Ипни тўқишга тайёрлаш - To'qimachilik - Referatlar

Ипни тўқишга тайёрлаш

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

82.5 KB

Ko'chirib olish

Ипни т ўқ ишга тайёрлаш Режа: 1. Танда ипини ўраш. 2. Ўраш машиналари ва автоматлари. 3. Ўраш усуллари

Танда ипини қайта ўраш Танда ипини қайта ўраш жараёнининг мақсади – катта узунликка эга бўлган ва шакл ва тузилишини тандалаш учун қулайроқ бўлган янги ип ўрамини олишдир. Бундан ташқари, қайта ўраш жараёнида ип момиқ ва ифлосликлардан тозаланади, нуқсонлар бартараф этилади ва қалинлиги бўйича назорат қилинади. Танда ипини қайта ўрашнинг моҳияти бир неча йигириш ўрамлардан маълум таранглик билан танда ипини янги ип ўрамига кетма-кет ўрашда бўлиб, унда ип назорат – тозалаш асбоби орқали ўтади. Ў раш усуллари Қ айта ўраш жараёнида ип йигириш ўрамлари ёки калавалардан ечилиб, бошланғич таранглаш ва назорат-тозалаш асбоблари орқали ўтгач, айланаётган цилиндрик ёки конуссимон патронларларга ўралади. Бунда ип иптортгич таъсири остида ўралаётган ўрам ўқи бўйлаб силжийди, натижада у винтли чизиқ бўйлаб айланаётган ўрамга ўралади. Винтли чизиқнинг ўрам ўқига оғиш бурчагидан боғлиқ равишда параллел ёки хочсимон ўрам ҳосил бўлади. Хочсимон ёки параллел ўрамлар қуйидагича ҳосил бўлади. Ўралаётган ўрам доимий айланиш частотасига эга бўлсин. Ўрамнинг ўзгарувчан диаметрини d x билан белгилаб (1-расм), унинг ён сиртини текисликка бурамиз. Унда қуйидагини оламиз:xd h tg    бу ерда:  - винтли чизиқнинг кўтарилиш бурчаги ёки ўраш бурчаги, градусларда h – ўраш винтли чизиғининг қадами, мм бу ердан   tg d h x 

Формула шуни кўрсатадики,  бурчак қанча кичик бўлса, ўралаётган ўрамлар бир бирига шунча яқин жойлашади. Винтли чизиқнинг кўратилиш бурчагини қандай ўзгартириш мумкинлигини аниқлаймиз. Агар ўрамнинг айланиш тезлиги 1 ва ип юритгич тезлиги ўраш нуқтасида 2 бўлса, унда : 1 2     tg яъни ўраш бурчаги ёки ўралаётган ўрамда винтли чизиқнинг кўтарилиш бурчаги, ўрам айланиш тезлиги ва ип юритгич силжишининг ўзаро нисбатидан ёки ипнинг илгариланма ва нисбий харакатининг ўзаро нисбатидан боғлиқ бўлади. Ипнинг илгариланма ҳаракати тезлиги доимий бўлганда нисбий ҳаракатнинг тезлиги камайтирилганда винтли чизиқдан оғиш бурчаги камаяди ва ўрам параллелга яқинлашади, нисбий ҳаракатининг тезлиги оширилганда винтли чизиқнинг оғиш бурчаги ошади ва хочсимон ўрам ҳосил бўлади. Ўрамда ўралаётган ипларнинг кесишишидан ҳосил бўлиш бурчагига кесишиш бурчаги деб айтилади. Бу бурчак ўрашнинг иккиланган бурчагига тенг, яъни 2  . Замонавий хочсимон ўровчи танда ўраш машиналарнинг қайта ўраш тезлиги, аввал қўлланилган параллел ўраш машиналари ни кидан кўра анча юқорироқ. Хочсимон ўрамаларнинг қўзғалмас конуссимон ўрамлардан тандалашда иплар ўрамларнинг айланиш ўқи томонига ечилади, бу эса катта тезликда ва катта унумдорликда ишлаш имконини беради. Хочсимон ўрамли ўраш машиналарида одатда ўраш барабанчасига ёпиқ червякли ариқча кўринишидаги инерциясиз винтли ип юритгич қўлланилади. Эски машиналарда бошқа хилдаги ип юритгичлар ҳам қўлланилар эди. Ўраманинг тўғри тузилишини таъминлаш учун, ўрама ўрамлари ўрам сиртига кейинги ўрамлар аввалгисига нисбатан маълум силжиш билан бир текисда жойлашиши зарур. Бу силжиш ўрамларнинг сурилиш бурчаги билан тавсифланади. Ўрамларнинг сурилиш бурчаги деб олдингисига нисбатан

кейинги ўрам силжийдиган бобинанинг бурилиш бурчагига айланади. Сурилиш бурчаги қуйидигича аниқланади:) ( 2 1n n    бу ерда: n – ип бир ён юзадан бошқасига ёки тескари ҳаракат- ланганда бобинанинг айланишлар сони n 1 – n сонининг бутун қисми. Масалан, агар 4 13 n бўлса, унда n 1 қ 3 сурилиш бурчаги эса 2 )3 4 13( 2       Бобина сирти бўйлаб ўрамларнинг силжиши r l Бу ерда: r - бобина ўрамаси радиуси Кўплаб конструкциядаги ўраш машиналарида ўрамалар ишлаб чиқариши бўйича ипнинг бир ён юзасидан бошқасига ва тескарисига ҳаракатланиш вақтида унинг айланишлар сони ўзгариши сабабли ўрамларнинг сурилиш бурчаги  ҳам ўзгаради. Ўраманинг баъзи диаметрларида  қ 0 бўлади. Бу ҳолда ўрамлар сурилмайди ва улар бир-бирининг устига тушиб, чилвирли (эшма) ўрама ҳосил қилади. Чилвирли ўрамалар узилишдан кўпайишига олиб келади. Чилвир ҳосил бўлишини олдини олиш учун ўраш машиналарида махсус қурилмалар ўрнатилади. М-150 ў раш машинаси Исталган конструкциядаги ўраш машинасининг конструкциясига қуйидагилар киради:

1. Ўраш механизми – унинг ёрдамида ғалтак ёки бобина ўз ўқи атрофида айланиб, йигириш ўрамидан ечилган ипни ўрайди. 2. Ётқизиш (раскладивающий) механизми ёки ип юритгич – ўралаётган ипга ғалтак ёки бобина ўқи бўйлаб нисбий ҳаракат беради. 3. Таранглаш ёки назорат тозалаш асбоби – ипнинг маълум таранглигини ҳосил қилади, тозалайди ва унинг қалинлигини назорат қилади. Саноатда винтли ип юритгичли М-150 ўраш машинасининг турли модификациялари қўлланилади. Бу машина йигириш ўрамаларидан 83,3 дан (№12) 7,41 тексгача (№135) бўлган пахта ипли ипларни хоч ўрамали конуссимон бобиналарга қайта ўраш учун мўлжалланган. Ишлаб чиқариш бобинасининг энг катта диаметрли 210 мм га баландлиги 145-150 мм га тенг. Бобинанинг конус бурчаги ўрама бошланишида 10 0 11, охирида – 16 0 . Бобинада ипнинг ўртача массаси 1,5 кг ни ташкил қилади. М-150 машинаси икки томонли, секцияли бўлиб, ҳар бир секциясида 10 тадан ўраш барабанчалари ўрнатилган. Одатда машина 10 тагача секцияга эга бўлади. М-150 машинасида қайта ўраш технологик жараёни қуйидагича амалга оширилади. Ип йигириш ўрамидан ечилиб, таранглаш ва назорат тозалаш қурилмасидан ўтади, сўнгра ўраш барабанчасининг винтли ариқчасига келиб тушади, у эса ип юритгич ҳисобланиб, ипга бобинанинг ўқи бўйлаб унинг бир ён юзасидан бошқасига ва тескарисига ҳаракат узатади. Ип ўраладиган бобина ўраш барабанчасидан ишқаланиш натижасида айланади. Ип урчуқнинг конуссимон втулкасига кийдирилган конуссимон қоғозли патронга ўралади. Ип узилганда ёки чиқиб кетганда у автоматик равишда бурилади ва бобинани ўраш барабанчаси устидан кўтарилиб, ўчиради. Ип ўрамларининг ўраш пайтида бобина катта ён юзасига чиқиб кетиш имкониятини бартараф қилиш ва ипнинг бобинадан ечилиш шароитини яхшилаш учун (приклан) шар ҳосил қилиш қурилмасига эга бўлиб, унинг

ёрдамида бобина ишлаб чиқаришига қараб маълум даражада катта ён юза томонга силжийди. Пластмассали ўраш барабанчаси бобинани айлантиради ва ипга патрон ўқи бўйлиб ҳаракат беради. Патрон диаметри 77 мм. Барабанча сирти бўйлаб винтли ариқча ўтиб, унинг учта ўрами бир томонга яна уч ўрами бошқа томонга йўналган. Демак, ип бир ён юзадан бошқасига ўраш барабанчасининг уч марта айланишидан сўнг силжийди. Бу вақтда бобина амалга оширадиган айланишлар с о ни ўраманинг диаметридан боғлиқ бўлади. Ўраманинг ўрта диаметрини ош и риш билан айланишлар сони камаяди. Ариқча ҳосил қиладиган винтли чизиқнинг ўрамлари қадами ўзгарувчан бўлиб, бобинанинг катта диаметри томонига камаяди. Ариқча винтли чизиғининг ўртача қадами:52 3 43 52 61 3 3 2 1        t t t typ мм Винтли чизиқнинг ўзгарувчан қадами ўраш тезлигини тенглаштиради, шу билан бирга бобина ўқи бўйлаб унинг зичлигини таъминлайди. Урчуқ ўзида ип ўраладиган конуссимон картонли патронни сақлаб туриш учун хизмат қилади. Патронни урчуқдан ечиб олиш учун, урчуқни ишчи ўзи томонга буриши керак. Бунда (приклон)нинг чиқиқи втулкани ичкарига босади, у эса патронни ушлаб турган кучукчага босим беришни тўхтатади. Шундан кейин уни урчуқдан эркин равишда ечиб олиш мумкин. Патронни кийдиришда урчуқ ишчи томонга охиригача бурилган бўлиши керак, акс ҳолда урчуқ патронга ўрнашмайди, бу эса ўраманинг яроқсиз бўлишига ва патроннинг ишдан чиқишига олиб келиши мумкин. Урчуқ текис пружина ёрдамида ишчи ҳолатда сақланади. Бобинанинг автоматик ўчириш механизми бобинани ип узилганда ёки ундан чиқиб кетганда тўхтатади. Бобинани ўчириш қуйидагича амалга ошади. Эксцентрик айланиб кулиса га тебранма ҳаракат узатади. Коромисло кулиса билан шарнирли бириктирилган бўлиб, унинг устки учи қаламчи (шуп) билан шарнирли

қилиб пастки учи эса тортқи (тяга) ёрдамида приклоннинг кўтариш ричаги билан бириктирилган Меъёрида ишлашида эксцентрик кулиса орқали коромислога таъсир қилиб, уни пастки шарнирга нисбатан тебранма ҳаракатланишига мажбур қилади. Натижада қаламча кучукча остида эркин силжийди, кучукчани эса қайта ўралаётган ип билан пастга қисилган симли илгакча кўтариб туради. Бунда беркитиш планкаси (приклон) нинг кўтариш ричаги чиқиқига пружина ёрдамида қисилади. Қ айта ўралаётган ип узилганда ёки чиқиб кетганда кучукча ўзининг массаси таъсири остида пастроққа тушади ва унга қаламчанинг чиқиқи тиралади. Эксцентрик ва кулисанинг таъсири остида коромисло ўзининг устки шарнирига нисбатан соат милига тескари йўналишида буралиб, тортқини ўнг томонга суради. Натижада кўтариш ричаги соат милига тескари йўналишда буралади ва бобинани соат милига тескари йўналишда буради. Бу ҳолатда кўтариш ричаги планка билан ёпилади, планканинг охири унинг чуқурчасига тушади. Беркитиш планкасининг чапга силжиши юк ричагининг ўнг елкасига кучукчани кўтариш имконини беради. Натижада илга к ча пастга тушади ва кучукчанинг қаламчага такроран таъсири қилишининг олдини олади. Бобинани ишга тушириш учун икки елкали ричаг ёрдамида маҳкам бириктирилган ишга тушириш дастгоҳи хизмат қилади. Дастакни пастга туширишда ричагнинг устки елкаси беркитиш планкасининг чиқиқига таъсир қилиб, уни ўнгроққа суради. Натижада беркитиш планкасининг чап г и учи кўтариш ричагининг чуқурчасидан чиқади ва бобинани ўраш барабанчасига туширади. Бертикиш планкасининг бошқа учи ўнг томонга силжишда юк ричагини соат мили йўналишида буриб, кучукчани бўшатади ва унга кейинги ипнинг узилиши ёки чиқиб кетишида яна пастга тушиш ва қаламчани беркитиш имконини беради. (Приклон) махсус тормозга эга бўлиб, бу у нга бобинани ўраш барабанчасига зарбасиз тушиш имконини беради. Электр узгич чилвир ўрам ҳосил бўлишининг олдини олади. У электр юритмалари таъминлаб турган

токни даврий узиб туради. Электр занжир узилганда ўраш барабанчаларининг айланиш частотаси камаяди, туташиш вақтида эса тезда ошиб, бобинанинг барабанчага нисбатан сурилишига олиб келади. Натижада ип ўрамлари нисбатан сурилиб, бобинанинг тўғри шаклланишига эришилади ва чилвирли ўрам ҳосил бўлишинининг олди олинади. Машина транспортер билан таъминланган бўлиб, ўровчилар унинг тасмасига йигириш ўрамларининг бўш шпулларини ташлайдилар. Транспортёр уларни машинанинг ён юзасига ўрнатилган қутига узатади. Қ айта ў рашда ип хоссаларининг ў згариши. Узилувчанлик Қайта ўрашда ипнинг чизиқли зичлиги, мустаҳкамлиги ва узунлиги қисман ўзгаради. Қайта ўрашда ип хоссаларининг ўзгаришига маълум даражада унинг таранглиги таъсир қилади. Таранглик қайта ўралаётган ипнинг мустаҳкамлигидан 10-15 % га ошмаслиги керак. Қайта ўраш тезлиги ошиши билан ипнинг таранглиги ошади. Ип қайта ўраш жараёнида турли хилдаги сабаблар натижасида узилади. Тадқиқотлар шуни кўрсатадики, қайта ўраш жараёнида ип узилишининг асосий сабаби бўлиб, унинг нотекислиги ва ифлосланганлиги ҳисобланадир. Пахта-ипли ипларни қайта ўрашда 1000 м ипга ўртача 0,1 та узилиш тўғри келади, бўялган ипни қайта ўрашда узилувчанлик икки баравар ошади.

Foydalanilgan adabiyotlar: 1. E. Olimboev, Sh.R. Davirov «O’zbekiston to’qimachilik sanoati mahsulotlari va ularni ishlab chiqarish texnologiyasi», Toshkent, 2002. 2. M.T. Bo’rnikov, Sh.R. Marasulov «Pahta, kimyoviy tolalarni yigirish» 1- kism, 1985.

O'xshashlar

Арқоқ ипини тўқишга тайёрлаш

Ажратиш ҳалқа қаторининг вазифалари ва тузилиши

Йигириш цехидаги технологик жараён ва ипни сифатини назорат қилиш

Халқали йигириш машиналари. Таъминлаш мосламалари. Пишитиш жараёни, ипни ўраш

Тўқима–тикма усулда нотўқима материаллар ишлаб чиқариш