Didaktik о‘yin tеxnologiyasi va undan darslarda foydalanish - Tasviriy san'at - Referatlar

Didaktik о‘yin tеxnologiyasi va undan darslarda foydalanish

Yuklangan vaqt:

20.09.2019

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

556.5 KB

Ko'chirib olish

Didaktik о ‘yin t е xnologiyasi va undan darslarda foydalanish Reja: 1. Muhandislik grafikasini о‘qitishda didaktik о‘yin texnologiyasining о‘rni 2. Didaktik о‘yinlar orqali о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatini faollashtirish 3. Darslarda didaktik о‘yinlarni о‘tkazish

Muhandislik grafikasini о‘qitishda didaktik о‘yin texnologiyasining о‘rni. Ma’lumki, bolalar jim о‘tirolmaydilar, ular doimo harakatda bо‘ladilar, ya’ni о‘ynaydilar. О‘yin bolalarning tabiiy hamrohi bо‘lib, ularga olam-olam hayojonli quvonch keltiradi. Bolalar о‘yinlar orqali dunyoni, ya’ni tevarak – atrofni о‘rganadi, shu bilan bir qatorda ma’lum darajadagi tarbiyani ham oladi. О‘yin orqali mehnat qilishga о‘rganadi. О‘yin davomida о‘zining sevgan qahramoni obraziga kirib, о‘zida haqqoniylik, yolg‘on gapirmaslik, zehn о‘tkirlik, chaqqonlik, kuchli bо‘lishlik, bardosh berishlik, tez topqirlik, g‘alaba qilishga intilish kabi fazilatlarni tarbiyalaydi. О‘yin qoidalari asrlar davomida xalq tomonidan qonunlashtirilib ularning tarbiyaviy ahamiyatiga kо‘p e’tibor berilgan. Shuning uchun maroq bilan kо‘p о‘ynaydigan bolalar zehni о‘tkirligi bilan boshqalardan ajralib turadi. Umuman olganda, о‘yinni gо‘dak boladan tortib mо‘ysafitgacha о‘ynashi mumkin. О‘yinlarni odamlar о‘z yoshiga qarab tanlashadi. Yosh bolalar kо‘proq harakat bilan bog‘liq о‘yinlarni tanlashadi. Chunki, ularning о‘sishi, ulg‘ayishi buni talab qiladi. Yoshi ulg‘aygan sari odamlar asta-sekin kо‘proq fikr yuritadigan о‘yinlarni tanlashadi. Har xil о‘yinlarning kelib chiqishi xalq pedagogikasining maxsuli bо‘lib, о‘qituvchilar dars berishi jarayonida shu о‘yinlarning ba’zi elementlaridan foydalanishlari zarur. О‘quvchilarning yuqoridagi fazilatlarini о‘rganib, chizmachilik darslariga о‘yin elementlarini kiritish lozim. An’anaviy dars jarayonida о‘quvchilarning zerikishlarini, charchashini sezish bilan о‘qituvchi 5-6 minutlik mavzuga bag‘ishlangan о‘yin о‘tkazishi lozim. Chizmachilikdan о‘tkaziladigan har bir о‘yin о‘ziga hos ijodiy yondoshishni talab qiladi. Bu yerda о‘qituvchi sinfdagi barcha о‘quvchilarning diqqatini о‘tkaziladigan qisqa muddatli о‘yinga jalb qila bilishi katta ahamiyatga ega. О‘yinda о‘quvchi faol ishtirok etishga, fikr yuritishga, mulohaza qilishga qilgan harakatlari ularning butun his tuyg‘ularini ishga soladi.

О‘yinli qiziqarli va jonli о‘tishga kо‘p jihatdan о‘qituvchining mahoratiga bog‘liq hisoblanadi. Agar о‘qituvchi bolalar psixologiyasiga monand yо‘l tutib, ular bilan о‘ynasa, ya’ni ularning yoshiga hos bо‘lgan о‘yin elementlardan foydalansa, oliy toifali chizmachilik о‘qituvchilarning aytishicha, har bir dars kichik – kichik о‘yinlardan tashkil topgan bо‘lsa, albatta dars jonli, qiziqarli, mahsulli о‘tadi. Didaktik о‘yinlar oddiydan asta – sekin murakkablashtirib tuzilgan bо‘lishi, о‘quvchilarning aqliy faoliyatini faollashtirishga mо‘ljallangan bо‘lishi lozim. Didaktik о‘yinlar orqali о‘quvchilarda quyidagi faoliyatlarni rivojlantirishga e’tibor qaratiladi: – sekin-asta turli didaktik masalalarni kiritish yо‘li bilan aqliy faoliyatidagi ijobiy о‘zgarishlarni shakllantiradi; – aqliy faoliyatida о‘yinga bо‘lgan qiziqishni rivojlantiradi; – bitta о‘yin chegarasida qator aqliy masalalar majmuasini о‘stiradi; – barcha о‘ynayotganlarning hissiy va intelektual tuyg‘ularini bitta maqsadga yо‘naltiradi; – о‘quvchilarda tartiblilik, tashkilotchilik, maqsad sari intiluvchanlik hislarini tarbiyalaydi. Bunday muammolarni yangi darajada qabul qilish о‘quvchilar ongida kо‘plab kelayotgan turli axborotlarni singdira olishga olib keladi. Didaktik о‘yinlar orqali о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatini faollashtirish . О‘qitish jarayoning sifati va samaradorligini oshirish masalalarining asosini о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatini faollashtirish tashkil qiladi. О‘quvchilarning idrok qilish faoliyatini rivojlantirish intelektual, axloqiy erkinlik, jismoniy kuchlarini о‘z faoliyatidagi aniq talablarni qondirishga yо‘llaydi. Faollikning о‘zi inson faoliyatini aniqlaydi. О‘quvchilarning idrok qilish faolligini oshirish tamoyilining didaktik kansepsiyalari yangi masalalarni ishlab chiqish va yо‘llarini aniqlash, uni joriy

qilish omillari bilan bog‘liq. Shunga kо‘ra о‘quvchilarning idrok qilish qobiliyatini faollashtirishning didaktik omillari konsepsiyasini chizmachilikdan о‘tkaziladigan didaktik о‘yinlar orqali amalga oshirish maqsadga muvofiqdir. Didaktik о‘yinlarning mazmuni va о‘tkazish shakllarini takomillashtirish yо‘li yordamida idrok qilish faoliyatini rivojlantirishga kо‘rsatayotgan ta’sirini о‘rganish orqali zamonaviy talablarga javob beradigan о‘qitish uslublarini yangitdan ishlab chiqish mumkin. Bayon qilingan maqsad va takliflarni amalga oshirish uchun qator xususiy masalalarni yechishga tо‘g‘ri keladi. - didaktik о‘yinlar orqali о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatining faolligini asoslab berish; - о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatining faolligini oshirish uchun о‘yin mazmuni va shakllarini takomillashtirish metodlarini aniqlash; - о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatining faolligini oshiradigan jarayonlarda о‘qituvchining tipik qiynalishi faoliyatini ochib berish; - о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatining faolligini oshiradigan sharoitlarni о‘yinlar orqali aniqlash va о‘rganish; - о‘yinlar davrida qо‘yilgan maqsad va vazifalarni aniqlab о‘rganilgandan sо‘ng о‘quvchilarning idrok qilish faoliyatining faolligini oshirishga bо‘lgan didaktik talablarni ishlab chiqish; - aniqlangan yutuq va kamchiliklarni о‘rganib, kamchiliklarni bartaraf qiladigan metodik ishlanmalar yaratish hamda yutuqlarga nazariy model tuzish. О‘rtaga tashlanayotgan didaktik о‘yinlarning yutug‘i shundan iboratki, har bir qо‘yilgan savolga beriladigan javob shaxsning individual fikr yuritishga majbur qilishdadir. Didaktik о‘yinlar jarayonida shaxsning mustaqil fikr yuritishga, mulohaza qilishga, taqqoslashga о‘rgata olinsa, fazoviy tafakkur qilish qobiliyati yanada о‘sadi shunda, о‘quvchilarning boshqa fanlarni ham yuqori saviyada о‘zlashtirishlariga imkon yaratilgan bо‘ladi, ya’ni: - о‘quvchilarda yangi bilimlar olishga bо‘lgan ishtiyoqni shakllantirishga erishiladi;

- о‘quv axborotlarni о‘zlashtirishda umumiy va xususiy kо‘rinishlardagi masalalarni yechishda ijodiy fikrlashga olib keladi; - olgan bilim va kо‘nikmalarni yangi sharoitga moslashtirishga о‘rgatiladi; - har bir о‘quvchining idrok qilish qobiliyati faoliyatiga maksimal sharoit yaratilgan bо‘ladi. Darslarda didaktik о‘yinlarni о‘tkazish. О‘yinni birinchi darsdanoq о‘tkazishga shoshilmaslik kerak. Oldin о‘quvchilarda chizmachilikdan ma’lum darajada bilim hosil qilish lozim. Shuning uchun о‘qituvchi sinfdagi о‘quvchilarning bilim darajalarini о‘rganib chiqqandan keyingina о‘yin mavzusini tanlash tavsiya etiladi. Ba’zida о‘yinni yangi о‘tilgan mavzuni о‘quvchilar qanday о‘zlashtirganliklarini tekshirish maqsadida о‘tkazish ham mumkin. Ba’zi hollarda dars davomida о‘quvchilar mavzuni tushunishga qiynalishsalar, shu mavzuga bog‘liq bо‘lgan, ammo о‘tilgan dars yuzasidan о‘quvchilarning faolligini oshirish maqsadida о‘tkazish maqsadga muvofiq hisoblanadi. О‘yinda sinfdagi hamma о‘quvchilarning qatnashishi yoki ular ikkita va undan ortiq komandalarga bо‘linib о‘ynashi mumkin. Ba’zi о‘yinlarni sinfdan tashqarida о‘tkazish mumkin. Chizmachilikdan о‘tkaziladigan viktorina, olimpiyada kabi tanlovlarda ham о‘tkazish yaxshi natija beradi. Domino о‘yini. О‘yinning sharti. Detalning kо‘rinishlarini ularning yaqqol tasvirlari bilan solishtirib о‘qish. Maqsad. О‘quvchilarning chizmalarni о‘qish bо‘yicha olgan malakalarini, idrokini takomillashtirish. Jihozlar. Domino toshlari о‘rniga eni 60 mm , uzunligi eniga nisbatan ikki marta katta, ya’ni 120 mm li karton qog‘ozlarda detallarning yaqqol tasvirlari va kо‘rinishlari.

Ana shu karton qog‘ozlarni teng ikkiga chiziq bilan bо‘lib, ularning bir tomoniga detallarning yaqqol tasvirlari ikkinchi tomoniga о‘sha detallarning kо‘rinishlari chiziladi. Natijada domino “toshlari” hosil bо‘ladi. Buning uchun oldin quyidagi jadval tuziladi: 0:0 1:0 2:0 3:0 4:0 5:0 6:0 0:1 1:1 2:1 3:1 4:1 5:1 6:1 0:2 1:2 2:2 3:2 4:2 5:2 6:2 0:3 1:3 2:3 3:3 4:3 5:3 6:3 0:4 1:4 2:4 3:4 4:4 5:4 6:4 0:5 1:5 2:5 3:5 4:5 5:5 6:5 0:6 1:6 2:6 3:6 4:6 5:6 6:6 Yettita detal tanlanib, ularning birinchini 0, ikkinchisini 1, uchinchisini 2, tо‘rtinchisini 3, beshinchisini 4, oltinchisini 5 va yettinchisni 6 raqamlar bilan belgilab, jadvaldagiga о‘xshatib domino “toshlari” tuziladi. Shunda har bir detalning yaqqol tasviri va kо‘rinishlari yetti martadan takrorlanadi. 0:0, 1:1, 2:2, 3:3, 4:4, 5:5 va 6:6 lar dominodagidek dupl toshlar hisoblanadi (3-chizma). Qolgan kartochkalarda, masalan 1:5 da 1 detalning yaqqol tasviri, uning yonidagi joyga kо‘rsatilgan raqamdagi detalning kо‘rinishlari chiziladi (4-chizma). Hammasi bо‘lib, kserokopiya yordamida, 49 ta “tosh” tayyorlanadi. О‘yinning tafsiloti. О‘yinni eng kam ikki о‘quvchi ishtirokida boshlash mumkin. Chizmalar ham domino toshlari kabi aralashtirib teskarisi bilan qо‘yiladi. О‘quvchilar ularni bittalab yettitagacha oladilar. О‘yin qur’aga binoan о‘qituvchi rahbarligida boshlanadi. О‘yinchi о‘zi hohlagan “tosh”ni о‘rtaga tashlaydi. Ikkinchi о‘yinchi о‘rtaga tashlangan detalning kо‘rinishlariga mos yaqqol tasvirini yoki yoki detalning yaqqol tasviriga mos kо‘rinishlarini “tosh”ga ulab qо‘yadi (5- chizma). О‘yin shu tartibda davom etadi. Bunda detalning yaqqol tasviriga yoki kо‘rinishlariga mos kelmaydigan chizma qо‘yilsa, notо‘g‘ri yurilgan hisoblanadi. О‘yinchining qо‘lida mos keladigan chizma bо‘lmasa, о‘rtadagi chizmalar tо‘dasidan toki mos kelguncha olaveradi. Agar о‘rtadagi chizmalardan mosi topilmasa, u holda yurish navbatini о‘tkazib yuboradi, ya’ni domino о‘yinining

qoidasiga rioya qilinadi. Bu yerda yaqqol tasvirga yaqqol tasvir, kо‘rinishlarga kо‘rinishlar qо‘yilmaydi. Faqat yaqqol tasvirga unga mos kо‘rinishlari qо‘yiladi. Kо‘rinishlariga esa mos yaqqol tasviri qо‘yiladi. О‘yinchilar ushbu qoidani eslab qolishlari shart hisoblanadi. chizma Kim birinchi bо‘lib qо‘lidagi chizmalarni tо‘g‘ri qо‘yib tugatsa, о‘yinning g‘olibi hisoblanadi. Agar о‘yin “riba” (“baliq”) bilan tugasa, ya’ni о‘yinchilarning qо‘llarida “toshlar” bо‘lsa-yu, yurish imkoniyati bо‘lmasa, qо‘lida eng kam “toshlar” qolgan о‘yinchi g‘olib hisoblanadi. Agar hammada barobar “toshlar” qolsa о‘yin durang bilan yakunlanadi. chizma

Eslatma. О‘yinda tо‘rt nafargacha о‘yinchi о‘ynashi mumkin. Unda bir nechta komanda tuzilib, har bir komandadan ikki nafardan g‘oliblar aniqlanadi, ulardan yana komandalar tuzib, eng oxirida ikkita о‘yinchidan bittasi chempion bо‘lishi mumkin. Birinchi turda g‘olib chiqqanlardan tuzilgan komandalarga о‘rtacha murakkablikdagi, ikkinchi tur qatnashchilariga murakkabroq va final qatnashchilariga yanada murakkabroq detallarni tanlash tavsiya etiladi. Yuqorida keltirilgan domino о‘yini jadvaliga asosan tayyorlanadigan 49 ta “tosh” quyida berilgan. Bu yerdagi raqamlar о‘yindan oldin olib tashlanadi. chizma

Domino “tosh”lari

Qо‘shimcha adabiyotlar 1. Sayidaxmedov N.S. Pedagogik texnologiya: taxlil, ta`rif, mulohaza. Ma`rifat, 1998. 2. Sayidaxmedov N.S., Ochilov A. Y a ngi pedagogik texnologiya mohiyati va zamonaviy loyixasi –Toshkent: RTM, 1999. 3. Hasanov R. Umumiy о‘rta ta`lim maktablarida darajali tabaqalashtirib о‘qitish kontseptsiyasi. – Ma`rifat, 2005. 26 yanvar. 4. Xalimov M. Chizmachilik darslarida yangi innovatsion texnologiyalarni q о ‘llash. - Xalq ta`limi jurnali. 2006. 3-son. 5. Hasanov R. Tabaqalashtirilgan ta`lim muammolari. Uzluksiz ta`lim jurnali. –2003 . 2-son. 6. Hasanov R. Maktabda tasviriy san`atni о‘qitish metodikasi. Darslik. – Toshkent: Fan. 2004. 7. Qodirov K.B. Tabaqalashtirilgan ta`limda psixologik-pedagogik tashxis. – Toshkent: О‘zPFITI. 2005. 8. www.arxiv.uz 9. www.referat.arxiv.uz

O'xshashlar

Naqqoshlik tеxnologiyasi, asbob-uskunalar, matеriallar va ulardan foydalanish haqida ma'lumot

Rangshunoslik tеxnologiyasi

Hamkorlikda о‘qitish tеxnologiyasi va uning chizmachilik darslaridagi о‘rni

Muammoli ta’lim tеxnologiyasi va uning chizmachilik darslaridagi о‘rni

Tasviriy san'atni o’qitishning zamonaviy tеxnologiyasi fanining maqsad va vazifalari