Tarix uqitish metodikasining shakllanishi va takomillashib borishi - Tilshunoslik - Referatlar

Tarix uqitish metodikasining shakllanishi va takomillashib borishi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

72 KB

Ko'chirib olish

Tarix uqitish metodikasining shakllanishi va takomillashib borishi Reja: 1. Tarix uqitish metodikasining predmeti va vazifalari. 2. Tarix uqitish jarayonining tarkibiy kismlari va boshka fanlar bilan boglikligi. 3. Tarixiy asarlarning va tarix uqitish metodikasi elementlarining yaratilishi. 4. Shurolar hukmronligi davrida va Mustakil O’zbekistonda tarix fani va uni ukitilishining tahlili.

Tarix uqitish metodikasi ilmiy pedagogik fan bulib, u ukuvchilarga tarixdan puxta bilish berish, ularni tarbiyalash va kamol toptirishda maktabda, ukitiladigan tarix kurslarining maksadini, ta'lim-tarbiya vazifalari mazmuni va usullarini hamda tarix uqitishning vositalarini belgilab beradi. Oliy ukuv yurtlarida tarix metodikasini ukuv rejalariga kiritilishi va uni ukitilishidan maksad kelgusida tarix ukituvchisi bulib, yetishadigan talabalarni maktablarda, akademik-lisey va kasb-hunar kollejlarida tarix fanini uqitishni ilmiy- nazariy va amaliy asoslari bilan kurollantirishdan iboratdir. Sizlarga falsafa fanidan ma'lumki, bilish nazariyasi mavjud. Shunday ekan bilish-nazariyasi tarix uqitish metodik4asining metodologik asosini tashkil etadi. Demak, bilishning dialektik yuli: Jonli musho mushoxadadan abstrakt tafakkurga va undan amaliyotga utishdan iborat. Demak, maktabda tarix fanining ukitilishi va uqitish jarayonining urganilishi tarix uqitish metodikasi fanini tashkil etadi. Shunday ekan, uqitish jarayonining bevosita amal kiladigan uz konuniyatlari mavjud. Xar bir xozirgi zamon ukituvchisi bu konuniyatlarni bilish va dare jarayonida kullashi muxim axamiyatga egadir. A) tarix uqitish jarayonining tarkibiy kismlari: ya'ni, maksadi, mazmuni, uqitishning metodik usullari va natijalari, vositalari kabilar konuniyatlarga suyanmasdan va e'tiborga olmasdan turib ijobiy natijaga erishib bulmaydi. 1. Tarix uqitish deganda - nimani tushunasiz? Tarix materiallar (ashyolar) vositasida ukuvchilarga bilish berish, ularni tarbiyalash va kamol togttirish uchun zarur bulgan jarayon, ya'ni ukituvchi va ukuvchilarning akliy ichki ukuv xarakatlari (tashki) jarayoni tushuniladi. 2. Tarix kursining mazmuni deganda - Tarix dasturida tarixiy bilimlar kulami, ukuv materiali, uning asl mazmuni tushuniladi. 3. Tarix uqitishni tashkil etish deganda, turli metodik, usul, ta'limining turli vositalari va formulalari dare, seminar, laboratoriyalar kabilar tushuniladi. 4. Uqitishning natijasi deganda, Tarix uqitishni maksadi va vazifalari xamda mazmunini muvaffakiyatli ravishda amalga oshirilish ukuvchilarning tarixiy

tafakkurini tasavvuri va nutkini, maxsus va umumiy kobiliyatlarini ustirish kuzda tutiladi. Tarix uqitishning maksadlarini belgilashda avvalo ta'lim va tarbiyaning uzviy birligini, ukuvchilarda kunikma va malakalar xosil bulishini nazarda tutmok kerak. Tarix uqitishning samarali bulishida ukuvchilarning bilish faoliyatini faollashtirish muxim axamiyatga ega. Buning uchun ukituvchi xar bir darsni mazmunli, xayotiy vokealar bilan boyitish, kursatmali kurollar va badiiy adabiyotlar, texnik vositalardan, turli adabiyotlardan unumli foydalanib borishi lozim. Shundagina ukuvchilarning bilish faoliyati faollashadi. Uqitishning samaradorligi oshadi. Maktab, akademik-lisey, kasb-xunar kollejlarida tarix uqitish jarayonini ikki yul bilan urganiladi. 1. Kuzatish metodi - ukuvchilarni referat, yozma ishlari, ma'ruzalari, javoblari, bilim kunikma va malakalari urganiladi. Tajriba metodi — ukituvchi uqitish jarayonini uzi xoxlaganicha uyushtiradi. Tarix uqitish metodikasini boshka fanlar bilan boglikligi. Tarix uqitish metodikasi tarix fani bilan uzviy boglik, chunki metodika tarix fani asoslarini ochib berish maksadida, tarixiy manbalar, faktlar va umumiy xulosalardan foydalaniladi. Shunday ekan tarix uqitish metodikasining tarix fanlari katoriga kushib bulmaydi. 2. Tarix uqitishda ukuvchilarning yoshi, bilimi, fikrlashi, kobiliyati, umuman psixologik faoliyatini e'tiborga olmasdan turib ularni ukuv faoliyatiga samarali ta'sir etib bulmaydi. Shu sababli metodika psixologiya fani bilan chambarchas boglikdir. Xar ikkala fanning vazifasi boshka-boshka ob'yekti kisman uxshaydi. 3. Metodika ta'lim-tarbiya xakidagi pedagogika fani, uning tarkibiy kismi bulgan didaktika bilan chambarchas boglangan. Uning mustakil bir tarmogidir. Tarix uqitish metodikasi boshka fanlar katori fan-texnika tarakkiyoti, ilgor ukituvchilarning tajribali asosida usib takomillashib boradi. Bu uz navbatida ukuvchilarni mukammal bilish egallashlariga e'tikodli, imonli, mexnatsevar, xalkparvar, vatanparvar bulishlariga asos bulib xizmat kiladi.

TARIX UQITISH METODIKASINING SHAKLLANISHI VA TAKOMILLASHIB BORISHI. Tarix uqitish metodikasining nazariy asboblari kuplab^ tarixchi olimlar, metodistlar, ukituvchilar va ukuvchilarping kup yillik mexnati, ijodiy faoliyati natijasi maxsulidir. Tarix uqitish metodikasining dastlabki belgilari tarix ukitila boshlagan bir vaktda vujudga kela boshlagan. Mamalakatimizda tarix fani sifatida tulik shakllanganguncha tarix kulyozma asarlar, tarixiy vokealar, jarayonlar, masjidu- madrasalarda ukitilgan. XU1-X1X asrlarda yaartilgan tarixiy asarlar muxim axamiyatga ega bulib, 1. Xofiz Buxoriyning «Abdullanoma» 2. Abdulgozi Ibn Arab Muxammadxon Xorazmiyning bir necha bor chet tillariga tarjima kilingan. «Shajarai Turk» asarlari tarixiy asarlardan bulib, shuningdek mashxur uzbek tarixchilari Shermuxammad Munis, Muxammad Rizo Ogaxiy va Muxammad Yusuf Bayoniylarning «Firdavsul Ikbol», «Riyozat davlat», «Gulshani davlat», «Shoxodi ikbol», «Xorazm tarixi» kabi asarlarida XUP asrning II yarmidan to XX asr boshlarigacha Xorazm va unga kushni bulgan terroritoriyalarda ruy bergan tarixiy vokealar yuksak maxorat bilan tasvirlangan. Lekin bular xali yosh avlodga yetkazish uchun darsliklar saxifalaridan tulik urin olmagan. Shunga karamay bu asarlar mustakil fan bulib ukitilmagan bulsada, usha davrlarda urganilmagan. XX asrning I yarmida yozilgan Muxammad Mirolim Buxoriyning «Fatxnomai Sultoni» nomli tarixiy kulyozmasi solik isloxotlari, 1826 yilning siyosiy vokelari xakida ma'lumotlar berilgan. XIX asrning I choragida tarixchi Shermuxammad Munis Xiva xonligining tarixini uzbek tilida tuzishga kirishadi. Uning ishini Muxammad Rizo Ogaxiy davom ettirdi.

Kukon xonligi, Fargona tarixiga oid manbalarni Xakimxon tura yozib koldirgan. Tarixchi Muxammad Sollix XIX asrning 80 yillarida Toshkentning XUSH-XGX asrlardaga tarixini yoritib berdi. Shu davrga arab tarixchilarining asarlari, kitoblari uzbek tiliga tarjima kilindi. Usha davrda feodalizm tuzumi davrda xakikiy xalk tarixini yaratish juda kiyin edi. Shunga karamay yaratilgan tarix kitoblari, tarixiy asarlar xozirgi kunda ukuvichlarga yetkazilganda nur ustiga a'lo nur bulur edi. Afsuski, markazga itoat kilish xollari Urta Osiyo tarixini uqitishga e'tiborni susaytirdi. XX asr boshlarida xam ulkamizda muntazam maktablar juda kam bulib, barcha tabaka farzandlari turli sabablarga kura ilm olish imkoniyatiga ega emas edi. Masalan: X.X.Niyoziy 1911-1915 yillarda Kukon va Margilon shaxarlarida maktab ochib ukituvchilik kilgan. Kurbi yetgan ukuvchilar darsliklar tuzardi. Maorif soxasida ishlarning ma'lum darajada yulga kuyilishi Oktabr tuntarilishidan keyingi davrga tugri keladi. XIX asr oxiri XX asr boshlarida O’zbekistonda rus-tuzem maktablari, xunar- ukuv yurtlari tashkil etilgan bulib, ular Rossiya kapitalizmi extiyojlari uchun kadrlar tayyorlash vazifasini amalga oshirar edi. Lekin ukuv tizimi maxalliy, diniy maktablardan uqitish uchun kurashdilar. Ularning tashabbusi bilan, yangi usul maktablari xam ochildi. Shu tarika O’zbekistonda Rus-tuzem ya'ni, Rus va maxalliy tillarda ukitiladigan maktablar xam tashkil topdi. 1914 yilda O’zbekiston territoriyasida 50 ta rus-tuzem maktablari ochilib, 2100 dan ortik ukuvchi ukir edi. Bu davrda asta- sekin uzbek tilida gazeta va kitoblar bosmaxonalarda nashr etila boshladi. Lekin, shunga karamay, tarix fani mustakil fan sifatida ukitilmagan Oktabrt tuntarishi xalklarimiz kunglida ijtimoiy-iktisodiy, milliy va mustamlakachilik istebdodidan batamom kutilish umini uygotdi. Chunki tuntarish bayrokdorlari xalklarga ozodlik, tenglik, mustakillik berishni va'da kilgan edil ar. Ammo bu jarayon jumxuriyatimizda xam juda chigal va ziddiyatli vaziyatda amalga oshirildi. Shu sababli Oktabr tuntarishining tub moxiyatini, u xakidagi bilimlarimizning yangicha taxlil kilish, xakikatni tiklash zarur bulib kolgan edi. Dastlabki yillarda tuntarish goyalarini amalga oshirishga Respublikamiz

xayotining uning uziga xos xususiyatlarini mutlako bilmaydigan xattoki, bilishni xoxlamayditan kishilar raxbarlik kilib turli baxonalar bilan maxalliy axoli vakillarini katnashtirmaganligi, xalkimizning ming yillar mobaynida shakllanib, rivojlanib borgan urf odatlar, tarixiy an'analariga turmush-tarziga zid, ularga tugri kelmaydigan tor sinfiy nuktai nazardan karash, zuravonlik siyosati yurgizila boshlaganligi xakikat, ularni inkor kilib bulmaydi. Keyinchalik xam O’zbekistonlik partiya va shurolar xukumati O’zbekiston rasman mustakil milliy davlat deb e'lon kilindi. Milliy baYrok va milliy gimn yozildi. Amalda esa Respublika mustamlaka xolida kolaverdi. Mustamlakachilik yangicha shakli bilan almashtirildi. Respublika partiya va davlat organlari, markazning kurgazmasi bilan ish olib bordi, kup xollarda nazorat va asosiy ishlarni yuritish, markazdan yuborilgan urinbosarlar ixtiyorida buldi. Uzbek tili emas, balki rus tili davlat, ilm-fan tiliga aylanib koldi. 1929 yilda Respublikada eski imlosi lotin imlosiga utkazilishi, yoshlarni avlodlarimiz boy tarixiy merosidan milliy madaniyatdan maxrum bulib kolishiga sabab buldi. Xalk maorifi va umuman ta'lim-tarbiya ishlari shu jumladan tarix ta'limi milliy zamindan ajralib koldi. O’zbekiston Respublikasining tarixiy tarakkiyotiga moye bulmagan zuravonlikka asoslangan siyosatga norozilik bildirganlar xudbinlikda millatchilikda ayblanib, ta'kid ostiga olindilar. 1918 yilda Toshkentda ochilgan Turkiston musulmonlari xalk dorilfununi va uning xodimlarini takdiri shunday buldi. 1920 yilda mazkur dorilfunun tugatilib, Toshkent Davlat Universitetga kushib yuborildi. Uning mudiri va muallimlarining kupchiliklariga xalk dushmani-jadidchi, panturkizm goyasi targibotchisi, millatchi tamgasi bosilib katagon kilindi. Turkiston musulmonlari Xalk dorilfununi mudiri, uz davrining yetuk olimi, shoir, ijtimoiy-siyosiy xarakatlarning faol ishtirokchisi Munavvar Kori xibsga olinib, 1929 yilda otib uldirildi. 1920 yillarning oxirlariga borib, mamlakatda ma'muriy-buyrukbozlikka asoslangan markaz uzil-kesil shakllandi. Bu

8markaz amalda cheklmagan xokimiyat uz kulida mujassamlashtirildi. Jumxuriyatlarni butunlay mustakillikdan, fukarolarni esa oddiy xak-xukuklaridan maxrum etdi. 1930 yillarning boshlarida shakllangan maktab tarix bilimlari tizimi xam ma'muriy-buyrukbozlikka asoslangan davlat siyesati, partiyaning zuravonlikka asoslangan goyasiga buysundirildi. Xalk maorifiga raxbarlik kilishidagi demokratik prinsipini buzilishi, tarixiy bililar mazmunini va uni uqitish, urganishini bir xil tizimga solib kuyilishi, sissat va partiya zuravonligi goyasi manfaatiga buysundirilishida kuyidagicha karor va kursatmalar asosiy rol uynaydi: VKP b Markaziy kumitasining 1931 yil 5 sentabr «Boshlangich va urta maktab xakida»gi karorida Sobik ittifokdosh respublikalarining ma'rif xalk komissarliklari maktabni idora kilishda yakkabozchilikni amalga oshirishni ta'minlashi, uni boshkarish ustidan nazorat kilish respublika kompartiyalari zimmasiga yuklatinsin', deb ta'kidlanadi. Mustakillikka kadar bunday karorlarni fakat ijobiy tomonlarigagina tuxtab, ularning Xalk maorifiga raxbardik kilish ta'lim-tarbiya ishlari soxasidagi demokratik tamoyilini buzilishiga olib kelishdagi zararli tomonlarini aytishga jur'at eta olmadik. Buning ustiga mustakil, deb kelingan respublika sobik Kompartiyalarni xam markaziy partiya kumitasining karor va buyruklari n i suzsiz itoatkorlik bilan bajarishga majbur ekanligini xam ayta olmadik. 9VKP b Markaziy kumitasining 1938 yil 12 fevral «Boshlangich va urta maktablar uchun darsliklar tugrisida»gi karorida maktabda ukitiladigan barcha fanlar buyicha bir xil yunalishga ega yagona, maxsus darsliklar yaratish, ularni markazda nashr etish zarurligi2 kursatilgan. Fanlar buyicha maksadi, maxmuni va tuzilishi jixatidan bir xil yunalishlarga ega bir xil tizim (kolipga) solingan yagona maxsus darsliklarni yaratish ularni markazda nashr kilib joylarda kattik nazorat ostida tarjima kilib ukitilishi mamlakat mikyosida, xalk maorifiga shu jumladan, Tarix ta'limiga vosiylik kilish, uni uqitish ustidan siyosiy nazoratni kuchaytirishni,

yoshlarni davlat siyosatiga yagona partiya goyasiga sodik kishilar kilib tarbiyalashni kuzda tutar edi. 1934 yilda Stalin, Jdanov, Kirovlarning Sobik SSSR tarixi, Yangi tarix darsliklari ishlanmalari yuzasidan muloxazalari e'lon kilindi. Unda SSSR tarixi darsligi ishlanmasi, Rossiya tarixi ishlanmasidan iborat bulib kelganligi tugri ta'kidlab utilgan bulsada, lekin SSSR dagi boshka xalklar tarixiga doyr ba'zi epizod va ma'lumotlarni (ularning xam uzlarini jonajon vatanlari tarixi kursini emas)gina Rossiya tarixi tizimi kursi tarkibida urganish zarurligini tavsiya kilish, aslida ozchilikni tashkil kilgan kichik xalklar tarixi ni kupchilikni tashkil kilgan ruslar tarixiga singdirib yuborishga muljallangan, siyosatning uzginasi edi. 1938 yilda Stalin yetakchiligida «VKP b tarixi kiska kursi» tarixi darsligi tayyorlanib nashr kilingan barcha darsliklarga, shu jumladan tarix darsliklariga xam shu darslik tizimi asos kilib olindi. Bu xol maktab tarix bilimlarimazmunida, ayniksa XX asr tarixida «Partiya tarixi» salmogini oshirib borishga va ayni bir paytda fukarolar tarixini istikbolsiz zuravonlikka asoslangan yagona mafkura iskanjasida tushib kolganligini amalda rasmiylashishiga sabab buldi. Shu tarika 30 yillarning boshlariga kelib, maktab tarix bilimlari tizimi ana shunday sharoitda shakllandi. 1937-1940 yillarda «Kadimgi dunyo» va «Urta asrlar tarixi», «SSSR tarixi» va «Yangi tarix» darsliklari yaratildi. RSFSR Maorif Xalk Komissarligi - bu darsliklarni stabil darsliklar deb tasdikladi. Bu bilan darsliklar umrini va ular yerdamida yeshlarni bir xil yunalishdagi siyosat va yagona goya ruxvda tarbiyalash muddatini iloji boricha uzokka chuzish asosiY maksad kilib kuyilgan edi. Ma'lumki, umummamlakat mikyosida maktab tarix ta'limi dasturi birinchi marta 1920 yilda yaratilgan edi. 1921 -193 O yillarda tarix «Jamiyatshunoslik» kursi tarkibida ukitildi. 30-yillardan boshlab, tarix maktab ukuv rejasidan mustakil fan sifatida uz urnini oldi. Barcha respublikalarda shu jumladan O’zbekiston respublikasi maktablarida mazkur darsliklar uzbek tiliga tarjima kilinib, kuyidagi tartibda ukitila boshlandi: Urta maktablarning III-VI sinflarida «Kadimgi dunyo»

va «Urta asrlar tarixi»dan elementa? kurs, USH-X sinflarida «SSSR tarixi» va «Yangi tarix» kursi ukitildi. Keyinchalik «Eng Yangi tarix» kursi kiritildi. Xalk Maorifi va Maktabdagi ta'lim-tarbiya ishlarini siyosat, zuravonlikka asoslangan mafkuraga buysundirilishidan, ayniksa milliy maktablar kuprok zarar kurdi. Xalk Maorifi va maktabdagi ta'lim-tarbiya tizimidan xar bir millatning uziga xos turmush-tarzi, iktisodiy, maishiy-madaniy axvoli, urf-odatlari, tarixi, an'analari, xatto milliY xususiyatlari sezilarli darajada urin olomadi. O’zbekiston xalklarining boy va kuxna tarixi mustakil fan sifatida emas, balki siyosatga moye ba'zi vokealargina Rossiya tarixi tarkibida ukitib kolindi. Natijada ukuvchilar xalkimizning ming yillik boy merosidan, tarixiy an'analaridan, milliy kadriyatlarimizdan, urf-odatlaridan maxrum bulib koldi. Respublikamiz yoshlari uzbekona ruxiyatimizga karshi tarbiyalanDI. Maktab tarixi ta'limini yagona mafkura iskaijasiga tushib kolganligi, uning mazmunini sayozlashtirish bilan birga, uning egasiz mavxum, zerikarli tavsilotlarga aylanib kolishiga sabab buldi. Aslida bu tafsilotlar zamirida shaxni jamoa orkali idora kilish, jamoani shaxsdan ustun kuyishdan manfaatdor boshkaruv usuli xukm surdi. Avlodlar tarixi, ularning turmush tarziga doyr yorkin xotiralar tarix darsliklaridan uz ifodasini topa olmadi. Tarixiy bilimlarning asosiy mazmuni ijtimoiy-iktisodiy jarayon, sinfiy kurash davlat tarixi, inkiloblar ommaviy xarakatlar tarixidan iborat bulib koldi. Kiskasi maktabda ukitiladigan tarix fani davlat va uning siyosatini uluglovchi, shaxsga siginuvchi fanga aylanib koldi. Shu sababdan xam keyinchalik tarixga ishonmaslik xattoki, unga shubxa bilan karash alomalari yuzaga keldi. Naxotki, insoniyat tarixi, avlodlarimiz tarixi, ularning xayoti shunchalik darajada tus-tupolon, urush va janjallardan iborat bulgan bulsa, maktab darsliklarining xar bir saxifasini varaklaganda ana shu saxifalardan bamisoli kon xidi keladi. Ular tinch va osoyishta xayet kechirganlar-ku! Buyuk bunyodkorlik ishlarini xam amalga oshirganlar-ku! Nima sababdan ularda siyosiy tarixga, goyalar tarixiga, tarixda asosiy rolni uynashi lozim bulgan fukarolar tarixiga, ularning mexnati, turmug tarzi, sevgi, sila, bola tarbiyasiga, madanitni urganishga yetarli axamiyat berishmagan? Tarixdagi oddiy va buyuk shaxslar

takdiriga kup xollarda garazguylik bilan karalgan degan savollar fikr muloxazalar, ularni kiziktirdi. Bu savollarga tugri javob berish, maktab tarx ta'lim mazmunini, insonparvarlik, uqitishni demokratik asosda kurish, uni egasiz, mavxum, zerikarli tavsilotlardan xakikiy tarixga aylanishiga yordam berdi. Achinarlisi yana shundaki, tarixiy bilimlarni xam bir yunalish va tizimga solib kuyilishi uning mazmunini sayozlatib, mavxum, zerikarli tavsilotlarga aylanib, insonlarning xakikiy tarixi, xayet tarzini yoritishda uzoklashganligi ukuvchilarning fanga bulgan munosabatinigina uzgartirib kolmay, ularning ijodiy fikrlashishiga va umuman ijodiy fikrlash kobiliyatini fikr doirasining kengayishiga xam sezilarli darajada tuskinlik kilib keldi. Darsliklarda bayon kilingan vokea va xodisalarga bir xil nuktai nazardan baxo berilib, uni asl xakikat deb talkin kilinishi, ularni ukuvchilarga zurma-zuraki kildirilishi, uzining salbiy okibatlarini kursatdi. Ukuvchilarning xam xamisha bir yoklama, bir xilda fikr yuritishga odatlanib kolishiga sabab buldi. Ualrni kitob matnimi ijodiy ukish, tarixdagi juda murakkab va ziddiyatli vokea va xodisalarga kup xollarda siyosatga moye yuzaki berilgan baxolarga ijodiy yondashildi, ularga nisbatan uz fikr-muloxazalarga ega bulish imkoniyatidan maxrum etildi. Buning ustiga tarix uqitishni milliy zamindan ajralib kolishi, O’zbekiston Respublikasi maktablarida tarix uqitishga milliy asos bulib xizmat kilishi lozim bulgan O’zbekiston tarixini uqitish urganishni ikkinchi darajali vazifa, u asosan ukuvchilarning umumiy tarix va sobik SSSR tarixidan olgan bilimlarini oydinlashtirish uchun xizmat kiladi, deb karalib, yukorida ta'kidlab utganimizdek, avlodlarimizning juda boy va kuxna tarixini uning kelajak avlodlariga yetkazish, singdirish, tajribasi, uslubini tizimli kurs sifatida ukitilmay kelingaligi ukuvchi-yoshlarni ma'naviy-axlokiy tarbiyasiga jiddiy salbiy ta'sir kursatdi, ularning siyosiy ongi usishiga, uz-uzini anglab olishiga tuskinlik kildi, ataylab yurgizilgan siyosat kup xollarda ukuvchilar kuz ungida avlodlar tarixini kadrsizlanishiga ular uni urganishga, burchli ekanligini ma'lum darajada unutishga olib keldi. 1956 yilda bulib utgan KPSS XX s'yezdida shaxsga siginishning ijtimoiy- siyosiy va ma'naviy xayotdagi okibatlari kurib chikildi. Xayet takozosi, talabi bilan

boshlangan, bu tadbir mamlakatdagi ijtimoiy xayet ma'naviyatni ma'lum darajada soglomlashishiga yul ochgan bulsada, birok izchillik bilan oxiriga yetkazilmadi. Xalk maorifi, jumladan maktab tarixi ta'limi mazmunita ba'zi uzgarishlar kiritish bilan, uning mazmunini soglomlashtirishga, uqitishni, ta'lim-tarbiya samaradorligini oshirishga xarakat kildi. 1958 yildan boshlab «Eng yangi tarix», 1962-1963 ukuv yilidan «Jamiyatshunoslrtk», 1966 yildan «Tarixdan fakultativ» kurslar ukitila boshlandi. Partiya va xukumatning 1959 yil 8 oktabrida «Maktablardagi Tarix uqitishga ba'zi uzgarishlar kiritish tugrisi»da degan karori e'lon kilindi. Unda maktabda Tarix uqitishning yangi dastur, darsliklar, shu jumladan Respublikalar tarixi bayicha darslik va kullanmalar yaratish, ulka tarixini urganish, zarurligi kursatib berildi. Lekin shunga karamay, tarixchilarimiz Sobik ittifok davrida xakikiy tariximizni yoshlarga yoritib berishadi. Mamlakatimiz mustakillikka erishgan kundan boshlab xakikiy tariximizni urganishga yul ochildi. Prezidentimiz I.A.Karimov raxnamoligida tarixga e'tibor kuchaydi va kuplab olimlarimiz zimmasiga xakiky tarixni yaratish vazifasi yuklatildi va bugungi kunda Akademik lisey va kasb xunar kollejlari uchun deyarli darsliklar yaratishdi. Bu yaratilgan darsliklar va kullanmalarni tuzilishi, mazmuni va vazi4)alari xususida navbatdan ma'ruzalarimizdan sizlar bilan suxbatlashamiz.

ADABIYOTLAR. 1. I.A.Karimov. Tarixiy xotirasiz kelajak yuk. T. O’zbekiston 1998 i. 2. Sa'diyev S.A. Maktabda tarix uqitish metodikasi. T. Ukituvchi. 1978. 3. Sa'diyev S.A. Maktabda tarix uqitish metodikasi. T. Ukituvchi. 1989. 4. Sa'diyev S.A. O’zbekiston xalklari tarixini uqitish T. O’zbekiston.1993. 5. «O’zbekiston tarixi» dasturi. Toshkent. 1980-1990. 6. www.ziyonet.uz

O'xshashlar

O’zbек аdаbiyotini o’qitish metodikasining fan sifatida shakllanishi va rivojlanishi

Savod o’rgatish metodikasining psixologik va lingvistik asoslari

Ona tili o’qitish metodikasining predmeti va vazifalari

O’zbеk xalqi va tilining shakllanishi

O’zbekiston respublikasi umumiy o’rta ta'lim maktablarida tarix fanining vazifalari