Толаларни титиш тозалаш ва аралаштириш - To'qimachilik - Referatlar

Толаларни титиш тозалаш ва аралаштириш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

548 KB

Ko'chirib olish

Толаларни титиш тозалаш ва аралаштириш Режа: 1. Титиш - тозалаш жараёнлари моҳияти ва мақсади. 2. Титиш жараёнини тахлили 3. Тозалаш жараёни 4. Пахта толасини корхонага қабул қилиш ва сақлаш 5. Пахта толасини титиш - тозалаш агрегатлари

Таянч сўз ва иборалар Сертификат, партия, той, чиқиндилар, қайтимлар, толани қабул қилиш, сақлаш, кондицион оғирлик, саралаш усуллари, титиш, тозалаш, агрегат, аралаштириш, таъминлаш панжараси, титиш панжараси, ажратувчи барабан, транспортёр, қозикли барабан, пичоқли барабан, тезюрар конденсер, резерв бункер, саваш. Титиш - тозалаш жараёнлари моҳияти ва мақсади. Тўқимачилик саноати корхоналарига толалар пресслаб боғланган той шаклида етказиб берилади. Бундай тойларда толалар ўта тартибсиз, бир-бири билан илашган ҳолда зич жойлашади. Толалар билан бирга хом ашёни тайёрлаш, дастлабки қайта ишлаш жараёнларида қўшилган ёки ҳосил бўлиб уларга илашган хор-хас ва нуқсонлар ҳам бўлади. Толадаги хор-хас ва нуқсонлар қайта ишлаш ва ип олиш жараёнларини қийинлаштиради ва ташқи сифатларини пасайтиради. Сифатли ип тайёрлаш учун толаларни тозалаш зарур. Одатда ип йигириш учун бир неча турдаги ёки турли сифатдаги толалар қўшиб ишлатилади. Хоссалари бир-биридан фарқланадиган толалар ипда бир текисда тақсимланган бўлиши учун уларни яхши аралаштириш лозим. Толаларни тозалаш, аралаштириш учун улар имкони борича бир- биридан ажралган ва сони унча кўп бўлмаган толалар гуруҳи -бўлакчалар ҳолига келтирилиши керак. Ушбу жараён титиш деб номланади. Юқорида келтирилган фикр ва мулоҳхазалардан кўриниб турибдики титиш, тозалаш, аралаштириш жараёнлари маълум кетма-кетликда такрорланиши ва узулуксиз давом этиши лозим. Жараёнларни ташкил этиш ва амалга ошириш кўп жиҳатдан толаларни табиатига, физик-механик ва бошқа сифат кўрсаткичларига

боғлик. Шунинг учун уларни ип йигиришга тайёрлаш технологияси ва жиҳозлари ҳам турлича бўлади. Пахта толаларини йигиришга тайёрлашнинг дастлабки босқичи тойларни титиш, хор-хасдан ва нуқсонлардан тозалаш, аралаштириш жараёнларидан иборат. Лозим бўлганда толаларни эмульсиялаш, қўшимча намлаш йўли билан зарур хоссалари қисман тикланади. Тўқимачилик саноатида ишлатиладиган барча турдаги толалар, улардан кандай махсулот ишлаб чикаришидан қатий назар титишни талаб этади. Бунда титиладиган толаларни барчасини бирданига қайта ишлаб бўлмайди. Шунинг учун титш жараёни толали махсулотга уларни элементлари ўртасидаги боғланиш ва илашишни йўқотиш, алохида бўлакларга ажратиш мақсадида кўрсатиладиган механик таъсирлар йиғиндиси ҳисобланади. Пахта толаларини той ҳолатдаги зичлиги 650 кг|м 3 гача боради. Махсулот олиш учун титиб бўлакчалар катталигини, ҳажмий зичлигини камайтириш зарурати биринчидан ярим махсулот олишда толаларни тартибли тақсимлаш, иккинчидан толаларни хор-хас ва нуқсонлардан тозалаш учун бўлакчалар ўлчами кичик бўлиши лозим. Учинчидан толаларни аралаштириш уларни яхши титилганда катта самара бериши билан изоҳланади. Титиш жараёнини тахлили Толаларни чимдиб ёки қатламга қаттиқ ва қайта қайта зарба бериш усулларида титилади. Чимдиб титиш сирти қозиқчалар, игналар ёки тишли қопламага эга бўлган ишчи қисмлар ёрдамида амалга оширилади. Бу усул толаларга бир томонлама ёки бир вақтда икки томонлама таъсир кўрсатиб бўлакчаларга бўлинади. Бир томонлама таъсирда толаларга маълум тезликда ҳаракатланаётган ишчи қисмдаги игна ёки қозиқ таъсир этиб, ундан бирон ўлчамдаги бўлакчани ажратиб олади. Бунга игна панжарали титиб

таъминловчи (П-1,П-5) той титувчи (РКА, АП,BDT), игнали савағичлар ўрнатилган жиҳозлардаги титиш жараёнини мисол қилиш мумкин. Икки томонлама таъсир кўрсатиб чимдиб титиш икки хил тезликда ёки қарама-қарши томонга ҳаракатланаётган ишчи қисмлар ёрдамида амалга оширилади. Бунда ҳар бир қисмда толали материалнинг бирон бўлаги қолади. Икки сиртни таъсири уларнинг ҳаракат йўналишига нисбатан игна ёки қозикларни қиялигига ҳам боғлик. Одатда бундай усул дастлабки титилган толаларни янада титиш учун амалга оширилади. Толаларга қаттик ва қайта-қайта зарба беришни саваш деб ҳам юритилади. Бу усулда толалар қатлами савағичлар, пичокли барабан ёрдамида зарба бериб титилади. Бундан ташқари толаларга эркин ҳолда зарба бериш ҳам қўлланилади. Толаларни титиш усуллари

+исилган толалар қатламига савағич ёки пичоқ таъсир этганда белгиланган ўлчамдаги бўлакчаларни узиб олади. Эркин ҳолдаги толага зарба берилганда улар бўлинишдан кўра кўпрок зичлиги камаяди. Зарбалар таъсирида толалар бўлакчаси қўзгалмас пичок ёки колосник сиртига урилади. Бундай урилишда толаларни бир биридан қочиши ҳисобига илашиш кучи камаяди ва бўлакча момиқроқ бўлиб, зичлиги камаяди. Айнан бир ишчи қисм ёки машинанинг титиш имкониятини, яъни машинада толаларни титиш даражасини қуйидагича қиёсий баҳолаш мумкин Тқ G|q , бу ерда G ва q-мос равишда машинага кираётган ва чиқаётган толалар бўлакчасининг массаси (ҳажми ёки тушиш вақти). Титиш жараёни жадаллигини бир грамм толага тўғри келадиган титиш аъзосидаги игна ёки қозиқчалар сони билан баҳоланади I қ ( v bj )/ P , бу ерда v - титувчи қисм тезлиги, м|с; b - машинанинг ишчи кенглиги, м; j - игналарни жойлашиш зичлиги (м 2 ); P - унумдорлик, г. IА  ,   Б

Титиш жадаллигини титиш самарадорлиги ва салбий окибатлар билан богликлиги Титиш жараёнини самарадорлигига толали материал хоссалари, титиш жадаллиги, ишчи қисмлар орасидаги масофа, ишчи қисм конструкцияси, толанинг дастлабки титилганлик даражаси таъсир кўрсатади. Ушбу омилларни ҳисобга олган ҳолда ҳар бир машина ва ишчи зоналардаги технологик кўрсаткичлар танланади. Уларни амалда текшириб кўрилгач, тузатишлар билан машина учун зарур параметр тариқасида қабул қилинади. Титиш жараёнида толаларни узилиши, нуқсонларни ҳосил бўлиши, хор хасларни майдаланиб кетиши титиш жадаллигини танлашда унинг самарадорлиги ( ) ва салбий таъсири (  )ни инобатга олишни тақозо этади. (4.2.-расм) Титиш жадаллигини маълум даражагача ортиб боришида салбий оқибатлар кузатилмайди. А нуқтадан бошлаб салбий оқибатлар кўпайиб боради. Б нуқтада титиш самарадорлигини ортиши сезиларсиз бўла бошлайди. Шунинг учун титиш жадаллигини АБ оралиқда сақлаб қолиш мақсадга мувофиқ. Тозалаш жараёни Тозалаш жараёнининг моҳияти - толалардан хор-хас ва нуқсонларни ажратиб чиқаришдан иборат. Титиш жараёнида нуқсонлар ва хор-хаснинг тола билан илашиши кучсизланади. Бироқ уларни тўла ажратиш учун толага куч билан таъсир этиш ва уни силкинишини юзага келтириш керак. Бу жараён уларга зарба бериш йўли билан амалга оширилади. Тозалаш машиналари ишчи қисмлари остига колосник панжара ўрнатилади. Зарба таъсирида бўлакча колосникнинг ўткир қиррасига урилиб тўхтайди (4.3-расм).

Нуқсонга илашган толалар колосникни қамраб олади. Толанинг устидаги хор-хас ва нуқсон тола билан камроқ илашган бўлса у толадан ажралади ва панжара оралиғидан унинг остидаги камерага тушади. Ажралиб кетаётган нуқсонга илашиб колган айрим толалар улар билан бирга чиқинди камерасига тушади. Толаларни тозалашда зарба усулидан ташқкари аэродинамик, пневматик усуллардан ҳам фойдаланилади. Тозалаш жараёенининг самарадорлиги толадан ажратиб чиқарилган хор-хас ва нуқсонлар фоизи билан баҳоланади. Уни аниқлаш учун машинада ҳосил бўлган чиқинди таркибидаги (S ч )ва толадаги хор-хас ва нуқсонлар миқдори (S т ) аниқланади. Битта машинадаги тозалаш самарадорлиги қуйидаги формуладан топилади Т 1 қ (S ч | S т )100. расм. Тозалаш жараёнида ишчи қисмлар таъсири R 1 R 3R 2R 3 R 2 R 1

Кетама-кет ўрнатилган бир неча машиналарнинг умумий тозалаш самарадорлиги Т с қ (ΣS ч | S т )100. Аралаштириш жараёнинг моҳияти ҳар бир турдаги ва турли хоссаларга эга бўлган толаларни олинадиган ярим тайёр махсулотда бир текисда тақсимлашдан иборат. Толаларни аралаштиришнинг тасодифий ва тартибли тақсимланиш усуллари мавжуд бўлиб, уларни мос равишда ташкил этилмаган ва ташкил этилган усуллар деб ҳам юритилади. Тасодифий усулда титилган толалар ва бўлакчаларни тартибсиз равишда ҳаракатланиши натижасида уларни аралашмада қайта тақсимланиши содир бўлади. Тартибли аралаштириш усулида толалар оқимлар ёки қатламлар шаклида қўшилади. Олинган ярим махсулотнинг ихтиёрий кўндаланг кесимида ҳар бир турдаги толалар миқдори уларни қўшишдаги белгиланган улушига тенг бўулади. Ушбу усул хоссалари бўйича катта фарқларга эга бўлган толаларни, масалан пахта ва кимёвий толаларни аралаштириб ишлашда қўлланилади. Тасодифий аралаштириш таъминлаш ва махсус аралаштириш камераларида амалга оширилади. Тартибли аралаштириш панжараларда, узатиш қувурларида амалга оширилади. Пахта толасини корхонага қабул қилиш ва сақлаш Пахта толаси заводларда тойлангандан кейин марка ёки партияларга ажратиб жґнатилади. Партия ёки маркаларда той пахаталарнинг сифат кґрсаткичлари бир-бирига яқин бґлиши керак. Ґар бир пахта тойида заводнинг номери, той пахтанинг оҚирлиги, сифат кґрсаткичлари (сертификат) ёзилади. Сертификатда пахта толасининг асосий хоссалари,

толанинг узунлиги, ингичка-йґҚонлиги, пишиқлиги, сорти, намлиги, ифлослик даражаси ёзилади. Келитирилган пахта толасини фабрикада аввал оҚирлиги, сґнг сертификат бґйича хамма кґрсаткичлари текширилади. Йигириш фабрикаларини доимий ва тґхтовсиз ишлаши учун хар бир фабрикада уч ойлик пахта захираси сақланиши ва пахта сақлаш омбори корхонадан 50-150 метр масофада бґлиши керак. Оддатда той пахталар 5-6 қатор штабель қилиб тахланган холда сақланади. Шундай қилинганда той пахтани олиш хам қґйиш хам осон бґлади. Пахта толасини титиш - тозалаш агрегатлари Толаларни титиш, тозалаш ва аралаштириш жараёнлари турли жихозларда амалга оширилади. Ушбу мақсадда ўрнатилган ва бир-бири билан боғлаб ҳосил қилинган тнхнологик жиҳозлар туркуми титиш-тозалаш агрегати деб юритилади. Пахта толаларини титиш ва тозалаш самарадорлиги титиш тозалаш агрегатлари таркибига кирувчи жихозларнинг турига, кетма-кетлигига боғлиқ. Шунинг учун агрегатларни титиш ва тозалаш имкониятларига қараб баҳолаш мақсадга мувофиқ. Агрегатларнинг таркиби хом - ашёни сифатига ва аралашма таркибига қараб турлича бўлиши мумкин. Бунда хом ашёдан самарали фойдаланиш, махсулот сифатини таъминлаш, унинг таннархини арзонлаштириш учун агрегат таркибидаги машиналар сони, тури атрофлича асосланиши лозим. Чунки ҳар бир жихоз қўшимча чиқинди ҳосил бўлиши, ишлаб чиқариш майдонини эгалаши ва энергия сарфини ошишига олиб келади. Пахта толаларини титиш - тозалаш учун ишлатиладиган агрегатлардан бири 7-расмда кўрсатилган. Бу агрегат юқори тозалаш самарадорлигига эга бўлган агрегатлар жумласига киради. Пахта

толаларини тойларини АП-18 (1) русумли автоматик таъминловчида титилади. равсм. Титиш- саваш агрегати. Автоматик таъминловчида аралалаштириш жараёнини амалга оширилмагани учун толаларни сифатли аралаштириш мақсадида ўрнатилган аралаштирувчи машина МСП-8(2) ўрнатилади. Аралаштирувчилардан чиқаётган толалар конденсор КБ-4 (3) ёрдамида қия тозалагич ОН-6-4 (4) га узатилади. Бу машинада толаларни эркин ҳолда титиш, тозалаш жараёнлари амалга оширилади. Сўнгра толаларни тозалаш кетма-кет ўрнатилган қия тозалагич ОН-6-4 (5) да давом эттирилади. Иккинчи тозалагичдан сўнг толаларни горизонтал титувчи РГ-1М (6)да янада титиш ва тозалаш мумкин. Агрегат таркибидаги тозалагич ва титувчи жихозлар турлари ва уларни кетма-кетлиги толалардаги хор-хас миқдорига қараб ўрнатилади. Агарда толаларда хор-хас миқдори оз бўлса горизонтал титувчини агрегатдан узиб қўйиш мумкин. 1 2 3 54 6 8 87 6 9 97 10 10 11 11

расм. Тоаларни тараш машинасига тақсимлаш тизимли агрегат ( поток линия) Агрегатдаги охирги қия тозалагич ёки горизонтал титувчидан чиққан толалар ҳаво ёрдамида тақсимлагич РВП-2 (7) орқали саваш машинасига узатилади. Тақсимлагич толалар оқимини иккита МТМ (8) саваш машинасига бир хилда етказиб бериш учун хизмат қилади. Бу русум саваш машиналари толалар қатлами-холстни маълум узунликда ўраб беради. Шу билан титиш - тозалаш агрегатидаги жараёнлар тугайди. Агарда МТМ ўрнига МТБ (9) русумдаги саваш машинаси ўрнатилса, ундан чиқадиган толаларни КБ-4(10) конденсери ёрдамида қўшимча таъминлагич ПРЧ-2(11)га узатилади. (4.5-расм). Бу таъминлагич пахтани махсус тақсимлагич ёрдамида тараш машиналари бункерларига тарқатиб беради. Паст навли толаларни ва уларни чиқиндилар билан аралашмасини қайта ишлаш учун мўлжалланган титиш-тозалаш агрегатида чиқиндилар учун мўлжалланган жиҳозлар ўрнатилади. Риетер (Швейцария) фирмасининг толаларни титиш, тозалаш ва аралаштиришга мўлжалланган жиҳозлари бир неча туркум ва гурухларга бўлиниб, уларни қўлланиш кўлами, тола тури ва титиш усулига мос равишда турлича белгиланагн. Толаларни титиш - тозалаш агрегатларида қўлланиладиган жихозлар қуйидагилардан иборат: 1. Автоматик той титувчи Унифлок А1|2 (Унифлок А1| 2-2000 ёки Унифлок А 10). 2. Титиб-таъминловчи -В 3 |4 ва аралаштирувчи -В 3| 4. 3. Аралаштирувчи машина -В 3|3. 4. Бир барабанли тозаловчи-В 4|1 ва Униклин В 1. 5. Аралаштирув тозаловчи -Унимикс В 7|3.

6. Тола тозаловчи ЕRМ 5|5 ёки - В 50. 7. Чиқинди титувчи - В 2 | 5. 8. Тозаловчи қурилма- Контиметер В0|1. 9. Таъминловчи комонентби -В 0| 2. 10. Чиқкинди пресси - А 5|1 Агрегатлар ва поток линиялар тола турига қараб турли таркибда ва тартибда бўлиши мумкин. Бундай агрегат одатда поток усулида ўрнатилиб тараш машиналари билан бирлаштирилдаи. Тручлер фирмаси пахта ва кимёвий толаларни, уларнинг аралашмаларини титиш ва тозалаш учун мўлжалланган агрегат ва поток линиялар ишлаб чиқаради. Бу линиялар тола таркибига кўра турлича бўлиши мумкин. расмда шундай линиялар тасвирланган. Агрегатдаги ҳар бир машина навбатдаги машина билан қувурлар орақали боғланган. Бунда система асосий тармоқ ва қўшимча тармоқга эга. Зарур бўлганда тола таркибидаги хас чўп ва нуқсонлар миқдори ёки титиш даражасини ҳисобга олиб у ёки бу машинани умумий тармоқдан клапанлар ёрдамида узиб қўйиш мумкин. Бу ўз навбатида агрегат самарадорлигидан етарли даражада фойдаланиш билан бир қаторда ортиқча ишлов беришни, чиқинди миқдорини ростлаш имкониятини яратади. Тручлер фирмаси пахта ва кимёвий толаларни титиш-тозалаш учун қуйидаги вариантларда агрегатлар таркибини тавсия этади(4.6-расм) Толали чиқинди таркибидаги оғир аралашма ва нуқсонларни ажратувчи SEPAROMAT ASTA машинаси дастлабки титилган ва тозалаш босқичидан ўтган толаларни тозалашга мўлжалланган.

расм. Тручлер фирмаси титиш тозалаш агрегатлари 1. Автоматик той титувчи БЛЕНДОМАТ ВДТ019,2. Автоматик той титувчи БЛЕНДОМАТ ВДТ020, 3. Юқори унумдорли конденсер LVSAB ,4. Икки барабанли тозаловчи АКСИяФЛО AFG, 5. Тортиш стансияси СЕКУРОМАТ, 6. Вентилятор TV 425, 7. Икки йўлли тақсимловчи VT2, 8. Кўп камерали аралаштирувчи МСМ10 Тозаловчи КЛИНОМАТ CVT4 билан ,9. Чангдан тозаловчи ДУСТЕКС DX , TV425 ва TVF425 вентилятори билан 10.Кўп камерали аралаштирувчи МСМ 4 Тозаловчи КЛИНОМАТ CVT4 билан, 11.Тортиб таъминловчи PWSE, 12.Толалар бўлакчаларини аралаштирувчи FM,13.Титиб таъминловчи BOWA,14. Чиқинди таъминловчи AS,15. Кўп камерали аралаштирувчи МСМ 6 Тозаловчи ТУФТОМАТ ТFV 1 билан, 16.Кўп камерали аралаштирувчи МРМ 6,17.Куп камерали аралаштирувчи МСМ 8

Тозаловчи КЛИНОМАТ CVT1 билан 18.Кўп камерали аралаштирувчи МСМ 8 Тозаловчи КЛИНОМАТ CVT3 билан Саноатда LGW 600, LGW 800 ва LGW 1000 русумдаги машиналардан фойдаланиди. Уларнинг ўлчамлари русумига мос равишда тайёрланган. Ушбу қурилма толалар оқимини ҳаракатланувчи камераси сифатида оқимни ўзига хос траектория бўйлаб ҳаракатланишини таъминлайди.

Адабиётлар: 1. Ш.Р. Марасулов. Пахта ва химёвий толаларни йигириш. 1 қисм, Тошкент, 1979 й., 43-65 бет. 2. Ш.Р. Марасулов ва бошқалар. Толали материалларнинг механик технологияси. Тошкент, 1971 йил, 32-45 бет. 3. И.Г. Борзунов и др. Прядение хлопка и химических волокон. 1 часть, М.: 1982, стр. 87-121. 4. К.И. Бадалов и др. Лабораторнўй практикум по прядению хлопка и химических волокон. М.: 1978, стр. 62-80 5. В.И. Будинков. Обҳая технология хлопкопрядильного производства, М.: 1970, стр. 71-85

O'xshashlar

Толаларни титиш ва аралаштириш, тозалаш машиналари

Пахта толасини титиш, тозалаш ва аралаштириш

Толаларни мойлаш ва эмульсиялаш титиш тозалаш жараёнларини ташкил этиш

Титиш тозалаш агрегатлари жиҳозлари. Толали маҳсулотларни аралаштириш ускуналари

Титиш-тозалаш жихозлари