Tana o`lchamlari turlari - To'qimachilik - Referatlar

Tana o`lchamlari turlari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

185 KB

Ko'chirib olish

Tana o`lchamlari turlari Reja: 1. Asosiy antropometrik nuqtalar va ularni aniqlash. 2. Asosiy o`lchamlar va ularni olish usullari 3. Odam gavdasining razmerlari tasnifi va kiyimlarning razmer standartlari

1. Kiyim loyihalashda odam figurasining o`lchamlarini olish asosiy, ma`sul va murakkab jarayonlardan biri hisoblanadi. Muayyan qomatga mo`ljallangan buyum konstruksiyasining chizmasi undan o`lchab olingan o`lchamlar bo`yicha quriladi. O`lchamlarni olish murakkabligi, birinchidan, odam tanasi murakkab tuzilishida, ikkinchyadan, odam figurasida tana va kiyimning shakli va razmerlarini aniqlaydigan yaqqol ifodalangan kerakli dastlabki nuqta va chiziqlar yo`qligida, uchinchidan, o`lchamlarni olish vaktida figuraning qomati va yelkasi, qo`llarining holati) o`zgarib turishida. Konstruksiya chizmasining sifati va figurada kiyimning to`gri o`rnashuvi o`lchamlar aniq va to`g`ri olinganiga bog`liq. O`lchamlar odam tanasida yaqqol ifodalangan va oson paypaslab aniqlanadigan skeletning o`simtalari yoki yumshoq to`qimalarda aniq ko`rinadigan chegaralarida joylashgan antropometrik nuqtalarga tayanib olinadi. Konstruksiyalash maqsadida qo`yidagi nuqtalardan foydalaniladi: 1 - cho`qqi nuqtasi - o`ng ko`zni pastki burchagi bilan quloq kesmasi gorizontaldan chetga chiqmagan holda boshni eng cho`qqi nuqtasi; 2 - bo`yin nuqtasi - yettinchi bo`yin umurtqasining o`tkir o`simta uchi; 3 - bo`yin asosining nuqtasi - bo`yinning aylana chizig`i yelka qiyaligi chizig`i bilan kesishgan nuqtasi; 4 - o`mrov suyaganing nuqtasi - o`mrov suyagining to`sh suyagiga birikkan yuqori nuqtasi; 5 - to`sh suyagining yuqori nuqtasi - to`sh suyagi yuqorisidagi qirqimning o`rtasi; 6 - to`sh suyagi o`rtasidagi nuqta - to`sh suyagining o`rta chizig`ida to`rtinchi juft qovurg`alar uchi birikkan sathda joylashgan; 7 - yelka akromial nuqtasi – ko`krak akromial o`simtasining yon tomonidagi eng bo`rtgan nuqtasi; 8 - yelka nuqtasi - kurak suyagi akromial o`simgasining yuqoridagi cheti bilan yelka bo`g`imi sohasini ikkiga bo`lgan vertikal tekislik kesishgan joyi;

9 - tirsak nuqtasi- bilak suyagining tashqi tomonidagi yuqori uchi; 10 – ko`krak uchi nuqgasi – ko`krak bezining uchi; 1l - qirra nuqtasi - yonbosh suyak qirrasining chetga eng ko`proq turtib chiqqan nuqtasi; 12 - tizza nuqtasi - tizza qopqog`ining markazi; 13 -qo`ltiqning oldingi burchagi - qo`l pastga tushirilgan hodda qo`ltiq chuqurchasining oldingi cheti hosil qiladigan yoyning eng baland nuqtasi; 14 - qo`ltiqning orqa burchagi - qo`l pastga tushirilgan holda qo`ltiq chuqurchasining orqadagi cheti hosil qiladigan yoyning eng baland nuqtasi; 15 - dumba nuqtasi — dumbaning eng bo`rtiq nuqtasi; 16 - bel chizig`ining badandlik nuqtasi — biqinning ichiga botib turgan joyida pastki qovurg`a bilan yonbosh suyagining orasida joylashgan, 4.1-rasm). O`lchamlarni olish vaqtida odam ich kiyimda yoki yengil ko`ylakda, loyihalanayotgan buyum bilan kiyiladigan poyabzadda bo`lishi kerak. O`lchamlari olinayotgan odam tinch, zo`riqmasdan, qo`llar tushi rilgan, tovonlar birlashtirilgan holda turib, oyoq uchlarining orasi 15-20 sm bo`lishi kerak. O`lchamlar olish vaqtida odamning holati o`zgarmasligi k e rak. 4.1 - rasm. Gavdaning antropometrik nuqtalari O`lchamlarni olishdan avval figuraning tipini, qomatini va uning asimmetriyalarini aniqlash maqsadida figuraning tuzilishi o`rganiladi. O`lchamlar o`ng tomondan olinadi, asimmetriyali joylar o`ng va chap tomonlardan o`lchanadi.

O`lchamlarni olish jarayonida turli asbob va moslamalardan foydalaniladi. Aylanalar, bo`ylama, ko`ndalang va yoysimon o`lchamlar santimetrli tasma yordamida olinadi. O`lcham olish vaqtida tasmani tananing yumshoq to`qimalariga botirmasdan tanaga zich yopishtirib o`lchanadi. Figuraning eng ingichka joyi qat`iy gorizontal holatda rezina bilan bog`lanadi. Amaliy ishlarda avval yarim aylanalar ,bo`yin, ko`krak birinchi, ko`krak ikkinchi, ko`krak uchinchi, bel, bo`ksa) o`lchanadi. Bu o`lchamlar bo`yicha figuraning guruhi aniqlanadi ,2.4 va 2.5 rasmlar). O`lchamlarning keyingi guruhiga ko`krak kengligi birinchi, ikkinchi, ko`krak markazi, orqa kengligi kiradi. Yelka aylanasi, yelka kengligi, yeng uzunligi odatda asosiy uchastkalar o`lchamlaridan so`ng olinadi. Figuraning o`lchamlari quyidagi bosh harflar bilan shartli ravishda belgilanadi: O - to`la aylanalar; C - yarim aylanalar; K — kengliklar; U — uzunliklar; masofalar; R - bo`y; B — balandliklar; M — markazlar orasidagi masofalar. Bosh harflar yonida figuraning o`lchanayotgan joyini bildiradigan indekslar qo`yiladi. Aylanalar, balandliklar va yelka qiyaligining kengligi o`lchamlarning qiymati to`liqyoziladi va chizmaning hisobida to`liq o`lchanib, yarmi yoziladi, chunki chizma buyumning faqat yarmiga quriladi. Olingan o`lchamlarning to`g`riligi tipaviy figuralar o`lchamlari bilan taqqoslab, tahlil qilib tekshiriladi. Muayyan gavda va tipaviy gavda o`lchamlari katta qiymatga farqpangan hodtsa o`lchamlar takror olinadi va tana tuzilishining qanday xususiyatlari ta`sir etgani aniqdanadi. Buyumlar konstruksiyasini hisoblashda va qurishda ishlatiladigan asosiy o`lchamlar hamda figurani o`lchash metodlari 4.3 va 4.2-rasmlarda ko`rsatilgan va 4.1-jadvadda keltirilgan

4.2-rasm. Balandlik nuqtalar va aylanalarni o`lchash sxemalari 4.3-rasm. Tanadan olinadigan o`lchamlar. O`lchamlarning ifodasi va o`lchash joylari 4.1 — jadval T/r O` ichamlar nomi belgilani shi O` lchash joylari 1 2 3 4 1 Bo`y R Poldan kallaning yuqori nuqgasi-gacha masofa vertikal bo`yicha o`lcha-nadi. 4 Bo`yin asosidagi nuqtaning balandligi B ban Poldan bo`yin asosidagi nuqgagacha masofa vertikal bo`yicha o`lchanadi.

5 Yelka nuqtasining balandligi B py Poldan yelka nuqtasigacha masofa vertikal bo`yicha o`lchanadi. 6 Ko`krak balandligi KB Poldan ko`krak bezlari uchigacha masofa vertikal bo`yicha o`lchanadi. 7 Bel chizig`ining balandligi BB p Poldan bel chizigigacha masofa vertikl bo`yicha o`lchanadi. 9 Tizza nuqtasining balandligi T z B Poldan vertikal bo`yicha tizza nuqtasigacha o`lchanadi. 10 Bo`yin nuqtasining balandligi B n В Poldan bo`yin nuqtasigacha masofa vertikal bo`yicha o`lchanadi. 11 Orqa qo`ltiq osti burchagining balandligi Q ltr B Poldan vertikal bo`yicha orqa qo`ltiq osti burchagigacha masofa. 13 Bo`yin aylanasi B n A Santimetr tasmasining ostki cheti bo`yin nuqtasiga yotqiziladi. Yondan va olddan tasma bo`yin asosidan o`tib o`mrov nuqtasida biriktiriladi 14 Ko`krak aylanasi birinchi KA 1 Tasma kuraklarga yotqiziladi. Orqadan tasma gorizontal holda ustki cheti bilan qo`ltiq osti chuqurining orqa burchaklariga urinib o`tadi. Oldda tasma ko`krak bezlari ustidan o`tib o`ng tomonda biriktiriladi. 15 Ko`krak aylanasi ikkinchi KA 2 Tasma kuraklarga gorizontal yotqiziladi. Ustki cheti bilan qo`ltiq osti chuqurligining orqa burchaklariga urinib, qo`ltiq ta-gidan og`ma ravishda o`tadi. Oldda tasma ko`krak bezlarining uchidan o`tib o`ng tomonda biriktiriladi. Birinchi va ikkinchi ko`krak aylanalari orqada tasmani siljitmay birinketin uzluksiz o`lchanadi. 16 Ko`krak aylanasi uchinchi KA 3 Tasma tana atrofidan ko`krak nuqtalari ustidan gorizontal bo`yicha o`tib o`ng tomonda birik tiriladi. 17 Ko`krak aylanasi KA 4 Faqat ayollarda o`lchanadi. Tasma ko`krak

to`rtinchi ostidan gorizontal ra vishda tana atrofidan o`tadi. 18 Bel aylanasi B l A Tasma tana atrofida bel chizig`i sathidan o`tishi kerak. 19 Bo`ksa aylanasi ,qorin chiqig`i bilan) B k A Tasma dumba nuqtalaridan go rizontal o`tib, qorin chiqig`ini egilgan plastina yordamida hisobga oladi. 20 Bo`ksa aylanasi ,qorin chi-qig`isiz) B k A 1 Tasma tana atrofida dumba nuq talaridan gorizontal ravishda o`tib o`ng tomonda biriktiriladi. 21 Son aylanasi SA Tasma son atrofidan ustki cheti bilan dumba osti taxlamasiga urinib sonning tashqari chetida biriktiriladi. 25 Yon tomondan bel chizig`idan polgacha masofa U yub yon Bel chizig`ining balandlik nuqtasidan yon sathi bo`yicha chiqiqroq nuqtalar ustidan o`tib polgacha vertikal o`lchanadi. 26 Odd tomondan bel chizig`idan polgacha masofa U yub ol Bel chizig`idan qorin chiqig`i ustidan polgacha vertikal bo`yicha o`lchanadi. 28 Y elka aylanasi Y l A Yelka o`qiga perpendikulyar bo`yicha o`lchanadi. Tasmaning ustki cheti qo`ltiq osti chuqurligining orqa burchaklariga urintirib, qo`lni tashki sathida biriktiriladi. 29 Bilak aylanasi B ilak A Bilak atrofida o`lchanadi . 31 Yelka kengligi Y l K Bo`yin asosidagi nuqtadan yelka nuqta - sigacha o`lchanadi. 35 Ko`krak balandligi birinchi KB 1 Bo`yin asosi nuqtasidan ko`krak uchi nuqtasigacha o`lchanadi. 35 Ko`krak balandligi ikkinchi KB 2 Old tomonda ko`krak aylanasi birinchi tasmaning chizig`idan ko`krak nuqtasigacha o`lchanadi. 36 Old bo`lak belgacha balandlik O lb B Bo`yin nuqtasi, bo`yin asosi va ko`krak uchi nuqtalari ustidan bel chizig`igacha o`lchanadi.

39 Otr bo`lak yeng o`mizi balandligi O r Y no` B Bo`yin nuqtasidan ko`krak aylanasi birinchining tasmasigacha bo`lgan masofa o`lchanadi 45 Ko`krak kengligi KK Tasmani ko`krak bezlari ustiga gorizontal qo`yib, qo`ltiq osti chuqurligining old burchaklaridan ko`tarilgan vertikallargacha o`l chanadi. O`lchamning yarmi yoziladi. 46 Ko`krak markazlari orasidagi masofa KM Tasmani gorizontal holda ushlab ko`krak bezlari uchlari orasidagi masofa o`lchanadi. O`lchamning yarmi yoziladi. 47 Orqa kengligi O r K Tasmani gorizontal holda ushlab, kuraklar ustidan orqa qo`ltiq osti chuqurliklar burchaklarining orasi o`lchanadi. O`lchamning yarmi yoziladi. 49 O`tirish balandligi O` t B O`lcham bel chizig`idan o`tirgichning gorizontal sathigacha yon tomondan o`lchanadi. O`lchami olinadigan kishi qattiq o`tirgichli stulda o`tirishi lozim. 61 Old bo`lak belgacha bo`lgan masofa O lb B Bo`yin asos nuqtasidan ko`krakgacha old tomondan o`lchanadi 62 Qo`lning tirsakkacha uzunligi Q l t U Yelka nuqtasidan tirsak nuq tasigacha masofa o`lchanadi. Odam gavdasining razmerlari tasnifi va kiyimlarning razmer standartlari. Aholi uchun ko`plab kiyim ishlab chiqarishda hammaning gavdasini o`lchash va har bir kishining razmerini aniqlashning iloji yo`k, albatta. Shunga ko`ra aholi o`rtasida qanday jussali odamlar ko`proq uchrasa, kiyimlar ana shunday

kishilarga mo`ljallab tikiladi. Standart jussalarning oqilona tuzilgan sistemasi razmerlar tasnifi, razmernaya tipologiya) deb ataladi. Razmerlar tasnifini oqilona tuzish vazifasi mumkin qadar kamroq jussalar tipini tanlab, kiyim razmerlarining aholini ko`proq qanoatlantirishiga erishishdan iborat. Standart jussalarning optimal soni aholini qanoatlantiradigan bo`lishi lozim. Mavjud standartlarda bu masala ko`proq uchraydigan jussalarga qarab hal qilingan: ming kishi orasida kamida 0,1 foizni tashkil etadigan jussalar tipi standartga kiritilgan. Tekshirilishi lozim bo`lgan kishilar soni b o sh v a k i l l a r m a j m u i, генерал ь ная совокупност ь ) deb, uning bir qismi esa terma vakillar deb ataladi. Terma vakillar ichida muayyan jussalari kishilar bosh vakillar majmuidagidek ko`p uchrasagina ular e`tiborga loyiq hisoblanadi. Terma vakillarga alohida talablar qo`yiladi: ular orasidagi shaharliklar bilan qishloqliklar soni o`rtasidagi nisbat, aholi ro`yxatiga muvofiq) foizlarda ifodalanishi, bolalar va erkaklar yosh gruppalarining foizlarda ifodalangan nisbati hisobga olingan bo`lishi, shaharlik vakillarga og`ir va yengil sanoat sohalarida mehnat qiladigan ishchi va xizmatchilar kiritilishi lozim. Shu talablarga binoan, katta yoshdagi aholidan 1500-2000 kishining, har bir yoshdagi bolalardan esa 100-150 kishining gavdasini o`lchash zarur. Razmerlar tasnifini hamda razmerlar antropologik standartlarini tuzish vaqtida qo`yidagi masalalar hal qilinadi: yetakchi o`lchov belgilari tanlanadi; har bir yetakchi belgi bo`yicha razmer o`lchovdagi farqsizlik interval belgilanadi; standart jussalarning optimal soni belgilanadi; tobe o`lchov belgilarining qiymatlari hisoblab chiqariladi; jussasi jihatdan tanlab olingan tipdagi kishilar aholi ichida qanchaligi aniqlanadi. Erkaklar kiyimi razmerlarining tasnifini tuzish uchun quyidagi yetakchi o`lchov belgilari qabul qilingan: R - bo`y ,buy); Ok - ko`krak aylanasi, uchinchi ; Obel - bel aylanasi. o`g`il bolalar uchun bo`y ,buy) hamda ko`krak aylanasi ,uchinchi) ni bildiradigan belgilar qabul qilingan. Erkaklar kiyimi razmerlarining tasnifini tuzish uchun quyidagi yetakchi o`lchov belgilari qabul qilingan: R - bo`y ,buy); Ok - ko`krak aylanasi, uchinchi ;

Obel - bel aylanasi. o`g`il bolalar uchun bo`y ,buy) hamda ko`krak aylanasi ,uchinchi) ni bildiradigan belgilar qabul qilingan. Razmerdan chetga chiqish chegapasi, boshqacha aytganda, razmerlardagi farqsizlik intervali quyidagilardan iborat: buy ,bo`y) va bel aylanasi bo`yicha - 6 sm , 3 sm); ko`krak aylanasi uchinchi - 4sm ,2 sm). Standart kiritilgan jussularning har biriga xos yetakchi va tobe o`lchov belgilari qiymati mavjud; shu bilan birga, tobe o`lchov belgilari qiymati juda, ko`p regressiya tenglamalari bo`yicha aniqlanadi. Erkaklarning standart jussalari to`rtta to`lalik guruhi bilan ko`rsatilgan. Gavdaning to`lalik darajasi ko`krak aylanasi ,uchinchi) qiymatining bel aylanasi qiymatiga nisbati bilan belgilanadi. Birin-ketin keladigan to`lalik gruppalari bir nomdagi bel aylanasi va bo`yga mansub standart jussalari bir-biridan bel aylanasi bo`yicha olingan to`lalikaro intervallar qiymaticha farq qiladi. To`lalik guruhlari, o`z navbatida, razmer podgruppalariga ajratilgan. Erkaklar uchun ko`krak aylanasi Ok bo`yicha razmerlar diapazoni 84-128 ni, ya`ni 12 nomerni o`z ichiga oladi. Razmerlarning birinchi podguruhi: 2-4 to`lalik gruppalari uchun -84-104 razmerlar, 1-to`lalik guruhi uchun -92-112 razmerlar kiritiladi. Erkaklar uchun jami 6 ta to`lalik-razmer podguruhi belgilanadi. Kichik guruhlar ichida standart jussalar bo`y bo`yicha bir-biridan farq qiladi. Har bir guruhcha uchun muayyan yosh belgilangan: kichik yosh guruhi -18- 29 yoshdagi kishilar, o`rta yosh guruhiga -30-44 yoshdagi kishilar va katta yosh guruhi 45 yoshdan oshgan kishilar kiritiladi. Har bir guruhchada baza tip ko`zda tutilgan; kiyim shu tipga mo`ljallab loyihalanadi va modellashtiriladi. Yosh belgilarini nazarda tutib, kiyimni 15 ta asosiy tipga mo`ljallab loyihalash kerak. Mamalakatimizdagi barcha bolalar 5 razmer-yosh guruhiga kiritilgan; shu bilan birga, o`spirinlar guruhi akselerat ,tez usadigan) yoshdagi bolalar guruhini ham o`z ichiga oladi. Razmerlarning bo`y bo`yicha variantlari shunday tanlanganki, ular katta yoshdagi kishilar razmerlarining bo`yini ifodalavchi qiymatlarning tutash qatorini tashkil etadi.

Shunday qilib, tarmoq standartlari quyidagilarni belgilab beradi: ko`plab kiyim tayyorlash uchun kerak bo`ladigan standart jussalarning maksimal sonini; standart jussalar klassifikatsiyasi ,gruppalar)ni; kiyimlar loyihalanadigan baza standart jussalarni; standart jussalar o`lchov belgilarining qiymatlarini. Razmer buyicha assortiment Mamlakatimiz territoriyasidagi katta yoshdagi aholi bilan bolalarning standart jussalari bir-biriga o`xshash. Lekin mamlakatning ayrim viloyatlarida ular foiz jihatidan bir-biridan farq qiladi; bu farq etnik, tarixiy va geografik omillardan kelib chiqadi. Standart jussalarining mamlakat ayrim regionlari bo`yicha taqsimlanganlik foizini aniqlash uchun aholi orasida yetakchi o`lchov belgilari jihatidan antropometrik tekshirishlar olib boriladi va natijalarga asosan standart jussalarning foiz hisobidagi taqsimlanish shkalasi ishlab chiqiladi. Hozirgi vaqtda katta yoshdagi aholi uchun: O`zbekistonda - 1 shkala, boshqa respublikalarning xar birida bittadan shkala ishlab chiqilgan. Bolalar jussasi uchun ham shkalalar loyihasi tuzilgan.

Tavsiya etiladigan adabiyotlar : 1. Коблякова Е . Б . и др . Основи конструирования одежди М., 1981 2. Коблякова Е.Б. и др. Конструирование одежди с элементами САПР. М., 1985 3. Pulatova S.U. Kiyimni konstruksiyalash asoslari. T., 2001 4. Xasanboyeva G.K., Krimova O.I. Kiyim m o delini ishlash va konstruksiyasini tayyorlash. Toshkent, “O`qituvchi”, 1990 5. Komilova X.X., Hasanboyeva H.K. Tikuv buyumlarini konstruksiyalash., Toshkent. “Moliya” - 2003.

O'xshashlar

Trikаtajning tasnifi, o`rilish turlari. Tuzilishi bo`yicha ko`rsatkichlari

ODAM TANASINING RAZMER TIPOLOGIYASI VA RAZMER STANDARTLARI

Odam tanasining razmer tipologiyasi va razmer standartlari gavda tuzilishi haqida qisqacha ma`lumotlar, plastik anatomiya

To’qimachilik xom-ashyosi turlari

Naqsh va uning turlari