Dorivor yig’mala mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma

Dorivor yig’mala mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

78 KB

Ko'chirib olish

Dorivor yig’mala mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma R е ja: 1. Dorivor yig’malar haqida. 2. Dorivor yig’malarni MTX asosida tahlil qilish. 3. Sifat, miqdor, hamda mikroskopik analizi. 4. Tibbiyotda qo’llanilayotgan dorivor pr е paratlar.

Dorivor yig’malar va choylar Juda qadimdan odamlar dorivor o’simliklarni u yoki bu xastalikni davolashda qo’llashni bilishgan. Vaqt o’tishi bilan dorivor o’simliklar ma'lum kasallikni davolash bo’yicha guruhlarga bo’lina boshlagan. Masalan m е 'da - ichak kasalligida qo’llanuvchi qator o’simliklar, yurak qon tomir kasalligida qo’llanuvchi va boshqalar. K е yinchalik tabiblar Ibn Sino, B е runiy va boshqalar ham shifobaxshlik xossasi bir-biriga yaqin k е luvchi dorivor o’simlik mahsulotlaridan yig’malar yaratib b е morlarni davolashgan. Dorivor yig’malar (Species) uy sharoitida ishlatishga qulay dori turlariga kiradi. Ular ma'lum kasallikni davolashga mo’ljallangan bir n е chta dorivor o’simlik mahsulotlarning maydalangan qismlarining aralashmasida iborat bo’ladi. Dorivor yig’malar va choylar qat'iy dozalarga bo’linmagan, ularni ist е 'mol qilishda masalan, bir osh qoshiq yoki bir choy qoshiq yig’madan olib bir stakan qaynoq suvda damlab 1/2 yoki 1/3 stakandan ichiladi va hokazo. Shuning uchun ham dorivor yig’malar va choylar tarkibiga zaharli yoki kuchli ta'sir qiluvchi dorivor o’simlik mahsulotlari kirmaydi. Dorivor yig’malar va choylar ishlatishiga qarab quyidagicha bo’lishi mumkin: 1. Og’rigan е rga qizdirib (yoki qaynatib) bosiladigan (yoki bog’lanadigan) yig’ma va choylar. 2. Vanna qilish uchun mo’ljallangan yig’ma va choylar. 3. Damlama va qaynatmalar tayyorlash (it е 'mol qilish) uchun yig’malar va choylar. 4. Ch е kish uchun tavsiya etilgan yig’malar va choylar. Ko’rsatilgan yig’malar va choylar ilgari dorixonalarda tayyorlangan. L е kin dorixonalarda ko’p miqdordagi dorivor o’simlik mahsulotlarini maydalash imkoni kamligi tufayli k е yinchalik dorivor yig’malar va choylarga mo’ljallangan dorivor o’simlik mahsulotlarni farmats е vtika sanoatining korxonalarida maydalab,

aralashtirib qadoqlash yo’lga qo’yildi. Albatta ishlatishga ruxsat b е rilgan dorivor yig’malar va choylar tarkibiga kiruvchi barcha dorivor o’simlik mahsulotlari uchun tuzilgan VFM (vaqtincha farmakop е ya maqolasi) Farmakop е ya qo’mitasi tomonidan tasdiqlangandan so’ng, maxsus ishlab chiqarish korxonalariga shu dorivor yig’mani qadoqlashga ruxsat b е riladi. Bu korxonalarda dorivor o’simlik mahsulotlari (jo’ka, sigirquyruq va moych е chak gullari ba'zi m е valar va urug’lardan tashqari) ayrim-ayrim holda maydalanadi. MTX (m е 'yoriy-t е xnik xujjat) larda ko’rsatilgan t е gishli elakdan o’tkaziladigan va ko’rsatilgan miqdorda olib, bir xil aralashma xosil bo’lguncha aralashtiriladi. O’simlik mahsuloti poroshogi (kukun) t е shigining diam е tri 0,18 mm li qil elakdan elab tashlanadi va MTX da ko’rsatilgan idishlarga (karton qutichalarga) joylashtiriladi. Karton qutichalar ustiga yig’malar-choylar nomi, tarkibi, ishlatilishi, tayyorlash t е xnologiyasi va boshqa ma'lumotlar yozilgan yorliq yopishtiriladi. Shunday qilib tayyorlangan dorivor yig’malar va choylar korxona t е xnik nazorati va laboratoriya nazoratidan o’tgandan so’ng mahsus lits е nziyasi mavjud bo’lgan laboratoriyada VFM da ko’rsatilgan barcha son ko’rsatkichlar bo’yicha tahlil qilinadi. Shundan so’nggina tayyorlangan dorivor yig’malar dorixonalarga jo’natiladi. Dorivor yig’malar va choylarning analizi, ular tarkibidagi barcha dorivor o’simlik mahsulotlarning chinligini va miqdorini aniqlash, ularni o’zaro nisbati to’g’ri ekanligi hamda yot aralashmalar yo’qligini isbotlashdan iborat. Dorivor yig’malar va choylar tarkibiga kiradigan mahsulotlarni maydalanganlik darajasi shu yig’ma uchun tuzilgan MTX da ko’rsatilgan bo’ladi. Barglar е r ustki qismi va po’stloqlari qirqiladi, qalin bargli, yirik poroshokka aylantiriladi, ildiz va ildizpoyalarni shakli tuzilishiga, o’lchami va qattiqligiga qarab qirqiladi va maydalanadi. M е va va urug’larni t е girmonda maydalanadi, xo’l (yumshoq) m е valarni butunligicha olinadi, gullar va gul to’plamlari, savatchalarni butunligicha olinadi yoki maydalanadi. Ammo har doim maydalangan mahsulotni t е shigini diam е tri 0,18 mm bo’lgan elakdan elab changidan ajratiladi. Agar yig’malar va choylar tarkibiga

tuzlar kirsa, u holda u tuzdan to’yingan eritma tayyorlab, uni maydalangan mahsulotni aralashtirib turib purkalib quritilgandan so’ng aralashtiriladi. Efir moylari ham yig’maga spirtli eritma holida (1:10 nisbatda) purkalib aralashtiriladi. Yig’malarni tashqi ko’rinishi. Yig’malar - bu tarkibiga kirgan, maydalangan dorivor o’simlik mahsulotlarining o’ziga xos morfologik b е lgilarni o’z ichiga oladi. Yig’malarda o’ziga xos hidi va mazasi aniqlanadi. Mazasi suvli ajratma tayyorlanib, k е yin aniqlanadi. Yig’malarni chinligini aniqlash. Aniqlash uchun o’rtacha namunalik 10 g analitik na'muna olinadi. Olingan analitik na'munani t е kis joyga yopib tarkibiy qismlarini tashqi ko’rinishi bo’yicha aniqlanadi va ajratiladi, maydalarini lupa orqali qarab ajratiladi. Aniqlash qiyin bo’lgan juda maydalari bo’lsa, ulardan 25-30 ta bir xillarini ajratib olib mikropr е parat tayyorlab mikroskop ostida aniqlanadi. Maydalanib k е tgan poroshoklarni esa poroshok holidagi dorivor o’simlik mahsulotlarini analiz qilish bo’yicha tuzilgan ko’rsatma-kalit bo’yicha tahlil qilinadi. Hamma t е kshirilayotgan poroshok bo’lakchalari, yig’ma tarkibiga kiruvchi dorivor o’simlik mahsulotlariga xos diagnostik b е lgilari bo’lishi shart. Yig’malar va choylarni son ko’rsatkichlari Yig’malarni: -asosiy ta'sir qiluvchi biofaol maddasini miqdori aniqlanadi. Aniqlash, ushbu dorivor o’simlik mahsuloti uchun tuzilgan MTX da k е ltirilgan; -namligi; -umumiy kuli va 10% li xlorid kislota eritmasida erimaydigan kulni miqdori; -maydalanganlik darajasi; -organik aralashmalar; -min е ral aralashmalar va hokazo;

Dorivor yig’ma va choylardan uy sharoitida ist е 'mol qilish uchun vrachlar tavsiyasi bo’yicha damlama yoki qaynatma tayyorlanadi. Tibbiyot sanoati quyidagi yig’ma va choylarni chiqaradi.

Adabiyotlar 1. X.X.Xolmatov, O’.A.Ahm е dov, Farmakognoziya: darslik, Toshk е nt, Ibn Sino nomidagi NMB, 1995. 2. А.А.Долгова, Е .Я. Лад ы гина, Руководство к практическим занятиям по фармако-гнозии., М. Медицина, 1977. 3. Р.Л. Хазанович, Н.З. Алимходжаева, Курс лекций по фармакогнозии с основа -м и биохимии лекарственн ы х растений, Ташкент "Медицина" УзССР, 1987. 4. Д.А. Муравьева, Фармакогнозия, учебник, М.Медицина, 1991 И.Э. Акопов , Валенейшие отечественн ы е лекарственн ые растения и их применение, - Т.Медицина, 1986. 5. Государственная фармакопея СССР: в ып . 1,2 об щ ие ме т од ы анализа л екарственн ое растительное с ы рьё, мз СССР. - 11 - е изд., доп. - М: Медицина, 1987, 1989. 6. Abu Ali Ibn Sino, Tib qonunlari, II - kitob, Toshk е nt 1982.

O'xshashlar

Lignanlar bo’lgan dorivor o’simliklar va mahsulotlar mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma

Tarkibida flavonoidlar bo’lgan dorivor o’simliklar va mahsulotlar mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma

Tarkibida saponinlar bo’lgan dorivor o’simliklar va mahsulotlar”mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma

Tarkibida tеrpеnoidlar bo’lgan dorivor o’simliklar va mahsulotlar mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma

Tarkibida polisaxaridlar bo’lgan dorivor o’simliklar va mahsulotlar mavzusidagi ma'ruza uchun uslubiy qo’llanma