BAZALI KONSTRUKSISYANI SHAKLINI O - To'qimachilik - Referatlar

BAZALI KONSTRUKSISYANI SHAKLINI O

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1766.5 KB

Ko'chirib olish

BAZALI KONSTRUKSISYANI SHAKLINI O`ZGARTIRMAY KM USULLARI. Reja: 1. Modellash haqida ma`lumot 2. Ko`krak vitochkasini ko`chirish qoidasi 3. Yubkalarni konstruktiv loyihalash

Modellash – bu turli shakl va bichimdagin kyim modelining konstruksiyasiniishlab chiqaradigan murakkab ijodiy prosesdir. Turli shakl va bichimdagi modalar konstruksiyasini tuzilmoqchi bo`lgan asosiy konstruksiya bazasidan olish mumkin. Bu prosess amaliy modellash yoki odatda aytilishiga binoan, texnik modellash deb ataladi. Texnik modellash tipovoy konstruksiya asosini yangi model konstruksiyasiga aylantirishdan iborat. Modelning fasono modellar jurnalidan olinadi yoki ijrochining rasm chizib ko`rsatgan taklifiga ko`ra tanlanadi. Kiyimning modelga xos xususiyatlari, y`ani vitochkalari, koketkalar, bo`rtma choklarning xolati; bo`ksa, bel, etak, bort, taqilma chiziqlari; cho`ntaklar, yoqa, drapirovka chiziqlari tegishli detallar konstruksiyasi asosining chizmasiga ko`chiriladi. Model chiziqlarining hammasini konstruksiya asosining chizmasida xuddi model rasmidagidek joylashtirish kerak. Bunda ayolning gavda tuzilishining xususiyati, uning proporsiyasi albatta hisobga olinishi kerak. Bu kostruksiya asosining chizmasiga tushirilgan fason chiziqlari gavdaning haqiqiy proporsiyasining buzib qo`ymasligi uchun kerak. Fason chiziqlarini bichimi va silueti mos keladigan konstruksiya asosining chizmasiga tushiriladi. Masalan, modelning yenglari old va ort bo`laklar bilan yaxlit bichilaigan bo`lsa bunda texnik modellash yenglari old va ort bo`laklar bilan yaxlit bichiladigan konstruksiya asosini chizmasida bo`lishi kerak va h.k. Ishlash uchun hamma tipovoy detallar konstruksiyasining baza bo`ladigan asosini qog`oz yoki karton andaza – shablon tarzida tayyorlab olinadi. Bu andozalarga zarur bo`lgan simmetriya chiziqlari – ko`krak chizig`i, bel chizig`i, bo`ksa chizig`i tushiriladi. Fasonga binoan detalning yangi shaklini detal andozani shartli bo`laklarga bo`lib, keyin u bo`laklarni surib tipovoy vitochkalarni bekitish va ularni yangi holatga ko`chirish yo`li bilan hosil qilinadi. Ayollar ko`ylagining yangi modelini ishlab chiqishda asosiy e`tibor ko`krak vitochkasini ko`chirishga, old bo`lak, ort bo`lak, yubka, yeng detallarini kengaytirishga (yoki toraytirishga) shu detallarning uzunligini va proporsiyasini o`zgartirishga qaratiladi. Ko`krak vitochkasini ko`chirish qoidasi. Ko`ylak fasoniga binoan ko`krak vitochkasi detalning istalgan qirqimida bo`lishi mumkin. Bu vitochkani ko`krak chizig`i bo`ylab old bo`lak o`rtasi tomon yeng o`miz qirqimi, yoqa o`qa o`mizi yon qirqimi tomon va hakozo yo`naltirish mumkin. Vitochkani ko`chirishni mumkin bo`lgan yo`nalishlari 1- rasmda ko`rsatilgan. Vitockani rasmga muvofiq yangi holatga ko`chirish uchun vitochkani ko`chirilish chizig`i o`tkazilishi kerak.bu chiziq doim ko`krak vitochkani uchidan, ya`ni ko`krak markazi bilan vitochka ko`chiriladigan qirqimdagi nuqtadan o`tishi kerak. Old bo`lak andozasining shabloni belgi chiziq bo`ylab qirqiladida, ko`krak vitochkasi yopiladigan qilib suriladi. Vitochka tomonlarini bir - biriga to`g`rilab to`g`nag`ich bilan to`g`naladi. Qirqilgan chziq bo`ylab xuddi asosiy vitochka kengligiga teng yangi vitochka xosil bo`ladi. Bu vitochka birmuncha kalta yoki

uzun bo`lishi mumkin, lekin xuddi tipovoy vitochka hosil qilganidek hajm xosil qiladi. 1-rasm. Ko`krak vitachkani ko`chirish yo`llari Ko`krak vitochkani yon qirqim chizig`iga ko`chirish. Yon qirqim chizig`ida D nuqta belgilab olinadi. D nuqtani ko`krak vitochka uchi bilan birlashtirib, yangi vitochkani chizig`i o`tkaziladi (12-rasm, a). Shu belgilangan chiziq bo`ylab qirqma hosil qilinadi. Ko`krak vitchkasini uning tomonlarini bir biriga to`g`ri keltirib bekitiladida, to`g`nag`ich bilan to`g`nab qo`yialadi. Yangi vitochkaning yo`qori chizig`i bo`ylab markazdan 3-5 sm o`lchab qo`yiladi. Bu yangi vitochkaning uchi bo`ladi. Xosil bo`lgan vitochka qirqimlarini tekis chiziq bilan chiziladi. Ko`krak vitochkani bel chizig`iga ko`chirish. Agar modelga binoan ko`krak vitochka bel chizig`iga ko`chiriladigan bo`lsa, unda oldindan old bo`lakning asosiy

andozasida 12-rasm, bda ko`rsatilgandek bel vitochkasiing uchini ko`krak vitochka uchi bilan birlashtirib olinadi. Beldagi vitochkaning chap tomonidan qirqma hosil qilinadi. Ko`krak vitochkasining bekitib to`g`naladida, vitochkaning yangi holati ochiladi. Yangi vitochka kengligi ko`krak va beldagi vitochkalar kengligi yig`indisiga teng bo`laldi. Yangi vitochka qirqimlarini ham tekis chiziq bilan chiziladi. Bu vitochka uchi beldagi vitochkaning dastlabki holatiga mos bo`lishi kerak. Agar ko`krak vitochka juda keng bo`lsa (bu ko`kragi katta ayollarga xos) bunday vitochkani bel chizig`iga bitta emas, balki kkita qilib, yoki yon qirqimia ikkita qilib, yoki uning yarmini yon qirqimiga, qolgan yarmini esa bel qirqimiga ko`chiriladi. 12-rasm. Ko`krak vitochkani ko`chirish Ko`krak vitochkani old bo`lak simmetriya chizig`iga ko`chirish.

Ko`chiriladigan vitochka chizig`i belgilanadi. (13-rasm). Birinchi chiziq ko`krak vitochka uchidan, ikkinchi beldagi vitochka uchidan o`tadi. Ikkala chiziq ham simmetriya chizig`iga perpendikulyar o`tkaziladi. Belgilangan chiziqlar bo`ylab qirqma hosil qilib, ko`krak va beldagi vitochkalarni bekitib to`g`nab, yangi vitochka ochiladi. Xosil qilingan vitochkalar odatda tikilmaydi. 13-rasm. Ko`krak vitochkani old bo`lak simmetriya chizig`iga ko`chirish Yangi vitochkalarning kengligi simmetriya chizig`i bo`ylab burma hosil qilishga, yoki mayda-mayda taxlamalar xosil qilishga ketadi. Vitochkani old bo`lak yoqa o`mizining chizig`iga ko`chirish. Old bo`lak yoqa o`miz chizig`ida yangi vitochka holatini bildiradigan nuqta belgilab olinadi. (14-rasm). Shu nuqta bilan ko`krak markazidan chiziq o`tkaziladi. Shu chiziq bo`ylab kesim xosil qilinadi. Ko`krak vitochkasini bekitib to`g`naladida, yangi vitochka holati ochiladi. Ko`krak vitochkani old bo`lak yoqa o`miziga ikki bo`lib ko`chirsa xam bo`ladi. Bunda vitochka ko`chiriladigan ikkita chiziq o`tkaziladi. Vitochkani uchigacha tikmay, old bo`lak yoqa o`mizi bo`ylab ochiq mayda taxlamacha xosil qilish mumkin. Drapirovkali murakkab shakldagi ko`ylaklarni modellashda xam xuddi shunday qilinadi. Drapirovka o`rni belgilab, chiziqlar chizib olinadida, shu chiziqlar bo`ylab qirqib, oralari taxminan mo`ljallangan kenglikkacha surib ochiladi. Qanchalik ko`p surib ochilsa, burma – drapirovkalar shunchalik ko;p bo`ladi.

14-rasm. Ko`krak vitochkani yoqa o`mizining chizig`iga ko`chirish. Yubkalarni konstruktiv loyihalash Ayollar yubkasini yangi modelini ishlab chiqishda asosiy e`tibor bel vitochkasini ko`chirishga, old va ort bo`laklarni kengaytirishga (yoki toraytirishga), shu detallarning uzunligini va prporsiyasini o`zgartirishga qaratiladi. Zamonaviy yubkalarning shakli juda turli–tuman. Ularni bir necha gruppaga ajratish mumkun. Bulardan yeng xaraktirlisi: to`g`ri yubkalar, etak tomoni kengaytirilgan yubkalar, etak tomoni toraygan yubkalar. SHu yubka turlarining xar qaysisi birmuncha fason variantlaridan iborat bo`lishi mumkin. Zamonaviy yubkalarning shakli juda turli-tuman. Ularni bir necha gruppaga ajratish mumkin. Bulardan eng xarakterlisi: to`g`ri yubkalar, etak tomoni kengaytirilgan yubkalar, etak tomoni toraygan yubkalar. Shu yubka turlarining xar qaysisi birmuncha fason variantlaridan iborat bo`lishi mumkin. To`g`ri yubkalarning silueti to`g`ri burchakni eslatishi bilan xarakterlanadi. Bunday yubkalar kesmali, taxlamali simmetrik va assimetrik, koketkali, burmali bo`lishi, ya`ni yubkaning xam old, xam ort bo`laklarida vertikal va gorizantal bo`ylab turli bo`laklarga bo`linishi mumkin. Odatda yubka va uning turli variantlari gavda tuzilishi tipovoy bulgan baland bo`yli ayollarga yoki kaddi-komati kelishgan bo`ksasi tor ayollarga tavsiya etiladi. Etak tomoni kengaytirilgan yubkalar to`g`ri vertikal bo`laklarga bo`linishi bilan xarakterlanadi. Bunday yubkalar gorizantal bo`laklarga bo`linishi xam mumkin. Etak tomoni kengaytirilgan yubkalar beli ingichka gavdada yaxshi turadi. Etak tomoni toraytirilgan “bochkasimon” yubkaning bel chizig`i bo`ylab vitachka urniga burma kilingan bo`ladi. Yubkaning bunday gruppalarga bo`linishi shartli bulib, ular xamma turlarni kamrab ololmaydi. Yubkaning deyarli xamma shakli taxlamalar, choklar

joylanishi, quyma bo`laklar, beykalar, quyma aylana burmalar, burmalar va boshkalar qandayligiga qarab o`zgarishi mumkin. Xamma siluetdagi yubkalarning, ularning turlari va variatlarining konstruksiyasi to`g`ri yubka konstruksiyasi asosining bazasida texnik modellash metodi bilan ishlab chiqiladi. Yubka ko`ylakning bir qismi bo`lsa, uning konstruksiyasini ishlab chiqishda qo`yidagi shartlarni bajarish kerak: yubka bilan ko`ylak ko`krak qismining bel chizig`i bo`ylab uzunligi bir xil bo`lishi kerak, vitachkalar yubkada va ko`ylak ko`krak qismida bir xil joyda bo`lishi kerak; yubkaning yon qirqimlarini ko`ylak ko`krak qismini modellashdagi koidalarga rioya qilinadi. Yubkani texnik modellash amallari eng xarakterli bulgan shakllar: taxlamali yubka, bo`laklardan iborat yubka, etak qismi kengaytirilgan yubka, fantaziya yubka misolida ko`rsatilgan. Taxlamali yubka Yon choki kesmali yubka, old yoki ort bo`laklari taxlamali yubka andazasi to`g`ri yubkaning konstruksiyasi asosida tuziladi (15- rasm). Modelga binoan zarur bo`lsa, yon qirqimlar bo`ylab 10 sm dan kamrokq kengaytiriladi: E´2E2=E´2E2. Bunga B´ 5 B 1 va B 6 B´ 1 qirqimlarini davom ettirib, bo`ksa chizig`idan boshlab bir tekis kengaytirish yo`li bilan erishiladi. 15-rasm. Taxlamali yubka

Bir-biriga qaragan taxlamaning chuqurlik kuyimi old bo`lak simmetriya chizig`itomonidan koldiriladi. Bichish qulay bo`lishi uchun taxlama tagiga kengligi taxlamaning ikkita kengliiga teng bo`lgan gazlama parchasi bichib olinadi. Bo`laklardan iborat yubka. Bo`laklardan iborat yubka konstruksiyasining asosi yubka bo`lagidir. Bunday yubka konstruksiyasini tuzish uchun yubka qancha bo`lakdan iborat bo`lishini, bel aylanasini-BlA, bo`ksa aylanasini –BkA va yubka uzunligini bilish kerak. Bo`laklardan iborat yubka konstruksiyasini xisoblashning ko`ylak konstruksiya asosining chizmasini tuzishdan farqi shundaki, bunda yubkada BlA va BkA o`lcham qiymattlari to`la olinadi. Masalan, olti bo`lakdan iborat yubkani tuzishda faqat bitta bo`lagi xisoblanadi(16-rasm). Vertikal chiziq o`tqazib, unga B nuqta qo`yiladi. YUbka uzunligi B3E o`lchab qo`yiladi. Bel chizig`ining egilgan joyi BB3 0,5 sm ga teng. 16-rasm. Bo`laklardan iborat yubka.

T nuqtadan gorizantal o`tqazib, unda bo`lakning bel chizig`i bo`ylab kengligi o`lchanadi: T1T2=BlA:6; T1T= TT2 T1, T2, T3 nuqtalar tekis chiziq bilan birlashtiriladi. B nuqtadan bo`ksa chizig`i o`tqaziladi: T3B=18:20 sm Bo`lakni bo`ksa chizig`i bo`ylab kengligi - B2B2 B1B2=1/6 (BkA+BkK); bunda: BkK yubkaning bo`ksa bo`ylab gavdada bemalol turish qo`shimi bulib, bu yubkaning gavdaga yopishib turish darajasiga qarab olinadi: BB 2 =BB 2 ; BkK 4sm va undan ortiq bo`lishi mumkin. T 1 va B 1 ; T 2 va B 2 nuqtalardan yubka bo`lagining yon qirqimlari o`tqaziladi: B 1 N 1 = B 3 N = T 2 N 2 . N1, N, N2 nuqtalar tekis chiziq bilan birlashtiriladi. Yubka bo`lagining shakli uning uzunligiga va eniga bog`liq bo`ladi. Bichishda gazlamaning asos ipi yubka bo`lagining o`rta chizig`i bo`ylab yo`naltiriladi. Yubka bo`lagining yo`qori va past tomondagi kengligi 1:2, 1:2,5; 1:3 nisbatda bo`lishi mumkin. Masalan, yubka bo`lagining yo`qori tomondagi kengligi 16 sm bo`lsa, pastdagi kengligi N1N2 - 32 sm, 40 sm 48 sm bo`lishi mumkin. Etak tomoni kengaytirilgan yubka . Yubkaning etak tomoni beldagi vitachkalarni etak chizig`iga ko`chirish, taxlamalar xosil qilish, gode singari juda ko`p usullar bilan kengaytiriladi. Vitachkani beldan etak chizig`iga ko`chirish yo`li bilan yubkaning etak tomonini kengaytirish eng ko`p tarkalgan usullardan xisoblanadi (17-rasm). To`g`ri yubkaning konstruksiya asosining chizmasiga old va ort bo`laklariga vitachkalarning oxirgi uchidan yubka etagigacha qirqiladigan chiziq o`tqaziladi, keyin shu chiziq bo`ylab qirqib, beldagi vitachka berkitiladi-da, tugnagich bilan tugnaladi, shu bilan bir vaktda yubkaning etak chizig`i bo`ylab surib kengaytiriladi. Beldan bo`ksagacha bo`lgan T 5 T 1 va T 6 T 1 yon qirqim chiziqlarini etak chizig`i bilan kesishguncha kadar davom ettiriladi. Bunday konstruksiyadagi yubka bo`ksa qismida gavdaga yopishib, chiroyli drapirovkalanadi. Bichishda yubkaning old va ort bo`lak simmetriya chiziqlarini gazlama asos ipi bo`ylab yoki asos ipiga 45° burchak ostida joylashtiriladi. Etak tomoni kengaytirilgan yubkaning shunday yo`l bilan olingan konstruksiyasi klyosh yubka, «yoysimon» yubka, beli burma yubka va etak tomoni bo`ylab kengaytirilgan yubkalar konstruksiyasini tuzishga asos bo`ladi. Bu yubkalarning konstruksiyasini xosil qilish uchun, yo`qorida aytib utilgan konstruksiya asosiga qo`shimcha qirqish chiziqlari o`tqaziladi. Shu belgi chiziq bo`ylab qirqib, xar qaysi bo`lakni uning yon qirqimi simmetriya chizig`igi nisbatan to`g`ri burchak ostida bo`lib qolguncha soat mili yo`nalishida suriladi. Bel bo`ylab qo`shimcha burma xosil qilish uchun bel chizig`ining shaklini saklab turib, konstruksiyada belgilangan bo`laklarni istagan moqdorida suriladi.

Yubkaning etak tomonini kengaytirilishining gode usulida xam texnik modellash yo`li bilan erishiladi. To`g`ri yubkaning konsruksiya asosiga yubka bo`laklarini qismlarga ajratadigan chok chiziqlari o`tqaziladi. Chok shakli va joylanishi modelga bog`liq bo`ladi. Odatda bo`ksa chizig`i bo`ylab yubka bo`laklari bir xil kenglikda bo`ladi, lekin yubka fasoniga qarab ularning kengligi o`zgarishi mumkin. 17-rasm. Etak tomoni kengaytirilgan yubka. Beldagi vitachkalar chok chizig`iga ko`chirilishi kerak. Kurilayotgan misolda vitachka fasoniga binoan kirkmaga ko`chirilgan. YUbka bo`laklarining yon qirqimlarida bo`laklarning kengayishi boshlanadigan nuqtalar 1 va 2 belgilanadi. Bunday nuqtalarning baland yoki past joylanishi yubka siluetiga bog`liq. Yubkada gode boshlanadigan nuqtaning joylanishi mumkin bo`lgan variantlari: A) B41=1-3=3N3 B) B21=1-3=3N2 V) B42=2N2 G) B42=2N Keltirilgan misolga nuqta 2 gode bo`lagi kengaya boshlaydigan joy deb kabul kilingan. Kengaytirish moqdori xar qaysi bo`lakning etak chizig`idan boshlab o`lchab qo`yiladi. Buning uchun belgilangan nuqta 2 dan markaz sifatida foydalanib, kiyim etak chizig`igacha bulgan oraliqda teng bulgan 2N2 = 2N3 radiusli yoy o`tqaziladi. Yubka bo`lagining etak qismida yoy bo`ylab minimal kengayishi - N3N3¹=N2N2¹ 6 sm ga teng. 2N3; 2N2 radiusli B4N3; B2 chok chizig`iga perpendikulyar bulganda maksimal kengayishiga erishiladi.

Yubka ikki xil rangli gazlamadan tikiladigan gode yubkada katta samaraga erishish uchun, bo`laklarni (T3¹ 2N3`; N2` 2N2`) aloxida detal qilib qirqib olinadi(18-rasm). «Fantazi» yubka. «Fantazi» yubkalarda turli simmetrik, asimmetik drapirovkalar, kirkmalar, burmalar bo`ladi; shuningdek ular ko`p qavatli va boshqacha xam bo`lishi mumkin. Bunday yubkalarning konstruksiyasi tegishli siluetli yubka konstruksiyasi asosida ishlab chiqiladi. «Fantazi» yubkaning ko`pgina variantlaridan birining texnik modellash tartibi 3- rasmda ko`rsatilgan. Asos chizmada murakkab shakldagi qirqmalar chiziqlari, ya`ni fason chiziqlarining joylanishi belgilab olinadi. Keyin burma-drapirovkalar urnini belgi chiziqlari o`tqaziladi. Beldagi vitachkalarni bekitib, ularni qirqma yoki drapirovka chizig`iga ko`chiriladi. Belgilangan drapirovka chiziqlari bo`ylab qirqiladi-da, yon qirqim chizig`ining uzunligini saqlab qolib, surib drapirovka ochiladi. Xosil bo`lgan detallarni qog`ozga tugnagich bilan tug`nab bo`rlanadi, drapirovka urni belgilanadi, yangi andaza qirqib olinadi. Drapirovka, taxlamalarning yo`nalishi xamda chuqurligi va boshkalar ixtiyoriy aniqlanadi. Tayyor modeldagi drapirovka tashki kurinishi va uning eskizining bir-birga mosligi konstruksiyani tayyorlagan ishchining tajribasiga bog`liq. Shuning uchun olingan andazani oldin maket gazlamada tekshirib ko`rib, keyin modelni asosiy gazlamadan bichishga o`tgan ma`qul. 2-rasm. “Gode” uslubidagi yubkani KM

3-rasm. “Fantazi” uslubidagi yubkani KM

TAVSIYA ETILADIGAN ADABIYOTLAR: 1. Коблякова Е . Б . и др . Конструирование одежди с элементами САПР М 1985 г 2. Pulatova S.U Kiyimni konstruksiyalash asoslari. Toshkent 2001 y Lin Jak. Texnika kroya. Moskva 1986 Xasanboyeva G.K., Krimova O.I. Kiyim m o delini ishlash va konstruksiyasini tayyorlash. Toshkent, “O`qituvchi”, 1990

O'xshashlar

Bazali konstruksisyani shaklini o`zgartirmay KM usullari

Tana o`lchamlari turlari

To’qimachilik matеriallarining o`lcham va vazniy хоssalari

To’qimachilik matеriallarining o`lcham va vazniy хоssalari

O`zbekistonda ipakchilikni rivojlanisi. Buyuk ipak yo’li