Ko`z yosh a'zolari kasalliklari klinika, davolash (tug`ma kasalliklari) - Tibbiyot - Referatlar

Ko`z yosh a'zolari kasalliklari klinika, davolash (tug`ma kasalliklari)

Yuklangan vaqt:

21.08.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

33.4130859375 KB

Ko'chirib olish

Ko`z yosh a'zolari kasalliklari klinika, davolash (tug`ma kasalliklari ) Reja: Ko’z yoshi a'zolarining yalliglanish patologiyasi  Ko’z yoshi yo’llarining yalliglanishi  Klinik ko`nikmalar

KO’Z YOShI A'ZOLARINING YALLIGLANISh PATOLOGIYASI Ko‘z yoshi a'zolari-yosh ishlab chikaradigan va uni okizib chikaradigan kismdan iborat. Ko’z yoshi bezi glandula lacrimalis ko’z kosasi yukori devori chakka tomom kirrasi ostidagi chukurcha (fossa glandulae lacrimalis) da joylashgan. Bu bez orbital va palpebral kismlardan iborat. Bezning orbital kismida ishlab chikariladigan ko’z yoshi palpebral kismiga tushib, sungra 10 - 12 yosh chikaruvchi naychalar orkali okib, keyin kon'yunktiva bushligining chakka tomoniga tushadi va shu joydagi Krauze nomli kushimcha ko’z yoshi bezlaridan xam ishlanib chikkan ko’z yoshi bilan kushilib, ko’z sokkasining ustidan utib, pastki kovokning kirrasi buylab yunalib, burun tomonga utadi va ko’z yoshi kuli (lacus lacrymalis) da yigiladi. Ko’z yoshining tarkibida 97,8% suv, 1,8% tuz va juda kam mikdorda oksil, yog moddasi va mukopolisaxaridlar, shuningdek lizotsim degan ferment bor. Bu ferment fagotsitoz vazifasini bajarib ko’z tozaligini saklaydi. Ko’z yoshi okib chikadigan yullar kovoklarning burun tomon burchagidagi ko’z yoshi kuliga botib yotgan kovoklar kirrasidagi ko’z yoshi nuktalari (punctum lacrymals) dan boshlanadi. Bu nuktalar orkali ko’z yoshi kanalchalari canaliculi lacrymalis ga utib, ba'zida ikkala kanalcha birga, ba'zida esa ayrim - ayrim xolatda ko’z kosasi burun tomon devorining pastidagi chukurchaga joylashgan ko’z yoshi xaltasiga tushadi Ko’z yoshi xaltasining uzunligi 10 - 12 mm, kengligi 3-4 mm, xajmi esa 0,7 mm va bosimi 7 -10 mm simob ustuniga teng va turli anatomik variantlari xam bulishi mumkin. Ko’z yoshi xaltasidan yosh suyak ichidagi yul (ductus nasolacrymalis) ga utib burunning pastki yuliga tushadi.Suyak ichidagi kanal ayollarda erkaklardagiga nisbatan tor bulgani uchun ko’z yoshi xaltasining yiringli yalliglanishi ayollarda kuprok uchraydi.Kovok aylana muskulining aloxida bir kismi (m. Horneri) ko’z yoshi yullari, kanallari, ko’z yoshi xaltasining kengayib - torayishiga yordam beradi.Shuning uchun ko’z yoshi xech kanday kiyinchiliksiz uz yullaridan okib utib, burunga bemalol tushaveradi.Ko’z yoshi ko’z satxini doim xullab turib, uni kakrab kolishdan

saklaydi.Ko’zni mayda jismlardan tozalab, yuvib chikaradi.Ko’zni bir oz sovukdan xam saklaydi.Ko’z yoshi yulining biror joyida tusik paydo bulganda ko’z doim yoshlanib kishini juda kiynab kuyadi. Ko‘z yoshi bezi va ko’z yoshi yullarining yalliglanishi kupincha surunkali buladi. Mikroblar, bakteriya, virus va zamburuglar ta'siri ostida vujudga keladi. Bularga organizmning umumiy surunkali kasalliklari va ko’z yoshi yullarining torayishi sabab buladi. Ko’z yoshi bezining kamdan kam uchraydigan o‘tkir yalliglanishi dakrioadenit (dacrioadenitis acuta) organizmning zotiljam, suzak, kattik shamollash va grippdan kuvvatsizlangan odam yoki yosh bolalarda tepkidan bulishi mumkin.Bunda yukori kovok chakka tomonining uchdan bir kismida kizarish, juda ogrikli shish paydo buladi.Badanning umumiy kakshashiG` isitmaning kutarilishi, bosh ogrishi bilan boshlanadi. Yukori kovokning shakli uzgarib, kalinlashadiG` kattalashadi, ko’z sokkasini uz urnidan biroz siljitib bekitadi.Laboratoriya tekshirishlari kondagi (SOE, leykotsitoz, limfotsitoz) uzgarishlari uchrashi mumkin bulmagan, fakat klinikasi uxshash usmadan farklab yalliglanish diagnozini kuyishga yordam beradi.yalliglanishga karshi davolash ko’zga va umumiy antibiotiklar, sulfanilamidlar, issik kullash bilan utkazilib, 3-4 xaftadan keyin tuzaladi. Ko’z yoshi bezining surunkali yalliglanishi esa (dacrioadenitis chronica) juda kam uchraydigan, asta - sekin boshlanib, umumiy kuvvatsizlik, bezning kattalashuvi, shishuvi bilan davom etadi, Sabablari -- asosan tuberkulyoz, zaxm va boshkalar. Klinik - laboratoriya tekshirishlari (Mantu va Vasserman reaktsiyalari) kilinadi. Davolash kasallikning kelib chikish sababiga asoslanib umumiy dori -- darmon kullash va simptomatik usul Bilan buladi. Agar ko’z yoshi bezi yalliglanishi sulak bezlari yalliglanishi bilan bir vaktda va ikki tomonlama bulsa, uni sistemali Nikulin kasali deyiladi. Ko’Z YOShI YO’LLARINING YALLIGLANIShI

Bunday bemorlarning asosiy shikoyati ko’zdan yosh okishidir. Asosan sovukka chikkanda, shamol va chang bulganda ko’z yoshi okishi zurayadi, ko’zdan tuxtamay yosh okib turishi ko’z sokkasini xam, pastki kovok terisini xam biroz kizartiradi, achishtirib bezovta kiladi. Sababi kuyidagi usullar yordamida aniklanadi. Bunday bemorlarning ko’ziga 3% li kollargol tomizib Karaganda ko’z yoshi nuktasining surib olish kobiliyati saklangan bulsa, bir - ikki dakikadan sung ko’zdagi buyok -- kollargol surilgan buladi, demak kollargol ko’z yoshi nuktasi va kanalchalari orkali ko’z yoshi xaltasiga utgan buladi. Agar kollargol ko’z yoshi nuktasidan tez surilib ketmasa natija aksincha buladi.Bu kanallarni tekshirish usuli deyiladi. Agar ko’zga kollargol tomizish bilan birga burunga kiskich bilan kaynatilgan paxtadan tikib tekshirilsa, unda 3-4 dakikdan sung paxtada buyok (kollargol) paydo bulishi kerak, agar aksincha bulsa, ko’z yoshi sistemasi bekilib kolganidan darak beradi. Shu usul yordamida butun ko’z yoshi okib chikish sistemasining ishi aniklanadi. Ko’z yoshi okib chikish yullarini klinik usul bilan yaxshirok aniklash uchun odatda shpritsga dori olib, uning ingichka va biroz tumtoklangan ignasi ko’z yoshi nuktasidan kanalchaga yuborilib yuviladi. Agar yul ochik bulsa, engashib utirgan bemorning burnidan dori okib chikadi. Agar utmasa yoki chala utsa, unda shu nukta orkali kontrast dori (yodolipol) yuborib rentgen surati olinadi va shunga karab oftalmolog jarroxlik rejasini tuzadi. Ko’z yoshi nuktasining torayishi uning kayrilib notugri joylashuvi (kariyalarda) yoki chandiklanishdan buladi, u yalliglanganda ko’z yoshi okib kizaradi, shishadi.Oftalmolog shu usulga moslashtirilgan 4 • • 5 ta turli yugonlikdagi ignalar - zondlar yordamida ko’z yoshi nuktasini kegaytiradi yoki dori-darmon berib yoki operatsiya kilib davolaydi. Ko’z yoshi kanalining torayishi esa, uning urtasida yoki ichki uchida bulishi mumkin.Uning xammasi torayishi xam mumkin.Bunda dori - darmon bilan birga 3 -4 ta uziga moe zondlar bilan kengaytiriladi yoki kon'yunktivada dakriotsistotomiya operatsiyasi kilinadi.

Ko’z yoshi xaltasining yalliglanishi- dakriotsistit (dacriocyctitis), bemorning ko’zidan fakat yosh emas, yiring xam chikadi. Ko’z tirkishining burun tomonidagi yukori va pastki kovoklar birikmasi ostida yumshok, ogriksiz shish paydo buladi. Ko’z yoshi xaltasi shaklidagi bu shish bosilganda ko’z yoshi nuktalaridan shilimshik yoki yiring aralash ko’z yoshi chikadi. Ko’z yoshi xaltasining bunday surunkali yalliglanishi kupincha ayollarda ko’z yoshi - burun kanalining erkaklarnikiga nisbatan torligidan va kupincha shamollash kabi sabablardan yuli tusilib kolishidan buladi. Kanal ichida yoshning utmay tuxtab kolishi undagi shillik pardaning zararlanishi va infektsiya paydo bulib, yalliglanishi asta - sekin avj olib dakriotsistit vujudga keladi. Ko’z yoshi xaltasi tobora kengayib kattalashib, devorining yupkalashganidan u teri ostidan kukimtir bulib kurinadi, bu xolat ko’z yoshi xaltasining istiskosi (hydrops) deyiladi. Pastki nukta orkali shprits bilan dori yuborib yuvilganda suyuklik burunga tushmay, yukori nuktadan kaytib chikadi, surunkali yiringli dakriotsistit bulganda yiring doim ko’z tirkishiga chikib turgani uchun undagi mikroblar (streptokokk, stafilokokk va pnevmokokk) ko’z shox pardasiga zarar etkazib unda yara paydo kilishi mumkin. Shuning uchun yiringli dakriotsistit erta aniklanib operatsiya usuli bilan davolanishi kerak. Kattalar dakriotsistorinostomiyasi ogir operatsiya.Bunda ko’z yoshi xaltasi ustidagi terini kesib, undagi yumshok tukimalarni chetga surib kovoklar burmasi kesilib, ostidagi suyak tozalanadi. Suyakdan 2,5 sm li kismi olib tashlanadi. Operatsiyaning asosiy printsipi ko’z yoshi xaltasi bilan burun yukori bushligi urtasida yul ochib, ko’z yoshini tuppa - tugri burunga tushishi ta'minlanadi. 60 yoshdan oshgan odamlarda esa, shox pardani yiringli yalliglanishdan saklash uchun yiringli ko’z yoshi xaltasi olib tashlanadi, chunki karilarda suyakni arralash ogir va xavflidir. Ko’z yoshi xaltasining flegmonasi (phlegmona sacci lacrimalis).Bu utkir yiringli peridakriotsistitdir.Bu infektsiyaning yosh xaltasidan atrofdagi tukimalarga utishi natijasida paydo buladigan shiddatli flegmonoz yalliglanishidir. Bunda utkir yalliglanishning asosiy belgilari: shish, kizarishlar kovoklarga, burun va

iyakningtegishli shu tomoniga utib ketadi. Bemorning isitmasi kutariladi, boshi ogriydi, umumiy loxaslik paydo buladi.2-3 kundan keyin yo flegmonaning uzi yoriladi, yoki uni oftalmolog statsionarda ochib, yiringini chikarishi, kerakli dori - darmon bilan davolashi zarur.3-4 oydan keyin dakriotsistorinostomiya operatsiyasini kilish mumkin. Chakaloklarda dakriotsistit (dacriocystitis neonatorum) kamdan - kam uchraydi.Bunga ko’z yoshining burun yuli pastki kismida odatda tugilishdan oldin surilib ketishi kerak bulgan nozik membrananing uz vaktida surilmay kolishi sabab buladi. Bola tugilgach 2-3 kun davomida ko’zlari yoshlanib, yiringlagani ma'lum buladi. Umumiy klinik belgilar kattalar dakriotsistiti belgilaridan fark kilmaydi.Chakaloklar dakriotsistiti xam uz vaktida davolanmasa, flegmonaga aylanishi mumkin.Davolashning birinchi kismi - ko’z yoshi xaltasini massaj kilinadi.Buning uchun ko’z tirkishi burun tomoni burchagini shifokor barmoklari bilan asta - sekin yukoridan pastga tomon silaydi. Bunda xaltadagi ko’z yoshi ko’z burun kanali orkali uning pastki kismidagi membranaga tazyik beradi va natijada u yorilishi mumkin. 2 - 3 kun davomida kilingan massaj usuli yordam bermasa, unda ikkinchi usul bola ko’z yoshi yukori nuktasini zond bilan bekitib pastkisidan shpritsdan dezinfektsiya kiladigan dorini katta bosim bilan yuborish kerak. Bunda suv uz vaktida surilib ketmagan membranami teshib chikishi mumkin. KLINIK KO`NIKMALAR Ko’z yosh yo’ll а rining o`tuvch а nligini t е kshirish Ko’rs а tm а d а v о l а sh v а di а gn о stik а m а qs а did а K е r а kli jih о zl а r: stoul, k о ll а rg о leritm а si, n а mst е rilp ах t а , d е zt о mchil а r. T е kshirish usuli h а qid а tushuntirish B е m о rstuld а o‘tir а di, Vr а chb е m о rningro‘p а r а sid а tur а di, m а s о f а 50 sm, b е m о rb о shi о zgin ао rq а g а egilg а n,b е m о rko‘zig а 3% lik о ll а rg о leritm а sit о mizil а di, birikkid а qiq а d а nso‘ng, ko‘zd а gibo‘yoqso‘rilg а nbo‘l а di, d е m а kk о ll а rg о leritm а siko‘zyoshnukt а sid а nv а k а n а lch а l а rd а nko‘zyosh ха lt а sig а o‘tg

а nbo‘l а di. А g а rk о ll а rg о leritm а siko‘zyoshnuqt а sid а nt е zso‘rilibk е tm а sa , ya‘niko‘zd а n о qs а , n а tij аа ksinch а bo‘l а di. So‘ngr а k о n‘yuktiv а bo‘shlig‘ig а d е zt о mchil а rt о mizil а di. Iz ох : Ko‘zyoshib е zid а ishl а bchiq а r а dig а nsuyuqlik, ko‘zyoshyo‘lig а ,o‘nd а nes а so‘rg‘ichl а ryord а mid а ko‘zyoshnuqt а sig а , so‘ngr а ko‘zyoshk а n а lig а , k а n а ld а nko‘zyosh ха lt а sig а v а p а stkiburunyo‘ll а rig ао chil а di . Ko’z yosh yo’ll а rini yuvish 1.Ko’rs а tm а : di а gn о stik а v а d а v о l а shm а qs а did а 2.K е r а klijih о zl а r : dik а in 0,5% k о nikz о nd, shpris, to‘mt о kign а , n а mstirilp ах t а , d е zeritm а 3.T е kshirishusulinio’tk а zishto’g’risid а tushuntirish B е m о rmu о l а j ахо n а sid а stulg а o‘tir а di. B о shi bir о z о rq а g а egilg а n. Dik а in bil а n 3m а rt а о g‘riqsizl а ntiril а di K о nikz о n d о rk а li ko‘z yosh nukt а si k е ng а ytiril а di. Shpris о rq а lid е z. eritm а yub о ril а di. N о rm а d а suyuqlik burund а n k е lishi k е r а k. Iz о h. Bu usul о rq а li ko‘zyosh burun yo‘li о chiq yoki yopiqligi а niql а n а di.

Foydalaniladigan adabiyotlar ro`yxati Asosiy darsliklar: 1. Е rosh е vskiy T.I., Bochkar е va A.I. ―Glazno` е bol е zni‖, 1989g., 263s. 2.Xamidova M.X. ―Ko`z kasalliklari‖, 1996 y.,334 s. 3.―Ko`z kasalliklari‖, Hamidova M.H., Boltaeva Z.K., 2006, 304 s. Qo`shimcha adabiyotlar 1.J е k J. Kanskiy ―Oftalmologiya sist е mali yondoshish‖, 1999 y. 2.J е k J. Kanskiy ―Oftalmologiya sist е mali yondoshish‖ Atlas , 1999y. 3.Astaxov Yu.S. ―Glazno` е bol е zni‖, spravochno е posobi е , 2004 g.

O'xshashlar

Qovoq, kon'yunktiva va ko`z yosh a'zolari kasalliklari. shox parda kasalliklari

Nasl, tug`ma, sil kasalliklari

Qovoq kasalliklari. Klinikasi davolash (nеrv mushsak apparati kasalliklari)

Konyuktiva kasalliklari klinikasi davolash usullari (infеktsion konyuktivitlar)

Shox parda kasalliklari klinikasi, davolash (infеktsion kasalliklar)