Uchinchi sinfda chiroyli yozuv darslarining ona tili darslari bilan olib borilishi - Tilshunoslik - Referatlar

Uchinchi sinfda chiroyli yozuv darslarining ona tili darslari bilan olib borilishi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

55 KB

Ko'chirib olish

Uchinchi sinfda chiroyli yozuv darslarining ona tili darslari bilan olib borilishi Reja: 1. Uchinchi sinf yozuv darslarining o'ziga xosligi. 2. Uchinchi sinf yozuv darslarida olib boriladigan yozuv mashg'ulotlari. 3. Yozuv mashg'ulotlarining rejasi. 4. So'zva gaplarni qo'shib yozish.

Bu sinfda alohida husnihat darslari o'tkazilmasa ham, yozuvga o'rgatish qoidalari ona tili darslari bilan qo'shib olib boriladi. Bolalarda chamalash qobiliyatining o'sib borishi, qo'l va barmoq muskullarining taraqqiy etishi bilan ularda tez va mayda yozuv shakllana boradi. Bu davrda bolalarning yozuvlariga e"tabor bermaslik natijasida harflar shaklini buzib yozish, noto'g'ri bog'lash kabi kamchiliklar sodir bo'lishi mumkin. Shuning uchun 3- sinfda har bir ona tili darsida husnixat malakasini shakllantirish uchun 8-10 minut vaqt ajratiladi. O'quv yilining boshida o'quvchilarning 2- sinfda olgan bilim va malakalarini mustahkamlash lozim. Uchinchi sinfda bir chiziqli daftarga kichik harflami 3 mm, bosh harflami esa 6 mm balandlikda yozdirib mashq qildiriladi. Ayniqsa, bu davrda kichik harflar bilan bosh harflar nisbatini taqqoslab yozishni ko'proq mashq qildirish lozim, chunki yozuvni maydalashib borgani sari kichik harflar bilan bosh harflarning farqini ajratish qiyinlashib boradi. Bu kamchilikni yo;qotish uchun quyidagiga o'xshash mashqlami o'tkazish lozim: sh sh sh sh sh sh sh sh sh Sh Sh Sh Sh Sh Sh Sh L L L L L L L L L Harflarning shaklini va nisbatini to'g'ri yozish malakalari hosil qilingandan so'ng harflarniqo'l harakatini uzmay bog'lab yozish mashq qildiriladi. Bu sinfda 5- 6 harfdan iborad bo'lgan so'zlami qo'l harakatini uzmasdan yozish talab etiladi. Harflami uzmasdan yozish uchun murakkab bog'lanishli il, um, iya, yul, aya, on, yug, jch, ad, yub, ov, se, vz, sj kabi kichik harflami yozib mashq qildirish mumkin. Yozuv tezligining oshib borishi bilan ko'pchili harflami shaklini buzib yozish hollari ham uchraydi. Ayniqsa, kichik b, j, r, ya, g, g', ch, u, d, z, j va katta P, T, K, N, V, J, F, E harflarida bunday holni ko'p uchratish mumkin. Bunday harflarning shaklini yozdirib mashq qilishni ona tili darsida olib boriladigan mavzuga moslab, qo'shib olib borish maqsadga muvofiqdir.

Har bir husnixat mashqlarini tashkil etishda o'quvchilarning o'z- o'zining boshqarib borishni ham davom ettirish lozim, chunki tez yozish orqali o'quvchilar faqat grafik holatlarga harflami tushurib qoldirish, almashtirib yoki buzib yozish kabi holatlarga yo'l qo'yishlari mumkin. Bu sinfda yana ba'zi guruhlardagi murakkab harflardan tashkil topgan bir nechta variantlarda mashq o'tkazish mumkin. Maslan, elementlari chiziqdan pastga tushadigan g, f, p, y harflarini quyidagi 6 varianti mashq qildirish mumkin: I- variant: kichik r, f harflarini bir xil uzunlikda yozishga o'rgatish maqsad qilib olinadi. II- Variant: kichik d, z, u harflarining ikkinchi elementini daftar chizig'i ustida kesishish joyini aniq yozishga o'rgatish maqsad qilib olinadi. III- Variant: kichik r, f harflarining ikkinchi dementi bir xil uzunlida bo'lishini va u, o', d, z harflarining tugunchakli bo'lishini mashq qilish: r f u o’ d z IV- Variant: kichik u, o', z, d harflarining tugunchakli elementining boshqa harflar bog'lanishini mashq qilish: uv zv do rv V- Variant: kichik u, o', z, d harflarini kichik 1, m, ya harflari bilan bog'lab yozishni mashq qilish: vm vl uya zm dya VI- Variant: kichik u, o', z, d harflarini cho'zinchoq doira shaklidagikichik harflar bilan bog'lab yozishni mashq qilish: d uv zv suv 3- sinfda bolalarning yozuvlarini tahlil qilish orqali ularda uchragan ayrim xato va kamchiliklarning oldini olish va tuzatish choralarini ko'rish lozim. Ayrim o'quvchilarga daftarlarida harf namunalarini ko'rsatib berish mumkin. Chiroyli yozuvga o'rgatish yuzasidan olib borilgan mashqlar har bir ona tili darsida 4-5 qatordan oshmasligi kerak. Uchinchi sinfda bosh harflarning yozilishini

takrorlash bilan birga ayrim ish qog'ozlarini yozish qoidalari ham tushuntiriladi. Ish qog'ozlarini aniq, ozoda va to'g'ri bajarish shu sinfdan boshlab talab etiladi. Ish qog'ozlari (xat, manzil, tilxat, ariza va boshqalar) qanday yozilishini o'qituvchining o'zi namuna sifatida yozib ko'rsatishi lozim. Bu sinfda yozuv bilan bog'liq bo'lgan har bir dars husnixat talablaridan chetda qolmasligi kerak. Bu sinfda ham chiroyli yozuv malakasiga o'rgatish ona tili darslari bilan bog'lab olib boriladi. 19-mavzu. Jarangli va jarangsiz undosh p va f harflarini yozishga o'rgatish Darsning borishi. O'qtuvchi o'quvchilarga o'zakdagi jarngli va jarangsiz undosh tovushlar- p va f harflar imlosini tushuntirishdan oldin bu harflaming yozilish shaklini tushintirib, qisqa mashq o'tkazadi. (Yozuv malakasini tushuntirish uchun 8- 10 minutdan oshmasligi lozim.) O'qtivchi doskaga p va f harflarini chiroyli yozuv qoigalariga amal qilgan holda yozib qo'yadi. Kichik f harfini yozdirishga boshlashdan oldin uning nechta elementdan tuzilganligi va elementlarining doim qo'shilib yozilishi tushuntirib o'tiladi. Tushintirish mashqlarini plakatlardan foydalanib olib boorish ham mumkin. Bu harflarni yozishda uning cho'zinchoq doira shaklidagi elementlarini bir xilda yozish shart ekanligi eslatiladi. O'quvchilar bu harfning yozilish texnikasi bilan oldingi sinflarda ham tanishganlar. Bu darsda esa kichik f harfming ikkinchi yozilish turi bilan tanishadilar, ya'ni kichik f harfming ikkinchi cho'zinchoq doira shaklidagi elementi o'zidan keyingi harflar bilan qo'l uzmasdan tuguncha hosil qilib bog'lanadi. O'quvchilar bu harfni yozib mashq qilish bilan yozuv tezligini oshirishda bu harfning yana ham qulay ekanligini amalda ko'radilar. O'qituvchi kichik f harfming boshqa harflar bilan bog'lanishini va ayrim so'zlarni doskada ko'rsatib beradi. Masalan: Fabrika, fasil, film, fontan, futbol, telefon, gunafsha O'quvchilar bu harfni yozishga faqat o'qituvchining doskadagi ko'rsatmasidan keyingina boshlaydilar.

O'qituvchi o'quvchilarning yozuv malakalarini va tezligini kuzatib boradilar va tegishli ko'rsatma beradi. Shundan keyin o'qituvchi kichik p harfmi tushuntirib beradi. Bu harfning elementlari ham o'zidan oldin va keyin ham kelgan harflar bilan qo'l uzmasdan qo'shib yoziladi. Masalan: parashyut, parvoz, pero, poyezd, pishiq, priyomnik, plan Bu harfning yozilish texnikasi ham tanish bo'lib, o'quvchilarga qiyinchilik tug'dirmaydi. Shuning uchun bu harfning yozilish texnikasi ustida ko'p to'xtash shart emas. Faqat uni yozishda ayrim o'quvchilar tomonidan yo'l qo'yilgan xatolar ustida to'xtab o'tish mumkin. O'qituvchi o'quvchilarga butun dars davomida to'g'ri o'tirish, ruchkani to'g'ri ushlash, gavdani to'g'ri tuta bilish, ko'z bilan daftar orasidagi masofani to'g'ri saqlash, daftarni to'g'ri qo'yish qoidalarini doim eslatib turishi lozim. Yuqorida eslatib o'tilgan malakalar hosil qilingandan keyingina yozuv mashqlarini boshlash kerak. O'quvchilarga kichik f va p harflarini yozilish qoidalari tushuntirilgandan so'ng darsning asosiy gramatik qismiga o'tiladi. Gapdagi p va f harfli so'zlarning imlosi va talaffiizi tushuntiriladi. Ona tili kitobidan shu mavzuga oid mashqlarni bajartirishda ham p va f harflarini yozilishiga alohida e'tiibor berishi lozim. Dars oxirida eng yaxshi yozgan o'quvchilarning yozuvlarini namuna sifatida ko'rsatish mumkin. Yozuv mashqlarini o'stiruvchi mashqlar ham ona tili daftarida bajartiriladi. Uy vazifasi uchun berilgan mashqlar esa bir betdan oshmasligi lozim. Uchinchi sinfda husnixat mashqlarini yuqorida ko'rsatilgani kabi ona tili darslari bilan bog'lab uyushtirish, to'g'ri, tez va chiroyli yozish malakalarini hosil qilish ona tili predmatini puxta o'zlashtirishga asos bo'ladi hamda o'quvchilarning savodxonligi oshib, yozuvlari ham asta- sekin yaxshilanib boradi. lozim. Yozuv tezligining oshib borishi bilan ko'pchilik harflarni shaklini buzib yozish hollari ham uchraydi. Ayniqsa kichik b, j, r, ya, g, g' F ch, u, d, z, j va katta P, T, Q, N, V, J, F, YE harflarining bunday holni ko'p uchratish mumkin. Bunday

harflarning shaklini yozdirib mashq qilishni ona tili darsiga olib borilayotgan mavzuga moslab, qo'shib olib borish maqsadga muvofiqdir. Har bir husnixat mashqlarini tashkil etishda o'quvchilarning o'z-o'zini boshqarib borishini ham davom ettirish lozim, chunki tez yozish orqali o'quvchilar faqat grafik xatolarga harflarni tushirib qoldirish almashtirib yoki buzib yozish kabi xatolarga yo'l qo'yishlari mumkin. Bu sinfda yana ba'zi guruhlarda murakkab harflardan tashkil topgan bir necha variantlarda mashq o'tkazish mumkin. Masalan, elementlarni chiziqdan pastga tushadigan d, z, u, r, f, o' harflarini quyidagi 6 varinatda mashq qildirish mumkin: I variant: kichik r, f harflarini bir xil uzunlikka yozishga o'rgatish maqsad qilib olinadi. II variant: kichik d, z, u harflarining ikkinchi elementini daftar chizig'i ustida kesishish joyini aniq yozishga o'rgatish maqsad qilib olinadi. III variant: kichik r, f harflarining ikkinchi elementi bir xil uzunlikda bo'lishini va u, o', d, z harflarining tugunchakli elementi bir xilda bo'lishini mashq qilish. IV variant: kichik u, o', z, d harflarini cho'zinchoq doira shaklidagi kichik harflar bilan bog'lab yozishni mashq qilish. 3-sifnda bolalarning yozuvlarini tahlil qilish orqali ularda uchragan xato va kamchiliklaming oldini olish va tuzatish choralarini ko'rimsh lozim. Ayrim o'quvchilarga daftarlarida harf namunalarini ko'rsatib berish mumkin. Chiroyli yozuvga o'rganish yuzasidan olib borilgan mashqlar har bir ona tili darsida 4-5 qatordan oshmasligi kerak. 3-sinfda bosh harflarning yozilishini takrorlash bilan birga ayrim ish qog'ozlarini yozish qoidalarini ham tushuntiriladi. Ish qog'ozlarini aniq, ozoda va to'g'ri bajarish shu sinfdan boshlab talab etiladi. Ish qog'ozlari (xat, adres, til, xat, ariza va boshqalar) qanday yozilishini o'qituvchining o'zi namuna sifatida yozib ko'rsatishi lozim. Bu sinfda yozuv bilan bog'liq bo'lgan har bir dars husnixat

talablaridan chetda qolmasligi kerak. Bu sinfda ham chiroyli yozuv malakasi o'rgatish ona-tili darslari bilan bog'lab olib boriladi. Quyidagi shu sinf uchun tuzilgan bitta darsni namuna tarzida ko'rsatib o'tamiz: Mavzu: jarangli va jarangsiz undosh p va f harflarini yozishga o'rgatish. Darsning maqsadi. O'quvchilarning jarangli va jarangsiz undosh tovushlar bilan tanishtirish bilan birga, p va f harflarini to'g'ri, chiroyli va tez yozishga o'rgatish.

ADABIYOTLAR. 1. G'ulomov M. "Boshlang'ich sinf o'quvchilarini husnixatga o'rgatish" T.1970 2. G'ulomov M. "Chiroyli yozuvni shakllantirish" T. 1992 3. G'apporova va boshq. "Alifbe" T. 1999 5. G'apporova va boshq. "1- 2 yozuv daftari" T. "O'qituvchi" 1999 5. Husnixat daftari. 1 -sinf uchun.T-1999 6. Husnixat daftari.2-sinf uchun.T-1999 7. Husnixat daftari.3-sinf uchun.T-1999 8. Abdullayev Y. "Hamrohim" T. 1997 9. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

Ikkinchi sinfda chiroyli yozuv darslari

To'rtinchi sinfda chiroyli yozuv mashqlarini tashkil etish

Ona tili darslarining maqsadga ko’ra turlari. Ona tili o’qitish metodlari

Chiroyli yozuv malakasini shakllantirish usullari

Ona tili yordamchi maktabda o‘quv predmeti sifatida