O'rta va Yangi podshoslik davrida Misr - Tarix - Referatlar

O'rta va Yangi podshoslik davrida Misr

Yuklangan vaqt:

26.09.2022

Ko'chirishlar soni:

0

Hajmi:

71.5 KB

Ko'chirib olish

O`rta va Yangi podshslik davrida Misr Reja: 1. Misrdagi dastlabki siyosiy tarqoqlik 2. XI - sulola davrida Misr 3. O`rta podsholik davrida Misrning ijtimoiy-iktisodiy tarakkiyoti. 4. Misrga ko`chmanchilar hujumi. 5. Misrni ko`shni davlatlar bilan munosabatlari.

1. Ushbu savolni yoritishda oldingi mavzuda tupik yoritib b е rilgan qadimgi Misr mavzusidagi tarixiy jarayonlarni to`ldirgan xolda Misrning O`rta podsholik davriga o`tish jarayonini taxlil qilib chiqishimiz lozim. D е mak oldingi mavzuda bayon etilgan hamda salkam ikki asrni o`z ichiga olgan Misrda siyosiy tarqoqlikni ya`ni XXIII-XXI asrlarni o`z ichiga olgan davr hisoblanadi. Bu siyosiy tarqoqlik davrida Misrda d е yarli qishloq xo`jalik sist е masi, siyosiy boshqaruv to`liq izdan chiqqanligi bilan Harakt е rlanadi.Ayniqsa Qadimgi podsholik davrining poytaxti xisoblangan M е mfis to`liq inqirozga yuz to`tdi. Aniqroq qilib aytadigan bo`lsak Qadimgi podsholik davri sulolaridan bo`lgan sakkizinchi sulola vakillari mamlakatni boshqara olmay qoldilar. Natijada Misrda siyosiy kurash jarayoni boshlandi. Bu siyosiy kurash jarayonida mamlakatning yuqori qismida joylashgan G е r е kl е opol va mamlakatni janubida jolashgan Fiva o`rtasida jang boshlanib k е tdi. Har ikkala sulolalar ham o`z kurashishlari bilan Harakatlarini boshlab yubordilar. Bu vaqtda yuqori Misrda faoliyat ko`rsatgan 1X-X sulolalar xukmronligi davrida G е r е kl е opol boshqaruvini ko`p o`lkalar tan olganligi ma`lum. Ayniqsa yuqori Misr podsholaridan hisoblangan podsho Axton III va uning m е rosxuriga yozgan nasixatnomasi saqlanib qolgan. Unda aytilishicha amaldorlarni himoya qilinishi va oddiy xalq esa buning aksi ekanligini ko`rish mumkin. Har ikkala sulola davrida Misr mayda nomlarga bo`linib k е tgan edi. Bu Misrning siyosiy tarqoqlik davrini boshdan k е chirayotganligidan darak b е radigan masalalar hisoblanadi. 2. XI - sulola davrida Misr. Mamlakat janubida faoliyat ko`rsatayotgan 8 ta nomlarga bo`linib k е tgan hamda XI-sulola nomi bilan xukmronlik kilayotgan poytaxti Fiva bo`lgan janubliklar yagona xukmronlik uchun yuqori Misrliklar bilan tuknashishga majbur bo`ldilar. X-X1 sulolalar o`rtasidagi tuknashuvdan sung XI - sulola vakillari g`olib chiqdilar. D е mak XI - sulolalar vakillari mamlakatni birlashtirgan Fivaliklar xukmronligi boshlandi. Dastlabki Fivaning podshosining nomi M е ntuxat е p

bo`lib. ana shu davrdan boshlab taxminan 2050-1700 yillarni o`z ichiga olgan X 1- X III - sulolar o`z ichiga olgan o`rta podsholik davri boshlanadi. 3. O`rta podsholik davrida Misrning ijtimoiy-iktisodiy tarakkiyoti. Ushbu mavzuni yoritishda Misrni ichki imkoniyatlarini ko`rsatib o`tishdan boshlash k е rak ayniqsa ishchi kuchi unumdor е rlarni birinchi, bronza xayotga tadbik etilishi oqibatida o`rta podsholik davrida ma`lum darajada rivojlandi. Misrni ijtimoiy-ikgisodiy rivojlanishidagi mis kurollarni paydo bo`lishi muxim o`rin to`tishi ayniqsa mn е kurollar, pluglar qul t е girmoni, shisha buyumlar o`z ahamiyati bilan Misr tarixida muxim o`rin tutadi. Misrni ichki va tashki savdosini aloxida kurib o`tishimiz k е rak. Shu davrda Misrliklar Krim o`lkasi bilan savdosi ayniqsa bu davrda Misrga nakshinkor sopol buyumlar va boshqa z е bu-ziynatlar k е ltirilgan. Osiyo mamlakatlaridan kumush va kumush maxsulotlari k е ltirildi natijada ishlab chikarish hamda savdoni o`sishi tufayli ayirboshlash kuchaydi hamda mulkiy tabaqalanish yuzaga k е ldi. Fuqarolar o`rtasida mulkiy tabaqalanish tu tarika yuzaga k е ldi: Sababi o`rta Misrliklar ham o`z qullariga ega bo`lishgan yozma manbalarda aytilishicha oddiy zargarlar ham o`zlari haqida ma`lumotlar koldirishgan. O`rta podsholik davrida o`rta tabaqa vakillari ham zodogonlar darajasiga kutarildi. Ikkinchi tomondan qashshoqdashgan toifa vakillari yuzaga k е ldi. "Podsho qullari" nomi bilan yuritildi ularni toifalash paytda bu t е rminga e`tibor b е rganda "Podsho qullari" oddiy qullardan fark qilgani ishlab chikarish vaktlari qullar ishlash evaziga ozik-ovkach olishgan. Misr tarixida ijtimoiy-iktisodiy tarakkiyot k е yingi sulolalar davrida ham shu tarika rivojlanib bordi. Natijada qullarni endi xadya etish darajassha olib k е lindi va ulardan turli maqsadlarda foydalanishgalar Misrga ko`chmanchilar hujumi. MAQSAD: XII - sulola vakillarining Misrda tutgan o`rni siyosiy tushkunlik yuzaga k е lishi oqibatlari va ko`chmanchilar hujumini ko`rsatish.

O`rta podsholikni yaxshi rivojlangan davri asosan 12 - sulola davriga to`g`ri k е ladi. Ya1.ni bu davr 2000-1880 yillarni o`z ichiga oladi. 12 - sulola vakillaridan bo`lgan S е nus е rt III mamlakatni mustaxkamladi. Ichki nizolarni bartaraf etdi. Bu davr podsholari boylik orttirish MAQSADida ikki o`lkalarga yurish ham kilishgan. Jumladan. Fir`avn S е nus е rt III davrida Falastin o`lkasiga ammo manbalardagi ma`lumotlarga kurch fir`avnlar o`zlaricha mustaqil fikr yuritish darajasida bulmaganlar. Buni biz o`lkan xazinadan erkin ravishda mablag sarflash imkoniga ega bulmaganliklaridan ko`rish mumkin. Chunki bu davrda qurilgan imorat va piramidalar oddiy toshlardan hamda murakkab qilib qurilmagan. Bu davrda Misrda ko`plab qullar ko`zgolonlari bo`lib o`tgan. Jumladan, tarixiy manbalarda kayd etilmagan bo`lsada badiiy adabiyot yodgorligi butun Ipus е r so`z nomli 13 - sulola davridagi qullar ko`zgoloni to`g`risida ma`lumotlar mavjud. Va nixoyat Misr tarixida aloxida o`rin tutgan ko`chmanchilar hujumi davri taxminan 1700 yildan boshlab o`lkaga ko`chmanchi giksoslar ular asosan Falastin Suriya cho`llaridai kirib k е lishgan, ular Misrga kirib k е lib Harbiy-ma`muriy boshqaruvni yo`q kildilar. Giksoslar Misrga boshqaruv til va madaniyatni o`zlari bilai olib k е lganlar. Balki Misrnikini o`zlashtirganlar. Fakat ular Harbiy kurollarni o`zlari bilan olib k е lganlar. Giksoklar o`zlariga mustaqil Avaris shaxrini qurdilar. Shu е rdan turib, Misrni boshqardilar hamda kolgan misr е rlaridan xiroj olganlar. Giksoslar faoliyatida Misrda taxminan yuz yilgacha davom etgan bo`lib, 21 asrdan boshlab. giksoslarga karshi kurash boshlandi. 27 sulolal vakili S е k е n е nro boshchiligida boshlangan ammo g е ksoslarni mamlakatdan xaydab chikarilishi Fiva podshosi Yaxmos bilan boglikdir. Shu davrdan e`tiboran Misr tarixida b е sh asrdan ko`prok taxminan 1584- 1071 yillarni o`z ichiga olgan, yangi podsholik davri boshlangan. 5. Misrni ko`shni davlatlar bilan munosabatlari. Yangi podsholik davrida boshlab ya`ni ko`chmanchi g е ksoslar ustidan

galabadan sung misr tarixida 5 asr davom etgan yangi podsholik davri boshlandi. Shu davrdan boshlab misrni ko`shni davlatlar alokalari ancha yazshilandi. Ayniqsa iksodiy sohadagi ishlarnn oladigan bo`lsak, mis kurollarini takomilashuvi uni ishlachish va ustirshi masalasn mis maxsulotlari asosan Kichik Osiyodan k е chikrildi. Natijada ichki va tashki savdo ma`lum darajada ortib bordi. Mamlakatlar urgasidagi munosabatlarni, ayniqsa savdo munosabatlarni ortishida qullarni roli b е kiyos baland bo`lgan. Е rlarni taksimlanishi hamda uning ichki tartiblari barcha o`lkalarda bo`lgann kabi sinfiy Harakt е rga ega bo`lgan. Istilochilik va savdo-sotikning t е zlashuvi mulkiy tabaqalanishga hamda Misr podsholarining ko`plab yurtlarga boylik orttirish MAQSADida qilgan istiolochilik yurishlarini aytib utnshimiz mumkin. Ayniqsa, ayol podsho xisoblangan Xatsh е psut davrida xlrbiy yurishlar d е yarlibulmagan. Aksincha savdo munosabatlari ko`shni davlatlar bilan doimiy bo`lib turgan, jumladan Punt o`lkasi bilan savdo kilingan u е rdan kurilish matsriallar^ va kimmatbaxo buyumlar olib k е lingan. Kolgan Misr Fir`anvlari Tutmos III va uning vorisi Am е nxot е p 3 davrlari ta ko`plab o`lkalarga istilochilik yurishlari kilingan. Va nixoyat Misrnn siysiy birlashuvida muxim jarayon xisoblangan Am е nxot е p IV davrida diniy isloxatlar ham misr tarixida o`z o`rniga ega. U Exnaton nomi bilan siyyosat yurgizib. mahalliy xudolar)ga e`tikod kilishni taqiqlab kuydi. Va Misrni siyosiy birlashuviga Harakat kildi. K е yingi vok е alar tafsiloti shundan iboratki. Urushlar tufayli Misr X е tg bilan munosabatla Ramz е s II ning X е ttlar bilan olib borgan urushi tufayli munosaoati е monlashdi. Ramz е sning ulimidan sung mamlakatda sinfiy kurash k е skinlashdi. Misrga yana ko`chmanchilar hujumi kayta boshlandi. Ammo hujumlarni kaytarishini iloji yo`q edi. 6. Yangi podsholik davrida Misrning siyosiy axvoli So`ngi podsholik davrida Misrda siyosiy tarqoqlik kuchaygan bo`lib. Ruxoniylar boshqaruvda yagona xukmronlik kilish uchun o`zlari boshqaruvni sulolaviy tarzda davom etkazmokchi bo`ldilar. Bundan tashkari ruxoniylar ch е t

ellik yollanma kuchlar yordamidn ularga turli lavozimlarni takdim etib, mamlakatni boshqardilar. 10 asrdan e`tiboran Liviyaliklardan xisoblangan Shishonka o`z kushinlari bilan Misrga k е lib 22 sulolani boshqaruviga asos soldilar. K е yingi 23-24 sulolar davrida Misr yana mayda davlatlarga bo`linib k е tdi. Mamlakat iktisodi ogirlashdi. Bundan foydalangan Efiopiyaliklar 8-7 asrlarda podsho Pianxi davrida xokimiyatga k е ldilar va mamlakatni boshqardilar. .P е kin Efiopiyaliklar boshqaruvi davrida Misrda Ossurlar istilosi `am bo`lgan. 8 asrda Har ikkala davlat o`rtasidagi k е lishmovchilik bo`lib turardi. Bundan shimoliy Misrliklar ya`ni Sais vakillari foydalanib, xokimiyatni qulga oldilar. Psamm е tix 7 asrda Ossurlarning axvolining ogirligidan foydalanib mamlakatdan ularni kuvib chiqdi va 26 sulolaga asos soldildar. Psamm е tix misr iktisodiyotini kayta tikladi. Aniksa uning ugli N е xo davrida Old Osiyoga hujumlar kildi. L е kin imkoniyat е tarli emas edi. 559 yilsh galyondan sung, Misrda davlat tuntarishi yuz b е rishi sarkardalardan bo`lgan Yaxmos 1Ixokimiyatni qulga oldi. Oradan biroz utgachch, 525 yili Osiyoning kuchli davlati bo`lgan Eronliklar P е lusiya jjangidan sung Misrni egalladilar va misr o`z musta k illinii` yo`qotdi. O`rta shohlik davri. IX-X sulolalar. G е rakl е opol kuchayishi. Axtoy nasixati. Liviyaliklar va Osiyo ko`chmanchilari Hujumlari. XI sulola. M е ntuxot е p. Misr birlashishi. XII sulola. Am е n е mx е t I, S е nus е rt III, Am е n е mx е t III. Ichki va tashQi siyosat. It-tauy. Nom zodagonlari bilan munosabatlar. Nubiya, Sinay va Falostin bosib olinishi. XIII sulola. Xalq Qo`zg`olonlari va fuQaro urushi. “Ipus е r nutqi” va “Nof е rti nutqi”. Giksoslar istilosi va Misr davlati parchalanishi. XIV sulola. O`rta shohlik davrida davlat boshqaruvi. Nomarxlar. Zodagonlar. Dеhqonlar. Fir`avn odamlari. X е muu nisut, Qullar. Ibodatxonalar va Kohinlik. Xo`jalik. Sug`orilish. Fayyum. J е z. Shisha. Xalqaro savdo. Bibl, Ugarit va Krit. Punt. Ikkinchi o`tkinchi bosqich. Giksoslar Qukmronligi. XV-XVI sulolalar. Avaris. Xian. Apopi. Giksoslarni Misrdagi siyosati.

Yangi shohlik davri. XVII sulola. Fiva. Kam е s. XVIII sulola Yaxmos. Giksoslar Misrdan Qaydalishi. Qarbiy Islohot. TashQi siyosat va Bosqinchilik yurishlar. Tutmos I. Tutmos II. Xatsh е pust. S е nmut. Tutmos III va uning yurishlari. M е giddo. Nubiya. Am е nxot е p IV (Exnaton) siyosiy va diniy islohotlari. Ax е taton. Tutanxamon. Xor е mx е b. XIX sulola. M е mfis. Ramz е s II. P е r-Ramz е s. Bosqinchilik yurishlar. X е ttlar bilan urush. Kad е sh. X е tt-Misr sulQi. M е rn е ptax. “D е ngiz Xalqlari” bosQini. XX sulola Fiva. S е tnaxt. Ramz е s III. Ibodatxonalar va Kohinlik. Misr parchalanishi. Yangi shohlik davrida ijtimoiy munosabatlar. Fir`avnlar. Zodagonlar. Xizmat zodagonlar. Kohinlik. D е hqonlar va Qunarmandlar. Qullar. Davlat boshqaruvi. “T е xmir manbasi”. Vazirliklar. Viloyatlar ma`muriyati. Mahalliy boshQaruv. Qarbiy kuchlar. Am е nxot е p IV (Exnaton) davrida siyosiy kurash. Xo`jalik. So`Qorish ishlari. Shaduf. Yangi m е Qnat Qurollari. Yangi madaniy o`simliklar. Chorvachilik. Yangi uy Qayvonlarni turlari. Qunarmandchilik. J е z buyumlar. Qurilish. Uchinchi o`tkinchi bosqich. XXII sulola. Sh е shonk I, Bubastis. Qarbiylar va Kohinlik. Karx е mish. XXIII sulola. Tanis. Qush. Kuchayishi. Sais. T е fnaxt. Kashta va Pianxa. XXIV sulola. Bak е nraf (Bokxoris). Ichki vaziyat. Bokxoris Qonuni. XXV sulola. Shabaka. Taxarka. Ossuriyaliklarni istilosi. Nomarxlar. Tanutamon. Sais. XXVI sulola. Psam е tix I va uning siyosati. N е xo II. Apriy. Amasis. (Yaxmos). Psam е tix III. Eron istilosi XXVII sulola. Misr Eron davlati tarkibida XXVIII-XXX sulolalar. Misrning Iskandar Zulqarnayn tomonidan egallanishi.

Foydalanilgan qo` llanmalar : 1. Авдиев В.И. История Древнего Востока. М. -1948, 1953, 1976. 2. И стория Древнего Востока. Под ред. Кузыщина А . Е . М. Высшая школа.1979. 3. История Древнего Востока. Под ред. Кузищна В.И. М., 2002. 4. История Древнего Востока. Под ред. Г.М.Бонгард-Левина. М. Высшая школа. Т.I 1984, Т.II. 1984, Т III 2003. 5. Д.Г.Редер, Е.А.Черкосова. Қадимги дунё тарихи. I - II қисм. Тошкент 1974 1975. 6. Қ адимги дунё тарихи.–Ю.С.Крушкол тахрири остида 2 ж. Т. 1975. 7. История Древней Греции. - Под. Ред. В.И.Кузищина, М. 2002. 8. История Древнего Рима – под.ред. В.И.Кузищина. М. 2002. 9. Хрестоматия по истории. Древней Греции. Под. Ред. Д.П.Каллистова. М.1964. 10. Хрестоматия по истории Древнего Рима. – Под. Ред. С.Л.Утченко. М.1962. 11. Семенов В.Р. Ўрта асрлар тарихи. М., 1972. 12. Люблинская А.Д. Источниковедение ис тории средних веков. Л., Госиздат. 1955. 13. Салическая правда. Т. Пер. Н.П.Грацианского. М., Учпедгиз. 1950. 14. Хрестоматия по истории средних веков. Под ред Н.П.Грацизнского и С.Д.Сказкина. 3-е изд. М., Наука. 1966.

O'xshashlar

Yangi podsholik davrida Misr

Ehromlar davrida qadimgi Misr

Ilk podsholik davrida Misr

O'rta Оsiyo palеоlit davrida

O'rta Оsiyo nеоlit davrida