Qandni kamaytiradigan dori vositalarining klinik va farmaqologik tavsifi - Tibbiyot - Referatlar

Qandni kamaytiradigan dori vositalarining klinik va farmaqologik tavsifi

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

73 KB

Ko'chirib olish

Qandni kamaytiradigan dori vositalarining qliniq va farmaqologiq tavsifi Reja : 1. Insulin dorilari 2. Ichishga ishlatiladigan gipoglikemik dori vositalari 3. Biguanidlar

Qand kasalligi keng tarqalgan, masalan, AQSH da hozirgi kunda 10 mln. bemor bo‘lib, bulardan 800000 nafari insulinga bog‘liq bemorlar hisoblanadi. Qand kasalligining insulinga bog‘liq (Itur) va insulinga bog‘liq bo‘lmagan turi (Ptur) farq qilinadi. Qandli diabet kasalini davolashdan maksad, imkon darajasida kasallik davrida uchraydigan modda almashinuvi buzilishini tiklashga qaratilgan. Qand kasalligining asosiy belgisi qonda qand miqdorining oshib ketishi (giperglikemiya) hisoblanadi. Qonda qand miqdorini kamaytiradigan dori vositalarini qand kasalligiga qarshi moddalar deyiladi. Bu guruhdagi dorilarga insulin preparatlari va ichishga beriladigan qandni kamaytiruvchi dorilar kiradi. 1. INSULIN DORILARI Qandli diabetga uchragan bemorlarning 20—30% insulinga muhtoj bemorlar hisoblanadi, qolgan 40% ga yaqinini ichishga beriladigan dori vositalari yordamida ham davolash mumkin. Insulin 2 ta zanjirdan (Azanjir 21 aminokislota, Vzanjir 30 ta aminokislota saqlaydi) iborat polipeptid bo‘lib, normada oshqozon osti bezining rhujayralarida ishlab chiqariladi. Insulin anabolik gormon bo‘lib, qandlar va oqsillar parchalanishini nazorat qiladi. Insulin, unga sezuvchan a’zolar (skelet mushaklari, miokard, ko‘z gavhari, moy to‘qimasi, leykotsitlar va boshqalar) hujayrasi qobig‘ining glukozaga o‘tkazuvchanligini oshiradi. Insulin hujayralarda glukozaning fosforlanishi Natijasida hosil bo‘luvchi glukozabfosfat hosil bo‘lishini nazorat qiluvchi glyukokinazalar faolligini oshiradi. Insulin glukozaning glikogenga o‘tishini va gepatotsitlarda zahira ko‘rinishda to‘planishida ishtirok etadi, glikoliz jarayonini jonlantiradi, Qrebs siklida hosil bo‘ladigan moddalar sintezini kuchaytiradi, ATF sintezini kuchaytiradi. Insulinning qonda qand miqdorini kamaytirishining sababi, birinchidan, jigarda glikogenolizni susaytirishi natijasida qonga glukoza tushishining kamayishi, ikkinchidan esa, jigar to‘qimasi va skelet mushak to‘qimalari bilan glukozani ushlab qolishining kuchayishi bilan tushuntiriladi. Insulin yog‘ to‘qimasida glikolitik va pentoz yo‘li bilan uglevodlarni moy kislotalari va triglitseridlarga o‘tishini faollaydi. Insulin yetishmasligida glukozaning oksidlanishi va liponeogenez susayadi, glyukoneogenez esa kuchayadi. Yorlar parchalanishining kuchayishi va ular assimilatsiyasining susayishi qonda NEJK miqdori ko‘payishiga olib keladi. NEJK hosil bo‘lishining oshishi, va jigarda Krebs sikli davomida atsetilQoA ga o‘tishining susayishi, undan keton tanachalari, betagidroksimoy va atsetosirka kislotalar va qonda atseton miqdorining to‘planishiga olib keladi.

Bu jarayon natijasida diabetik ketoatsidoz kelib chiqadi, bu o‘z navbatida koma kelib chiqish xavfini oshiradi. Insulin yetishmasligida qonda xolesterin miqdori ham oshadi. Ribosomalarga to‘g‘ridanto‘g‘ri ta’sir qilib, oqsil hosil bo‘lishini kuchaytiradi. Insulin yetishmovchiligida oqsil bo‘linishining buzilishi natijasida albuminlar miqdori kamayadi, a2.globulinlar ko‘payadi. Glyukoneogenez kuchayadi, natijada aminokislotalardan keton tanachalari hosil bo‘lishi oshadi. Insulin yetishmasligi natijasida jigarda Vlipoproteidlar hamda xolesterin sintezining kuchayishi bemorlarda ateroskleroz rivojlanishiga sabab bo‘ladi. Mukopolisaxaridlar sintezining buzilishi natijasida qonda mukopolisaxarid miqdorining ko‘payishiga va ularning gialinlangan shakllari ko‘payishi mikroangiopatiyaning rivojlanishiga sabab bo‘ladi. Giperglikemiya va glyukozuriya tanada suvning yo‘qolishiga (poliuriya) va chanqoqlikning ortishi (polidipsiya)ga sabab bo‘ladi. Insulin dorilari gormon yetishmasligi natijasida yuqoridagi sanab o‘tilgan modda almashinuvi buzilishlarini bartaraf etadi. Shu sababli insulin va uning premratlari qand kasallyginint o‘rtacha og‘irlykda va og‘ir kechayotgan ko‘riiishlarida hamda diabetik ketoatsidozda, infeksiya rivojlanganda, xirurgik operatsiyalarda, homiladorlikda va kamquvvatlikda tavsiya etiladi. Diabetik retinopatiya, nefropatiya va oyoqlar qon tomirlarining zararlanishi ham insulin yuborishni Taqozo etadi. Insulin bilan davolashning samaradorligi bir kechakunduz davomida qonda qand miqdorini kamaytirishi va kasallikning asosiy klinik belgilari poliuriya va polidipsiyani yo‘qotishi bilan belgilanadi. Shu bilan bir vaqtda bemorning umumiy ahvoli yaxshilanadi va tana og‘irligi ko‘payadi. Klinika amaliyotida yirik shoxli hayvonlar va cho‘chqa oshqozon osti bezidan olinadigan va odam insulini (sintez va geninjeneriya yo‘li bilan olinadi) ishlatiladi. Inson insulini ko‘proq insulin dorilariga sezuvchanlik susayganda va allergiya paydo bo‘lganda tavsiya etiladi. Keyingi vaqtlarda insulinni maxsus tozalash yo‘li bilan uning allergiya keltirib chiqarish xususiyatlarini kamaytirishga erishilgan dori shakllari olinganligi tufayli insulindan paydo bo‘ladigan xavfli asoratlarni kamaytirishga muvaffaq bo‘lindi. Insulin tarkibiga turli dori ta’sirini uzaytiruvchilar (rux, oqsil, polimerlar) kiritish yo‘li bilan dorining yarim chiqib ketish vaqtini uzaytirishga erishilgan. Hozirgi kunda qisqa muddatda (tez), o‘rtacha va uzoq ta’sir qiluvchi insulin dori shakllari farq qilinadi. Tez ta’sir qiluvchi insulin dori shakllari ketoatsidoz, diabetik ksma, jarrohlik operatsiyalarida va insulinga bog‘liq diabetni davolashda ishlatiladi.

Diabetik komada insulinni ikki yo‘l bilan: 1) tana og‘irligiga 0,1 TB/kg hisobida olingan 610 TB insulinni har soatda (qonda qand miqdorining nazorati ostida) yuborish usuli; 2) 20 TB insulinni mushakka, so‘ngra har soatda 6—10 TB da mushakka insulin yuborish (qonda qand miqdori nazorati ostida) yo‘li mavjud. Bemorni koma holatidan chiqarilgach dori yuborish oralig‘i 2—3 soatga ko‘paytiriladi, venaga, mushakka yuborishdan teri ostiga yuborishga o‘tiladi. Insulin yuborish monand regidratatsiya (5% glukoza, osh tuzining fiziologik eritmasi), kerak bo‘lsa kaliy xlorid eritmasi yuborish, davolashny tez ta’si qiluvchi preparatlar yuborish bilan boshlagan ma’qu, Chunki uzoq vaqt ta’sir qiluvchi insulin dorilarig individual sezuvchanlik borligi sababli ular bila davolashning qiyinligi aniqlangan. Tez ta’sir qiluvchi insulin dori shakllari bila davolashda dorini 0,5—0,6 TB/kg tana vazni hisobida 3—4 marta yuboriladi. 3 martalik yuborishda quyidagicha tartibda: 2—J 1 TB da, 4 marta yuborishda esa 2,5— 2,5—3—1 TB d yuboriladi. Insulin ovqatdan 30 daqiqa oldin ter ostiga yuboriladi. Qeyinchalik glikemiya va glyukozuri darajasidan kelib chiqib miqdorlashni korreksi qilinadi. Qonda qand miqdori insulin yuborishdan oldin, si£ dikdagi qand miqdori esa sutka davomida kamida marta (kunduzgi va tungi soat 20.00 dan ertalab 8.0 gacha yig‘ilgan) qand miqdorini aniqlash tavsiya etk ladi. Uzoq ta’sir qiladigan insulin dorilari kompensg siyalangan qandli diabetni davolashda tavsiya qilina di. Uzoq ta’sir qiluvchi insulin dorilarini oddi insulin dori shakllari bilan birga ishlatish tavsi qilinadi. Dorini miqdorlash glikemiya va glyukozuri darajasiga qarab individual qilinadi. Utkazilayotgan insulin bilan davolashning maqsad uglevodlar almashinuvidagi buzilishlarnigina emas balki boshqa modda almashinuvidagi buzilishlarni ha1 bartaraf etishni tutish kerak. Bunda kechakunduz davomida 3 marta, ya’ni ertala* ovqatlanishdan oldin tez va o‘rtacha tezlikda ta’si qiluvchi insulin kechki ovqatdan oldin, qisqa ta’si] qiluvchi insulin va kechasi soat 22—23 lar orasida o‘rt, davomlikda ta’sir qiluvchi insulin (kerak bo‘lsa tush likdan oldin qisqa ta’sir qiluvchi insulin) yuborii rejasi yaxshi samara beradi. Ko‘proq tarqalgan insu lin yuborish tartibi kun davomida xar gal ovqatlanish dan oldin qisqa muddatga ta’sir qiluvchi insulin, ke chasi esa uzoq ta’sir qiluvchi insulin miqdorining 1/< qismini yuborish tartibidan ko‘proq foydalaniladi Sutka davomida 2 marta yuborish ma’qul hisoblanadi bunda bir vaqtning o‘zida qisqa va o‘rtacha uzoq mudda’ ta’sir qiluvchi insulin, masalan, insulin+insulong ning 2/3 qismini ertalab ovqatdan 30 daqiqa oldin vg 1/3 qismini esa 10—12 soatdan keyin ovqatdan yaril soat oldin yuborish usuli keng tarqalgan.

2. ICHISHGA ISHLATILADIGAN GIPOGLIKEMIK DORI VOSITALARI Sulfamochevina unumlari. Farmakodinamikasi. Sulfamochevina dorilari oshqozon osti bezining rhujayralaridan insulin ajralib chiqishini kuchaytiradi; glukoza ta’sirida chiqadigan insulinga to‘qimalar hujayrasi sezuvchanligini oshiradi; mushak, jigar hujayralarining glukozani yutishini kuchaytiradi; yog‘ to‘qimasi lipolizini susaytiradi. Sulfamochevina dorilarining tasnifi Bu guruhdagi dorilar shartli ravishda 2 avlodga bo‘linadi, yuqori samarador va kam zaharli. 1avlod sulfamochevina dorilariga karbutamid, tolbutamid, xlorpropamidlar kiradi. 2avlod dorilariga glibenklamid, glibornurid, glizoksepid, glipizid, glikvidon, gilklazidlar kiradi. Ular oshqozonichak tizilmasidan yaxshi so‘riladi, birbiridan organizmdan ajralishi (eliminatsiya) bilan farqlanadi. Sulfamochevina dorilarining farmakokinetiq ko‘rsatkichlari 35jadvalda keltirilgan, 35 j a d v a l Sulfamochevina dorilarining farmakokinetik ko‘rsatkichlar Kinetik ko‘rsatkichlari Glibenklamid Xlorpropa mid Tolbutamid Sutkalik mivdori, mg 2,5—15 125—500 500—200 So‘rilishi, % 48—84 296 289 Yutsori mdsdori (daq) 220—240 60420 180—300 Insulin ajralish vaqti 120 daq. 60—120 daq 90 daq. Yarim chitsish vaqti (ooat) 1016 24—42 5—6 Ta’sir davomiyligi 12 soatgacha 24 soatgacha 12 soatga Oqsillar bilan bogl. % 99 96 95—97 Umumiy ajralib chiqishi 1kuni 59%, 10—14 kun 1kuni 80%, keyingi 5 davomida keyingi 5 kun davomi 100% chshf!b kun davomi da 95% ketadi. da 95% chi qadi. Tolbutamid (butamid, aglitsid, arkozal, diabetsid diabetol, orezan, rastinon, tolbusal) va karbutami; (bukarbon, nadisan, alentin, diabetsid, glyutsidoral invenol, lidozal, orabetik, oranil, sulfadiabet) jigarda karboksillanish yo‘li bilan faolsiz metabolit ko‘rinishida buyraklar orqali 1 —15 soatdan keyik chiqa boshlaydi, yuqori ta’siri 4—8 soatdan keyin kuzatiladi, ta’sirining davomiyligi 12 soatga teng. Bulardan farqli o‘laroq xlorpropamid (bioglyumin, katanil,

diabamid, galiron) organizmda kam metabolizmga uchraydi, asosan o‘zgarmagan ko‘rinishda buyraklar orqali chiqib ketadi. Ta’siri 3 soatdan keyin boshlanadi, ta’sirining davomiyligi 24 soatga yaqin. Siydik ajralishini kamaytiradi, shuning uchun qandsiz diabetda ishlatiladi. Eliminatsiyasining o‘ziga xosligi sababli surunkali buyrak yetishmovchiligida organizmda to‘planish xavfi bor. Amaliyotda glibenklamid kengroq ishlatiladi, uzoqroq ta’sir qiladi, asosan jigarda metabolizmga uchraydi va siydik bilan faolsiz metabolit ko‘rinishida chiqib ketadi. Surunkali buyrak yetishmovchiligiga kam ta’sir qiladi. Insulin ajralib chiqishini kuchaytiruvchi glikvidon ta’sir mexanizmi jihatidan glibenklamidga yaqin, ammo organizmdan tezroq chiqib ketadi. Yarim chiqib ketish vaqti 4—5 soatga teng. Boshqa sulfamochevina Dorilardan farqi dorining 95% oshqozonichak tizilmasi, 5% esa siydik orqali chiqib ketganligi sababli buyrak yetishmovchiligi bor bemorlarda va nefropatiyaning boshlang‘ich bosqichlarida ishlatiladi. Ta’siri 60—90 daqiqalardan keyin kuzatiladi, eng yuqori ta’siri 2—3 soatdan keyin kuzatiladi. Siklamid (agliral, diaboral) butamidga nisbatan kam zaharli va kam faolroq. Xlotsiklamid (oradian) — siklamidga nisbatan faolroq, boshqa sulfamochevina unumlariga chidamli bemorlarda samarali hisoblanadi. 2avlod qandli diabetga qarshi dorilariga xos ta’sirlardan tashqari, gliklazid (diabeton, diamikron) qon shakllarining yopishqoqlik xususiyatini kamaytiradi, dorining bu xususiyati uni boshqa angioprotektorlarsiz ishlatishga imkon beradi. Ishlatilishi. Sulfamochevina dorilari qandli diabetning II turida ishlatiladi. Qandli diabetning boshqa turlarida ham insulin bilan birga ishlatish mumkin. Dorilarni ta’siriga qarab 15—40—60 daq. ovqatlanishdan oldin 2—3 marta tavsiya qilinadi. Sutkasiga 40 TB da insulin olayotgan bemorlarga tavsiya qilinmaydi. Nahorga qonda qand miqdori 11 mmol/l, ovqatlanishdan keyin esa 14 mmol/l ga oshgan bemorlarni sulfamochevina dorilariga o‘tkazish mumkin. Davolashni dorini katta miqdorlarda berishdan boshlab, qonda qand miqdori normaga tushgach erishilgan samarani saqlab turuvchi dori miqdori berib turiladi. Dori miqdorini ko‘paytirish terapevtik samarani kuchaytirmaydi, dorining salbiy ta’sirlarini ko‘paytiradi. Turg‘un terapevtik samara 5—7, ba’zan 14 kundan keyin kuzatiladi. Doriga chidamlilik rivojlanishining oldini olish uchun dorilarni vaqtivaqti bilan almashtirib turish yoki ma’lum kunlarda insulin berish tavsiya qilinadi. Tavsiya etilmaydi. I tip qand kasalligida, qand ka salligining og‘ir ko‘rinishlarida, koma va komadan ol dingi holatlarda, homiladorlikda, buyrak, jigar yetish

movchiliklarida, ketoatsidozda sulfamochevina unumla ri tavsiya etilmaydi. Salbiy ta’sirlari. Dori miqdori oshib ketganda, yetarli uglevodlar qabul qilinmaganda, alkogol ichilganda, sulfamochevina unumlari ta’sirini kuchaytiradigan dorilar bilan birga ishlatilganda qonda qand miqdorining kamayish belgilari kuzatilishi mumkin; allergik dermatit, teri toshmalari ko‘rinishidagi allergik belgilar: ko‘proq ishtahaning pasayishi, qorin sohasida og‘riq, ko‘ngil aynishi, qayt qilish, ich ketish belgilari; jigar, buyraklar, ko‘mikning zararlanish (pansitopeniya, leykopeniya, neytropeniya va trombotsitopeniya) belgilari kuzatiladi. Sulfamochevina unumlari tavsiya qilinganda har oyda qondagi va siydikdagi qand miqdorini nazorat qilib turish tavsiya etiladi. Uzaro ta’siri. Salitsilatlar, butadion, silga qarshi dorilar, levomitsetin, tetrasiklinlar, kumarin unumlari, siklofosfamid, MAOfalajlovchilar va betafalajlovchi dorilar sulfamochevina unumlari bilan qo‘shib ishlatilganda ularning salbiy ta’siri kuchayadi. Ichiladigan kontratseptiklar, aminazin, simpatomimetiklar, kortikosteroidlar, qalqonsimon bez gormonlari, nikotin saqlovchi dorilar sulfamochevina unumlarining gipoglikemik samarasini kamaytiradi. 3. BIGUANIDLAR Buformin (glibutid, adebit). Mitformin (difamin, glyukofag, glyukofaksretard). Farmakodinamikasi. Taxmin qilinadi: 1. Periferik to‘qimalarda glikolizning kuchayishi, qonda glukozaning kamayishi. 2. Jigarda glyukoneogenezni falajlaydi. 3. Oshqozonichak tizilmasidan glukozaning so‘rilishini kamaytiradi. 4. Qon zardobida glukoza miqdorini kamaytiradi. 5. Insulin sezuvchi qurilmalar bilan insulin bog‘lanishini ko‘paytiradi. Biguanidlarning tasniflanishi. 3guruhdagi biguanidlar: dimetilbiguanidlar, feniletilbiguanidlar farq qilinadi. Quyidagi 36jadvalda biguanidlarning ba’zi farmakokinetik ko‘rsatkichlari keltirilgan. Biguanidlar buyrak faoliyati buzilganda ishlatilmaydi. Ishlatilishi. Biguanidlar semizlikningog‘ir darajalari bilan kechayotgan bemorlar qonida qand miqdori oshib ketganda tavsiya qilinadi. Insulinga bog‘liq bo‘lmagan qand kasalini davolashda sulfanilmochevina unumlari samarali bo‘lmaganda ularga biguanidlar qo‘shib beriladi. Bu xolatlarda qisqa muddatlarda qand normallashuvi va bemor tana og‘irligining kamayishi kuzatiladi, Biroq sulfamo

Z6 j a d v a l Biguanidlarshshg farmakokinetik ko‘rsatkichlari Kivetik ko‘rsatkichlar Buformin Metformin Samarali sutkalik 100—150 300—500 miqdori (mg) So‘rilishi, % 50% ga yaqin 48% 52% Dondagi eng yuqori 120—140 daq. 90—120 daq. miqd. Yarim chiqish vaqti 46 1—2 (soat) Ta’sirining davomiy 68 3—6 ligi (soat) Chiqarilishi Buyraklar o‘zgar Buiraklar o‘zgar magan holda magan holda chevina va biguanidlar qo‘shib ishlatilganda qonda laktat, piruvat, alanin, keton tanachalari miqdori oshib ketishi mumkin. Ishlatilmaydi. Biguanidlar jigar, buyraklar ishi buzilgan bemorlarga, alkogolizmda to‘qima gipoksiyasida (surunkali yurako‘pka yetishmovchiligi bor bemorlarga) tavsiya etilmaydi. Chunki yuqoridagi holatlarda dori lar chaqiradigan laktoatsidoz yuz berish xavfi kuchayadi. Salbiy ta’sirlari. Metmorfin 20% bemorlarda ishtahaning yo‘qolishi, ko‘ngil aynishi, qayt qilish, ich ketish, qorin bo‘shlig‘i sohasida ko‘ngilsiz sezgilar chaqiradi. 3—5% bemorlarda uzoq vaqt ich ketish sababli dori berishni to‘xtatishga to‘g‘ri keladi. Uzaro ta’siri. Salitsilatlar, sulfamochevina unumlari va biguanidlar samarasini kuchaytiradi. Samaradorligini va xavfsizligini nazorat kilish. Bemor umumiy ahvolining yaxshilanishi, chanqoqlik, og‘iz qurishi, poliuriyaning kamayishi yoki yo‘qolishi biguanidlarning klinik samara berganidan dalolatdir. Sutkalik siydik miqdorini, nahorda qondagi qand miqdori, sutkalik siydikdagi qand miqdori, glikemiya va glyukozuriya darajasini aniqlash (ya’ni qonda 6—8 marta va siydikda har 3—4 soatda qandni aniqlash), qon rN, siydikdagi tanachalar, qondagi qoldiq azot va kreatinin, protrombin, qoldiq oqsil sinamalari, bilirubin, xolesterin, betalipoproteidlarni, EQG va ko‘z asosini, nevrologik statusni tekshirish majburiy hisoblanadi.

Qonda keton tanachalarini, NEJK, insulin, glyukag°n, STG, immunoglobulinlar, trombotsitlar agregatsiya ko‘rsatkichlarini nazorat qilish maxsus klinik sharoitlarda o‘tkazilishi mumkin bo‘lganda dori samaradorligini aniqlaydigan laboratoriya ko‘rsatkichlari hisoblanadi. Urtacha va og‘ir kechayotgan qand kasalligining normallashuv ko‘rsatkichlari qondagi qand miqdorining sutka mobaynida 130—180 mg% (Xagedorn—Yensen metodi bo‘yicha) yoki 110—180 mg% (Ortotoluidin metodi bo‘yicha) va sutkalik siydikdagi qand miqdorining kamayishi xisoblanadi. Ichishga beriladigan qandni kamaytiruvchi dorilar samaradorligini ham yuqorida sanab o‘tilgan laboratoriya ko‘rsatkichlari bilan nazorat qilish mumkin. Glikemiyani nazorat qilishda bemorning glikemik profidi emas, balki ko‘proq nahordagi yoki ovqat qabul qilingandan 2 soat keyin qondagi qand miqdorini aniqlashning ahamiyati katta. Shu sababli insulinga qaram diabetda klinika sharoitida hafta davomida kamida 3 marta, poliklinika sharoitida esa kamida 2 marta qonda glukoza miqdorini aniqlash tavsiya etiladi. II tip diabet bilan og‘rigan bemorlarda statsionarda hafta davomida bir marta, ambulatoriya sharoitida esa bir oyda bir marta qonda glukoza miqdorini nazorat qilish shart hisoblanadi. II tip qandli diabetda insulin bilan davolash samaradorligini nazorat qilish maqsadida xafta davomida bir marta siydikdagi qand miqdorini,.bolalarda esa glyukozuriyani teztez nazorat qilish tavsiya etiladi. Bundan tashqari, qonda va siydikda kaliy, laktat, piruvat, laktat/piruvat nisbatini, keton tanachalari miqdorini kuzatib turish kerak bo‘ladi. Ale gemoglobin miqdorini aniqlash qand kasalligi kompensatsiyasining ishonchli ko‘rsatkichi hisoblanadi. Bundan tashqari, davolashning samaradorligi haqida qondagi xolesterin, triglitseridlar, kam qalinlikdagi betalipoproteidlar miqdoriga qarab xam ishonch hosil qilish mumkin.

O'xshashlar

Psixotrop dori vositalarining klinik va farmakologik tavsifi

Gistaminga qarshi dori vositalarining klinik va farmakologik tavsifi

Yallig‘lanishga qarshi dori vositalarining klinik va farmakologik tavsifi

Qon tomirlari tarangligiga ta’sir qiluvchidori vositalarining klinik va farmaqologik tavsifi

Metabolizmga ta’sir qiluvchi dori vositalarining klinik va farmakologik tavsifi