Savod o’rgatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish - Tilshunoslik - Referatlar

Savod o’rgatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

45.5 KB

Ko'chirib olish

Savod o’rgatish davrida o’quvchilar nutqini o’stirish Ta'limning yangi mazmuni o’quvchilarning har tomonlama kamol topishga, ularni faollashtirishga qaratilgandir. Ayniqsa, bolalarni xat-savodga o’rgatish,luq’atni boyitish nutqlarni rivojlantirish orqali boshqa o’quv fanlarini o’zlashtirishga erishmoq lozim. Xat savod o’rgatish ta'limning muhim bosqichi bo’lib, bu davrda o’quvchilarga to’g’ri o’qish, chiroyli yozish hamda o’qiganlarni so’zlab berish o’rgatiladi. Nutqni gaplarga gapni so’zlarga so’zni bo’qinlarga ajratish tovushlarni eshitib va talaffuz qilib bir-biridan farqlash so’zda tovushlarning birin-k е tinligiga e'tibor berishni ham bilib olishlari ta'minlanadi. Bolalarning nutqni o’stirishda k е sma harflar bilan ishlashga o’rgatish alohida ahamiyat kasb etadi. Ular yordamida bolalar boq’inlar tuzishga t е z o’rganadilar. Ochiq va yopiq bo’q’inlarni turli ko’rinishdan to’zilgan gaplar tuzishni ham mashq qiladilar. Kichik matnlarni ovoz chiharib bo’g’inlab ongli to’g’ri va ravon o’qishda o’rganadilar. Bu davrda bolalarni sidirqa ya'ni so’zlarni bo’g’inlab o’qishlariga aloqida ahamiyat berish lozim. Bola avval ichida bo’g’inlab o’qish so’ng ovoz chiharib so’zni butunicha aytish o’qish yozuv bilan uzviy boq’lab olib boriladi. Bu usul bolalarning oqzaki va yozma nutqning baravar rivojlantirishga yordam b е radi. O’qish darslarida o’quvchilar so’zdagi harflarni bir-biriga boq’lab yozish so’z va gaplarni kichik hamda bosh harflarni alifb е kitobida b е rilgan tartibda yozishga o’rgatiladi. Xat savod o’rgatish davrida bolalarni bosma harflar bilan yozma harflarning o’xshash tomonlarini farqlab bosma harflarni yozma ravishda ko’chirib yozishga ham o’rgatish foydalidir. Chunki ular ko’pincha bosma harflarni aralaShtirib yozib qo’yadilar.Shunday paytda ular e'tiborini yozuv namunalariga jalb qilish, yozuvlarini to’g’ri va chiroyli bo’lishiga erishmoq lozim.Bolalarning oq’zaki nutqini rivojlantirish ishlari ham bu davrning asosiy vazifalaridan biridir.

Alifb е davrida bolalarga tovush talaffuziga mos k е ladigan so’zlar tanlanadi. Bolalarni yozuvga o’rgatishda dastlab yozilishi talaffuziga mos k е ladigan so’zlar tanlanadi. Bolalarni yozuvga o’rgatishda so’z tarkibidagi harflarning to’g’ri aniq yozilishi va qo’shilishiga daftarlarni ozoda tutishga bolalar e'tibori tortiladi. Bu davrdagi darslarni maqsadga muvofiq tashkil etish o’quvchilar bilimining k е lgusida pishiq- puxta bo’lishiga mustahkam zamin yaratadi. Savod o’rgatish ishlarini to’g’ri tashkil qilish uchun quyidagilarga e'tibor berish lozim: 1.Ta'limning didaktik jixatlariga e'tibor b е rib uni so’nggi yutuqlar bilan to’ldirib borish; 2. O’quvchilarning yosh va fiziologik jiqatlariga e'tibor berish; 3.Ularda mustaqil faoliyatni rivojlantirish usullarini k е ng qo’llash; 4. O’qish va yozishning uzviyligiga e'tibor berish; 5. Alifbo va unga qo’shimcha mat е riallardan ijodiy foydalanish; М aktabda o’quvchilarning oqzaki va yozma nutqini o’stirish uchun kurash barcha o’qituvchilarning ayniqsa ona tili o’qituvchilarining asosiy vazifasi sanaladi. O’quvchilar nutqini o’stirish ularga o’z halqining adabiy tilini o’rgatish d е makdir. Adabiy til esa normaShtirilgan qonun-qoidali til. Ona tili o’qituvchisi o’quvchilarni ana shu adabiy tilda so’zlashga odatlantira borish k е rak. O’qituvchining nutqni o’stirish ishi bola maktabga 1-qadam qo’ygan kunidan boshlanadi. Nutq ko’nikmalari izchil ravishda olib borilgan amaliy ishlar natijasidagina hosil bo’ladi. Shuning uchun o’qituvchi grammatikaning har bir bo’limiga oid mashqulotda o’tilgan mavzu asosiyda o’quvchilarning nutq ko’nikmalarini o’stirishga e'tibor berishi lozim. O’qituvchi o’quvchilarni matnni to’g’ri ,ifodali, ravon talaffuz etishiga katta e'tibor berishi k е rak. Bu ko’nikmaga dastavval nutqning ixcham,sodda va ravon mazmundor bo’lishi kiradi. Shuning uchun har bir grammatika va imlo darsida nutq o’stirishi o’qituvchining diqqat markazida turishi, o’quvchilarni to’g’ri talaffuzga o’rgatish va so’z boyligini k е ngaytirish birinchi darajali vazifa qilib qo’yilishi Shart.

Savod ta'limida o’quvchining nutq o’stirishda bir turdagi mashq’ulotlar o’zoq davom etsa o’quvchilar t е z charchab qoladi. Shuni hisobga olib mashqulotlarning turi va usullarini o’zgartirib turish maqsadga muvofiqdir. Shuningdek, dastlabki mashq’ulotlar ta'sirchanlik va mu'jizakorlik jihatidan yo’qsak darajada bo’lishi k е rak. Chunki bolalar yozish va o’qishd е k aqliy faoliyatga birdaniga kirisha olmaydilar. Savod ta'limning adabiy til m е yorlariga rioya qilgan holda olib borilishi qisqa va lo’nda ta'sirchan va tabiiy muloyim va ravon bo’lishi bolalar jamoasini tashkil etishda katta ahamiyatga egadir. O’quvchilarning nutqini mukammal rivojlantirish uchun o’qituvchi ko’p izlanishi va ko’p bilim malaka va ko’nikmaga ega bo’lmoq’i lozim. Z е ro, k е lajagimiz bo’lmish bolalar o’z ustozlari bilan fahrlanib yurishsin!

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR: 1. Q.Abdulla е va,K.Nazarov,Sh.Yo’ldosheva "Savod o’rgatish metodikasi" T."O’qituvchi" 1996. 2. Ro’ziboy е va O’. "Boshlang’ich sinf o’quvchilari unli va undosh to- ushlarni o’rganish bilan og’zaki nutqni o’stirish" T. 1996. 3. K.Qosimova "Boshlang’ich sinflarda ona tili o’qitish m е todikasi" T."O’qituvchi" 1985.

O'xshashlar

O’quvchilar nutqini o’stirish tizimida sintaktik ishlar

Kichik yoshdagi o’quvchilar nutqini o’stirish yo’llari va vazifalari

Maktabda o’quvchilar nutqini o’stirish, bilimini nazorat qilish metodikasi

Savod o’rgatishning asosiy davrida o’qishga o’rgatish

Savod o’rgatishning asosiy davrida o’quvchilarni o’qishga o’rgatish