади. Кўриш ариқчаларининг турланиши

$Кўриш ариқчалари тузилиш автомобилларни турига боғлиқ бўлиб, узунлиги автомобил узунлигидан (енгил автомобиллар учун 1.4-1.5м, юк автомобиллар ва автобуслар учун 1.2-1.3 м) узун бўлади  Эни эса автобус ва юк автомобили учун 0.9-1.1 м, енгил автомобиллар учун 0.8 м бўлади. Кўриш ариқчаларига кучланишли ёритгичлар (42 В) ўрнатилади ва уларни ҳарорати 16-25  С бўлган, ҳар 1 метр узунликка 200 м.куб  соат ҳажмидаги,тезлиги 2-2,5 м  с ва йўналиши 45  бурчак остида бўлган ҳаво билан шамоллатиб турилиши керак. Чиқинди газларни чиқариш учун махсус трубалар ўрнатилади. Кўтаргичлар: Улар автомобилни керакли баландликка кўтариш учун хизмат қилади ва қуйидагича турланади: 1) Пол устидаги 2) Кўриш ариқчаларидаги Улар ўз навбатида қўзғалмс, қўзғалувчан бўлиши ва ишчи органлари бўйича эса, суюқли юритмали, электромеханик ва пневматик каби турларга бўлинади. Эстакадалар - темир бетондан, темирдан ёки ёғочдан баландлиги 0.7- 1.4 м қилиб ишланган бўлиб, 20-25 % қияликдаги чиқиш ва тушиш рампалари бўлган кўприклардан иборат бўлади. КЫРИШ АРИ+ЧАЛАРИ Б О Ш И Б Е Р К БОШИ ОЧИ+ Э Н С И З Э Н Л И Автомоби л Колеяси орали\ ида Ёнтомонл и Колея тагида кыприкл и Автомобил ни кытариб турувчи$

Улар боши берк ва боши очиқ, ҳамда қўзғалмас ва қўзғалувчан бўлади. Кўтариш ташиш мосламалари: автомобилларга ТХК ва ЖТ ишларида агрегат ва механизмларни кўтариш, ҳамда ташиш учун АТК да ҳаракатланувчи кранлар, юк ташиш аравачалари, электр тельферлари ва кран-балкалар ишлатилади. - ҳаракатланувчи кранлар: юкларни ердан кўтариш ёки ташиш учун ишлатилади. Улар кичик елкада 1000 кг гача, катта елкада 200 кг гача юк кўтариш ва ташиш қобилиятига эга. - юк ташиш аравачалари - автомобил агрегатларини ишлаб чиқариш корпусида ташиш учун ишлатилади. Улар махсус ишга мўлжалланган бўлиши ҳам мумкин (узатмалар қутиси, кўприк редукторини, кардан валини, рессорлар ва бошқа агрегатларни ечиш, ўрнатиш ва ташиш аравачалари). - кран балкалар-3,2 тоннагача, таллар 0,25-1,0 т гача юк кўтариш қобилиятига эга бўлиб, улар автомобиллардан агрегатларни ечиш, ўрнатиш ва ечилган агрегатларни керакли жойга элитиш учун хизмат қилади. Конвейерлар: ТХК ишлари оқимли қаторда бажарилганда автомобилларни постдан-постга кўчириш учун ишлатилади. Улар ишлаш вақтига қараб узлуксиз ишлайдиган ва тўхтаб-тўхтаб ишлайдиган бўлиши мумкин, автомобилни постдан постга ўтказиш турига қараб итарувчи, кўтариб юрувчи ва тортувчи каби турларга бўлинади. - итарувчи конвейрлар - автомобилларни олдинги ёки кейинги ғилдирагидан махсус итаргич ёрдамида ҳаракатлантиради (КХ, ТХ-1,2), кўтариб юрувчи - махсус ленталар устида автомобилларни постдан постга кўчиришда ишлатилади (КХ, ТХ-1, ТХ-2), тортувчи конвейрлар - автомобил оқимли қатор бўйлаб ўрнатилган илгакка махсус тросс ёки занжир ёрдамида бриктирилади ва илгак ҳаракати билан ҳаракатга келади.

Ажратиш-йиғиш ишлари технологик жараёни. ЖТ ишлари икки гуруҳ асосий ишларини ўз ичига олади: ажратиш-йиғиш ва устахонада бажариладиган ишлар. Ишнинг сифатли бажарилиши асосан тозалаш-ювиш ишларига, керакли жиҳозларни, асбоб ва ускуналарни танлай билишга ва техник шартларга риоя қилишга боғлиқдир. Ажратиш йиғиш ишлари - автомобилдан бузилган агрегатларни ечиш, улар ўрнига тузатилган ёки янгисини қўйиш, ҳамда бу даврда айрим деталларни таъмирлаш, жойига келтириш каби ишларни ўз ичига олади. Ажратиш-йиғиш ишларининг энг асосийлари: двигателларни, орқа ва олдинги кўприк, узатмалар қутиси-радиатор, илашиш муфтаси, осма деталлари, рессора, агрегатлардаги едирилган деталларни алмаштириш ҳисобланади. Юқоридаги ишларни бажариш учун кўтариш мосламалари, қуриш ариқчалари, агрегатларни ечиш ва ўрнатиш учун махсус кўтариш аравачалари ишлатилади. Агрегат, бирикма ва механизмларни бўлакларга ажратиш учун махсус ечгичлардан фойдаланилади, улар иш ҳажмини камайишига ва сифатини оширишга имкон яратади.

Адабиётлар 1. Ўзбекистон республикасида халқ хужалигини , шу жумладан автомобил саноатини бозор иқтисодиёти шароитларида ривожлантириш ва уларни эксплуатациясини ташкил этиш юзасидан Ўзбекистон Республикаси президенти И . А . Каримовнинг маърузалари , хукумат қарорлари , етук олим ва мутахассисларнинг фикрлари , чиқишлари ва илмий мақолалар (1991 йилдан шу кунгача . 2. Техническая эксплуатация автомобилей. под редакцией проф. Е.С.Кузнецов М: Транспорт,1991 г. 3. Техническая эксплуатация автомобилей. под ред. проф. Е.С.Кузнецова М: Т.,1991 г. 4. Ҳамрақулов О., Магдиев Ш. Автомобилларни техник эксплуатацияси, Жиззах, ЖизПИ, 2005й. 5. «Ўзбекистон Республикаси автомобил транспорти ҳаракатдаги таркибининг техник хизмати ва таъмири хақидаги Низом» Т., “Ўзавтотранс” коорпорацияси 1998-йил. 6. Крамаренко Г.В.,Николяев В.А., Шаталов А.И. Безгаражное хранение автомобилей при низких температурах. М:Транспорт 1984 г. 7. Лабезников М.Е.,Букеревич Ю.Л.Эксплуатация автомобилей в условиях жаркого климато и пустўнно-песчанной местности.М:Транспорт 1969г. 8. Ўқитишнинг техник воситаларини қўллаш учун мавжуд материаллар рўйхати. 9. Ҳамрақулов О ва бошқалар. Транспортвоситаларида ишлатиладиган эксплуатацион материаллар. Жиззах. ЖизПИ. 2004й. 10. Ҳамрақулов О ва бошқалар. Автотрнаспорт воситалаарини лойиҳалаш. Битирув малакавий ишини бажариш учун ўқув қўлланма. Жиззах. ЖизПИ. 2005й.

O'xshashlar

Автомобилларга техник хизмат кўрсатиш ва таъмирлаш (тхк ва т) тизими

Автомобил юриш қисмига тхк ва т технологияси.

Автомобил кузови ва кабинасига ТХК ва Т технологияси.

Двигателнинг совутиш ва мойлаш тизимига тхк ва т технологияси.

Автомобил трансмиссияси ва бошқариш тизимига тхк ва т технологияси