Толали махсулотларнинг нотекислиги - To'qimachilik - Referatlar

Толали махсулотларнинг нотекислиги

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

81.5 KB

Ko'chirib olish

Т олали махсулотларнинг нотекислиги Режа: 1. Нотекислик тушунчасининг моҳияти. 1. Нотекисликнинг турлари ва классификацияси. 2. Нотекисликнинг келиб чиқиш сабаблари. 3. Нотекисликнинг зарарлиги. 4. Нотекисликни камайтириш чоралари.

Ип йигириш саноати узлуксиз давом этувчи технологик жараёнлар мажмуасидан иборат бўлиб, унинг кўп сонли ўзаро боғлиқ ва шартли омиллари мавжуд бўлган назоратсиз ташқи ва ички ўзгаришлар ишлов берилаётган маҳсулотларнинг сифатига бевосита таъсир қилади. Ушбу омилларнинг алоҳида ёки биргаликдаги таъсири даражаси оқибатида технологик жараённинг барқарорлигида бузилишлар содир бўлиб, хомаки ва тайёр маҳсулотларнинг сифат кўрсаткичларида кескин ўзгаришларнинг юз беришига, яъни нотекисликнинг пайда бўлишига олиб келади. Нотекисликни оддийроқ қилиб маҳсулотнинг узунлиги бўйича йўғон ва ингичка жойлари такрорланиши мумкин. Агар йигирилган ипнинг бутун узунлиги бўйича турли кесимларда, кўндаланг қирқимларида чизиқий зичлигини, толалар сонини, пишиқлигини ва бурамлар сонини аниқлаб таҳлил қилинса, бу кўрсаткичларнинг узунлик бўйича бир хил эмаслигини кузатиш мумкин. Демак, бу кўрсаткичлар бир қирқимдан иккинчисига ўтганда ўзгарувчан бўлиб, ипнинг тузилишига боғлиқ бўлади ва нотекисликка олиб келади. Демак, нотекислик тушунчаси назарий жиҳатдан маҳсулот сифат кўрсаткичларининг (чизиқий зичлиги, пишиқлиги йўғонлиги) ўртача қийматдан қанча миқдорга фарқланиши ифодаланади. Нотекисликнинг турлари ва классификацияси Нотекисликнинг турлари жуда кўп бўлиб, уларни иккита асосий гуруҳга бўлиш мумкин: 1. Тасодифий. 2. Тасодифий бўлмаган, систематик нотекисликлар. Биринчи тур нотекислик классификациясини проф Зотиков В.Е. илмий асослаб берди, кейинчалик проф А.Г. уни кенгайтирди ва тўлдирди. Даврий нотекислик Маҳсулот кўрсаткичларининг ўртача қийматдан четга чиқишлари вақт давомида тўғри ва кетма-кет бўлиб технологик жараёнларнинг шарт-шароити билан изоҳ ланади. 2

Масалан, чўзиш асбобидаги цилиндр ва валикларнинг ҳар бир айланишидаги урилиш (биение) ёки эксцентрик (марказдан оғиш) ўрнатилиши. Бу турда амплитуда ва тебраниш тўлқинининг узунлиги даврий қонуниятни кўрсатади. Нодаврий нотекислик (тасодифий). Маҳсулот кўрсаткичларининг ўртача қийматдан четга чиқиши вақт давомида бир хил бўлиб, амплитуда ва тебра ниш тўлқинининг узунлиги тасодифий қонуниятга бўйсунади. Бунга чўзиш натижасида ҳосил бўлган нотекислик мисол бўла олади. Функционал нотекислик. Маҳсулот кўрсаткичларининг ўртача қийматдан четга чиқиши вақт давомида бир томонлама ўзгариб боради, яъни кўпайиб ёки камайиб боради (пилта, пилик қирқимларидан мисол). Маҳаллий нотекислик (ҳудудий). Маҳсулот кўрсаткичларининг қисқа вақт орасида бирдан ў згариши билан ифодаланади. Машинанинг нормал ишлаши бўзилганда, тўхтатилиб юргизилганда, холст янгисига алмаштирилганда, чўзиш асбоби ўз 3

вақтида тозаланмаганда ва ниҳоят цех тозаланаётганда момиқларни пилик ёки ипга тушиб қолиши оқибатида содир бўлади. Аралаш ва мураккаб нотекислик. Бу турдаги нотекислик турли сабабларга кўра пайдо бўлган бир неча нотекисликларнинг қўшилишидан содир бўлади. Улар гўё бир-бири устига жойлашгандек бўлиб, мураккаб нотекисликни ташкил этади. Йигириш корхоналарининг тажрибасида ва илмий тадқиқот ишларида йигириш маҳсулотларининг нотекислиги уч турга ажралади: 1. Ички нотекислик. - Битта холст, битта таздаги пилта, битта ғалтакдаги пилик ёки битта найчадаги ипнинг нотекислиги. 2. Ташқи нотекислик - Бир нечта паковкалар ўртасидаги нотекисликдан иборат (масалан 2 холст, 2 таз пилта, 2 ғалтак пилик, 2 найча ип). 3. Умумий нотекислик - Тадқиқ этилаётган маҳсулот учун тўлалигича паковкаларга ажратилмасдан аниқланган нотекислик ёки машинанинг ҳамма чиқарувчи органлар бўйича маҳсулот нотекислигига айтилади. Таркибий нотекислик Маълумки ҳар бир йигириш маҳсулоти толаларлардан тузилган. Ана шу маҳсулотнинг узунлиги бўйича турли қирқимларида ҳар хил узунликдаги толалар хиссасини (тақсимланиш) ўзгариши таркибий нотекисликни ҳосил қилади. Таркибий нотекислик дифференциал функция f ( e ) билан ифодаланади. 4

Шундай қилиб, йигириш маҳсулотлари нотекислиги кўп омилли ва жуда мураккаб ходиса бўлиб, унинг келиб чиқиши сабаблари ва камайтириш чора тадбирлари ўрганилади. Йигириш маҳсулотларининг нотекислигига қуйидагилар сабаб бўлиши мумкин: 1. Ишлатилиши лозим бўлган хом ашё, яъни толаларнинг асосий хоссалари билан текисмаслиги. 2. Толалар аралашмасида компонентлар миқдорининг доимий бўлмаслиги, уларнинг яхши аралашмаганлиги. 3. Машиналар ҳолатининг ёмонлиги, уларнинг яхши ишламаслиги. 4. Ишчилар малакасининг етарли эмаслиги, меҳнатни ташкил қилишдаги нуқсонларнинг мавжудлиги. 5. Цехдаги ҳарорат ва намлик шароитларининг тез-тез ўзгариб туриши. Нотекисликнинг зарарлиги Тўқимачилик маҳсулотларининг сифатли бўлиши кўп жиҳатдан йигирилган ипнинг қанчалик равон ишланилишига боғлиқ. Агар ипнинг нотекислиги юқори бўлса, унинг нисбий пишиқлиги камаяди, демак ундан тўқилган матонинг пишиқлиги ҳам кам бўлади. Нотекис ипдан тўқилган матода ҳар ҳил нуқсонлар пайдо бўлади (йўл-йўлик ва бошқа) ташқи кўриниши ёмонлашади, унга талаб камаяди. Ип нотекислигининг кўп бўлиши йигиришда, тўқувчилик ва трикотаж ишлаб чиқаришда узилишлар сонининг кўпайишига сабаб бўлиб, меҳнат унумдорлигининг кескин камайишига, хизмат зонасининг қисқаришига, маҳсулот таннархининг ошишига ва корхонанинг бошқа иқтисодий кўрсаткичларига салбий таъсир кўрсатади. 5

Нотекисликни камайтириш усуллари 1. Аралашма тўғри танланиши керак. 2. Ставкадаги той пахталарнинг сони 24 тадан кам бўлмаслиги керак. 3. Аралашма ҳар турли маркалардан ҳосил қилиниши керак. 4. Қўшиб ингичкалаштириш жараёнини жорий қилиш керак. 5. Ингичкалаштиришни босқичма-босқич амалга ошириш керак. 6. Ґар хил технологик ўтимларда толалар миқдорининг ҳар хил бўлишини таъминлаш лозим. 7. Чўзиш жараёнида автоматик ростлагичларни қўллаш керак. 8. Ўтимларни камайтириш, поток линияларни жорий этиш керак. 9. Машиналардан тўғри самарали фойдаланиш керак. Нотекисликни аниқлаш усуллари 1. Нотекисликни уни ташкил этувчи компонентларга ажратиб аниқлаш; 2. Корреляцион тахлил. 3. Спектрал тахлил. 4. Нотекислик градиентини аниқлаш. Йигириш жараёнлари эҳтимоллар куринишида булганлиги сабабли маҳсулотлар нотекслигини аниклашда эхтимолликнинг статистик характеристикалари ишлатилади. Улар куйдагилар:  математик кузатиш (кузлаш)  квадратик чекланиш (фарк)  чизикий нотекслик  вариация коэффициенти ёки квадратик нотекслик. Ушбу курсаткичларни аниклаш учун тадкик этилаётган маҳсулот хоссаларини билдирувчи тажриба синов натижаларидан иборат туплам ҳосил килинади. Одатда булар ракамлар булиб тажриба натижалари ва сонини ифодалайдит. 6

Адабиётлар: 1. Ш.Р. Марасулов « Пахта ва кимёвий толаларни йигириш» I - кисм. Тошкент 1979 йил. 2. Ш.Р. Марасулов « Пахта ва кимёвий толаларни йигириш» I - кисм. Тошкент 1979 йил. 3. Азимов Б.А. «Пахта йигириш фабрикаларини лойихалаш» Тошкент 1995 йил. 4. Бадалов К.И. и др. « Прядение хлопка и химических волокон» I -часть М.1982 г. 5. Бадалов К.И. и др. « Прядение хлопка и химических волокон» I -чась М.1982 г. 6. Бадалов К.И. и др. « Лабораторный практика по прядению хлопка и химических волокон » М.1978 г. 7. Широков В.П. и др. «Справочник по хлопкопрядению» М.1985 г. 8. Х.Х. Ибрагимов. Ва бошк. « Йигириш машиналари» Т. 1985 й. 9. Болясов П.Д. и др. « Лабораторный практика по прядению хлопка и химических волокон » М.1967 г. 10. Макаров А.И. и др. «Расчет и конструирование машин прядильного производства» М. 1981 г. 11. Иванов С.С., Филатов О.А. «Техконтроль в хлопкопрядение» М. 1978г. 12. Плеханов Ф.М. и др. «Пневмомеханическая прядильная ìàøèí БД-200» М. 1976 г. 7

O'xshashlar

Толали маҳсулотларни тараш назарияси

Толали маxсулотларни аралаштириш ускуналари

Толали маҳсулотларни тараш назарияси

Толали махсулотларни титиш жараёни

Толали махсулотларни тойлаш жараёни