Оксимарон ва унинг таржима масаласи - Tilshunoslik - Referatlar

Оксимарон ва унинг таржима масаласи

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

31 KB

Ko'chirib olish

Оксимарон ва унинг таржима масаласи Оксимарон асосий мантиқий ва эмоционал маъноларнинг муносабатига асосланган стилистик воситалардан биридир. Эпитет каби сўзларнинг асосий – мантиқий ва эмоционал маънолари ўзаро муносабатига оксимарон ҳам пайдо бўлади. Оксимарон деганда биринчидан атрибутив бирликни тушунамиз. Бу бирликда аниқловчининг маъноси мантиқий мазмун жиҳатдан ёки аниқланмишнинг маъносини истисно қилиб келади. Бундай атрибутив бирликнинг аъзолари мажбуран бирикадилар ва уларда бирикишдан кўра бир-биридан узоқлашиш анъанаси устунлиги яққол кўзга ташланади. Масалан: аччиқ шакар, саратондаги момақалдироқ, даҳшат гўзал, ёқимли хунук чеҳра. Оксимаронлар бошқа стилистик воситалар сингари нарса, ҳодиса ва воқеликни ифодалашдаги бадиий кўчим турларидан биридир. Улар таркибидаги қарама-қарши маъноли тушунчаларнинг янги бир кутилмаган маъно келтириб чиқариш хусусияти оксимаронда кучли образлилик касб этади. Оксимарон адабий услубларда кам қўлланилади, лекин бу оксимароннинг таъсир кучини сусайтирмайди. О ксимаронда аниқловчининг асосий мантиқий маъноси эмоционал маъно томонидан бартараф этилади. Масалан: ишбилармон дангаса, аччиқ кулги, камбағал бой, ёш қарилик. Ушбу сўз бирикмаларида ишлатилган биринчи сўз ўзининг асосий мантиқий маъносини йўқотган ва эмоционал маънода ишлатилган бўлиб, муаллифнинг тасвирланаётган нарсага субъектив муносабатини ифодаловчи воситага айланади. Оксимарон сўз бирикмаларида сўзлар муаллифнинг нарсага ижобий ёки салбий муносабатини ифодалайди. Масалан: “Horribly beatuful” дахшат чиройли маъносига тўғри келиб, “Horribly” сўзи асосий мантиқий маъносини йўқотиб ижобий маънони кучайтириш учун хизмат қилмоқда. “Horribly” сўзи аслида салбий маъно

берувчи сўз бўлишига қарамай, эпитет таъсирида “beatuful” сўзининг ижобий оттенкасини янада орттириб беради. Бадиий асар тилини мукаммал, таъсирчан қилиш, турли образ ва воқеа- ҳодисалар ифодасидаги сержилолик ва ўзига хос бўёқдорликни оширишда тасвирий воситаларнинг аҳамияти беқиёсдир. Икки лексик бирлик ўртасида мантиқсиз бир боғланишнинг юзага келиши лексик стилистика муаммоларидан ҳисобланади. Оксимарон, асосан, аниқловчи ва аниқланмиш ўртасидаги муносабатдан юзага келади. Масалан: ақлли жинни, тирик мурда, иссиқ қор, бахтиёр гадолар, ширин ташвиш. Инглиз тилида: Sweet sorrow, nice rascal, pleasantly ugly face, horribly beautiful, horribly delight. Ўз-ўзидан аёнки “ақл” ва “жинни” сўзлари ўзаро қарама-қарши маъно ифодалайди. Бир қарашда бу сўзлардан бирининг аниқловчи ва иккинчисининг аниқланмиш сифатида бир контекстда ёнма-ён қўлланиши мантиқсизлик, у кутилмаган бошқа бир мантиқни келтириб чиқаради. Натижада “ақлли жинни” “ўз фойдасини яхши билувчи, лекин бошқаларга жиннидек кўринувчи” одам тасвири ихчам ва эмоционал тарзда намоён бўлади. Ва шуни ҳам таъкидлаш лозимки, агар аниқловчи ва аниқланмишнинг ўрни алмашиб келса, у албатта бутунлай тескари маъно келтириб чиқаради. Масалан: “Ақлли жинни” ақлли одамга нисбатан, “жинни ақл” эса жинни одамга нисбатан ишлатилади. Инглиз илида эса “Smart stupid”, “Stupid smart” деб таржима қилинади. “Sweet pain” “ширин оғриқ” деб таржима қилинади. “The little great man” “кичкина буюк одам”, “painful pleasure” “оғриқли ором” деб таржима қилиниб, оксимарон бўёқдорлик ва таъсирчанликни ошириш учун хизмат қилади. Оксимаронни фақат қарама-қарши маъноли бирликларнинг бирикувидан ҳосил бўлади дейиш тўғри эмас. Умуман маъно жиҳатдан мос келмайдиган икки бирликнниг бир нутқ кўринишида аниқловчи ва

аниқланмиш сифатида қўлланишини оксимарон орқали кўп тарафлама тадқиқ этиш лозим бўлган, тасвирга эмоционал ва юмористик-сатирик бўёқ бахш этувчи асарнинг бадиий қимматини оширувчи ифода воситасидир. М асалан : It was with an almost cruel joy . Suddenly she felt the need to speak. The wordy silence troubled her. Come in the speaking silence of a dream. Юқоридаги мисолларни оксимарон нутқни таъсирчанлигини, эмоционал бўёқдорлигини исботи сифатида кўришимиз мумкин.

O'xshashlar

Таржима назариясининг шаклланиш босқичлари ва унинг турлари

Грамматик шакллар ва таржима

Эркин таржима

Таржима назарияси объекти ва предмети

Таржима тилида мантик