Левкас усулида қадимги Миср, Хитой, Япон рассомлари томонидан бажарилган деворий расмлардан нусха кўчириш. - Tasviriy san'at - Referatlar

Левкас усулида қадимги Миср, Хитой, Япон рассомлари томонидан бажарилган деворий расмлардан нусха кўчириш.

Yuklangan vaqt:

13.04.2024

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

889.5 KB

Ko'chirib olish

Левкас усулида қадимги Миср, Хитой, Япон рассомлари томонидан бажарилган деворий расмлардан нусха кўчириш. Режа: 1. Қаламда картон ишлаш. 2. Рангли картон ишлаш. 3. Левкас сувоғи катламларини тайёрлаш. 4. Калькага кўчириш. 5. Чизматасвирни асосга кўчириш. 6. Керакли рангларни тайёрлаш. 7. Рангда якуний тозалама нусха кўчириш.

Левкас усулида қадимги Миср, Хитой, Япон рассомлари томонидан бажарилган деворий расмлардан нусха кўчириш Ўқитувчи томонидан берилган мавзуга асосан Миср, Хитой, Япон қадимги гравюраларнинг эскизи мойбўёк, темпера ёки акрил буёкларида бажарилади. Ўлчами катта томонига 35 см. дан ошмаслиги керак. - рангтасвирда турли техникаларда яратилган композициялар ва уларнинг ўзига хослиги (чизматасвир, рангтасвир, композиция, картон ва б.); - маҳобатли рангтасвир техника ва технологиялар; - деворни тайёрлаш технологияси ва босқичлар; - турли бўёқда асарларни яратишда қўлланиладиган ашёлар; - ёғоч-елим аралашмалари, казеин елими, желатин елимлар; - маҳобатли рангтасвир ашёлари: смалта, цемент, оҳак, қум, пигмент, темпера, цинквейс, гипс, бўр, эмулсия ва бошқалар ҳақида тасаввурга эга бўлиши; - маҳобатли рангтасвир техника ва технологияларни; - деворни тайёрлаш технологияси ва босқичларини; - турли бўёқда асарларни яратишда қўлланиладиган ашёларни; - асарлар яратишда қўлланиладиган ашёларни; - маҳобатли рангтасвир ашёлари: смалта, цемент, оҳак, қум, пигмент, темпера, цинквейс, гипс, бўр, эмулсия ва бошқалар таркибини билиши ва улардан фойдалана олиши; - деворий расм асарини бошлашдан олдин деворни тайёрлаш босқичлари ва усуллардан фойдаланиш; - маҳобатли рангтасвир техника ва технологияларидан фойдаланиш; - деворни тайёрлаш технологияси ва босқичларидан фойдаланиш; - турли бўёқда асарларни яратишда қўлланиладиган ашёларни ишлатиш; - маҳобатли рангтасвир ашёлари: смалта, цемент, оҳак, қум, пигмент, темпера, цинквейс, гипс, бўр, эмулсия ва бошқалар хусуиятларидан фойдаланиш; - ёғоч-елим аралашмасидан, казеин ва желатин елимларидан фойдаланиш;

- мато ва ашёлардан, декоратив ранглардан фойдаланиш кўникмаларга эга бўлиши керак. Шунингдек, “Маҳобатли рангтасвирда ашёда ишлаш” фани мутахассислик- ихтиссослик, касбий фанларидан бири бўлиб, бошқа мутахассислик-ихтиссослик ҳамда касбий фанларни чуқур ўрганишда асос бўлиб хизмат қилади. Ушбу фан бадиий таълим ислоҳотларини янада чуқурлаштириш, малакали мутахассис кадрлар тайёрлаш борасида уларнинг касбий хусусиятларини ривожлантирувчи, шунингдек, иқтидорли, ижодкор рассом кўникмаларини ўзида намоён қилувчи ва соҳага қизиқиш уйғота олувчи, ўз йўналишини топишда, айниқса, маҳобатли рангтасвир асарини ашёда ишлашни ўргатувчи каби масалаларни қамраб олади. “Маҳобатли рангтасвир ашёда ишлаш” фанида архитектурада деворий расмлар роспись, сграфитто, мозаика, витраж турлари жамоа биноларига жойлаштириш ва безаш жараёнларининг моҳиятини тушунишда талабаларни зарур бўлган билимлар билан қуроллантиради. Маҳобатчи-рассом, графикачи-рассом, рангтасвирчи-рассом, театр- безаги рассоми, дизайнер, кулол фойдаланиладиган ашёларнинг композицияга мослиги, гипсдан, цемент, смльта, мазайка, сграфито, роспись, витраж асарлари яратишнинг ўзига хос томонлари, маҳобатлирангтасвир миллий санъатимизни жаҳон андозалари даражасида маҳорат ва истеъдод билан юксалтира олувчи ёш рассом усталарини етиштириб беришдир. Меъмор ва рассомларнинг доимий бадиий ҳамкорлигини таъминлаш, уни юқори савияга кўтариб, санъат асари даражасига тенглаша оладиган янги меъморий иншоот, аҳамиятли жамоат биноси ва ансамблларининг яратилишини таъминлаш даркор. Меъморчиликда ғоявий - тасвирий масалаларни ечишда монументал - безак санъати доим катта аҳамиятга эга бўлган, чунки унинг элементлари ансамблнинг бадиий ечимини чуқурлаштириб, уни аниқлаштирган ва етакловчи доминанта бўлиб хизмат қилган. Деворий суръатлар, мозайка, сграфитто, ҳамда гобелен минг йиллар мобайнида бу санъатда муҳим ўрин эгаллаган. Бу монументал -безак ва амалий санъатнинг турлари Ўзбекистон меъморчилигининг энг ѐрқин асарларида муносиб жой олган.

Ҳозирги кунда ҳам меъморий ансамбльларнинг тасвирий ечимидаги асосий элемент ҳисобланади. Агар шу нуқтаи назардан меъморчилигимизни таҳлил қиладиган бўлсак, деворий суръат, мозайка, гобелен кейинчалик ҳам кенг қўлланилишига амин бўламиз. Табиийки бу асарлар юқори бадиий даражада яратилиши керак. Лекин янада маъсулиятли вазифа - уларнинг муносиб савияда бажарилиши, ашѐ, ишни олиб бориш услуби уларнинг кўп асрлик сақланишини ўқтин - ўқтин, қиммат, сермеҳнат, кўп вақт ва кучни оладиган қайта таъмирлаш ишларини талаб қилмаслигини таъминлашдан иборат. Замонавий дизайнер ва архитектор фан ва тажриб 5 ишида бадиий юксалишга, балки асарнинг узоқ муддат сақланишини таъминламоғи лозим. Деворий суръатларнинг вақт ўтиши билан ҳар хил табиий ҳодисаларга бардошлилиги доим рассомларни ҳавотирга солган, даврга хос хусусиятлардан, ашѐ ва технологиядан келиб чиққан ҳолда мақсадга мувофиқ ечимларни излашга ундаган. Эҳтимол, декоратив санъатнинг бошқа ҳеч қайси соҳасида гобелен санъатидаги хилма - хил туслар бўлмаса керак. Сўнгги пайтда қўлда тўқиш усуллари турли - туман тақдим этилган - деворий силлиқ гиламлардан тортиб меъморчилик билан ўзаро таъсирга кирадиган уч ўлчамли фазовий композицияларгача. Агарда ўтмишга назар ташлайдиган бўлсак, янги гобеленлар ечими билан бир қаторда унинг ѐрқин намуналари қайта ишланган. Лекин гобеленнинг юксалиши, унинг асл ноѐб асарлари ўз йўли билан, яъни ҳозирги рангтасвирдан фарқли ҳолда композицион ечимларини топганда яратилган. Масалан, илк фламанд гобеленлар Ж. Люрсга тааллуқли бўлган. Тўқимачилик воситалари ѐрдамида халқимизнинг ҳаѐтини акс этувчи монументал асарларни яратиш шарт. Шуни ҳам таъкидлаб ўтиш жойизки, гобеленга бўлган қизиқиш нафақат бизнинг давлатимизда, балки бутун дунѐда, Ғарб (Европа ва АҚШ), Шарқ (Хитой, Япония) да кузатилмоқда. Бу йўналиш йилдан йилга мўстаҳкамланмоқда, динамикаси эса фақат кучаймоқда. Бунга гобелен кўргазмаларининг доимий равишда муваффақиятли ўтиши, ҳамда дунё миқёсида унга бўлган талабнинг ошиши исбот бўла олади. Албатта, ҳозир деворий суръатлар ва гобеленлар олдинги давр рассомларининг тажрибаларига таянган ҳолда бажарилади, шунинг учун бу

тажрибани амалда саводли қўллай билиш - замонавий деворга суръат солиш ва гобелен усталарининг биринчи даражали бурчи десак ҳам бўлади. Бу уларнинг ижодий меҳнатларининг негизидир, чунки ашѐларни ақл билан ишлата билиш, ишларни тўғри ташкил этиш ижодий улғайишнинг бир томони ҳисобланади. Юқори даражадаги маҳорат ҳунардан ташқарида бўлиши мумкин эмас, акс ҳолда ижодий фикр, ғоя ва интилиш техник номукаммаллик ва технологик хатоларда ―ботиб қолиши‖ мумкин. Асл маҳоратда қобилият ва ҳунарнинг ўртасида чегара бўлмайди Деворий суръат санъатида минг йиллар давомида йиғилган ва олим, ҳамда антик меъморлари (Гай Секунд Плиний, Марк Полион Витрувий), кейинги аср рассом ва меъморлари (Теофил, Леон Б. Альберти, Дж. Вазари, Ч. Ченнини, Дионисий Фурнаграфиот ва ҳ. клар), бизнинг давримизнинг олим, тадқиқотчи ва технологлари (А. Лукас, П. Бодуэн, Э. Бергер, Д. И. Киплик, АА. Комарова ва ҳ.к. лар) томонидан ўрганилган ва изоҳланган тажрибанинг ўрганилиши - бунинг барчаси назарий - амалий асос бўлиб, унинг таҳлил қилиниши ва олинган барча ижобий билимларни амалиѐтда қўллаш шубҳасиз замонавий деворий суръат санъатининг ривожига катта ҳисса қўшади.

Қаламда картон ишлаш. Монументал рангтасвир таълим жараёнида нусха кўчириш муҳим аҳамиятга эга. Қадимий деворий расмлар ўзига хос усул ва услуби мавжуд бўлиб, ёш мусаввирга уни ўрганиш, машқ қилиш фойдадан холи эмас. Чунки бўёқ тайёрлаш, бўяш босқичларини амалга ошириш муҳим касб этади. Бунинг учун левкас тайёрлашни ҳам билиш кеак. Левкас тайёрлашда ёғоч, тахта, фанера, оргалит, DSP , текс шифердан фойдаланиш мумкин. Унинг текис юзасига грунт (олдиндан тайёрланган елимли ганч кукуни) қатлами суркалади. Грунтни эса шпател билан суркаб, ҳар қатламдан кейин қумқоғоз билан текисланади. Ана шу йўл билан тайёрланган левкас тахта бўлакчасига нусҳа кўчириш амалга оширилади. Левкас бажариш усули жуда оддий бўлиб, инертли (қотмайдиган) гипс кукунини казеин - мойли темпера билан аралаштириб тайёрланган бўёқдир. Левкас мустақил безакли хусусиятга эга. Бу усул намликка чидамайди. Шунинг учун қуруқ деворлар учун бажарилиши керак. Левкас бўёғини аралаштириш учун (палитра) пластмасса ёки металл тарелкаси хизмат қилади. Левкас ҳайкалтарошлик стекни зарур бўлади. Тайёрланган левкас плитаси плитага грунтсиз фақат эмулсия билан бирга елимлаб тўғридан-тўғри рангтасвир бажарилади. Бўяшда энг аввало қорамтир қисмидан бошлаш маъқул. Унда ҳам тўлалигича тусда ранг бермаслик керак. Чунки иккинчи, учинчи марта ранг бериш имконияти бўлса тасвир аслига яқин чиқишига ёрдам беради. Нусха кўчиришда бўёқ, қилчўп ва сувли идишдан фойдаланилади. Нусха кўчириш акварел бўёқ билан ишлаш каби босқичларга эга. Оқ ранг ўрнига левкас грунтинг оқ рангидан фойдаланилади ва тус, ранг нисбатлари сақланиб қолиши керак.

Левкас бўёғи мастихин, шпател билан ишланса, қалинроқ бўлса ҳам тўкилиб кетмайди. Қалинлиги 2 см гача бўлиб, ҳар хил текис ёки ғадир-будур бўлиши мумкин.

Рангли картон ишлаш. Деворий расмдан нусха кўчиришда калка ёрдамида тасвир бўлакчасини калкага чизиб кўчириб чиқилади ва шаблон тайёрланади. Тасвирли шаблонни эса тайёрланган левкас тахтачага кўчирилади. Чизматасвир кўчирилгандан кейин янада аниқлик киритилади. Кейин эса тайёрланган бўғқ ёрдамида тасвирнинг аслига қараб секин-аста ишлов берилади. Бўяшда энг аввало қорамтир қисмидан бошлаш маъқул. Унда ҳам тўлалигича тусда ранг бермаслик керак. Чунки иккинчи, учинчи марта ранг бериш имконияти бўлса тасвир аслига яқин чиқишига ёрдам беради. Санъат намуналарини ўрганиш асосида тайёрлаш ва тасвирий санъат технологияси ва нусха кўчириш фанига тегишли материаллардан тўғри фойдаланиш методикаси билан таништириш тизими, бир қатор вазифаларни белгилайди. Тасвирий санъат фанларида амалий машғулотлар бажариш учун турли материаллардан фойдаланиш мумкин. Ҳар бир бажарилаётган вазифа учун ушбу материалларни тўғри танлай билиш, тасвирни муваффақиятли бўлишида катта аҳамиятга эгадир. “Нусха кўчириш” - асл асардан қараб яна бир худди ўшандай иш бажариш (тақлиддан усул қўллаш) дир. Тасвирий санъат асарларидан нусха кўчириш азалдан амалда қўлланиши керак. Қаламтасвирларни нусха қилиб кўчиришда иложи бўлса, асл намунадан кўчириш, унинг ўлчамлари асл намунага мос келиши керак. Акс ҳолда ишдан кичиклаштириб, ёки кичкина репродукциядан катталаштириб чизиш жараёни наф келтирмайди. Чунки бунда рассом қўллаган ―приёмларни аслига ўхшатиш қийин. Рангтасвирлардан нусха кўчиришда ҳам ўзига яраша қонун-қоидаларга амал қилиниши лозим. Бунинг учун аввало, талаба ўрганиши ва ўзлаштириб ўрганиши мумкин бўлган жиҳатлари мавжуд бўлган асар намунаси танлаб олинади. Унинг ўлчамлари аниқланиб, сўнг уша ўлчамдан бир, бир ярим сантиметр кичикроқ ёки каттароқ мато танланади. Бунда аслият қандай матога (катта тўқимқдами, ёки майин сатхлими) ишланганига қараб иш юритилади. Нусха учун аслиятдаги каби материалллар танланиши муҳин. Шунда асл нусхаси оригиналга ўхшаб чиқишига эришилади. Агар асар музей экспонати бўлса,

унинг репродуксийси қўл остида мавжуд бўлса ана шу намунананинг кичик суратини катакларга чизиш орқали катталаштириб тархини тушириб тайёргарлик қилиб олиш мумкин. Бунда албатта асарнинг тасвири маштабга мувофиқ олиниши керак. Шунингдек асарда қандай бўёқ турлари ва хилларидан фойдаланилганлигини анқлаб олиш тақоза этилади. У суюқ ёки қуюқ суртмаларда ишланганлигини билиш, ўрганиш ҳам муҳим. Нусха кўчирувчи фақат тасвир режаси эмас, балки рассом услубини, техник ёлларини ҳам ўхшатиш, ундан маҳорат сирларини ўрганиши лозим.

Левкас сувоғи катламларини тайёрлаш. Левкас бажариш усули жуда оддий бўлиб, инертли (қотмайдиган) гипс кукунини казеин-мойли темпера билан аралаштирилиб тайёрланган бўёқдир. Левкас мустақил безакли хусусиятга эга. Левкас турлари кўп бўлиб, рангли левкасда роспись бажариш усули билан танишиб чиқамиз. Бу усул намликка чидамайди шунинг учун қуруқ деворлар учун бажарилиши керак. Левкас бўёғини аралаштириш учун (палитра) пластмасса ёки металл тарелкаси хизмат қилади. Левкас билан ишлаш учун мастихин, шпател (белча), ҳайкалтарошлик стекни зарур бўлади. Тайёрланган левкас плитага грунтсиз фақат эмулсия билан бирга елимлаб тўғридан-тўғри рангтасвир бажарилади. Левкас усули жуда оддий бўлиб, катта тайёргарлик кўрмасдан амалга ошириш мумкин. Левкас бўёғи мастихин, шпател билан ишланса, қалинроқ бўлса ҳам тўкилиб кетмайди. Қалинлиги 2 см гача бўлиб, ҳар хил текис ёки ғадир-будур бўлиши мумкин. Нусха кўчириш рангтасвирлар ишлаш жараёни қуйидагича бажарилади: - аввал мақсадга мувофиқ келадиган асар нусха репродуксияси топилади; - намуна ўлчаш аслига яқин қилиб олинган қаламтасвири ишлаб чиқилади; - ромга мато тортиб гурунтланади;

- аслиятда қандай бўлса шундай усулда, техникада ишлашга ҳозирланади; - аслиятда асосий рол ойновчи ранглар политраси тайёрланади; - тайёр мато юзасига қаламтасвир туширилади, бунда қорақоғоздан фойдаланиш мумкин; - қалам тархи суркалиб, кетмаслиги учун унинг устидан жигаррранг ёки ―ултрамарин; - бўёқни суюқроқ қилиб кичкина муйқаламда юргазиб чиқилади; - тавир аниқ бўлгач остсуртмалар бажарилади; - аста-секин бўёқ қатлами уатидан керакли ранглар ўз вазифасига кўра ошириб (баъзи ер да суйқ, баъзи ерда қуюқ қилиб) борилади; - ранг бериш жараёнида тасвир тархи бузилиб кетмааслиги керак; - аввал катта муйқалам ишлатилиб, тасвир деталлаштирила бошлагач кичикроқ муйқаламларга ўтилади; - асл асарга бот-бот қараб, ўхшаш-ўхшамаётганлиги текшириб турилади; Асар нусхаси барча кўзда тутилган талаблар бажарилгач ниҳоясига етказилади ва хошия билан безатилиши керак. Санъат асарларидан нусхалар олишда тасвирий санъат технологияси бойича илмий- назарий ва амалий жиҳатларини талаба ва ўқувчилар пухта ўзлаштиришлари керак. Технология борасида етарли билим ва малакаларни эгалламай туриб, талаба композитсия, қаламтасвир, рангтасвир, ҳайкалтарошлик, ҳалқ амалий санъати ва бошқа фанларни юқори даражада ўзлаштира олмайди.

Калькага кўчириш. Бажарилган композиция бўлагининг рангли картонидан калка нусха олиш зарур. Калка нусха ашёда композиция бажариш учун нусха кўчиришда керак бўлади. Калка нусхасидаги тасвирни девор бўлакчасига кўчиришда игна ёрдамида тешиб чиқиш ёки нусха кўчириш рангли қоғоздан фойдаланиш мумкин. Калка нусхаси рангли картонни тоза сақлашга ёрдам беради. Чунки рангли картон бутун иш жараёнида керак бўлади. Аниқланган нусха ҳажмида ёғоч асос тайёрланади. Асоснинг чуқурлиги 5- 10 см атрофида бўлиши мумкин. Асос тагига сим сетка михлаб қўйилади, бу сим эса сувоқни маҳкам ушлаб туришга ёрдам беради. Нусха кўчириш технологияси ва рассомлар асарларининг тахлили. Уста рассомлар асарларини нусхасини кўчириш технологиясини ўргатиш. Рассомларнинг яратган асарларини тахлил қилиб талабаларнинг ижодий тасаввурини шакллантириш. Натюрморт жанрида ижод қилган рассомлар асарларидан нусха кўчириш. Рассом томонидан яратилган асарни нусхасини кўчириб уларнинг технологиясини ўрганиш. Портрет жанрида ишлаган рассомларнинг асарларидан нусха кўчириш. Рассомларнинг хар-хил тузилишда яратилган асарларнинг нусхасини кўчириш технологиясини ўргатиш. Манзара жанрида ижод килган рассомларнинг асарларидан нусха кўчириш. Рассомларнинг манзара жанрида яратилган ҳар хил мавзудаги санъат асарларининг нусхасини кўчириб уларнинг техникасини ўрганиш. Хар хил жанрларда ишлаган Шарқ ва Ғарб рассомлари бадиий асарларидан нусха кўчириш. Нусха кўчириш технологиясини ўрганиш ва талабаларнинг ижодий тасаввурини ўстириш.

Чизматасвирни асосга кўчириш. Нусха кўчиришда бўёқ, қилчўп ва сувли идишдан фойдаланилади.

Нусха кўчириш акварел бўёқ билан ишлаш каби босқичларга эга Оқ ранг ўрнига левкас грунтининг оқ рангидан фойдаланилади ва тус, ранг нисбатлари сақланиб қолиши керак. Нусха кўчириш устида ишлаш жараёнининг моҳияти ва динамикаси. Яхлитлик қонуни тасвирий санъат технологияси ва нусха кўчиришнинг фикр билан уйқунлиги, бирлиги шакл ва мазмун бирлигининг ўзаро мувофиқлиги, шаклнинг мазмунга бўйсуниши, барча қояларни турли ифода воситалари билан намоён эттириш йўллари. Контрастлилик қонуни. Контраст турлари: хажмдорлик ва яссилик, тарих ва силует, ёруқ ва қоронқу, илиқ ва совуқ, рангдор ва туссиз, ўлчамлар контрасти, шакллар контрасти, ранглар контрасти. Бадиий ижод кучлари – мехнат, ирода, илхомланиш. Ижоднинг самара берувчи кучлари фикрлаш, сезги ва тасаввур. Бадиий ижод компонентлари - билим, дунёқараш, бадиий услуб, бадиий нафосат, дид, махорат ва бошқалар.

Керакли рангларни тайёрлаш. Кейинги йилларда рангли левкас кенг қўланилмоқда. Биноларни безашда ишлатиладиган рангли левкаслардан бири рангли сувоқ Флоренсия мозаикаси ишлашдек рангди картондан калка нусха олиб инкрустатсия бажарилади Рангли левкас ишлашда сграфитто каби 3-4 рангда бўлиши мумкин. Калка нусха орқали чизматасвир деворга ўтказилиб, олдиндан тайёрланган рангли левкас пастаси (лойи) деворга сувоқ қилинади ва унинг ёнидаги бошқа рангдаги рангли левкас пастаси ҳам навбатма-навбат шу каби давом эттирилади. Аста-секин навбати билан ёнма-ён рангли левкас, қалинлиги 3 мм атрофида, сувоқ қилиниши давом эттирилади. Шу каби барча чизматасвир шакллари ишланади. Сграфиттодан фарқи ушндаки, сграфиттонинг бир неча қавати рангли сувоқ бўлиб, керак қатламгача қатлам олиб ташланган, инкрустатсияда эса рангли сувоқ пасталари ёнма-ён қилиб давом эттирилади. Маҳобатли рангтасвир санъати билан архитектура биноларини безаш турларидан яна бири темперада ишланадиган деворий расмдир. Бу усул бугунги кунда энг кўп тарқалган. Темпера бўёғини тайёрлайдиган заводлар томонидан кўп рангларда ишлаб чиқарилмоқда ва роспис ишлаш учун рассомларга қулайлик яратмоқда. Темпера бўёғи билан ишлаш маҳобатли ва дастгоҳли рангтасвир ишлашдаги қадимий усуллардан бири ҳисобланади. Темпера маҳобатли рангтасвир ишлашда мойбўёққа нисбатан афзалликка эга бўлиб, бўёқ

юзаси ялтирамайди, чидамли ва мустаҳкамдир. Деворий расмда мойбўёқ бироз қораяди ва ёрилиб, тўкилиши мумкин. Кўп йиллик тажриба шуни кўрсатадики, темперада ишланган деворий расм мойбўёққа нисбатан чидамли эканлиги маълум. Масалан, икона алиф билан қопланиб қораётган бўлсада, темпера бўёқ ранги ўз кучини сақлаб қолган. Тасвирий санъат ривожланиши жараёнида рассом усталар темперани табиий эмулсия қўшиб тайёрлаганлар. Одатда бўёқ кукунига елим, мой ва лак қўшиб тайёрлаганлар. Таркибида мойи бўлган темпера сувда ювилиб кетмайди. Рассом темпера билан ишлаётганида бўёқ қуриганидан кейин бироз оқаришини эътиборга олиши керак. Шунингдек, акрил бўёғи ҳам мавжуд.

Рангда якуний тозалама нусха кўчириш. Композициянинг ишчи эскизини ишлаш жараёни асосий ижод жараёни ҳисобланиб, бўлажак рассомда композиция ҳақидаги тушунчасини янада бойитади ва малакасини оширади. Ишчи эскиз - мавзули композициянинг мукаммал якуни. Баъзи ҳолда зарурият туғилса, ишчи эскиз варианти ҳам бажарилиши мумкин. Ишчи эскизда композиция талаблари тўла бажарилган бўлиши керак. Яъни қиёфалар сони, ёрдамчи буюм - шакллар, манзаралар, портретлар аниқ- равшан акс этиши, ранг колорити ҳам тўла амалга ошиши муҳимдир. Тайёр бўлган композиция ишчи эскизи асосидан унинг бир бўлакчасини ҳақиқий ўлчамда рангли картони бажарилади. Бу эса, шу қисмнинг деворда бажарилиши зарур бўлган кўринишидир. Картонда шакл ва ранглар аниқ ишланади. Агар портрет қисми бажарилаётган бўлса ўхшашлик бўлиши муҳимдир. Маҳобатли рангтасвир якуний ишни бажариш учун бино танлаб унинг жойини аниқлаб унча катта бўлмаган ҳажмда левкас услубида ашёда бажарилиши лозим. Якуний ишда талаба бир неча амалий машғулотларни бажариши керак. Композициядан бўлакча бўлажак монументал асарнинг ҳақиқий бир бўлакча қисм ҳисобланади. Бўлажак тасвир композициясини бажариш кичик ҳажмда синаб кўрилади. Ана шундан кейин деворга ишлашни бошлаш мумкин. Деворда бошлашдан олдин композиция тўлалигича рангли картонда бажарилади. Рангли картон девор ҳажмида тўлалигича амалга оширилади. Бу эса бўлажак асарни тўлалигича тасаввур қилиб, шаклларини ишлов беришга, аниқ киритишга, бадиийликка эришишга имкон беради. Рангли картондан калка нусха олинади ва тайёрланган асосга кўчирилади.

Adabiyotlar : 1. O’zbekiston Enstiklopediyasi ―J‖ harfi 2. Boymetov B. ―Qalamtasvir‖. Darslik 1-qism. Toshkent,2006 3. Tolipov N., Abdirasilov S., Oripova N. Rangtasvir. T., 2006. 4. Abdirasilov S. Tolipov N., Oripova N. ―DastgoHli rangtasvir‖ (2qism). T., 2003. 5. Tojiev B. ―DastgoHli rangtasvir‖ fanidan ma’ruzalar matni. T.,2000. 6. Tolipov N. Abdirasilov S. ―DastgoHli rangtasvir‖-Toshkent. 2005. 7. Tojiev B. ―Qalamtasvir asoslarini o’rganish‖. Toshkent 1994.

O'xshashlar

Қадимги Миср санъати. Қадимги Миср санъати ва маданиятининг ўзига хос хусусиятлари

Қадимги Ҳиндистон ва Хитой санъати

Роспись услубидаги бажарилган маҳобатли рангтасвир композицияси бўлагини ашёда ишлаш

Чет эллар тасвирий санъат ўқитиш методлари

Олд Осиё санъати. Олд Осиёдаги қадимги даврлардаги ҳалқлар ва давлатлар. Оссурия Санъати. Янги бобил подшолиги санъати