Yuz terisi, bosh va bo’yin sohalarining xavfsiz - Tibbiyot - Referatlar

Yuz terisi, bosh va bo’yin sohalarining xavfsiz

Yuklangan vaqt:

18.12.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

1262.1181640625 KB

Ko'chirib olish

Yuz terisi, bosh va bo’yin sohalarining xavfsiz o’smalari va o’smasimon hosilalari Reja: 1. Yassi hujayrali papilloma. 2. Fibroma. 3. Dermatofibroma. 4. Lipoma. 5. Gemangioma. 6. Limfangioma. 7. Keratoma. 8. Trixoepitelioma. 9. Pigmentli nevus.

Yassi hujayrali papilloma . Bu to’qimalarning yassi epiteliyasidan hosil bo’ladigan xavfsiz o’sma. Bu keksa odamlarda tez - tez uchraydi . U sekin o ’ sadi . Yoshlarda yassi hujayrali papilloma doimiy shikastlanishga moyil bo ’ lgan joylarda paydo bo ’ ladi . Klinik ko ’ rinishi juda xilma - xil bo ’ lib , keratinizatsiya jarayonlarining mavjudligi va davomiyligi , so ’ rg ’ ichsimon o ’ simtalar , oyoqchalarining mavjudligi yoki yo ’ qligiga bog ’ liq . Klinikasi . Papillomalar bitta so ’ gal paydo bo ’ lishi shaklida namoyon bo ’ ladi , shunga qaramay , bir joyda joylashgan bir nechta papillomalar ham mavjud - papillomatoz . Papilloma teri sathidan ko’tariladi, ingichka oyoq yoki keng asosda joylashgan. Ko’pincha terida harakatchan bo’ladi, uzoq muddatli papillomalar bundan mustasno. Papillomalarning rangi har xil bo’ladi: normal terining rangidan yoki oq rangdan kulrangacha yoki to’q jigar ranggacha, diametri 0,3-1,5 sm dan ko’proq bo’lishi mumkin. Shakli - yumaloq yoki ko’pburchak bo’lib, "gulkaram" yoki "malina mevasi"ga o’xshaydi. Stromaning rivojlanganligiga qarab, u yumshoq yoki zich bo’lishi mumkin. Yuzasi so’rg’ichsimon (vorsinkasimon) yoki osongina ajraladigan shoxli to’plamlar bilan qoplangan. Jarohatlanganda ular osongina uziladi va yallig’lanadi. Surunkali jarohatlarda yomon sifatli o’smalarga aylanish xavfi bo’lishi mumkin - yassi hujayrali saraton.

Gistologiyasi. Papilloma yuzda rivojlanayotgan epiteliya hujayralaridan tuzilgan, shoxlanish notekis ifodalangan. Aniq ichki membrana rivojlangan. To’qimalar atipizmi epiteliya va stromaning notekis rivojlanishi, shuningdek, mayda qon tomirlarining ortiqcha shakllanishi bilan ifodalanadi. Differensial diagnostika: - fibropapilloma, papillomadan farqli ular ingichka oyoq ustida joylashgan va yuzasi ajinlangan, biroz pigmentli, sochsiz teri bilan ifodalangan bo’ladi; - papilloma vulgar so’gallardan insonning yuz va tana qismlarida ko’proq joylashishi va o’rta va keksa yoshdagi bemorlarda uchrashi bilan farq qiladi. Shuningdek, ushbu kasalliklarning farqi elementlarning soni va ularning mavjud bo’lish davomiyligidadir. Papillomalar bitta yoki ko’p bo’lishi mumkin va o’nlab yillar davomida mavjud bo’lib, so’gallardek o’zo’zidan yo’qolishi mumkin. Gistologik tuzilishida ham farq bor; - seboreyalik keratoz to’q rangli, elementlarning katta miqdori, tananing yopiq joylarida bo’lishi bilan farqlanadi. Ko’pincha seboreyalik keratoz kuchli giperkeratik hosilalar bilan kechadi. Seboreyalik keratozda sirti mumsimon yaltirash mavjud, bu papillomada kuzatilmaydi; - qarilik keratomasida shikastlanishlar tananing ochiq joylarida joylashgan bo’lib va zich qobiq lar bilan qoplanadi, ularni olib tashlangandan so’ng qattiqlashgan qontalash bo’lgan asos paydo bo’ladi; - ko’p giperkeratozlangan teri shoxi bilan, mustahkam o’rnashgan muguzlarlar mavjud, papilloma bilan farqlanishi ular osongina ko’chadi. Palpatsiya paytida teri shoxi zich, harakatsiz; - fibroma va papilloma o’rtasidagi farq fibroma tavsifida berilgan. Davolash. jarrohlik yo’li bilan amalga oshiriladi. O’simtani kesish, kriodestruksiya, diatermokoagulyatsiyasi, lazer nuri bilan destruksiya qilish. Operatsiya mahaliy og’riqsizlantirish ostida, ko’proq zamonaviy anestetiklardan foydalaniladi: lidokain, ultrakain, mepivakain. Xirurgik usulga ustunlik berilishi kerak, chunki bunda gistologik tekshiruvlar olib borish mumkin va uning kosmetologik effekti yuqori.

Fibroma biriktiruvchi to’qimadan hosil bo’lgan xavfsiz o’simta. U yetuk tolali biriktiruvchi to’qima turiga qarab tuzilgan fibroplastik hujayrasimon elementlardan rivojlanadi. Shish hamma joyda, ya’ni terida, teri osti to’qimalarida, fassiyalarda va ba’zan ichki a’zolarning qalinligida hosil bo’lishi mumkin. Yoshi va jinsidan qat’i nazar sodir bo’ladi. Xavfli analogi mavjud - fibrosarkoma. Qattiq va yumshoq fibromalar mavjud. Qattiq fibroma - bu teri sathidan yuqori bo’lgan, harakatchanligi cheklangan, normal terining rangi yoki biroz pushti rangdagi zich konsistensiyali o’sma. O’simta yuzasi silliq, terining chegaralari aniqlanmaydi. Ba’zida zaif giperkeratoz kuzatiladi. Odatda bunday fibroma keng asosda joylashgan, ammo u oyog’chada ham bo’lishi mumkin. Qattiq fibromada oz miqdordagi bir tomonga parallel yo’nalgan biriktiruvchi to’qima hujayralari va mahkam biriktirilgan fibroz tolalar mavjud. Ba’zi hollarda bu o’smalarda petrifikatsiyalar, ohak tuzlarining cho’kishi kuzatiladi va hatto osteoid to’qima hosil bo’ladi, ba’zida bunday o’simta fibroosteoma deb nomlanadi. Fibroma bo’ynini lazer nuri orqali olinib 7 kundan keyin qayta ko’rikdan o’tkaziladi

Yumshoq fibroma – yumshoq xamirsimon konsistesiyali xavfsiz o’simta. U turli o’lchamdagi osilib turgan "xalta shaklidagi" elementlar shakliga ega. Shish ichidagi teri ajin, pushti yoki jigarrang rangda. Gistologik ko’rinishi fibroblast va fibrotsit hujayralarining to’planishi va kollagen tolalari bilan ifodalanadi. Ba’zi hollarda asosiy moddada muguz degeneratsiyasi sodir bo’ladi, bunday o’smalar fibromiksomalar deb ham ataladi. Barcha xavfsiz o’smalar singari, fibroma ham yillar davomiyligida sekin o’sadi.

Og’iz bo’shlig’i fibromasi Palpatsiya tekshiruvida turli zichlikdagi og’riqsiz yagona hosilalar shaklida aniqlanadi. Bu aniq belgilangan, oson siljiydigan hosila, ko’pincha sharsimon yoki kamroq, silliq yuzaga yega. Kapsula kesimida oq – kulrang rangda bo’ladi. Differensial diagnostika Qattiq fibroma farqlanadi: - terida hech qachon uchramaydigan dermatofibromadan farqi xuddi teriga yopishgandek bo’ladi; - tug’ma mavjud bo’lgan pigmentli nevusdan yanada to’q rang va xamirsimon konsistensiyali; -vulgar so’gallardan bolalik davrida uchraydigan ko’p marotaba zararlangan teri yuzasi giperkeratozli Yumshoq fibroma farqlanadi: - katlamasiz kichikroq hajmdagi papilloma bilan; - ingichka oyoqchada yumshoq konsistensiyali fibropapillomadan. Fibropapilloma yuzasi ajinlangan, biroz pigmentli va terida tuklar yo’qligi bilan farqlanadi. Fibropapillomadan farqli, yumshoq fibroma ingichka oyoqchada kolba shaklida osilib turadi.

Davolash mahaliy infiltratsion anesteziya ostida jarrohlik, yo’li bilan olib tashlanadi. Shish to’liq olib tashlanmaganda u residivlanmaydi, lekin o’sishda davom etadi, bu esa takroriy jarrohlik aralashuvni nazarda tutadi. Dermatofibroma -terining kollagen tolalaridan hosil bo’lgan xavfsiz o’sma. Darrier - Ferrandning bo’rtib chiqqan dermatofibrosarkomasi - xavfli analogi. Dermatofibroma ayollarda ko’proq uchraydi. O’simta odatda ko’proq yuqori va pastki oyoq-qo’llar terisida, ammo tananing har xil qismida uchraydi. Klinikasi. Yumaloq shakldagi bitta yoki ko’plab tugunlar terida chuqur joylashadi, o’simta terida mustahkamlanganga o’xshaydi. Palpatsiya paytida zich elastik konsistesiya seziladi. Kichik o’lchamlarda o’simta teri bilan bir xil darajada joylashgan bo’lib, katta o’lchamlarda u yarim shar shaklida teri sathidan yuqoriga chiqadi, yarim doira pastki qismi yo’q. Terining rangi to’q ko’k rangdan to’q jigarranggacha. O’simta o’lchamlari 2 mm dan 2,5 sm gacha. Bu qaytalanishga va malignizatsiyalanishga moyil bo’ladi. Gistologiyasi. Tasodifiy joylashtirilgan yetuk va yosh kollagen tolalarining to’planishi, fibroblastlar va shishgan yendoteliy bilan mayda qon kapillyarlarining ko’pligi. Ba’zida gistiotsitlarning to’planishi mavjud va shuning uchun u gistiotsitoma deb ham ataladi.

Differensial diagnostika: — fibroma bilan (yuqorida tavsiflangan); - pigmentli nevus bilan, teriga mahkam o’rnashgan dermatofibromadan farqli o’laroq, xamirsimon konsistesiyaga ega va unda sochlar tez-tez o’sadi, bu dermatofibroma bilan sodir bo’lmaydi. Qoida tariqasida, dermatofibroma tashxisi faqat gistologik tekshiruvdan so’ng qo’yiladi, shuning uchun takroriy operatsiyalar istisno qilinmaydi. Davolash jarrohlik yo’li bilan amalga oshiriladi. Qayta o’sishga moyilligi tufayli o’simta kesmasi teri osti yog’ to’qimasi bilan birgalikda amalga oshiriladi, klinik jihatdan aniqlangan o’simta chegaralaridan 1,5—2 sm orqaga chekinadi. Katta nuqsonlar bo’lsa, nuqsonni plastik almashtirishning maqsadga muvofiq variantlari tavsiya yetiladi. Lipoma yeng keng tarqalgan xavfsiz shishdir. U inson tanasining istalgan joyida, shu jumladan ichki a’zolarning shikastlanishi holatlarida joylashishi mumkin. U bir necha klinik shakllarda namoyon bo’ladi. Lipoma o’sish shakliga ko’ra farqlanadi: 1) teri osti shakli — har doim xavfsiz va teri osti to’qimasida joylashgan; 2) intermuskular-malignizatsiyalanishga moyil va tabiatiga ko’ra xavfli o’smalarga yaqin turadi. Klinikasi. Teri osti lipomasi yumshoq, og’riqsiz hosila, harakatchan, teri bilan bog’lanmagan, yumshoq elastik konsistensiyali. Stromaning rivojlanganligiga

qarab zichroq bo’lishi mumkin. Lipoma zich qobiq bilan o’ralgan bo’lib, undan tolalar bo’shliqqa chuqur kirib, lipomaga bo’lakli tuzilish beradi. Ikkinchi tur o’simta palpatsiya paytida zichroq bo’ladi, u ba’zan fibrolipoma deb ataladi. Lipoma ustidagi terining rangi odatda o’zgarmaydi. Shishning kattaligi 1 dan 10 sm gacha o’zgarib turadi va kasallikning davomiyligiga bog’liq. Gistologiyasi. Yetuk yog’ to’qimasi, bo’lingan biriktiruvchi to’qimali tolalar, hujayralar orqaga qaytmaydi, ya’ni xavfli o’smalarga xos bo’lgan hujayra shakllanishining turg’un pasayishi yo’q. Mushaklararo lipoma mushak va mushaklararo bo’shliqlarda joylashgan, og’riqsiz, aniq chegaralarsiz, yumshoq elastik konsistensiya deb ta’riflanadi, chunki o’simtaning aniq kapsulasi yo’q. Lipomaning ushbu shaklining o’ziga xos xususiyati moyillik va qaytalanishlarning tezligidir. Bu ko’pincha noradikal jarrohlik aralashuvi bilan bog’liq. Har bir keyingi noradikal aralashuv bilan orqaga qaytmaslik darajasi oshadi va xavfli o’smaga aylanish xavfi ortadi. Lipomaning yana bir turi-bu gibernoma. Bu jigarrang yog to’qimalarining qoldiqlaridan rivojlanadigan yog to’qimalarining juda kam uchraydigan o’smasi. U bunday nomlanganiga sabab, chunki u qishki uyquga ketadigan hayvonlarning yog’iga o’xshaydi. Kesmada o’simta lipomaga o’xshaydi, lekin u jigarrangga ega. Klinik ko’rinish odatdagi lipomadan farq qilmaydi. Davolash xirurgik - taktikasi mushaklararo lipoma bilan bir xil. Vrachstomatolog amaliyotida bu kam uchraydi,

ammo ko’plab lipomalar ham bo’lishi mumkin. Servikal nosimmetrik ko’p lipomatoz (Madelung sindromi) bo’yinni bo’yinbog’ kabi qoplaydigan nosimmetrik tarzda bo’yin ustida joylashgan lipomalar bilan tavsiflanadi. Lipomatoz gipofiz kasalliklari fonida rivojlanadi. Verney-Poten lipomasi o’mrov usti sohalarida nosimmetrik lipomalar mavjudligi bilan tavsiflanadi. Derkum kasalligi lipomatoz yog to’qimalarining o’smalari va teri osti to’qimalarida joylashishi bilan tavsiflanadi. O’ziga xos xususiyati- palpatsiyada, travma yoki bosim paytida og’riq. Bemorlarda asteniya, neyropsixik buzilishlar, tananing kichik qismlaridagi giperpigmentatsiyalar, terining qichishi ham aniqlanadi. Gistologik tekshiruv paytida lipoma zonasida asab tolalaridagi o’zgarishlar qayd etiladi. Gottornning teri osti gipertenziv lipogranulomatozi- bu gipertoniya bilan og’rigan semiz ayollarda uchraydigan kasallik. Tarqalgan tugunlar teri osti to’qimalarida rivojlanadi. Gistologik tekshiruvda yog to’qimalarining nekrozi hodisalari, reaktiv qon tomir o’zgarishlari bilan epidermis hujayralaridan iborat granulalar aniqlanadi. Boshqa lipomatozlar stomatolog amaliyotida topilmaydi. Differensial diagnostika: - spontan pannikulit, skrofuloderma, lipomalar bitta, yumshoq, og’riqsiz (Derkum kasalligi bundan mustasno), terining rangi o’zgarmasligi bilan farq qiladi. Lipomalar hech qanday namoyon bo’lmaydi va intoksikatsiya belgilari yo’q; — terining psamommasi teri osti yog’ida chuqur joylashgan chiziqli shakldagi tekis tugunlar, zich mustahkamlik bilan tavsiflanadi. Uni faqat gistologik jihatdan ajratish mumkin; - miyoblastoma bilan, u ham yumshoq to’qimalarda joylashadi, kichik o’lchamli, shakli yumaloq, lipomalardan farq qiladi, chunki miyoblastoma palpatsiya paytida zichroq, aniq bo’lak yo’q va u kamroq harakatchan; — terining yaxshi plazmotsitomasi teri osti yog’ida cheklangan ko’rinishdagi o’simta tugunlari mavjudligi bilan tavsiflanadi, og’riqsiz, zichroq,

lipomaga nisbatan shishgan o’simta, zangori tusda. Lipoma yumshoqroq va lipoma ustidagi rangdagi teri o’zgarmaydi; — shuningdek, dermoid kistalar bilan ham differensiatsiya qilinadi, ular zichroqligi, mustahkamligi, aniqroq chegaralari, bo’laklarga ega bo’lmaganligi, chuqurroq joylashganligi, yutish harakatlari paytida harakatlanishi bilan ajralib turadi. Davolash. Teri osti lipomasi jarrohlik yo’li bilan olib tashlanadi. Kichkina o’smalar uchun chiziqli kesma qilinadi yoki terining maydoni ikkita yaqinlashuvchi kesma bilan kesiladi va o’simta kapsula bilan birga chiqariladi. Gemangioma —bu tomirlar tarmog’ining g’ayritabiiy rivojlanishi fonida rivojlanadigan va odatda tug’ilgandan keyin o’zini namoyon qiladigan qon- tomirlarning xavfsiz neoplazmasi. Gemangiomalarning bir nechta turlari mavjud: Kapillyar gemangioma - och qizildan to’q qizil ranggacha turli xil konfiguratsiyali, o’lcham va intensivlikdagi dog’lar shaklida uchraydi. Gemangioma teriga butun qalinligi uchun ta’sir qiladi. U og’iz va burunning shilliq qavatida o’zini namoyon qilishi mumkin. Kapillyar gemangiomaning variantlaridan biri teleangiektaziya - bu bitta kapillyarning yulduzsimon o’sishi. Shuningdek, ushbu gemangioma guruhiga granulyatsiya tipidagi gemangioma, gipertrofik gemangioma va Rendu-Osler kasalligi kiradi. Kapillyar gemangiomani pigmentli nevus bilan farqlash kerak. U zichroq mustahkamlik, so’gal yuzasi, to’q jigarrang rangga ega. Rendu-Osler kasalligi - bu irsiy kasallik bo’lib, terining va shilliq pardalarning umumiy shikastlanishi bilan tavsiflanadi, tez-tez mayda nuqtali qon quyilishlar va keyinchalik qon ketishlari bilan birga keladi. Davolash - uncha katta bo’lmagan hosilalarning gemangioma kesmasini poliklinika sharoitida optimal amalga oshirish mumkin. Bunda hosiladagi tomirlarni bir vaqtning o’zida bog’lash bilan yog to’qimalariga yoki mushaklarga ikkita yaqinlashuvchi kesma bilan kesiladi. Teleangiektaziyani davolash elektrokoagulyatsiya orqali samarali amalga

oshiriladi. Suyuq azot yoki karbonat kislota bilan kriodestruksiyadan foydalanish mumkin. Kavernoz gemangioma -bu to’qimalarning barcha qatlamlariga ta’sir qilishi mumkin bo’lgan qon tomir neoplazmasi. U venoz tipdagi kengaygan tomir bo’shliqlaridan — g’orlardan iborat bo’lib, ularda juda sekin qon oqimi mavjud. Tekshiruvda gemangioma yuzasi notekis, ko’kimtir rangga ega, palpatsiyada xamirsimon konsistesiyaga ega, odatda og’riqsizdir. Qalin kavernoz gemangiomada kalsifikatsiyalangan tromblar - angiolitlarni palpatsiya qilish mumkin. Gemangiomaning bu shakli to’lishish alomati bilan tavsiflanadi. Davolash. Yuzaki joylashgan va kichik o’lchamdagi kavernoz gemangiomalar ikkita yaqinlashuvchi yarim oval kesmalar bilan kesiladi, so’ngra jarohatni qatlamli tikuv bilan tikiladi. Krioterapiya va elektrokoagulyatsiya usullaridan ham foydalanish mumkin. Yuzjag’ sohasi a’zolari va to’qimalariga kavernoz gemangiomaning diffuz tarqalishida 70% yetil spirti bilan sklerozli terapiya o’tkazish yetakchi usul hisoblanadi. Sklerozli terapiya-bu kichik o’lchamdagi kavernoz gemangiomalarni davolash uchun ambulatoriya sharoitida tanlangan usul. Arterial gemangioma yuz-jag’ sohasining barcha to’qimalariga, shu jumladan yuz

skeletining suyaklariga ta’sir qilishi mumkin. Ushbu turdagi gemangioma kasalxonada davolanadigan ildiz otib ketgan, progressiv va mushaklararo gemangiomalarni o’z ichiga oladi. Limfangioma - limfa tomirlaridan rivojlanadigan yetuk, xavfsiz, ko’pincha tug’ma o’sma. Gistogenetik jihatdan bu o’smalar limfa tizimining rivojlanishining kechikishi bilan, nuqsonlari bilan bog’liq. U turli xil anomaliyalar bilan birlashtiriladi, masalan, gemangioma, ko’plab shikastlanishlar, xususan suyaklarning angiomatozi bilan. Limfangiomaning barcha shakllarida shikastlanishlar terining har qanday qismida paydo bo’lishi mumkin. O’simta asta- sekin, asimptomatik tarzda rivojlanadi. U aniq infiltrativ o’sishga ega (ba’zi shakllarda), lekin to’qimalarni yo’q qilmaydi, balki ularni bir-biridan ajratib turadi. Metastaz bermaydi. Ko’pincha lablar, yonoqlar, til, burun va quloq oldi sohalarida joylashadi. Oddiy (kapillyar), kavernoz va kistoz limfangiomalar mavjud. Oddiy limfangioma odatda terida joylashadi va kichik, kengligi 1-2 sm, bitta yoki bir-biriga bog’langan limfa tomirlari va biriktiruvchi to’qima zanjirlarining limfa bilan to’ldirilgan hosilasi. Klinik jihatdan bu organning diffuz kengayishi bilan namoyon bo’ladi. Palpatsiya paytida yumshoq shakllanish aniqlanadi, xamirsimon konsistesiyali, og’riqsiz.

Ushbu shakldagi terining va shilliq pardalarning rangi oqarib ketgan. Ba’zida terida bu shakl tarqoq qalinlashgan dog’ ko’rinishiga ega. Hosila ustidagi teri burmaga yig’iladi. Kavernoz limfangioma -tolalar bilan ajratilgan, endoteliy bilan qoplangan va limfa bilan to’ldirilgan xaotik tarzda joylashgan kistoz bo’shliqlar. U zich shishgan asosda joylashgan va teri sathidan yuqoriga ko’tarilgan noaniq chegaralangan ko’rinishiga ega. Teri va shilliq qavat odatda o’zgarmaydi. Ushbu shaklda odatda a’zoning diffuz kengayishi ham qayd yetiladi. Kavernoz limfangiomalarni tavsiflovchi muhim xususiyat-bu

bo’shliqlar orasidagi biriktiruvchi to’qima bo’linmalariga mos ravishda joylashtirilgan qalinlashuvlarning mavjudligi. Kavernoz limfangiomada yiringli yallig’lanish rivojlanishi mumkin. Kistoz limfangioma -bu limfa bilan to’ldirilgan, qalinlashgan asosda joylashgan va teri ustida ko’tarilgan bo’shliq. Palpatsiya ba’zan o’simtaning chegaralarini va qirralarini, flyuktuatsiya belgisini aniqlaydi. Kavernoz limfangiomada bu belgi mavjud emas. Kavernoz va kistoz limfangiomalar fonida papillomatoz va keratoz joylar rivojlanishi mumkin. Gistologiyasi. barcha turdagi limfangiomalarni tekshirishda integral to’qimalarning yuzaki va chuqur qismlarining limfa tomirlarining kengayishi, tolali to’qimalarning ko’payishi, akantoz, papillomatoz kabilar aniqlanadi. Differensial diagnostika: - gemangioma bilan (yuqorida keltirilgan); - dermoid kista bilan, bunda palpatsiyada aniq silliq chegaralar va elastikroq konsistensiya aniqlanadi, dermoid kista yutish paytida siljiydi; - lipoma bilan, u limfangiomadan tekisroq, ba’zan tepalikli sirtga ega. Yumshoqroq konsistesiyali va kamroq aniq chegaralarga ega. Punksiyadan olingan material ham farq qiladi; - cheklangan skleroderma bilan farqi shundaki, ikkinchisi bilan to’qimalarning qalinlashuvi va epidermisning atrofiyasi mavjud, limfangiomaning kapillyar shakli bilan cheklangan teri pastozligi mavjud va sklerodermaga xos bo’lgan chandiq o’zgarishlarining markazidagi sarg’ish-oq rang yo’q; - paxiderma(orttirilgan) bilan, bu ilgari o’tkazilgan patologik jarayon natijasida yuzaga keladi. Paxiderma bilan terining barcha qatlamlari diffuzli ta’sirlanadi, ular zich konsistensiyaga, ko’kimtir rangga ega. Limfangiomadan farqli o’laroq, bunday o’choqlar yuzasida papillomatoz, tangachalar va qobiqlar paydo bo’ladi va periferiya bo’ylab diffuz shish paydo bo’ladi. Muhim differensial xususiyat-bu punksiya paytida olingan materialning tabiati. Limfangioma bilan sutli - oq yoki sariq suvli suyuqlik;

- tug’ma limfodemiya (fil), limfangiomadan farqli o’laroq, a’zoning gipertrofiyasi, qalinlashishi, teri va teri osti yog’ining infiltratsiyasi bilan tavsiflanadi. Davolash jarrohlik, o’simtani kesish hisoblanadi. Shishning katta tarqalishi bilan olib tashlanmagan to’qimalarni sklerozlash uchun qoldiq bo’shliqqa 70% spirtni kiritish bilan qisman rezeksiya shaklida operatsiya qilish mumkin. Davomiy o’sish mumkin. Radiatsiya terapiyasi samarali yemas. Yallig’lanish jarayoni faqat kavernoz limfangioma bilan sodir bo’ladi va bu holda davolash kasalxonada, antibakterial dori vositalarini endolimfatik yuborish orqali amalga oshiriladi. Sianotik keratoma (qarilik keratomasi) - bu terining xavfsiz o’sma hosilasi. Uzoq muddatli travma va irratsional davolanish bilan u malignizatsiya bo’lishi mumkin. Bu o’rta va keksa yoshdagi odamlarda terining ochiq joylarida, shu jumladan yuzida uchraydi. Zararlanish o’choqlari bir nechta. Klinikasi . Eng boshida qirrali giperkeratoz joylari paydo bo ’ ladi . Tangachalar olib tashlangandan so’ng, ular yana paydo bo’ladi, zich bo’ladi. Hosilalar 2,5 sm gacha bo’lgan zich pilakchalar bo’lib, mustahkam o’ralgan kulrang qobiqlar bilan qoplangan.

Tasodifiy regressiya uchramaydi. Gistologiyasi. Yaqqol akantoz, giperkeratoz va ba’zida papillomatoz joylari aniqlanadi. Proliferatsiya qiluvchi iplar tikanli qatlam hujayralaridan iborat, yadro polimorfizmi qayd yetiladi. Differensial diagnostika: - qisqa muddatli va kichikroq o’choqlarga ega bo’lgan vulgar so’gallar bilan o’tkaziladi. Giperkeratozli papiller o’simtalar vulgar so’gallar yuzasida qayd etiladi. Vulgar so’gallarda o’choqlar tasodifiy regressiyaga uchrashi mumkin. Bundan ko’pincha yoshlar azob chekishadi. Davolash jarrohlik hisoblanadi. Terining butun qalinligida kesma, neoplazma chegarasidan 0,5 sm orqaga chekinish. Seboreyali keratoz -bu xavfsiz o’sma hosilasi. Bu erkaklar va ayollarda teng darajada tez-tez uchraydi. Bu ko’pincha o’rta yoki keksa yoshdagi odamlarda qayd etiladi. Biroq, buni yoshlarda ham kuzatish mumkin. U juda sekin, ba’zan o’nlab yillar davomida o’sadi.

Klinikasi. Kasallik birinchi navbatda sarg’ish yoki jigarrangdagi chegaralangan dog’ bilan namoyon bo’ladi. Yuqorida ta’kidlanganidek, o’sish asta-sekin va bir xil. O’lchamlari 4-6 sm yoki undan ko’pga yetadi. Dog’ning yuzasi yog’li qobiqlar bilan qoplangan, ular osongina olib tashlanadi, qobiqlar qalinlashadi, yoriqlar bilan qoplanadi, quruqroq bo’ladi, ammo yog’li yaltirash kamroq darajada bo’lsa ham saqlanib qoladi. Ushbu qobiqlarning qalinligi ba’zan sezilarli o’lchamlarga (1-2 mm gacha) yetishi mumkin. Shakllanish bir vaqtning o’zida rangni sariq-jigarrangdan qora ranggacha o’zgartiradi. Shish odatda bosh terisida uchraydi. Elementlar ko’pincha bir nechta, ammo bitta zararlanish ham mavjud. Yomon sifatliga o’tishi mumkin. Gistologiyasi. Ushbu neoplazmaning xususiyati epidermisning akantolitik iplarning ko’payishi bo’lib, ular orasida shoxli kistalar mavjud. Ko’p hollarda ko’payadigan hujayralar kichik, ixcham, epidermisning bazal hujayralariga o’xshaydi va shuning uchun ular bazaloid deb ataladi. Differensial diagnostika: - qarilik keratomasi bilan, seboreik keratomadan farqli o’laroq, u tananing ochiq joylarida pilakcha shaklida joylashgan, xira kulrang qobiq bilan qoplangan, zich mahkamlangan. Seboreik keratozda qobiqlar xira-qora rangga yega. Qarilik keratomasi ko’pincha malignizatsiyalanadi; — vulgar so’gal uning yuzasi papillyar giperkeratik o’simtalar bilan qoplanganligi va yog’ hujayralari yo’qligi bilan tavsiflanadi;

-bazalioma, seboreik keratozdan farqli o’laroq, ko’pincha silliq yuzaga, tugunlardan iborat rolik shaklidagi qirraga ega. Ba’zan xarakterli marvaridsimon yaltirash mavjud; . - ba’zi hollarda seboreik keratomani melanomadan farqlash kerak, bu bolalikdan beri mavjud bo’lgan oldingi pigment shakllanishida tez-tez rivojlanib borishi bilan farq qiladi. Melanoma bilan tez o’sish, qon ketishlar mavjud, bu seboreik keratoma bilan sodir bo’lmaydi. Shuningdek, melanoma bilan periferiyada yordamchilarning paydo bo’lishi, shuningdek metastaz ba’zan qayd etiladi. Davolash. Kosmetikaga oid shikoyatlar, surunkali shikastlanishlar va malignizatsiyalanish xavfi mavjudligiga qarab o’simtani xirurgik olib tashlash yo’li tanlanadi. Trixoepitelioma -bu soch follikulasining yaxshi o’smasi. Ikkita shakl mavjud: yakka qattiq elementlar va bir nechta, turli xil klinik ko’rinishlarga ega. Klinik ko’rinish: qattiq shakllanishlar bilan katta, bitta, chuqur yotgan o’simta tuguni qayd yetiladi. Palpatsiyada zich konsistesiyali, yarim shar shakl aniqlanadi. Hosila ustidagi teri qipiqlanadi yoki teleantektaziyalar bilan silliq yuzaga yega. Balog’at yoshida tez-tez uchraydi. Bolalik yoki o’smirlik davrida bir nechta shakllar bilan diametri 3-6 mm gacha bo’lgan o’simta shakllanishi paydo bo’ladi . Qattiq shaklda bo’lgani kabi, ular yarim shar shaklida, palpatsiya paytida

zich mustahkamlik, og’riqli. Hosila ustidagi teri pushti rangda yoki o’zgarmaydi. Eng ko’p joylashadigan joyi- bu boshning sochli qismi, bo’yin. Yuzdatemporal soha, nazolabial burmalar, periorbital soha. Gistologiyasi. Xarakterli xususiyat-keratin bilan to’ldirilgan kistoz bo’shliqlar. Ushbu kistoz shakllanishlar atrofida bazal hujayralarga o’xshash hujayralarning ko’payishi mavjud. Differensial diagnostika: - ayollarda tez-tez uchraydigan siringoma (ter bezlarining shishi) bilan o’tkaziladi. Ushbu kasallikdagi shakllanishlar ko’pincha simmetrik va miliumlarga o’xshaydi; — kattaligi sezilarli darajada katta bo’lgan dermoid va epidermoid kistalar bilan; —Yog’ bezlarining adenomalari bilan, trixoepiteliomalardan farqli o’laroq, palpatsiya paytida yumshoq, yuza joylashgan va qo’ng’ir rangga ega bo’lgan (Pringl kasalligi). Pringl kasalligi ko’pincha demensiya kabi boshqa rivojlanish nuqsonlari bilan bog’liq. Davolash: lazer yoki kriodestruksiya, katta va qattiq shakllanishlar uchun jarrohlik kesmalari.

Pigmentli nevus —melanin hosil qiluvchi hujayralardan hosil bo’ladigan, neyrogen kelib chiqishga ega, ko’pincha tug’ma tabiatli bo’lgan o’simta (rasm. 11.4). Nevuslarning bir nechta turlari mavjud: chegara nevusi, ko’k nevus, intradermal nevus, murakkab nevus, gigant pigmentli nevus, Ota nevusi. Ushbu shakllanishlarda melanoma xavfli o’smalarga aylanishi mumkin. Klinikasi. Chegaralangan nevus aniq chegarali zich hosilani namoyon qiladi. Qalin terida, to’q jigarrang rang bo’lib joylashgan. Sirt silliq, yaltiroq, yuzasida sochlar yo’q. Tartibsiz shaklga yega. Gistologik tekshiruvda nevus hujayralarining epidermis va dermis chegarasida va mo’ylov follikulalarida, ter va yog’ bezlarining chiqaruv yo’llarida to’liq chuqurlikda uyalari aniqlanadi. * Moviy nevus-o’rta yoshli odamlarda tez-tez uchraydi. Bu aniq belgilangan chegarali tugunni ifodalaydi. Palpatsiya atrofdagi teriga qaraganda biroz zichroq. U gumbaz shaklida teridan yuqoriga ko’tariladi. Ushbu nevusning o’lchamlari 1 sm dan oshmaydi. Sirt silliq, yaltiroq. Melanotsitlarning paydo bo’lish chuqurligiga qarab, u moviy rangdan (chuqur joylashgan melanotsitlar) ko’kimtir-qora ranggacha (melanotsitlarning yuzaki joylashuvi bilan) rangga ega. Gistologik tekshiruvda teri osti to’qimalariga unib chiqishi mumkin bo’lgan ko’payadigan melanotsitlar aniqlanadi. Ushbu nevusning tuzilishi melanomaga juda o’xshash, ammo yaxshi sifatli. Radikal bo’lmagan davolanish bilan residivlanish mumkin. * Intradermal nevus-eng keng tarqalgan. Qoida tariqasida, u teri sathidan yuqoriga ko’tariladi, jigarrang yoki qo’ng’ir rangga yega, ko’pincha sochlar bilan

qoplangan. Gistologik tekshiruvda faqat dermisda joylashgan nevus hujayralarining uyalari va iplari aniqlanadi. * Murakkab nevus chegara va teri ichi xususiyatlariga ega. * Gigant pigmentli nevus-odatda tug’ilish bilan tashxisi qo’yiladi va har doim keng zararlanishga ega. Sirt notekis yoki silliq, rangi pushtidan to’q jigarranggacha, ko’pincha sochlari bor. Ota nevusi trigeminal asabning birinchi va ikkinchi shoxlari bo’ylab qora dog’lar "ifloslangan teri" mavjudligi bilan tavsiflanadi. Nafaqat teriga, balki ko’z olmasiga ham ta’sir qiladi. Differensial diagnostika. Eng muhimi, melanoma bilan o’tkaziladi. Nevusning rangini, hajmini va tuzilishini o’zgartirish malignizatsiyani oldini olishga imkon beradi. Namlik, sirt yeroziyasi, qon ketish va yara, soch to’kilishi, shuningdek, sun’iy yordamchilar va limfangoitning paydo bo’lishi kabi belgilarning bo’lishi bu melanoma ekanligini ko’rsatadi. Davolash: faqat jarrohlik va faqat elektr pichoq va skalpel bilan. Hosila chetidan minimum 1-1,5 sm gacha chekinib kesma amalga oshiriladi. Nafaqat teri, balki teri osti to’qimasi ham kesiladi. Nevusni kesish uchun ko’rsatma uni doimiy shikastlanishga olib keladigan joylashuvi hisoblanadi. Kosmetik ko’rsatkichlar juda nisbiy. Leyomioma -silliq mushak to’qimasidan rivojlanadigan xavfsiz o’sma. Stomatolog-xirurg amaliyotida bu o’smalar ko’pincha lablar qalinligida va sochni ko’taradigan mushaklarda uchraydi. Klinikasi. Agar o’simta sochni ko’taradigan mushaklardan rivojlansa, bu oddiy o’zgarmagan teri yoki pushti rangga yega bo’lgan kichik o’simta elementlari bo’ladi. Neoplazmaning yuzasi silliqdir. Palpatsiya og’riqli, elementlar bir nechta, qo’shilishga moyil. Yagona o’smalar katta hajm, zich mustahkamlik bilan ajralib turadi, o’simta atrofida giperemiya hoshiyasi mavjud. Kesmada o’simta aniq qobiqqa ega, tuzilishi kulrang-oq qatlamli. Tolali to’qimalarning sezilarli rivojlanishi bilan u fibromioma deb ataladi.

Gistologiyasi. Cho’zilgan yadroli tasodifiy joylashtirilgan bir tomonga parallel yo’nalgan mushak hujayralari. To’plamlar korpus shaklida ularni o’rab turgan argirofil tolalar bilan o’ralgan. Leyomiomada tomir bo’shliqlari yo’q. Dermisda o’simta va epidermis o’rtasida ko’plab kengaygan qon va limfa tomirlari mavjud. Differensial diagnostika: - siringoma bilan, bu yetuk yoshdagi qizlar va ayollarda ko’proq uchraydi va bo’yin, yelka kamarida nosimmetrik toshmalar bilan tavsiflanadi. Shu bilan birga, toshmalar palpatsiya qilinganda og’riqsiz bo’lgan kichik papulaga o’xshash elementlarning ko’rinishiga yega. Davolash: jarrohlik kesmasi odatda bemorning to’liq tiklanishiga olib keladi. Ksantoma -bu turli xil moddalar almashinuvi buzilishlaridan kelib chiqadigan o’sma hosilasi. Bu giperxolesterinemiyada, autosomal dominant irsiylanadigan dermatoxondrokorneal distrofiyada, qandli diabetda kuzatiladi. Yuzda u ko’proq ko’z qovoqlari terisida va nazolabial burmalarda uchraydi. Giperxolesterinemik sindromning namoyon bo’lishi sifatida yuzaga keladigan o’simtaga o’xshash ksantoma birlashish va bo’lakli konglomeratlar hosil

qilish xususiyatiga ega bo’lgan diametri 1-3 sm bo’lgan sferik tugunlar bilan tavsiflanadi. Kasallikning boshida tugunlar yumshoq konsistesiyaga ega, keyin ular tolali to’qimalarning o’sib chiqishi tufayli qalinlashadi. Hosila ustidagi terining rangi ko’pincha sariq rangga ega, ammo jigarrang va ko’kimtir-qizil bo’lishi mumkin. Shilliq pardalar zararlanishi mumkin. Qonni tekshirganda giperlipidemiya va giperxolesterinemiya aniqlanadi. Qon tomirlari, bo’g’inlar va suyaklarning erta zararlanishi mavjud. Taloq va jigar ham zararlanadi. Bemorlarda aterosklerozning erta namoyon bo’lishi ko’proq uchraydi. Ksantomatozning maxsus shakli Fransua sindromi - dermatoxondrokorneal distrofiyasidir. Teri, suyaklar, shox pardaning shikastlanishi va lipoidoz bilan namoyon bo’ladigan tizimli kasallik. Qandli diabetdagi ksantomalar yog almashinuvining buzilishi natijasida rivojlanadi. Ular qandli diabet bilan og’rigan 1000 bemordan 1 tasida, ko’pincha erkaklarda aniqlanadi. Klinikasi. Yarim sharsimon shakldagi bir nechta tugunli elementlar, sariq to’q sariq rang. Palpatsiya paytida zich yelastik konsistesiya aniqlanadi. Ko’pincha giperemiyaning ingichka hoshiyasi hosila atrofini o’raydi. Gistologiyasi. Gistiotsitlarning alopeniyasi, katta yangi ko’pikli Tuton hujayralari, shuningdek, ko’p sonli ksantoma to’plamlari— xolesterin va triglitseridlar konlari. Davolash. Umumiy davolash metabolizmni normallashtirishdir. Dieta, xolesterin va lipid darajasini pasaytiradigan dorilar. Kosmetik ko’rsatkichlar uchun jarrohlik davolash. Ksantoma blyashkalari bo’lgan teri joylarini kesish. Biroq, bemorni mumkin bo’lgan residivlanish haqida ogohlantirish kerak. Stomatolog-xirurgga nafaqat haqiqiy o’smalari, balki o’simtaga o’xshash shakllanishi bo’lgan bemorlar ham murojaat qilishlari mumkin. Epidermal kista (ateroma) - bu terining ortiqlaridan rivojlanadigan xavfsiz o’sma. Epidermal kistaning sevimli joylari- bosh sochli terisi, yuz, bo’yindir. Ko’pincha surunkali shikastlanish joyida paydo bo’ladi. U asta- sekin, ba’zan yillar davomida o’sadi. Ko’pincha yallig’langan. Epidermal kistalar bitta va bir nechta shikastlanishlar bilan kelishi mumkin.

Klinikasi: bu diametri 0,5 dan 5 santimetrgacha yoki undan ko’p bo’lgan yumaloq shakllanish. Yumshoq konsistensiyani aniq konturlar bilan paypaslaganda, kapsulada og’riqsizdir, chunki u terining qo’shimchalaridan rivojlanadi, u teri bilan yaqin aloqada bo’ladi. Bu terini kista ustidagi burmaga olishga urinayotganda aniqlanadi, shu bilan birga "yostiq" alomati namoyon bo’ladi, ya’ni.kista bilan bog’liq terining maydoni harakatsiz bo’lib qoladi va burmaga kirmaydi. Agar anamnezda yallig’lanish bo’lmasa, kista ustidagi terining rangi o’zgarmaydi. Yallig’lanishning rivojlanishi bilan kista ustidagi teri turg’un qizil rangga aylanadi. Og’riq, shishish, tebranish mavjud bo’ladi. O’z-o’zidan yorilishi mumkin. O’z-o’zidan tuzalish yo’q. Gistologiyasi: bo’shliq bo’lib, uning devorlari donador va tikanli hujayralardan iborat epiteliy bilan qoplangan. Agar kista yog’ bezidan rivojlansa, u holda bo’shliqda yog bezining ajratuv mahsulotlari, soch follikulalari aniqlanadi. Differensial diagnostika o’tkaziladi: — embrional rudimentlarning birlashish joylarida joylashgan va tug’ma xarakterga yega bo’lgan dermoid kista bilan; - teri osti yog hujayrasida chuqur joylashgan lipoma bilan. Palpatsiya paytida bo’laklanganligi aniqlanadi va teri bilan aloqasi yo’q. Lipomalar deyarli hech qachon ushlanmaydi;

- bir necha xususiyatlarga ega bo’lgan vulgar akne (kichik o’lchamlar, yiringlash va kistlarning ochilishi bilan), palpatsiya paytida og’riq, belgilangan chandiqlar qayd etiladi. Davolash: jarrohlik. O’smani olib tashlash mahalliy anesteziya ostida, terining ikkita yaqinlashuvchi kesmasi, albatta, kista bilan bog’liq teri maydonini o’z ichiga oladi. Keyinchalik, kista qobig’i atrofdagi to’qimalardan zarar yetkazmasdan ehtiyotkorlik bilan ajratiladi. Agar kerak bo’lsa, immersion choklar qo’llaniladi, terining yarasi tikiladi. Kistaning yiringlashi bilan yiringli o’choqni yorish amalga oshiriladi. Siz takroriy jarrohlik aralashuvisiz terining qirralarini kengaytirguncha qattiq tamponlashni sinab ko’rishingiz mumkin. Keloid (keloid chandiq) —granulyatsiya to’qimalarining pishib yetilish davrida yuzaga keladigan ma’lum og’ishlar natijasida terining shikastlanish joyida paydo bo’ladigan o’simtaga o’xshash shakllanish. Keloid chandiqlar turli xil travmatik teri jarohatlaridan keyin hosil bo’ladi, ba’zan hatto kichik, masalan, taroq. Ayniqsa, ko’pincha ular kuyish, akne, operatsiyalardan keyin yuqori kuchlanishlar ta’sirida paydo bo’ladi. Klinikasi: bu yaltiroq ko’kimtir-qizil rangdagi chandiq to’qimasi bo’lib, suv tomchisi kabi teri sathidan yuqoriga ko’tariladi, yuzasi silliq, yaltiroq. Palpatsiya zich elastik konsistesiyali hosilani aniqlaydi. Bemorlarni ko’pincha keloid chandiq sohasidagi yonish hissi, qichishish va ba’zida og’riq bezovta qiladi. Keloid chandig’i o’sishga moyilligi bilan tavsiflanadi, uning

chegaralari qoida tariqasida birlamchi jarohatdan tashqariga chiqadi (jarrohlik yarasi, kuyish va boshqalar.). Bu differensial diagnostikaning eng muhim xususiyati. Gistologiyasi: chandiq sohasidagi normal epidermis ko’rinishga ega, papilyar qatlami ingichka, ba’zan umuman yo’q. Chandiq to’qimalarining o’zi tasodifiy joylashtirilgan va chandiqqa uyali tuzilish beradigan juda ko’p miqdordagi kollagen tolalaridan iborat. Hujayra elementlari asosan ko’p sonli fibroblastlar, tomirlar atrofida joylashgan. Keloid chandig’ida yaqqol gialinoz tez-tez qayd etiladi. Keloid izlari faol bo’linadi: fibroplastik, unda asosiy moddaning fonida ko’proq semiz hujayralar va fibroblastlar mavjud va unda kollagen tolalar ustunlik qiladigan faol bo’lmagan fibroz asosiy moddaning kamroq qismini egallaydi. Differensial diagnostika o’tkaziladi: - gipertrofik chandiq bilan bu notekis sirt bilan tavsiflanadi, bu yerda tuberkullar atrofik depressiyalar bilan almashadi. Gipertrofik chandiq atrofdagi sog’lom to’qimalar bilan birlashganday tuyuladi. Asosiy farq shundaki, gipertrofik chandiq o’smaydi, bundan tashqari, "ajinlar" natijasida u birlamchi yaraga qaraganda kamroq joy egallaydi. Davolash: kombinatsiyalangan. Jarrohlik aralashuvi, olib tashlash, chandiqning "yetilishi" gacha 6 oyga va hatto travmadan keyin bir yil davomida qoldirib turish kerak. Bu, ayniqsa, faol keloid chandiqlari uchun to’g’ri keladi. Jarrohlik davolash texnikasi o’ziga xos xususiyatlarga ega: barcha aralashuvlar iloji boricha yumshoq bo’lishi kerak. Chandiqni kesish sog’lom to’qimalarda amalga oshiriladi. Yara qirralarini pinset bilan mahkamlash faqat teri osti yog’i uchun amalga oshiriladi. Yaraning qirralari kuchlanishsiz mos kelishi uchun immersion tikuvlarni qo’llash majburiydir. Yara faqat intradermal tikuv bilan tikiladi. Aseptik aralashuvlar bezovta qiluvchi vositalarsiz qo’llaniladi. 7-8 kundan keyin chandiq chizig’i 1-1, 5 gy dozalarda Bukka nurlari bilan nurlanadi. Odatda 1,5—2 oy oralig’ida o’tkaziladigan bir nechta seanslar yetarli bo’ladi.

Foydalaniladigan adabiyotlar: 1. M.N. Muminova, M.A. Maksumova «Kasbiy etika va etiket», uslubiy qo’llanma, T.,2006. 2. I. A. Karimov «Istiqlol va ma’naviyat» T.,1994. 3. I. A. Karimov «O’zbekiston buyuk kelajak sari» T.,1998. 4. N. E. Muhammadiyev «Kasb etikasi va estetik madaniyati»- Toshkent,1998 y. 5. M. Abdullayev, E. Xakimov «Vvedeniye v etiku»-Namangan, 1998. 6. Abdulla SHer «Axloqshunoslik» Ma’ruzalar matni, Toshkent, 2000 7. V.G. Fedsov «Kultura servisa» Uchebno-prakticheskoye posobiye - M., «PRIOR», 2001. 8. A.A. Avloniy «Turkiy guliston yohud ahloq», T. 1992. 9. Y. Y. Petrunin, V.K. Borisov «Etika biznesa» M., «Delo»,2000. 10. S. S. Gulomov «Tadbirkorlik va kichik biznes» - T., «Shark», 2002.

O'xshashlar

Bosh va bo’yin sohalaridagi kasalliklar

Odam terisi va uning vazifasi

Bosh va bo’yin muskullari, uning bo’laklari. Mimima muskullari, chaynov muskullari, ko’z, og’iz

Inson bosh suyagining anatomik tuzilishi. Bosh suyagi yuz qismi bo`laklarining o`ziga xosligi.

Yuz-jag’ sohasida uchraydigan anomaliya va deformatsiyalar