Tabiiy ipak tolali chiqindilarini shtapellash jarayonining nazariy asoslari - To'qimachilik - Referatlar

Tabiiy ipak tolali chiqindilarini shtapellash jarayonining nazariy asoslari

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

429 KB

Ko'chirib olish

Tabiiy ipak tolali chiqindilarini shtapellash jarayonining nazariy asoslari Reja: 1. Tabiiy ipak tolali chiqindilarini shtapellash jarayonining nazariy asoslari. 2. Tabiiy ipak tolalarini shtapellashning mavjud usullari tadqiqi. 3. Doiraviy shtapellash mashinalarida tolalarning shtapellanishi.

Tabiiy ipak chiqindilari to’qimachilik sanoati yigirilgan ipak ishlab chiqarish uchun tolali xom ashyo turlaridan biri hisoblanadi. Ipak chiqindilari o’zini fizikmexanik va texnologik xarakteristikasi bo’yicha to’qimachilik xom ashyolarining hamma mavjud turlaridan birmuncha farq qiladi, shunga ko’ra uni yigirib qayta ishlash o’ziga xos xususiyatga ega. Bunday o’ziga xoslik - tolalar yo’g’onligidagi u qadar ko’p bo’lmagan o’zgarib turish holatida tola uzunligining bir muncha tarqoqligidadir. Uzunligi turlicha bo’lgan tola fraksiyalaridan iborat tolali massa mavjud texnologiya bo’yicha qayta ishlab yigirilgan ip tayyorlab bo’lmaydi, chunki jihozlar uzun tolali fraksiya to’g’rilab qo’yilganda kalta tolalar tarash jarayonida taroqlari tushib qoladi, jihozlar kalta tolalarga to’g’rilanganda esa uzun tolador fraksiya uzilib-uzilib ketadi, bu nazorat qilib bo’lmaydigan tebranuvchi tolalar tufayli tola uchlarini eshilib-buralib ketishi tufayli turli nuqsonlar hosil qiladi. Chiqindilarning turli xillarini tola uzunligiga ko’ra gruppalashga va o’ziiing texnologiyasi bo’yicha har qaysi gruppaning alohida- alohida qayta ishlanish xom ashyo bazasining kamligi (etishmasligi) tufayli ipakchilik sanoatida iqtisodiy jihatdan maqsadga muvofiq emas. Ana shunday sharoitda yigirilgan ipak ishlab chiqarish sohasi boshqa yo’nalishda rivojlandi. Chiqinlilarning turli xillari texnologik xarakteristikasiga ko’ra yaqinlashtirildi, lekin zinhor optimal holatga ega emas. Birmuncha uzun tolalar turli usullar bilan bir qadar bir xildagi tolali massa hosil qilindi va mo’ljallangan uzunlikda shtapellandi. Bu tolalarni yigirish uchun hamma korxonalarda, bir muncha uzun tolalarga mo’ljallangan mavjud texnologiya va jihozlardan, jumladan, “I” indeksiga ega bo’lgan, sun‟iy tolalarni qayta ishlashga belgilangan tekislovchi va yigirish mashinalaridan foydalaniladi. Ipak yigirishning klassik va tarash tizimlari bo’yicha tabiiy ipakning tolali chiqindilarini tarashning texnologik jarayoni sxemasi 14 va 15-rasmlarda ko’rsatilgan.

14-rasm. Ipak yigirishning klassik tizimi bo’yicha tarash jarayonining texnologik sxemasi 15-rasm. Xo’jand texnologik tizimi bo’yicha tarashnig texnologik sxemasi Ipak yigirish sohasida asosan uch xil qayta ishlash usulidan foydalaniladi: - klassik usul, (Marg’ilon va Kutaisi ipak kombinatlarida o’rnatilgan texnologiya); - mayin taroqli mashinalarda tarash usuli (Moskva ipak yigirish birlashmasi); -kardotarash usuli (Xo’jand ipak kombinatida). Shtapellash mashinasida qirqish Ikki barabanli titish masinasida tarash Bir valikli tarash mashinasida tarash I - mayda taroqli mashinadan o‟tish Taroqdan o‟tgan piltani ikki maydonlik pilta olish mashinadan o‟tkazish Ikki maydonlik pilta mashinadan piltani o ‟ tkazish Ikki maydonli pilta ishlaydigan mashinadan o‟tish Volchokda titish Pilta qo‟shish mashinasidan o‟tish Pilta qo‟shish mashinasidan o‟tish Mayda taroqli mashinada qayta tarash

Yigirish uchun eng sifatli xom ashyo klassik tizim bo’yicha olinadi, unda tarash aylanmatarash mashinalarida to’rt o’tish holatida bajariladi va maxsus volchoklarda shtapellash tolaning shtapel uzunligi bo’yicha farq qiluvchi (11- jadval) 4 xil tarandi olish imkonini beradi. Keltirilgan jadvaldan ma‟lumki pilla qobig’ini kesish yo’li bilan ishlov berilgan nuqsonli pillalar uchun aylanma tarash mashinalarining (KCHM) uchta birinchi o’tishi bo’yicha tarandining chiqishi 53-56% dan oshmaydi, ya‟ni, tolali ipak massasining 40% dan ortig’i ipak yigirish chiqindilariga chiqariladi. Ipak tolalari tarandisining past darajada chiqishining asosiy sababi shtapellash jarayonida hosil bo’ladigan tolaning uzunligi bo’yicha xom ashyoning bir xil emasligi hisoblanadi, shu bois hamma jarayon uchun, tolalar uzunligining birmuncha tekis xarakteristikasini ta‟minlovchi shtapellashning to’g’ri (ratsional) texnologiyasi muhim ahamiyatga ega. 11 - jadval KCHM (nuqsonli pillalar) o’tishi bo’yicha tarandi tolalari uzunligining o’zgarishi Ko’rsatkichlar KCHM o’tishlari Jami I II III IV L sht , mm 121 88,7 87,6 87,6 L mod , mm 84,0 73,0 63,3 63,3 L sr , mm 102 93,5 71,7 71,7 Tarandining chiqishi, % 31- 34 13-17 5-7 - 53-56 Ipakchilik sanoatida tabiiy ipak chiqindilarini kesish uchun tolalarni shtapellashning uch usuli qo’llaniladi: -doiraviy shtapellash mashinalarida baraban ignalari orqali xolstni tarash yo’li bilan va keyin tolalarni borodkalarga ajratilib tolalar shtapellanadi; -gilotin mashinasida chopqi usulida qirqish yo’li bilan shtapellash; -uzish-aralashtirish mashinalarida ta‟minlovchi va tayyorlab chiqaruvchi juftlar tezligining farqliligi tufayli uzilib-uzilib shtapellanish.

Shu usullar bo’yicha shtapellash jarayoni birmuncha batafsilroq ko’rib chiqish maqsadga muvofiqdir. Tabiiy ipak tolali chiqindilarini klassik texnologiya bo’yicha shtapellash jarayonini katta (16-rasm) va kichik (17-rasm) shtapellash mashinalarida bajariladi. Katta shtapellash mashinalarida odatda, qaynatilgan xolst shaklda olingan tayyor xom ashyo hamda doiraviy tarash mashinalaridan bir va ikki o’tishda olinadigan tarandilar shtapelga mo’ljallangan. Ular odatda KCHM ning uchinchi (chiqindi aralashmalari) va to’rtinchi (los) KCHM o’timlaridan olingan tarandilarni qayta ishlash uchun ishlatiladi. 16-rasm. SHVO-14-SHL markali katta shtapellash mashinasining texnologik sxemasi 1 - taminlovchi transporter; 2 - to‘shama; 3 - tishli silindrlar; 3,4,5 - silindrlar; 6 - cho‘tka; 7 -taroklar; 8 - shtapellovchi baraban.

17-rasm. SHO-8-SHL markali shtapellash mashinasining texnologik sxemasi 1 - taminlovchi reshetka; 2- tola to‘shamasi; 3- zichlashtiruvchi o‘zi yuklash valigi; 4-ta’miilovchi silindr; 5 - ignali taminlovchi valik; 6 - shtapellovchi baraban; 7 - ignali plankalar; 8 - tekis ignali cho‘tka; 9 - dumaloq cho‘tka. Xolst yoki to’shama shakldagi tolali chiqindilar ta‟milovchi reshetkaga yoyib qo’yilib ignali valiklardan o’tib taranglovchi (cho’zuvchi) ta‟minlash silindrlari bilan shtapellovchi baraban tomon o’tadi. Ta‟minlovchi qurilmadan chiqarilayotgan tola borotkasi shtapellash barabanning yuqori tomoniga tegib turadigan ignali planka ichiga ignalar bilan kiradi. Ignalar bilan o’tkazilgan tolalar, bir-biri bilan bog’lanishiga ko’ra, yana ignalar bilan yo taraladi, yo ignador valiklar tishlari oralaridan o’tib tortiladi yoki uziladi. Shunday qilib tolalarni qisman parallelashuvi va tozalanishi yuz beradi. Ignalariga ilintirib olgan tolalar bir oz tekislangan holda o’zgaruvchan yo’g’onlik qatlami hosil qilib barabanning yuqori qismiga o’raladi. Xolst yoki nastilning hammasi o’tkazilgandan keyin baraban to’xtatiladi, o’ralgan qatlam ignalar ustida qirqiladi va yog’och tayoqchalarga uch tomoni bilan biriktirilgan borodok ko’rinishda olinadi. Bunday mashinalarda faqat uzun tolalargina shtapellashga qo’yiladi. Tolalarning baraban perimetriga va plankalar soniga bo’lgan nisbati bilan aniqlanuvchi

uzunligi ignali plankalar oralig’idan biroz ortadi. Qisqa tolalar plankalar aro taqsimlanib, borodokalarga taraladi. Tolalarning shtanellash mashinasining ignali elementlari bilan yuz berishi mumkin bo’lgan o’zaro harakatini ko’rib chiqamiz (18-rasm). 18-rasm. Tolani shtapellash mashinasining ignali garniturasi bilan o’zaro harakatining ta‟siri sxemasi Uzun tolalarning baraban taroqlari va baraban ignalari bilan o’zaro harakati uch variantda yuz berishi mumkin: -ipning baraban tarog’i bilan ilashish kuchi ta‟minlovchi qurilmadagi volchokning harakat qilishiga qarshilik ko’rsatuvchi kuch va volchokning dinamik pishiqligiga nisbatan kam ([ R r ]) (Fc 1 <F C2 <[R r ] ), tola chiqaruvchi juftlik orasida qisilgan, uning bosh uchi, baraban tarog’i bilan taralib turadi; -tolaning barabanning ignali plankasi ignalari bilan bog’lanish kuchi F s1 tolaning tortilishiga (cho’zilishga) qarshilik ko’rsatish kuchidan ko’p, F s2 tolaniig dinamik pishiqligidan oshmaydi ([ R r ]) (Fc 1 <F C2 <[R r ] ) ; tola chiqaruvchi mexanizmidan tortilib baraban ustiga o’raladi; -tolaning ilashish kuchi F s1 va F s2 tolaning dinamik pishiqligidan ortadi [ F p ], bunday holda tola - shtapellash barabanining ignalari va chiqarish mexanizmi tomonidan ilib olinib qaydlangan (fiksatsiya qilingan) nuqtalar oralig’ida uzilib ketadi.

Tolalar ignalar bilan qayrilgan iplar orqali va ishqalanish kuchi bilan tugun bo’lib bog’lanishi mumkin. Birinchi varianti bir tutam tolaning uchida chigallashgan tolalar tufayli tugunchak holatiga tugilib qolishi mumkin (19 a - rasm). Bunday tolalarni cho’zib chiqarishnipg ehtimolligi va ularning uchlarini tarash ehtimolligi hosil bo’lgan tugunchalarning xarakteriga bog’liq. Agar tortish paytida tuguncha echilsa yoki cho’zilsa, unday holda tarash yuz berali. Ikkinchi holatda (19 b -rasm) bir qavat ip ignani aylanib o’tib, bir yoki har ikki uchi ta‟minlovchi asbobga biriktiriladi. Bunday holatda taralish yoki cho’zilish ehtimolligi iplar uchining tortilishiga (cho’zilishiga) bo’lgan qarshilik nisbatiga bog’liq bo’ladi. Agar iplar qatimlariniig tortilishiga ko’rsatadigan qarshilik kuchi o’zaro teng bo’lsa (F s1 =F s2 ) va dinamik pishiqlikdan kam bo’lsa [ P p ], unday holda ip ta‟minlonchi asbobdan tortib chiqariladi. Agap iplar uchining tortilishiga ko’rsatadigan qarshilik kuchi o’zaro teng bo’lmay (F s1 >F s2 ) va ipning dinamik pishiqligidan kam bo’lsa, unday holda ipning faqat bir uchi tortilishi mumkin. Buning uchun Eyler-Minakov tenglamasi shartiga rioya qilish lozim. (11) bu erda, F C min - taroqcha kamroq ilashgan ipning cho’zilishiga qarshilik ko’rsatish kuchi. F C max - tarokdagi ipning maksimal darajada cho’zilishiga qarshilik ko’rsatish kuchi. θ - geodezik o’zgarish burchagi. μ - garnitura (igna) materialiga ipning ishqalanish koeffitsenti. φ - ipning garnitura ignasini aylanib o’tish burchagi. ( θ ≈ π ) (11) shartga amal qilinsa tolador massadan eng kam biriktirilgan ip tutami ta‟minlovchi asbobda cho’zilib yani, tarash sodir bo’ladi. Ip halqasimon tutam bilan bog’langan (19 rasm) va tugunchak qilib tutilgan holda bo’lsa hamda ipning har ikki biriktirilgan uchi turlicha tezlikda harakat qilsa

( θ 1 > θ 2 ), ip tortilib, hatto uzilib ketishi mumkin. Uzilish ipning eng ingichka erida yoki kuchlanishning konsentratsiyalangan nuqtasida sodir bo’ladi. Shunday qilib shtapellash mashinasining ignali garniturasi bilan tolalarning o’zaro ta‟siri jarayonini analiz qilinar ekan, shunday deyish mumkin, ya‟ni, tolalar to’shamasi (nastil) bilan shtapellash barabani garniturasining o’zaro ta‟sir etish jarayoni xolst massasi bilan bog’liqlik shakliga ko’ra borodokda (sumbada) qisman tarash, ta‟minlovchi juftdagi uzun tolalarda qisman cho’zilish va taminlovchi silindrdan shtapellovchi barabangacha bo’lgan oralikdagi tolalarda qisman uzilish sodir bo’ladi. yuqorida qayd etib o’tilgan o’zaro harakatlar ichida umumiy massadan uzilgan yoki chiqib ketgan iplar bilan tolalarni tortilish holatlari ko’proq uchraydi. 19-rasm. Tolalarning shtapellaydigan mashina garniturasi bilan birikish (ilinish) sxemasi Uzun tolalarni oxirgi (to’la) shtapellash - barabanga o’ralgan iplar qatlamini taroqlar soniga va uzunligi bo’yicha joylashgan taroqlar oralig’ida teng qilib qirqishdan iboratdir. Qayd qilingan (ko’rsatilgan) usul tolalarning shtapellash bir tekis uzunlikda bo’lishini ta‟minlay olmaydi. Qisqa tolalar xolstdan tortib chiqarish (cho’zish) hisobiga taroqlar oralig’ida uzunroq bo’lgan tolalar chirmashuvi va taroqdagi tugunchalar hisobiga hosil bo’ladi. Bundan tashqari, tolalar har doim ham hosil

qiluvchi barabanga perpendikulyar bo’lavermaydi, bunday holat tola shtapel uzunligini turli bo’lishiga olib keladi.

Adabiyotlar ro’yxati : 1.Алимова X. Безотходная технология переработки шѐлка. Ташкент. “Фан”, -1994. 2.Усенко А., Заболоцкий Л.М. Технология шѐлкопрядения. М.Тизлекнром. 1961.-392 с. З.Совершенствование технологии подготовки шѐлковых отходов к чесанию (обзор). Туйчиев Д., Мухамедов М.М., Бурнашев И.З. Ташкент: ГФНТИ, 1993. 4.Алимова Х.А. О проблемах рациональпого использования отходов переработки коконного сырья. Шѐлк: РС/ УзНИИНТИ. 1992. - № 6. -С.18-19. 5.Дерягин Б.В. Что такое грение? М: АН 1963. -230 с. 6.Махкамов Р.Г. Основы процесса взаимодействия поверхностей твердых тел с волокнистой массой. Ташкент: Фан - 1979. 7. Прочность. устойчивость, колебания. Справочник. Том 2. Под редакцией Биргера И.А., Пановко Я.Г. - М. Машиностроение – 1968. -96 с.

O'xshashlar

Ipak yigirish jarayonining nazariy asoslari

Tolalarni paralellash uzluksiz mahsulotni shakllantirish va uni tekislash

Tabiiy ipakning tolali chiqindilaridan qimmatbaho qog‘oz navlarini ishlab chiqarish uchun foydalanish

Uzib shtapellash mashinalarida uzish usuli bilan tolalarni shtapellash

Tabiiy ipak chiqindilarini boshqa tabiiy va sun’iy sintetik tolalar bilan aralashtirib kombinatsiyali yigirilgan iplarni ishlab chiqish usullari