Болаларда қулоқ тузилишининг хусусиятлари - Tibbiyot - Referatlar

Болаларда қулоқ тузилишининг хусусиятлари

Yuklangan vaqt:

17.10.2023

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

119 KB

Ko'chirib olish

Болаларда қулоқ тузилишининг хусусиятлари Режа: 1. Ташқи қулоқ . 2. Ташқи эшитув йўлида қулоқ чиркини

Ташқи қулоқ. Янги туғилган чақалоқнинг қулоқ супраси жуда юмшоқ, ноэластик, шакл чегаралари (контурлари) деярли ифодаланмаган, қулоқ гажаги ва юмшоғи ҳаётининг фақат 4-йилининг охирига келиб шаклланади. Туғилиш пайтида юмалоқ бўлиб туюлади: баландлиги ва кенглиги деярли бир хил, ўсиш жуда тез, айниқса, ҳаётнинг 1-йилида содир бўлади. 15 ёшга келиб қулоқ супраси ўсиши бутунлай тугайди. Болаларда косметик жарроҳлик кўрсатмаларини аниқлашда ушбу хусусиятлар инобатга олиниши керак. Қулоқ супрасининг тузилиши (1-расм): - гажак (tragus); - супача (helix); - қарши супача (antihelix); - болишсимон гажак (antitragus); - супра бўшлиғи (cavum conchae). Расм 1. Қулоқ супрасининг тузилиши. Янги туғилган чақалоқларда ташқи эшитув канали яхши ривожланмаган: у калта, тор, ички суяк қисми қўшимча фиброз тоғайсимон ҳалқаси ( annulus timpanicus ) билан ифодалган, у примордиал мойловчи ( vernix caseosa ) моддага

тўлган бўшлиқ кўринишида бўлади, бу тери эпидермисининг кичик аралашмаси билан ёғдан иборат бўлиб, бу эса отоскопияни бажаришни анча қийинлаштиради. Ташқи эшитув каналининг 4та девори бор. Олд девор ноғора ҳалқасидан ҳосил бўлган, пастки қисми ноғора ҳалқасининг тугатмаси. Ташқи эшитув найчасининг пастки деворидаги ёриқлар орқали ( Santorini ) парафаренгиал бўшлиқнинг хўппозлари унга ёрилиши мумкин. Сўрғичсимон ўсимта чақалоқда ҳали ривожланмаган бўлади, пастки девор бигизсимон ( styloid ) ўсимтасига бириккан бўлиб, у деярли горизонтал жойлашган ва юз нервининг тушувчи қисмига бевосита яқин жойлашган бўлади, бу унинг парези юзага келишини осонлаштиради. Юқори девор тимпанал суяк тарозидан пайдо бўлади. Орқа девор қисман ноғора ҳалқадан ва қисман ноғора суяк тарозидан ҳосил бўлади. 1 ёшгача бўлган боланинг ташқи эшитув йўлида суяк қисм бўлмайди, шунинг учун трагусга босилганда ноғора бўшлиқнинг деворларига босим берилиб, бола безовталаниши мумкин (ташқи ва ўрта отитни бир-биридан фарқлаш учун). 3-4 ёшли боланинг ташқи эшитув йўлининг тузилиши катталарникига яқинлашади. Қулоқ каналининг эгрилиги ноғора пардасини ҳимоя қилади. Шундай қилиб, тўғри ва кенг эшитув канали билан боланинг қалам билан ноғора пардага шикаст етказиш имконияти пайдо бўлади. Чақалоқда пастки жағнинг бўғими ташқи эшитув каналига яқин жойлашгандир. Бу ҳол, шунингдек, деворларнинг юмшоқлиги эмиш ва чайнаш пайтида унинг кенглиги ўзгаришини изоҳлайди. Қулоқ олди (паротид) сўлак бези шу соҳа яқинида жойлашган бўлиб, айрим ҳолларда унинг хўппози ташқи эшитув йўлига ёриб чиқиши мумкин. Катта ёшдаги болаларда ташқи эшитув йўлининг узунлиги ўртача 2,5 см бўлади, тоғай-парда бўлими унинг 2/3 қисмини ташкил қилиб, унинг бўшлиғи овал шаклида бўлади. Ташқи эшитув йўлининг энг тор нуқтаси, isthmus деб аталадиган суяк қисмининг ўртасида жойлашган; агар ёт жисмни олиш учун нотўғри

ҳаракатлар қилинса ва isthm usдан ичкарига итариб юборса, кейинги манипуляция жуда қийинлашади ва баъзан жарроҳлик аралашуви талаб этилади. Ташқи эшитув йўлининг тоғай-парда ва суяк қисмлари маълум бурчакни ташкил қилиши туфайли, ноғора пардани кўриш мақсадида уни тўғрилаш учун ёш болаларда супрани орқага ва пастга, катта ёшдаги болаларда эса — орқага ва юқорига тортиш керак. Ташқи эшитув йўлида қулоқ чиркини (серасини, олтингугурт, glandulae ceruminosae ) ишлаб чиқарадиган ёғ ва серуминал безлар мавжуд бўлиб, олтингугуртнинг ортиқча ишлаб чиқарилиши эшитишни бузадиган олтингугурт тиқинлари ҳосил бўлишига олиб келади. Мўътадил миқдорда қулоқ чирки (сераси) зарур, чунки у ҳимоя вазифасини ўйнайди, чанг, кичик ҳашаротлар ва ҳоказоларнинг таъсирини олдини олади. Ташқи эшитув йўли деворларининг иннервацияси уч шохли ( trigeminal ) ва адашган ( vagus ) нервларнинг толалари томонидан амалга оширилади. Баъзи беморларда ташқи эшитув йўлига воронка киритилганда ёки эшитув йўлида манипуляция қилинганда рефлектор равишда йўтал пайдо бўлади (вагус рефлекс). Вирусли инфекцияларда trigeminal нерв шохининг яллиғланиши ( Herpes zoster ) бу соҳада қаттиқ оғриқ билан кечадиган ўзига хос тошмалар пайдо бўлишига ва баъзан юз нервининг парезига ҳам олиб келади. Ташқи эшитув йўли ноғора парда ( membrana tympani ) билан тугайди. Боланинг ноғора пардаси ( membrana tympani ) катталарникидан фарқ қилмайди, лекин у ўзига хос хусусиятларга эгадир. Қулоқ пардаси шакли овал эмас, балки юмалоқ. Ноғора парда янги туғилган чақалоқларда отоскопия вақтида жуда қийин кўрилади, чунки у деярли горизонтал жойлашган бўлиб, эшитув йўлининг пастки девори билан 10-20°- ли ўткир бурчак ҳосил қилади. Боланинг келажакдаги ривожланиши билан ташқи эшитув йўлининг ҳажми аста- секин ўсиб боради ва 3 ойга бориб шаклланади. Катта ёшдаги болаларда ноғора парда горизонтал чизиқ билан 40-45° бурчак хосил қилади. Янги туғилган чақалоқнинг ноғора пардаси фиброз қавати ва ўрта

қулоқ эмбрионал шиллиқ қаватининг ўзига хос хусусиятлари туфайли катталарникига нисбатан қалин бўлади. Шу муносабат билан, хатто ноғора бўшлиғида яллиғланишли экссудат тўпланганда ҳам, интоксикация белгилари кўпайишига қарамай, ноғора парданинг чўзилиши ёки тортилиб кенгайиши бўлмайди; йиринг эса кенг кириш эшиги ( aditus ad antrum ) орқали сўрғичсимон ўсиқнинг ғорига ( antrum mastoideum ) кириб бориши осонроқ бўлади ва шу сабабли антрит кўп учрайди. Шубҳали ҳолатларда чақалоқлар ва ёш болаларда парацентез учун кўрсатмалар кенг қўйилади. Ноғора пардаси бир неча қаватдан иборат. Катта қисми, худди барабан ҳалқасига киритилгандек, таранг тортилган қисми ( pars tensa ) деб аталади ва 3 қатламдан иборат: - ташқи (эпидермал); - ички (эпителиал); - ўрта (фиброз толали); ушбу қатламнинг толалари (думалоқ ва радиал) ноғора пардасининг жуда юқори каттиқлиги ва мустахкамлигини таъминлайди. Ноғора ҳалқанинг бир чети билан чегараланган ноғора парданинг юқори қисми фиброз қаватдан маҳрум бўлиб, чўзилмайдиган салқи ёки бўшашган қисми ( pars flaccida ) дейилади. Ноғора парданинг юзаси салқи қисми туфайли ёшга қараб ортади. Ўрта қулоқ 3 қисмдан иборат: - ноғора бўшлиғи; - эшитув (Евстахий) найи; - чакка суягининг сўрғичсимон ўсимтаси. Ноғора бўшлиғи ( cavum tympani ) (2-расм) . У чакка суяги пирамидасининг ичида жойлашган ва 3 қисмга бўлинган: - юқори (эпитимпанум, аттик); - ўрта (мезотимпанум); - пастки (гипотимпанум).

Расм 2. Ноғора бўшлиғи. Ноғора бўшлиғининг деворлари: юқори девори - 1ёшгача болаларда юпқа бўлиб, баъзи жойларида умуман суякли тўқима бўлмайди (дегисценция), улар бириктирувчи тўқима билан қопланган бўлиб, инфекцияларнинг ҳеч қандай тўсиқсиз мия ичига тарқалиши имконини яратади. Пастки девор ( paries jugularis ) бўйинтуруқ венанинг пиёзчасимон қисми билан чегарадош. Олд ( paries caroticus ) девори ноғора бўшлиғини ички уйқу артерияси каналидан ажратиб туради. Катталардан фарқли равишда олдинги девор соҳасида жойлашган қулоқ найининг тимпаник оғзи баландроқда жойлашиб, мезотимпанал эмас, балки эпитимпанал бўшлиққа очилади. Орқа ( paries mastoideus ) девори ғорга олиб борадиган кенг учбурчак очилишига ( aditus ad antrum ) эга (унинг диаметри катталарникига қараганда каттароқ). Ички девори ( paries labyrinthicus ) катталарникига деярли ўхшаш бўлиб, ноғора бўшлиқни ички қулоқнинг суякли лабиринтидан ажратиб туради. Ноғора бўшлиғи ички деворининг энг муҳим тузилмалари:

- юз нерв каналининг горизонтал қисми; -промонториум, унинг орқасида чиғаноқнинг асосий бурамаси жойлашган; - вестибуляр дарчаси (fenestra vestibuli) - чиғаноқ дарчаси (fenestra c ochl e ae ).

Адабиётлар: 1. Гултекин М, Зайифоглу Караcа М, Куcукйилдиз И, Дундар С, Бозтас Г, Семра Туран Ҳ, эт ал. Инитиал ресулц оф популатион басед cервиcал cанcер сcреенинг програм усинг ҲПВ тестинг ин оне миллион Туркиш wомен. Инт. Ж. Cанcер. 2018; 142:1952–1958. 2. Густафсон КС, Фуртҳ эЕ, Ҳеитжан ДФ, Фанслер ЗБ, Cларк ДП. ДНА метҳйлатион профилинг оф cервиcал сқуамоус интраепитҳелиал лесионс усинг лиқуид-басед cйтологй спеcименс: ан аппроач тҳат утилизес реcеивероператинг чараcтеристиc аналйсис. Cанcер. 2004;102(4):259–268. 3. Гуятт ГҲ, Охман АД, Вист ГЕ, Кунз Р, Фалcк-Йттер Й, Алонсо-Cоелло П, Счунеманн ҲЖ. ГРАДЕ: ан эмергинг cонсенсус он ратинг қуалитй оф эвиденcе анд стренгтҳ оф реcоммендатионс. Бмж. 2008;336(7650):924–926. 4.ҲеалтҳCоунcил. Сcреенинг фор cервиcал cанcер [Сcреенинг оп баармоедерҳалсканкер], Вол 2011/07 (Ҳеалтҳ Cоунcил, Ден Ҳааг, 2011). 5.Ҳесселинк АТ, Ҳеидеман ДА, Стеенберген РД, Cоупе ВМ, Овермеер РМ, Рижкаарт Д, Беркҳоф Ж, Меижер CЖ, Сниждерс ПЖ. Cомбинед промотер метҳйлатион аналйсис оф CАДМ1 анд МАЛ: ан обжеcтиве триаге тоол фор ҳигҳ-риск ҳуман папилломавирус ДНА-поситиве wомен. Cлин Cанcер Рес. 2011;17(8):2459–2465. 6.Ҳонг ЖҲ, Тсаи CС, Лаи Ч, Чанг ТC, Wанг CC, эт ал. Риск стратифиcатион оф патиенц wитҳ адванcед сқуамоус cелл cарcинома оф cервих треатед бй радиотҳерапй алоне. Инт Ж Радиат Онcол Биол Пҳйс. 2005; 63:492–499. дои: 10.1016/ж. ижробп.2005.02.012.

O'xshashlar

Қулоқ физиологияси ва унинг болалардаги хусусиятлари. Эшитиш анализатори

Эмбриология ва болаларда қулоқни клиник Анатомиясининг хусусиятлари. Эмбрионал ривожланишнинг асосий босқичлари

Оториноларингология тиббиёт мутахасислиги сифатида

Болаларда корин бушлигида пайпасланувчи хосила синдроми

Болалар оториноларингологияси