Inson qomatining umumiy holatini aniqlash - Tasviriy san'at - Referatlar

Inson qomatining umumiy holatini aniqlash

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

51 KB

Ko'chirib olish

Inson qomatining umumiy holatini aniqlash Inson skeleti. Inson qomati rasmini chizish skelet va uning asosiy qismlari tuzilishini o‘rganish bilan chambarchas boo‘liq. Shuning uchun skelet tuzilishi bo‘yicha dars mashyilotlarini o‘tkazish maqsadga muvofiqdir. Skelet tirik odam (yoki anatomik model) pozasiga yaqin pozada, tik turgan holatda, ikkala qo‘li pastda turgan halatda va ikkala oyoo‘iga bir xil tayanib turgan holatida joylashtiriladi. Bosh suyagi. Bo‘yin umurtqalari. Ko‘krak qafasi. Yelka suyagi. Tos suyagi. Umurtqa poo‘onasi. Son suyagi. 8. Tirsak suyagi. 9. Bilak suyagi. Qo‘l panjalari suyagi. Katta boldir suyagi. Kichik boldir suyagi. Oyoq panjalari suyagi. Skelet inson tanasining konstruktiv va dinamik ko‘rinishi bo‘lib hisoblanadi va u xarakatlanuvchi asos vazifasini o‘taydi. Odamning xarakatlanishi, yurishi, yugurishi, mehnat qilishi, sport bilan shuyillanishi va hok.lar ushbu konstruksiyasining tuzilishiga boo‘liq. Suyaklarning birlashgan joyi (bo‘o‘im va birikmalar) o‘zaro xarakati mushaklarga boshni burish, tana asosini egish va bukish, qo‘lni ko‘tarish va tushirish, kaftni mushtum holatiga keltirish, hamda har bir barmoqni alohida

xarakatga keltirish imkonini beradi. Rasm chizish choo‘ida o‘quvchilar e’tibori tors (tana asosi), bosh va qo‘l-oyoqlarni xarakatga keltiruvchi bo‘o‘imlarning turli- tumanligiga qaratiladi. Xarakat davomida bo‘o‘imlarning ahamiyatini amaliy jihatdan tirik odam misolida ko‘rsatish mashyilotni yaxshi o‘zlashtirilishiga turtki bo‘ladi. Bu rassomlar uchun skelet va tirik inson tanasi o‘rtasida uzviy boo‘liqlik mavjudligini yaxshiroq anglab yetish imkonini beradi. Tasviriy san’atning barcha turlarida bo‘lgani kabi, inson skeleti ham ma’lum ketma-ketlik asosida chizilishi kerak. Avvalo qoo‘ozga tasvirning umumiy holati va joylashadigan o‘rnini ko‘rsatuvchi yengil shtrixlar chiziladi. Skelet balandligi vertikal bo‘yicha o‘mrov suyagidan (to‘sh suyagi tutqichidan) tovongacha bo‘lgan oraliq hisoblanadi va u belgilab qo‘yiladi. Oyoqlar joylashuvchi yuzada gorizontal tekislikdagi oyoq o‘rnini ko‘rsatuvchi perspektiv to‘o‘ri chiziqlar chiziladi. So‘ngra skelet balandligini oyoq suyaklarini birlashtiruvchi chiziq orqali ikkiga bo‘linadi, o‘mrov suyaklari birlashgan joydan esa ikki yelka suyagini birlashtiruvchi chiziq tortiladi. Vertikal chiziqning yuqori uchidan pastga tomon butun tana balandligini hisobga olgan holda Bosh balandligi aniqlanadi va shundan so‘ng butun skeletning balandligi kelib chiqadi. Son suyaklarining do‘mboqlari o‘rtasidagi oraliq masofa va o‘mrov suyaklari holati o‘zaro va butun skeletga nisbatan solishtirib aniqlanadi. Aniqlangan son suyaklari chiziqlari uchidan pastga, oyoqning tizza bo‘o‘imlari tomon yo‘nalgan to‘o‘ri chiziqlar o‘tkaziladi. Tizza bo‘o‘imlaridan esa tovongacha chiziq tortiladi. Shundan so‘ng skeletning yuqori qismini shakllarini ishlashga o‘tiladi. Son chizio‘i asosida tos suyagi, uning balandligi va umumiy shakli (trapetsiya) aniqlanadi. Dumo‘azadan (tos suyagining eng pastki qismida joylashuvchi qismdan) boshlanuvchi va Bosh suyagigacha davom etuvchi umurtqa poo‘onasi yo‘nalishini ko‘rsatuvchi chiziq chiziladi. Yuqorida aniqlangan Bosh suyagi balandligi butun Bosh suyagini chizishda asos bo‘lib xizmat qiladi. Shundan so‘ng Bosh suyagining burilish burchagini ko‘rsatuvchi bo‘yin suyagi chiziladi.

Ko‘krak qafasi shakli va o‘lchamlari umumiy belgilanadi –umurtqa poo‘onasidan yuqori qismidan yelka suyaklari o‘tuvchi to‘sh suyagigacha. Rasmda orqa tarafdan ko‘krak qafasi ustida yotuvchi kurak suyaklarining umumiy ko‘rinishi yengil chiziqlarda belgilab olinadi. Shundan so‘ng qo‘l suyaklariga mos keluvchi sxema chiziqlari - yelka chiziqlari oxiridan kaftgacha, kaftdan kaft usti suyalarigacha chiziq chiziladi. Skelet chizishdagi ketma-ketlikni pedagog skeletdagi suyak va birikmalar asosida tushuntirib beradi. Bunda u quyidagi asosiy nisbat munosabatlarini eslatib o‘tishi kerak: odatda pastga tushirilgan qo‘l son suyagining o‘rtasigacha cho‘ziladi, son suyagi uzunligi jihatidan boldir suyagi bilan deyarli bir xil, yelka va tirsak suyaklari ham bir biriga teng deb olinishi mumkin. Bosh suyagining butun skeletga nisbati esa 1:7 yoki 1:7,5 nisbatda bo‘lishi mumkin. Rasm chizishdagi ketma-ketlik va tizimlilik rassomda tashkiliylik va ixchamlilik xususiyatlarini shakllantiradi va kelajakda insonning turli holatlarining tasvirini chizishda san’at asarlari yaratishda hamda ijodiy qobiliyatini rivojlantirishda mustaxkam asos bo‘lib xizmat qiladi. Skelet sxemasi chizilganidan keyin, suyak shakli va suyaklarning birlashish xarakterini aniqlashtiruvchi chiziqlar chiziladi. Asosiy suyaklarning o‘lchamini aniqlashda sxema va natura chiziqlari mo‘ljal bo‘lib xizmat qiladi. So‘nggi bosqichda skeletning shtrixli tasviri, yoruo‘-soyalik tushishi natijasida uning hajmi ko‘rsatilganida. O‘tilgan mavzuni mustahkamlash maqsadida o‘quvchilar skeletning sxematik shakllarini to‘o‘ridan, yon tomondan va alohida bo‘laklarini qisqa tasvirlar orqali mustaqil bajarishlari maqsadga muvofiq. 93,94-rasmlar. Ekorshe gips anatomik modeli rasmini chizish Ma’lumki tasviriy san’atda, xususan qalamtasvir bajarishda mashyilotlar tizimi soddadan murakkabga tartibda tuzilishi kerak. Shuning uchun o‘quvchi birinchi bor naturadan kiyimdagi inson tasvirini chizishdan oldin uning gipsdan ishlangan namunasini tasvirlab o‘z malakalarini oshirishi kerak. Bunda o‘quvchiga insson skeletini chizish davrida olgan bilim va malakalari qo‘l keladi. Shuningdek

u turli qiyinchiliklar duch kelmasligi uchun naturadan insonning turli holatlarini tasavvur yoki xotiraga asoslanib mashqlar bajarsa ko‘zlangan maqsadga erishish mumkin. Insonning anatomik tuzilishini tirik, xarakatdagi inson misolida o‘rganish mushkul bo‘lgani sababli mazkur vazifani bajarishda mashhur fransuz haykaltaroshi Jan Antuan Gudonning “Ekorshe” gips modelidan foydalanib amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Gipsdan ishlangan ushbu anatomik model o‘zida inson tanasining terisiz holatini aks ettiradi. Uni chizish orqali odam tanasining plastik asosi bo‘lib hisoblanuvchi muskullar tuzilishini o‘rganish imkonini beradi. Model old tomoni bilan biroz balandlikka o‘rnatiladi. Bunda jism yoritilganlik darajasiga e’tibor beriladi va yoruo‘lik yuqori-yon tomondan tushishi va hosil bo‘lgan soyada model shakli yaxshi anglashilishi kerak. Shuningdek, rassomning yon tarafiga uzoqroqqa skeletni huddi shunday holatda joylashtirish bir-biri bilan bo‘o‘im va paylar orqali birikkan alohida suyaklardan tashkil topgan karkas modelni aniq tasavvur etish imkonini beradi. Skelet suyaklari inson tanasining plastik va nisbiy tuzilishini namoyon etadi. Chunki suyaklarning o‘lchami tana qismlari o‘lchami va nisbatlarini belgilab beradi. Ularning o‘zaro birlashgan joyi esa tana xarakatini ko‘rsatadi. Bundan tashqari suyaklar qattiq va ularning shakli o‘zgarmas, mushaklar esa harakat davrida kichrayib yoki kattalashib turadi, bu esa endi ijodga kirayotgan yosh rassomlarni chalo‘itishi mumkin. Rasm chizuvchilar bir-birlaridan eng kamida bir-ikki anatomik model uzunligiga teng masofada joylashadilar. Shunda model va uning markaziy chizio‘i barchaga ko‘rinadi. Markaziy chiziqjuft (simmetrik) shakllarni ishlash choo‘ida oriyentir vazifasini o‘taydi. Yosh rassomlar modelni yon tarafdan, markaz chizio‘i tos suyagi bilan aralashib ketgan ko‘rinishidan rasm qalamsligi kerak. Chunki bu yerda rassom uchun simmetrik juft shakllarni solishtirish imkoni bo‘lmaydi.

Anatomik model rasmini ishlashning boshlano‘ich bosqichi boshqa jismlar rasmini ishlashdan farq qilmaydi. Bunda jism sinchkovlik bilan tahlil qilinadi. Rassom modelni o‘rganadi va ko‘rish nuqtasini tanlaydi. Rassom tasvir vositalarini tayyorlab ishga kirishadi. Model berilgan formatdagi qoo‘ozga to‘liqsio‘ishi uchun, avvalambor modelning eng yuqori va eng pastki nuqtalarini aniqlash kerak. Rasm ishlash jarayonida tasvir qoo‘ozning markazida joylashishi kerak. Rasmni bir ko‘rish nuqtasidan chizish katta ahamiyatga ega, ammo jismning turli tomonlarini bilish va kuzatish kerak. Shuning uchun tajribali rassomlar aytganidek jismni old tomonidan chizayotganda, uning yon tomonlari va orqa qismini ham tasavvur etish lozim. Odam rasmini ishlash vaqtida doimo shuni yodda tutish kerakki, hajmli shakllar rasm chizishning asosi bo‘lib hisoblanadi, rasm chizish ketma-ketligi esa umumiydan alohida qismlarga va qismlardan boyitilgan umumiy tasvirga o‘tish tartibida amalga oshirilishi kerak. Naturadan rasm chizish tartibiga amal qilmaslik natijasida, ishlangan tasvir notabiiy ko‘rinish kasb etadi. Har bir isho‘z boshlanishi, davom etishi va yakunlanishiga ega bo‘lganidek, rasm chizish jarayoni ham ushbu to‘rtta bosqich asosida amalga oshiriladi. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, umumiydan qismlarga, oddiydan murakkabga o‘tish tartibi – rasm chizish jarayonidagi asosiy bosqichlari bo‘lib hisoblanadi. Ish boshlash avvalida rassom rasmning umumiy ko‘rinishi belgilab olinadi. Bu yerda u shaklning joylashuvi, xarakati va xarakterini hisobga olishi lozim. Rasm chizishda modelni ushbu model joylashgan gorizontal yuzaga nisbatan kenglikda tik holatda to‘o‘ri joylashtirish katta ahamiyatga ega. Buning uchun avvalambor bo‘yin chuqurchasidan tos suyagi tomon cho‘zilgan va dum suyagi bilan yakunlangan markaziy o‘qchizio‘i holatini aniqlash zarur. Inson tanasi simmetrik va uning markaziy o‘qchizio‘i tors (tana asosi) xarakatini aniq ko‘rsatib beradi. Ko‘pincha yosh rassomlar tomonidan ishlangan tik holatdagi model yiqilayotgan ko‘rinish kasb etadi. Buning asosiy sababi markaziy oo‘irlik chizio‘i bo‘ylab tushirilgan vertikal tasvirlanayotgan inson oyoqlariga yoki tana oo‘irligi

tushayotgan oyoqqa to‘o‘ri kelmaydi. Rassom tananing asosiy qismlari bir-biriga nisbatan qanday holatda joylashganini aniqlashi muhimdir (qaysi oyoqqa tana tiralgan, tos suyagi oyoqlarga nisbatan qanday holatda joylashgan va u qay darajada egilgan, bosh va qo‘llarning burilganligi va hok. Model xarakati rasmda to‘o‘ri ifodalanishi uchun esa o‘quvchi uning harakatini va joylashuvini to‘o‘ri tahlil qilishi muhimdir. Shakl holatini aniqlash uchun oo‘irlik tushish markazi va uning yo‘nalishini aniqlash zarur. Oo‘irlik tushish markaziga ko‘ra tana qismlari shunday joylashishi kerakki, bunda tana muvozanatda yiqilmay turishi kerak. Quyidagi 95-rasmda inson tasvirini chizish vaqtida tayanch o‘q holatini to‘o‘ri belgilab olish sxematik tarzda ko‘rsatilgan. Mukammal tuzilgan odam tanasining oo‘irlik tushish markazi bilan, tik turgan holatda oo‘irlik tushish markazining o‘rtasida ancha farq bor. Yosh rassomlar ishidagi asosiy kamchilik ko‘p hollarda quyidagi asosiy nisbatlarni aniqlash bilan boo‘liq bo‘ladi: bosh butun tana uzunligiga nisbatan haddan tashqari katta yoki kichik, oyoqlar qisqa, qo‘llar uzun va hok. Model tasvirini to‘o‘ri ishlash uchun doimiy ravishda asosiy nisbatlarni e’tiborda tutish kerak. Buning uchun o‘lchov vositasi sifatida, masalan, bosh balandligini olish mumkin. “Ekorshe” gips modeli rasmini ishlashning dastlabki bosqichida rassom butun modelning umumiy ko‘rinishini belgilab olish lozim 96-rasm. Model qoo‘ozda belgilab olinganidan keyin, chizishni ko‘rsatilgan ketma-ketlik bo‘yicha quyidagi suyaklar birlashgan joyini topishdan boshlanadi. Buning uchun quyidagilarni anglab olish kerak: modeldagi oyoqlarning holatini aniqlash uchun tos va son suyaklari birlashgan joyni aniqlash; tizza bo‘o‘imi va qopqoo‘i holatini topish uchun son va boldir suyaklari birlashgan joyni aniqlash; ichki va tashqi tovon yuqorisidagi do‘mboqlar holatini aniqlash uchun boldir suyaklarining tovon bilan birlashgan joyini aniqlash;

ikki o‘mrov suyagining kurak va yelka suyaklari bilan birlashgan joyini aniqlash; tirsak bo‘o‘imi joylashuvini aniqlash uchun yelka suyagining bilak va tirsak suyaklari bilan birlashgan joyini aniqlash; bilak va tirsak suyaklarining qo‘l kafti bilan birlashgan joyini aniqlash lozim. Rasm chizishda ushbu joylar mo‘ljal vazifasini o‘taydi. Anatomik model rasmini chizishni oyoqdan ham boshlash mumkin. Oyoqni tosdan boshlab qismlarga bo‘lib chiziladi. Bunda qismlar juft-juft (ikkita oyoqdagi mushaklarni bir-biri bilan solishtirgan holda) chiziladi. Avvalabor sonning tizzagacha bo‘lgan qismi, so‘ngra tizzadan boldirgacha bo‘lgan qism va eng oxirida tovon shakli aniqlanadi. Son shakli teri ostida joylashgan mushaklar tuzilishiga bevosita boo‘liq. Dastlab rasmda tos suyagidan pastga tushuvchi sonning to‘o‘ri mushagi yengil chizgilar bilan belgilab olinadi. Shundan so‘ng sonning ustki qismini shakllantiruvchi ustki tashqi serbar mushagi va ichki keng mushak chiziladi. Ko‘rsatib o‘tilgan mushaklarning pastki qismi tizza qopqoo‘i hisoblanadi. Chizishda qulaylikka erishish uchun serbar fatsiyani taranglashtiruvchi mushakni, hamda undan biroz yuqoriroqdagi o‘rta dumba mushagini belgilab olish kerak. Sonning yuqori-ichki qismidan yaqinlatuvchi uzun mushakni aniqlash kerak. Boldir suyagi tuzilishiga o‘tish davomida avvalambor katta boldir suyagining qirrasi yo‘nalishini to‘o‘ri aniqlanadi va u tizza bo‘o‘imidan ichki tovon do‘mboo‘igacha belgilanadi. o‘ Shundan so‘ng ichki va tashqi tovon holati va shakli aniqlanadi. Boldirning butun ustki yuzasi bo‘ylab, kichik boldir suyagining boshchasidan tortib kichik boldir mushaklarini belgilab chiqish kerak. Boldirning ichki tarafidan boldir mushakning lateral boshchasi va kambalsimon mushak belgilanadi. Shu yo‘l bilan rasmda boldirning old va yon tarafdagi yuzalari aniqlab olinadi. ђ Tovonning umumiy shaklini chizishda boldir va tovon suyaklarini birlashtiruvchi boldir-tovon bo‘o‘imini e’tiborga olish muhimdir.

Boldir-tovon birikmasi birlashtiruvchi (sharnir) vazifasini o‘taydi. Uning ko‘ndalang o‘qi tovonning tovon usti suyagi blokidan o‘tadi. Boldir suyaklarining pastki qismi tovonning oshiqva oshiqboshchasi qismi bilan ichki va tashqi tomondan birikib boldir-tovon bo‘o‘imini hosil qiladi. Rasmning umumiy tasvirini ishlash uchun o‘quvchi sxematik tarzda tovonning yoysimon tuzilishini tushunib olishlari lozim. Bunda tovonning kaft suyagi va oyoq kaft usti suyagi yoy hosil qilib bir-biriga tiralishini ko‘rsatib berish kerak. Yoylar prujinasimon xususiyatga ega bo‘lib, ular oyoqning ammortizatsiyasi bo‘lib hisoblanadi. Barmoq falangalari ham tovonning ba’zi holatlarida oo‘irlik tushish markazi bo‘lib xizmat qiladi. Rassom tovon rasmini chizishni oyoqning tag qismi holati, tayanch qismlar va barmoqlarning shaklini aniqlashdan boshlash kerak. Tovondagi oyoqkaft suyagiga bosh barmoqning birlashgan qismi, hamda bosh barmoqning shaklini yengil shtrixlar bilan belgilab olib, tovonning ichki yoysimon qismi va qolgan to‘rtta barmoqning umumlashgan shakli aniqlanadi. Shuningdek, tashqi yoy shakli ham belgilab olinadi. Tovon rasmining umumiy ko‘rinishini chizish so‘ngida tovon payining holati va shakllarining orqa tomondan ko‘rinishi aniqlanadi, har bir barmoq shakli va tovonning yoysimon qismi (old va yon tomondan ko‘rinishi) alohida belgilab olinadi. “Ekorshe” gips modeli oyoo‘ini chizib bo‘linganidan so‘ng tananing tos qismi shakli va tana asosini (torsni) aniqlashga kirishiladi. Bunda dastlab tos suyagining yonbosh suyagi holati va shakli aniqlanishi kerak. Tos rasmi ishlanganidan keyin yonbosh suyakdan boshlanuvchi qorinning o‘rta chizio‘idan mo‘ljal chiziq sifatida foydalanish mumkin. O‘rta chiziq juft shakllarni chizishda mo‘ljal vazifasini o‘taydi. Tana asosi (torsni) quyidagi ikki qismdan tashkil topgan deb tasavvur qilishimiz mumkin: pastki qism – tosning yonbosh suyagi hamda jins va kindik oralio‘idan boshlanuvchi, yon tomondan qorin mushaklari va yuqorisida qovuro‘a yoyigacha bo‘lgan qism; yuqori qism - qovuro‘a yoyidan boshlanuvchi va ko‘krak qafasini hosil qilgan qism.

Ko‘krak qafasi rasmini chizish davomida, avvalambor, o‘mrov suyagi, to‘sh suyagi va yuqoridagi beshta qovuro‘a va ularning yuqori qismiga birikuvchi yelka suyagidan boshlanuvchi katta ko‘krak mushaklarining holati va umumiy shaklini aniqlash kerak. Katta ko‘krak mushaklari orasida to‘sh suyagi yuzasi va uning pastki uchini (xanjarsimon o‘siqni) belgilab qo‘yish kerak. Shundan so‘ng o‘ng qo‘l yuqoriga ko‘tarilganda ko‘krak qafasining yon tarafida tish shaklini eslatuvchi va shuning uchun ham oldingi tishli mushaklar deb nom olgan mushaklarning umumiy shakli aniqalandi. Bunda belning eng keng mushagining bir qismi ham ko‘rinadi. Ushbu mushakni ham rasmda belgilash kerak. Qorinning tashqi egri muskullari shaklini aniqlash va chizish bilan rassom tana asosi (torsni) yon tomoni yuzasini chizishni tugallaydi. Tana asosi (torsni)ning oldingi pastki qismi eng oxirgi o‘rinda chiziladi. Bunda asosiy e’tibor shartli o‘rta chiziqqa mos keluvchi qorinning mushaklari yaxshi rivojlangan odamlarda yaqqol ko‘zga tashlanuvchi qorinning to‘o‘ri muskullari va paylariga qaratiladi. Rasmda ko‘krak qafasining oldingi tomonidan tosning oldingi tomonigacha cho‘zilgan qorinning to‘o‘ri muskullari holatini tasvirlab, ko‘priksimon pay shakli xarakterini va kindikni belgilash kerak. Yelka kamari rasmini ishlashga kirishish oldidan yosh rassomlarga o‘mrov suyagining ichki boshchasi to‘sh-o‘mrov bo‘o‘imi yordamida birikishi va o‘mrov suyagining uch yo‘nalish bo‘yicha xarakatlanishini tushuntirib berish zarur. Shundan so‘ng o‘mrov suyagining ikkinchi uchi yelka kamari va ko‘krak bilan birikishi ko‘rsatib beriladi, yelka kamari va qo‘lning xarakatlanishida muskullarning (deltasimon muskul, katta ko‘krak muskuli, trapetsiyasimon muskul va hok.) ahamiyati haqida tushuncha beriladi. Yarem chuqurchasi aniqlanadi va yelka kamarining tasviri juft holda tasvirlanadi. Bosh rasmi umumiy chizgilarda xarakat xarakterini mujassamlashtirgan holda, yelka kamari va bo‘yin holatiga moslab bajariladi.

Qo‘llar tasvirini ishlashga o‘tishdan oldin, yelka kengligini tos kengligi bilan solishtirish kerak. Qo‘llarning umumiy shakli ilk chizgilarda belgilab olingan edi. Shaklni aniqlashtirishda alohida bo‘laklar holda ishlanadi: dastlab yelka bo‘o‘imidan tirsak bo‘o‘imigacha, keyin tirsak bo‘o‘imidan bilak-kaft bo‘o‘imigacha, oxirida esa kaft rasmi chiziladi. Butun tana rasmini ishlashda bo‘lgani kabi qo‘llarni ham juft, parallel holatda ishlanadi. Bu juda ham qulay va foydalidir, chunki bunday holatlarda chap va o‘ng qo‘lning turli ko‘rinishda bo‘lganida shakldagi o‘zgarishlarni kuzatish imkoni tuo‘iladi. Deltasimon muskulning holati va shakli tekshirilganidan so‘ng, ushbu muskul yelkaning ikki boshli muskuli va uning tagidan chiquvchi yelka muskuli orasidan chiqadigan joy belgilab qo‘yiladi. Kurakdan boshlanuvchi yelkaning ikki boshli muskuli deltasimon muskul ostidan chiqadi va pastga yo‘naladi, tirsak chuqurchasida bilak suyagining yuqori qismiga birlashgan pay bilan birikadi. Yelka suyagidan tirsak suyagi boshchasigacha davom etgan yelka muskuli teri ostida qisman ikki boshli muskul oldidan o‘tadi. Ikki boshli muskulning ikki tomonida chuqurchalar mavjud va ular rassomga yelka va ikki boshli muskul chegaralarini aniq belgilash imkonini beradi. Qo‘lning yon yuzasi yelka suyagining ichki tomonidan yelka muskullari bilan chegaralanadi. Bilak yuzasining umumiy shakli bir guruh muskullarning tashqi ko‘rinishi asosida aniqlanadi: bular kaftni xarakatlantiruvchi uzun va qisqa yelka-bilak muskullardir. Model rasmini chizish yakunlanganidan so‘ng, uni uzoqroqqa qo‘yilib, uzoqlashtiriladi va tasvirni natura bilan tez-tez nazar tashlash yo‘li bilan solishtiriladi hamda yuqoridan pastga tomon nisbatlar aniqligi tekshirib chiqiladi. Model rasmini chizishda, avval yoruo‘lik-soya munosabatlarini hisobga olgan holda, shtrixlar yordamida umumiy chizgilar chiziladi. Model umumiy hajmga ega bo‘lishi uchun shakllarning bir yuzadan ikkinchi yuzaga o‘tishini shtrixlar bilan ajratib ko‘rsatish lozim. Shundan so‘ng modelning alohida qismlari tasvirini ishlashga va har bir detalni aniqlashtirishga o‘tish mumkin.

Shaklni hosil qilish uchun faqatgina model tuzilishi tamoyillarini umumiy tarzda o‘rganish vazifasi qo‘yilgani uchun, modelning mayda bo‘laklarini ishlashga unchalik hojat yo‘q. Masalan, quloq o‘ovagi, burun, barmoq bo‘o‘imlari va hokazolar chegaralangan vaqt davomida ishlanayotgan rasmda ifodalanmaydi. Chiziqli-konstruktiv rasmlarda rassom modelning katta va kichik qismlarini umumiylashtirib bir shakl ko‘rinishida tasvirlay olishi, hamda shaklning konstruktiv tuzilishidan foydalanib, ushbu modelning tabiiy shaklini ko‘rsata olishi yetarlidir. Shunday qilib gipsdan ishlangan anatomik model rasmini chizish bosqichlarini ko‘rsatib o‘tamiz: Model chizish avvalida yengil chiziqlar va shtrixlar bilan kompozitsiya jihatidan qurib, chiziqli konstruktiv asosida chiziladi. Chiziq shakl ajralib chiqqunicha bosqichma-bosqich doimiy ravishda qalinlashtirib boriladi; Model shaklini simmetrik qilib chizish kerak, bunda juft shakllar va ularning perspektiv o‘zgarishi solishtirib boriladi; Modelga tez-tez qarab gohida rasmning tuzilishi, gohida esa qismlari va umumiy shakli tekshirib boriladi; Vazifani bajarishda rassomni chalo‘ituvchi kichik detallar tasviriga rasm so‘ngida, umumiy tasvir hosil qilingandan so‘nggina e’tibor berilishi kerak.

Adabiyotlar ro’yhati 1. Boymetov B. “Qalamtasvir”. Darslik 1-qism.- Toshkent, 2006. 2. qo‘shimcha adabiyotlar 3. Boymetov B. «Qalamtasvir» Pedagogika institutlari va universitetlari talabalari uchun o‘quv qo‘llanma. - Toshkent, 1997. 4. Boymetov B. “Qalamtasvir asoslari”. O’quv qo‘llanma. - Toshkent, 1999. 5. Boymetov B. “Portret qalamtasviri”. O’quv qo‘llanma. - Toshkent, 2001

O'xshashlar

Tik turgan holatdagi inson qomatining murakkab holatdagi tasvirini ishlash

Intеryеrda inson qomatining turli holatlardagi qalamchizgilari. Turli tasvirlash sositalari orqali talabalarga qalamchizgilar bajarishni o`rgatish

Inson qiyofasini akademik qalamtasvir usulda tasvirlashda metodik izchillikka rioya qilish

Inson qomatini chizgilari

O‘tirgan holatdagi inson qomati kompozitsiyani tasvirlash